장음표시 사용
71쪽
68 De Caussis corrupi. Judiciorum
quam eonjugali voto se usurpatam p
Et dubium non est . quin veritati jam praesumptio concedat. Sed adigi jure jurando ipsa ad hane consessionem non poterit. Id enim ad probationem jam ipectat, quae contra hoc genus praesum ptionis non admittitur. Et sactenus quidem constitui in perpetuum illa praesumptio potest: sed quod ad eviden.
tiam attinet. qua ei cedit. necessario in arbitrium judicis concedit. Illa quippe Evidentia . per quam de veritate extra controversiam liquet, semel Sin perpetuum ad liquidum redigis quamvis id quoque tentatum nostriS sit) non potelli sed per singulos eventus in re praesenti de ea constituen. dum erit. Multo itaque magis alterum
istud praesumptionis genus cedet Veritati : magis quippe aci transserendum probationis neces litatem , quam ad excludendum vigorem ejuS valens: eum que a quo stat . a probandi onere. non etiam probationis ex adverso vi liberans. Et de eo quidem convenit. Sed
de Pissumptionis legitimae conflictu
cum existimatione judicis . Videa-amus. an hanc sequi possit, illam infruper habendo Τ Et puto eum quidem
praeter legitimam praesumptionem non etiam contra eam judicare posse: quamvis in causis ordinariis c perinde sit contra legem, vel praeter ipiam pronuntietur. Itaque si facti species per omnia parest descriptioni legitimae conjedturae, nullo circum stantiae novae momento illam deducente aliorsum: non erit integrum judici ak ea recedere. id enim sirent et . necesse est legibus sapientiorem se profiteatur; arguendo ipsas in aesti. matione probabilitatis i id vero non est serendum. At vero s proposita facti Decies seorsim circumstantia aliqua in-sgnis est. ea moveri judex poterit, ut praesumptionem legitimam distinguati
cedetque ea tanquam insumior conjecturae validiori. Exempli loco rescripserant Imperatores. Videri tantate testatoris repetita a substituto quae ab insit ut ofuerant relictae tacite scilicet iisdem legatis oneratum qui ex substitutione ad hereditatem venit, quae diserte injuncta suerant instituto, idque conjectura voluntatis. Quomodo enim videatur quis voluisse immunem ahoneis re substitutum. cui subjecerat eum quem honore & charitate praetulit 3 Sed ante illud rescriptum aliter id aestimabatur a Iureconsultis, sequentibus proprietatem verborum . qua institutus distinguitur a substituto i praesertim cum is succedendo extra casum pupillaris substitutionis testatoris non instituti personam repraesentet ; unde nec instituti, nee institutionis oneri succedaneus videbatur. quippe quae evanuerat. Atque ita intelligendum Responsum Pauli plures. Sed movit Impp. aequitas , arbitra Rcustos voluntatis. Quamvis enim diis versa manet instituti atque substituti persona r tamen togata non pet nae, sed hereditatis contemplatione injunguntur. Ut proinde ea ad substitutum perveniens, secum trahat legatorum
onus i & hactenus substitutus succeis daneus instituti videtur. Quis igitur in hac quaestione liberum deinceps judici existimaverit. Pauli sententiam sequi. quamVis fortasse majore probabilitatis ratione animum ejus impellat 3 At Ulpianus alio ducentibus quibusdam facti
circumstantiis . Imperatoriam Praesumistionem egredi non dubitaviti s vel ipse
legatarius una substitutus invenitur.vel
aluis substitutus seorsim lepatis eadem
solvendis oneratus. Merito enim conjectura illa Imperatorum cessat, ubi in eventum deficientis institutionis de Iegatis testator ipse cavit; vel separatim substituto legata iisdem praestanda imjungendo . vel legatariis prospiciendo
parte substitutionis. Nam neque opus est interpretatione supplente voluntate Nestatoris, qui in eventum substitutionis eam declaravit: nec per incogitantiam non repetivit legata , sed consulto, & quia aliter prospexit. Neque verisimile est, quod & duplici one. re substitutum. & utroque commodo
legatarium assicere voluerit. cum alte natio disjungere illa videatur, ex Con
ditione proficiscens substitutionis. Sed
72쪽
Ft Remediis Lib. II. Cap. XIV. 69
hoc amplius Ulpianus: Vel quias est.
ra ea afuit, cur ab instituto relinqueret, quae tu substituto cessaret P Nimirum essabit Rconjectura repetiti leguri. quae distinctio latum rursus eampum aperit prudentiae arbitrioque judicis.
Quid igitur si uomine proprio Institurum legatis subjecit, non appellativo δId erat in Interpretes putant i astum s-nificare in Responso illo et cessare . inquam. conjecturam. Atqui Paulus ernominatim legare ab herede. nihil aliud intelligit. quam distincte a primo vel secundo gradu legare: opponit enim id
legato ab herede infinite: id enim significare. D. quis mihi heres erit, quae scilicet est illa ipsa verborum subtilitas,
quam Imperatores come iura voluntatis emendarunt. Igitur quamvis illa Interpretum recepta sit sententia , ab ea ramen recedere non tantu m potest. sed
debet judex: alib quippe ducente auctoritate Iuris. Namque illorum sententia comprehensa videri non potest. sub illa exceptione si alia legandi ab instituto eausa fuit. Quid enim' ideo illud assirmabunt, quia proprio nomine, non appellatione heredis vel Instituti. eum Oneravit testator 8 Atqui quomodo id animum arguat. peculiarem sequentis causam legandi ab instituto icum de hoc ipso non liqueat. cur potius Proprio quam appellativo usus nomine tellator sit 8 Fortuitum enim id videtur. An hoc dicent. per proprii nominis usum onus personae adi ringi y Atque hae sunt illae verborum angustiae, quas conjectura voluntatis aequitas Principalis laxavit. Quo enim alio discrimine in proposito distat a Titio Maevius, quam Ini itutus a Substituto i s ille primi, hic secundi gradus heres y Atqui
quemadmodum institutum non alio quam hereditatis obventurae adspectu nerari, Impp. credidit conjectura; senee alio Τitium heredem . quam qua hereditatem consequitur . consenta neum est i nisi aliud fuerit expressum. Rus vero generis distinestiones Doctorum innumerabiles sunt: de quibus inmere arbitrariis causisseeum ς stimabit, an dignae sint quibus moveatur; eas dem vero omnino rejiciet in ordinariis causis, vel alioqui renitentes iis quae definita sunt a Iure eitca quaestiones arbitrarias. Ad reliqua arbitrariae cognitionis genera quod attinet. multo ex
peditius est. non posse judicem egredi modum arbitrio ejus , lege praescriptum. Id liquido ostendit Ulpianus.
Nam cum oratione D. Maret Imperato- L s Τr consultum esset piae solicitudini de functorum, aliquibus alimenta relin- ruentium, adversus inconsultam cupi-itatem. vel prodigalitatis votum alimentariorum, quo praesenti summae inhiantes iaciles sunt ad transactionem; ea interdicta ' invalida, nisi Praetoris auctoritas intercesserit eam approban-ris , propter causae probabilitatem aequitatemque modi, di denique personae utrimque opportunitatem, addit Ulpia hnus: Si Praetor aditus , citra causae '' cognitionem , transigi sermiserit , . transactis naiatus erit momenti. P tori enim ea res quaerenda commissa
es, non negligenda lis donandae quippe non in meram ejus voluntatem, sed in arbitrium ejus, tamquam viri boni collata : cui vel inprimis hoc convenit. mandati fines non excedere. itaque longius hoc porrigens . ait: Sedae sinon de
omnibus inqua erit, qua oratio mam
dat , hoc es de causis, de modo, deseriflnis transigentium: dicendum es,
quamvis a quibusdam quaeserit ,
transactionem esse irritam. aeque eis nim excessisse limites , idetur, cuna utique ascopo aberret: quoni mine par. te vel sola captio reans gentis lature po
De arbitrario Pure circa poenas.
SImiliter & de poenis dicendum est ,
quae arbitrio judιcis committuntur; ut si quem modum Lςx ipsa praescri- L. s.fpsic, eum excedere ipsi non liceat. Quid τι igitur cum sine aliqua pr*finitione Matbitrium judicis poena resertur, an eam intenderepoterit ad capitii supplicium,1 3 movente
73쪽
o De Causis corrupi. Judiciorum
movente facti vel personae qualitate 3 momenti. cujusque definiendae liberta
Aliqui enim id negant;cum eo modo ar- exitiosa est libertati eommuni: qu1 &hittium vitae & necis penes Magistra-iinsolentes Magistratus abutamur, cum tum soret; cum tamen tantum Maje. damno moderationis, & moderationestati competat. Alii vero contra. quia utantur quidem, tum detrimento justae L 3 Τ Iureconsultus ait: Hodie eum qui M. severitatis. dum tam licentiose pote-M ν ' tra ordinem de erimine cognoscit, statis invidiam metuunt. Ego igitur quam vult sententiam ferre, veIgra- Opinionem illam probare non possim: viorem vel leviorem: ita tamen. ut in quemadmodum nec ullum penes Con- utroque modo rationem non excedace ditores Iuris exemplum exstat,quo pro- Δ l. Ergo , inquiunt, ne quidem lenitatis betur severitas capitalem irrogantis ori id modum excedere licet: & consequen- sententiam praeter legis auctoritatem; ter irroganda capitalis pinna erit. per- sed tantum augentis poenam citra mo sonae vel admissi merito eam deposcen- tem Poena gravior, inquit Ulpianus, L. 3 3
te. Unde non erit penes judicem albi. ultra legem imposia existimationem trium vitae ' necis: cum ipsa lex quae conservat: ut S constitutum HIS N- 4 a. ii arbitrium hoc concedit, eo compre-lbonsum: ut Futas eam , qui parte '' ohendisse quoque censeatur poenam ea- bonorum mulctara debuit, straeses res ia: pitalem. Misi haec parum firmiter dieiigaverit. Sed neque neceila fuit. tanis videntur.Nam hoc ipsum est quod quae- tam arbitrii licentiam judicibuέ permit-stionem continet. an lex concedendo tir utique enim abunὸe definiri legibus arbitrium poenae . videatur quoque sen- possunt capitalia crimina. id est extre-
. tire de supplicio capitali λ Neque id in. ma 3c maxima. Aliud eli de admissis deliquido assirmati potest . quod ptolii. mediocribus . nec ultimo supplicio di-heatur judex non minus lenitatis mo- gnis : mediocritas enim illa varia est. dum . quam severitatis egredi: cum vel vaga & infinita: at vero summa facin inprimis id postulare modus videatur. in magis ad unum aliquem & certumne judex sibi usurpet, quod soli Maje- tenorem respondent: ideoque genus e- stati vel Legi competit, potestatem vi. orum S notari δέ comprehendi in uni- M.f. tae&necis in cives. Neque vero illorum versum potest. Atqui, inquiunt, eiγLa. o. conciliatioquςstionem solvit, qui hane eum stantiae atrocitas aequat interim opinionem obtinere dicunt . cum ad- mediocria illa summis. Primum eum missi atrocitas praevalet, alias autem id contingit. sere in speciem capitalis illam. Quis enim existimet. arbitra- criminis lcge notatam transeunt hu-riam poenam etiam ad mortem exten-ljusmodi suo genere mediocria admissardendam. quamvis iacti immanitas ad deinde . tam atroces circum stantiae non hoc non impellat 8 Non de crudelitatis. ita multiplices 3c vagae sunt, quin com- inquam, sed de severitatis licentia am prehendi in universum legibus potue- digitur. Perinde seustra composuisse rint. Exemplo id Jureconlultus Macer L. 7. f. controversiam se existimant ostendem illustret. Hodie ex Lege Repetundarum do. quod arbitrariam plenam duris con- extraordinem puniuntur;& plerumque ditores ad mortem extendunt. pro ad. vel ex illo vel etiam durius. prout admi-
Is qualitate. Nam de judicis; non serint. Suid enim si ob bominem necania de Legislatoris potestate disputatur. II. dum pecuniam acceperint 8 vellicula quippe quod arbitrarium ante fuit, non acceperint , calore tamen inducti deinde temporis progressu definire po interfecerint vel innocentem , vutest. Enimverb ri quicquam omnium quem Punire non debuerant Capite est, quod non motu judicis vagari. sedlplecti debente vel certὰ in insulam de in uno certoque Legis tenore consisteretportari ut reique viti sunt. CertEdebet. ea certe supplicii ultimi irroga- hoc casu . non magis corrupti judicistio est: res quippe omnium maximi crimen, accessione homicidii crescit; quam
74쪽
st Remediis Lib. Il: cap. XV. ' r
quam ipsum homicidium atrocitatem l enim Severus di Antoninus Principes F novam assumit ex violatione Iudicia. Eis severius sententia dici debuit. .. L. F. iis religionis. Itaque Lex Corneliae. n. hoc ipsum & erimini & supplieio ea- Mari pitali sicariorum imputaverat: unde in proposita specie ipsa lex, non arbitrium Iudicis, ultimum supplicium insigit. Neque magis sententiam illorum juvat. quod Ulpianus scribit de extraordinario erimine scopelismi, solere id Prae des graviter exequi usque ad
poenam capitis: non enim eam arbitrio suo statuit: sed ex consuetudine . quae instar legiS. Praestruxit enim Vlpianus: Sunt quaedam , quae more Provinciarum coercitionem solent admittere.
Quid 3 quod Ulpianus postquam de
expilatoribus tradidit, liberum arbi- L. f. trium satuendi judici esse; similiter' que cla sacculariis, directariis & estram. Moribus. adjecit tamen i dummodo nequis in plebio, offeris publici Faenam;
via is honestiore reogationis exce- L . f. das. Pari sere modo temperandum ostendit arbitrium deeemendi in noctu ' nos fures. Quomodo manifestius admonere Ius nos potuit, arbitrium poenae citra monem moderandum esse λEx adverso autem nullus est locus, ubi tradatur . posse Iudicem permisiam arbitrio suo poenam ultimo supplicio L. r. C. exercere. Absurdum 'erbest, quod in De his eam sententiam allegent constitutio-ε - nem. quae eos qui latrones susceperint,
nec judicibus indicarim , puniri jubet supplicio corporaδε , vel a pendio rerum ἰ pro qualitate admisi , S judicis Uimatione: eum largiter intersit inter corporale & capitale supplicium. Sed & ipsa speetes capitalis poenae judito fi eis electioni nonnunquam permittitur: ut de sacrilegii mena Ulpianus scribit:
quae ex sua natura capitalis est. Illud L, p. praeterea judicis arbitrio competit . ut m possit ex causa aliam irrogare Poenam, quam capitalem lege sancitam, veluti . l. 6. Ulpianus de sacrilego scribit, qui inte diu modicum aliquid de templo tulit. Sed & ex causa legibus speetaliter non, prodita judici id liectit: sed tantum, D. majori , & qui cum imperio est. Steramen, cum Proconsul Vir Curis ou. mus certis rationibus motus mitiorem 3 .sententiam dixerit; is ordine decu. I 3. C. rionum te biennio absinere jusserit; transacto tempore , non esse reian inse. mero infamium, palam est. Dubium movebat, quod quemadmodum Sententiae eritas eum caeteris damnis transigere videtur, ut iidem scribunt, remissa scilicet tacite infamia: se ex adverso videbatur in proposito, propter poenae levitatem. longius extenden. da infamia: quod Imperatoribus idcir- eo displicuit, quod alia sit ratio gratiosas causas interpretatione producendi. quam odiosas. Mitiorem igitur legibus sententiam Proconsul tulerat, ex causa quidem .sed legibus non notata: adspe- Au enim legum , non generatim, δε-
huisseseverius constitui. Impp. scitis bunt. Quo modo solvi potest nodus. quem Senem ostendit. IIIarasitio ram
tradictionem inveniet, quamvis ma L .. ἀχλὰ ad verum accedat si dixerimus cia tamentiam me moderationem ali-ον 3. . qui ex merita ae debita Fama remintentem , reclamabitur , nullam vim
tutem quidquam minus debito facere. Itaque ex causa poterit judieis arbitrio etiam definita legibus poena mitigari: arbitraria veth ad mortem exasperari non item poterit. In illa enim parte, Iesiore perieuis, ut Seneca ait 'Hera. V M
tur di eiu es temperamentum: isti.
Quam enim periculosa foret ista licen. iv. i. tia.exemplo sunt Areopagitae: qui puerum capitali sententia damnarunt, eui in deliciis S consuetudine erat. hirundinum oculos es odere : moti elieoMeeturi indolis ad saevitiam natae; S in perniciem multorum surrecturae. Neque enim putabant eum convenientem aetati ludum . sed quoddam crudelitatis proludium i nec servandum miseratione innoxii avi, qui illis rudimentis ostenderet, in quibus facinoribus robustam aetatem experturus ecset. Sed Areopagitae eum severi esse voluerunt, crudeles exstiterunt: & cum
75쪽
a De Causis corrupi. Judiciorum
sapientiores legibus se erediderunt, im- , oraculo potius isto i Si vindicari in
prudentiam suam prodidere. Nam sive. Reum ae Ilimamus; tam fluxae aetatis levitas non sufficit in constantem conjecturam patrandorum iacinorum : sive ipsum censemus crimen; saeta in judicium veniunt, non facienda: & vix patrati. nedum patrandi facinoris indicia luuntur: sive poenam perpendimus; male sic praeoecupa, it patrandorum scele
rum facultatem. ut voluntatem non rein
linqueret aut insereret ea detestandi.
ἀuatenus a scripti ymis tenore recori fas su ex severitate vel ci mentia ρηpluscula utraque instruendae ac dirigendae monita e consulta.
Uoniam veto in transcursu insi-- nuavi, in commutanda propter rationem aliqua legitima poena plus licere majoribus juclicibus i eo ipso admoneor . diligentius hanc rem exsequi. cum inde quoque oriri soleat magna Iuris&juri dici ionis perturbatio. Plerisque plus aeq 'o hoc praetextu prudentiae suae contra leges , indicantibus. Ad eos quod attinet qui majestate eminent, quoniam vivae legis instar sunt.& saerarium quoddam Iuris; non tuendi selliret sed & condendi potentes ;certum est. eos posse. ut CassiodorusLd. M. ait. ad clementiae commodum , transi tire interdum to minos aequitatis snon tantum Iuris; amplior scilicet elementia est aequitate : mox dicendum. Similitet sere sentiendum eth de severitate: sed haec ut a Iure interim, ita ab aequitate abire non debet. Cic. mentia enim immoderatior. instat inconsulte largitionis eli: at severitas nimia, accedit ad imaginem injustae &rapacis avaritiae. Utique illa eminere in Principe debet, quia virtus est i sed intra modum suum finesque composita. Aristiores autem terminos severitas habet. Itaque ImperatoreS Gratianus. Valentinianusn Theodosius excellen tissima animi temperantia ultro fraena
injecerunt severitati principali, lege vel
m aliquos severiai contra nostram consuetudinem pro causa intuitu utrimus, nolumus statim eos aut Iabire paenam , aut excipere sententiam: Ied
per Hes 3. super Italum eorum sors SDrtuna fusossit. Nimirum severitas illa ultra legem fortasse ab ira stimulatur. & vitiosa est: id tempus disce
net. Maximum enim remedium es irae. m. iamora. ait Seneca. Unde Imperatorem Augustum monebat Philosophus A. thenodorus, jam impetrato ob senectutem commeatu, in ipso discessus ar. ticulo : ne ir1 commotuS, quicquam ante vel diceret vel ageret . quam secum plutim quinque A viginti elementa sermonis ιη telegisset. Sed Augustus . tam salubri ''ter monente sibi etiamnum opus else dixit: & revocato commeatu. anno sere integro in contubernio illum retinuit. Simili igitur remedio Imperatores nostri indignationem suam vel explorare, vel mirigare Voluerunt: ne incensi animi sesinatione Livii sensu ) caeca L . ἰlis improvisa saevitiam proseleritate amplecsterentur. Haec enim longe ab illa est remota. Est quippe ultra Jus. sed non contra justum; supra legem. sed non supra modum; praeter consuetudinem, sed non prater rationem rimb ut delicta eonsuetudine valida infringat, recedit a communi exemplorum tenore; sed ex causa. & ut exemplum statuat: adversa est lenitati. sed ubi lenitas pelvetis esset, & perniciosa: usitatam moderationem excedit ; sed advorsus inusitatam x et immoderatam malitiam. In exemplis clarius haec videamus. Nota est Imp. Alexandri moderatio atque justitia: sed neque ignota severitas sententiae, qu1 Turinum sibi familiatem, & diu in aula potentem sumo sufiocari mandavit: elogio re ius per praeconem publicato : Fumo
perit, qui fumum vendidit: quod consuesset clientes allicere fallaci promisso commendandi sust agandique desideriis eorum apud Principem et adeoque gratiam illis atque auctoritatem suam locare, quaesiectum certo redderet.
76쪽
Et Remediis Lib. II. Cap. XVI. 73
quod petebant. Si erimen legibus ex- dit, aliquid derogare: etsi nos in capi-
a. to. pendimus : Diocletianus & Maximi- ta lege Iulia expressa, tamen in Ma--μμ' nianus satis habent damnasse, non spe-sjestatis violationem eadebat aulici il- - ' etc. non poena ejus designata. Papinia. lius impostoris admissum Interpret nus vero hactenus definit eum qui e-itio enim ejusmodi permissa imperatorier. ii. Ventum sententiae judicis venditavit i&justa severitate usurpavit quo vene- , r g injuriarum ipsi teneri: εc sustigatione ratione sui a fraudulenta ambitione &coerceri tales solere. Igitur injuriae im- perfidia aulicorum vindicaret. Videa- putat; δc merito: est enim contumelia. mus nunc in exemplo quoque adultericum per contemptum judicis admitta. nam severitatem, di praetextum invitiae. tur, ad ejusque infamiam spectet.quem Lucius Domitius eum prope Siciliam
contemnendum exhibet, tanquam ex regeret . ad extultanda latrocinia. qui-
arbitrio pendentem alterius. sed hoc busea Provincia infestabatur. edixerati amplius improbior hae impostula: ne cui telum habere sis esset. Cumque quia in falsi. vel alterius criminis spe ipsi magnitudinis eximiae aper oblatus cierri non cadit. non male Stellionatuites set; Pastorem. a quo eum venabulo adscribetur, qui utique capitalis non consolium comperit, cruci jussit affigii est. vix enim est ut ad Legeni Repe imo aliquis censente Maximo ) tu tib iat undarum spectet: quippe quae ad Ptin igne Iora itatis S saevitiae ponendum 'cipem;&eos qui circa latus ejus agunt. dixerit edististatione enim utroque*- non pertinet. Certe ad legem Maje icti potest. Caeteram dinquit iratio'- satis trahendum hoc admisium non , i. ιDei imperii Praetorem nimis a praum
detur. itaque non ex Jure. sed ex seve-j xistimari non patitur. Hanc notam ritate . sedjusta .capitale lio supplicitim non probo. Sive enim hoc vult imp Imperator improbissimo aulico irroga rii ratione facere. ut ei ratio Decreto-vit. Cucumscriptio enim clientium cu- rum conitare videatur: ea praesumptio mulabatur cireum ventione Principis. tantum in ambiguo locum habet. sive quem exasperabat violatae tam sacrae hoc vult. imperio auctoritatem terrore amicitiae nefas : quae singula intolerabi tuendam: non est imperii reverentia. liora erant, propter infamem consueru- etiam per saevitiam. id eliseelus, si
dine. 8c quasi professum artifieium tam cienda. Namque supplicii illius est m sagitiosae imposturae. Et quoniam Im- dus improbandus, dc de causa quaeren-
Perator infamiae exponebatur. tanquam dum est. Si enim tam atrociter in eum
ipse ει summa rerum obnoxia arbitrio decernitur, qui telum habuit. quia ad libidinique venalis ministri. admissum initiumentum, occasionem. aut etiam ejus ad speciem Meedebat imminutae praesumptionem latrocinii specteti quo Najestatis: cujus vires partim quoque supplicio ipsum expiabitur latrocinii in fama sunt atque existimatione: adebiscelus y Nimirum . ut pro auctoritate 3t reverenda penes Adllis
populum opinione hoc nomen interim MDda , precinis quarnas inroget aqua
sumatur. Unde Tiberius di Principibus Nam si satis ad ultimi supplicii a-
Praecipua rerum ad famam referenda. trocitatem momenti est in contemptu
Quid . quod hujusmodi ambitiosis frau. vel neglectu justae imperantis auetoridibus summam sibi potentiam vendi-itatis: quid causae est, quin quod ma-rantes. populum in se convertunt, a xime inter Stoicorum parodoxa mon-Prinei pe avertunt, tanquam omnia im- strosum est omnia delicta paria ce
m. L. perii munia transmittente in ipsosy I- stantvry Deinde, quid si ignora erit - - taque si recte Ciecto definit Majesta- edictum Pastor in illa rustieae vitae rutem minuete . id esse, de dignitate .iditate 7 Denique nec Praeses nec Pr amplitudine aut potestate populi. aut tor supremam potestatem habet: ut eorum quibus populus potestatem de- licuerit ipsi in tantum recedere a teno-K re
77쪽
re Juris. Praetextu severitatis. Transem quae alia de eodum genere facinoris pramus ad Clementiam, quae pari. imo vitatem attenuant. Causas remotas apis Lib. i. meliore jure Majestati competit. ω- pello plane politicas S communes : haemi r ridere enim contra legem nemo non po-isoli Principi ς stimandae cui non tantum
test; serviare. nemo, praeter supremum Iurisdictionem sed liberiorem publicae Principem: ut pulcherrime Seneca ait .isalutis procurationem Majestas imperii Neroni Clementiam insinuans. Sed largitur. Et quae altiores illae causae. haec ipsa tamen . quantumvis libera &ilatissmeque patentes 3 Colligendae eae
Fratiosa, in ordinem redigitur, si non sunt ex ipsa aestimatione causarum a Jure, a Iustitia certe. Cui adeo con-ipropter quas poenae Omnes constituuntraria non es , ut etiam cum severitate tur: quas Agellius ex sententia Philo- La. o. eonveolat: cum individuus ille vir isophorum tres prodidit; auctoribus tutum concentus, inter ipsas ab omnitIuris Romani quoque spectatas. Pii. '' ' discordia sit alienus. Consentiunt igi-mma est Exemplum: Ut unius pia na, L. a. tur, sed proposito non materia; in fine .imerus esse possi multorum : ut aiunt I non in modo : at eandem metam, sed Impp. Secunda est Correctio ejus qui diverto itinere incedunt. ad regimenideliquit: Poena in emendationem .ho- I ., of singulorum . tutelam cietatis. securi- minum constituitur: inquit Jurecon- is talem omnium. Neque severitas oppo- sultus Paulus. Tertia est vindie tio. a. M. nitur clementiae . sed crudelitas: nequeiqua dignitas ejus qui delicto viol tus.' clementia est quae justitiam dissolvit,ia contemptu asseratur . ne. ut Publius . .. sed misericordia. Haec enim non cau- ait: Veterem ferendo invariam μνῆ r. ia. . fam , sed fortunam spectat: illa ratιο-itet novam. Hanc iureconsulti quoque ni acciau. Misericordia nimirum in. nostri agnoscunt. dum supplicia son - consultus assectus est, aversatione inse-itium ad solatium reserunt eorum . quos licis reatus constans: at clementia vit- l auerunt: dumque heredibus qui umtus est, quam ratio sermat, quae condi- cem testatori vi vel fraude allatam non rionem afflicti Rei cum merito ejus i& persequuntur, a successione ut indig- causa componit. Si pro esementia. con- nos repellunt. titulo utique ingratitu-
fuso discrimine.publice misericordia vi- clinis. Sed Philosophi illi private smi . n. get S colitur: jam quoque discrumen curitati, non etiam publicae abunde Clin. inter malos honosque sublatum es consuluerunt: quae paratur maleficis '' ere so sequitur S vitiorum eruptio. sublatis. Dico, abanae: namque ut cor-Imo haec ipsa misericordia propius adirectione delinquentibus, vindicatione crudelitatem accedit, quam severitas. iis adversus quos delictum, ita exem-Nam tam omnibus ignoscere crudeli-iplo consulendum censuerunt publicae rases,quam nulti Hactenus etiam im-iiecuritati: sed ea non tantum paradig. manior, quod in bonos exercetur: qui male pinnae promovetur; sed ipsa poe-audaeiae facinorosorum objiciuntur,ina perditos & nocentes de medio totuquae metu judiciorum non reprimitur.ilente. nisi utrumque paradigmatis a
Quid igitur. inquiet aliquis, amplius mine complectuntur. Sed peripicuitatis aequitate judici quoque permis Ia habet,causa exprimenda quarta illa causa est, suprema haec clementia. si non nisi exiquam Smma substituit; de leges nostrae G. .. eausa poenam remittit . vel temperat y agnoscunt. Ulpianusi Congruit bono S mDistinguendum puto inter causas pro- gravi Praesidi, curare ut Pacata at ximas .&remotas: ex illis etiam judex, que quieta revincia sit, quam regit. Τ δε ex istis non nisi Princeps poenam con-i2uod non docile istiuebit donat. Causas ploximas appello. ipsi agat 'at malis hominibus Provincia Reo proprias: veluti si ebrietatis lubrico careat . Eoisue conquirMIgitur ' lapsusis adolescentiae fieto incitatus; si cum his causis Clementia deliberat i ut
doloris impetu abductus deliquit, Siquatenus eae vel exigunt vel certe pet
78쪽
Et Remediis Lib. II. Cap. Xur. γ
mittunt, remittat poenam. aut minuat.
Namque Iustitia. institutrix supplicio. rum .in illis causis. quasi cardinibus in.
nixa est: cui eum contraria esse Clementia nequeat, pro naturali virtutum consensu, sequitur. ut a natura sua degeneret , si causis illis renitentibus poenam condonet. Operae pretium est. excutere sigillatim rationes istas. quibus tanquam communibus consiliariis utuntur & severitas di clementia: &primo illam . emendandi delinquen-IeS. Hac enim in parte vel maxime Sen. i. Clucet clementia , quae ad supplicia D exigenda non pervenit , nisi remedia
consumpsit: ct instar periti bnignique medici. nee eito spem projicit, nec
C0 37 mortifera signa pronuntiat: sed curan- di sanandique omnem experitur Viam :& quidem remediis, qua potest , me-uiL Iiotibus. Ideo adhibenda es modera- tio, quae sanabilia ingenia distinguereis deploratis sciat. Sed quidam praetextu clementiae, ultibad desperationem adigunt, quorum miserentur: imo se delicta condonant. ut delinquendi deinceps necessitatem imponant. dum Reis quibus vitam relinquunt. Omnia vitae subsidia auserunt. Itaque agat Princeps non tantum curam salutis sed etiam honesia cicatricis. Diaten. rrus enim vizis, cui aliquid integri
superes: nemo dignitati perditae paricit. Impunitatis genus est, jam non
habere laenae locum. Agricolas bonos imitetur, qui non tantum rectas pro-L. cerasque arbores eosint: sed istis quoque quas aliqua depravavit causa , adminicula quibus regamur a Vpώ-cant. Anas circumcidunt, ne proceristatem rami premant: quasdam in r-mas vitio loci, nutriunt e quibusdam, aliena umbra laborantibus, caelam aperiunt. Sic enim clementia eos qui potentia vel divitiis luxuriantes, in capitalia lacinora se induerunt, saepe tantum attenuando ad moderationedi re. ducit: sed& eos curat contraria ratione quos malesuada egestas transversos egit. si modo sanabilis ingenii sunt. De.' nique iis quos Majorum societas corrumpit, relegatione medetur. speciosis interim praetextu adornata. Et ut sumismatim dicam, nisi indolem. idest, resipiscentiae sontem, exstinxit malitiai quam coaluisse animo tanquam tabem ostendar vel consuetudo delinquemdi , vel sceleris atrocitas, vel gratuit. rum criminum amor i vera illa & Primcipi permissa clementia sanitatem induiscere in animos Reotum nititur salubribus remediis. paulatimque sortioribus iprimb monitorum praeceptorumques lutarium insinuatione . deinde adminnitione duriore & minaei, sed adhue privata , mox objurgatione iublitarquae si irrita abeunt. adhibenis poenae. sed adhue revocabiles. ignominia primum, inde exilium; post carcer&vincula: ut pulcherrime Seneca exsequi. Lib. i: quitur. Itaque quod nostri quaerunt,
An capitali poena liberandus sit . quide οῦ ι. voto assirmet religiosae vitae 3 Id ad M.
bitrium hoc clementiae reserendum est. Namque eum cui nec ex vatura , nec ex
industria recte vivendi studium conciliari pote 3; vita existimat Plato recensente Apuleio sepellendum: via seupido vitae eum teneat, oportere Sinpientibus tradi , quorum arte quadam 'ad rectiora flectatur. Et es sanὸ -- Iius s talem regi: nee i um regressiasios habere potestatem. Denique hae in parte clementia maxime se approba poenam iis remittendo . qui laipsos in mendi runt: se enim Tacitus Agrico. lam laudat. quod non poena stemper edsepius enitentia evntentus esset. AT que hoc sensu probari potest . quod Imterpretes tradidere, mitigandam posnam, quae diu post patratum delictum
irrogatur; si medio tempore Reus imnocenter vixit: perperam enim ad eam sententiam retulere, quod constitutum' est . ut mitius puniantur qui diu in rei L. aritu fuerunt: id enim valet, in statu, f & eonditione reorum misera. a squal- lore carceris, vel magis etiam a terr
re imminentis supplicii. atrocissimo saepe di vel prae ipso supplicio. Sic enim ingeniosissimus saevitiae attifex Caligula , eum cujusdam inter custodias eo, Κ , demin
79쪽
6 De Causis corrupi. Judiciorum
demnationem adhuc disterret: Non. l scribente Valerio) ultione dignum a dum , inquit, tecum in gratiam redii. Sed alia etiam ratione probari sententia illa Interpretum potest: quod non perinde Exempli intersit. puniri facinora jam vetustate obsoleta, ut recen. tia. dc oculis hominum non tantum animis inerrantia. Itaque lentae hodie
Iurisdictionis ambages. inter alia hoc habent incommodi. quod etiam manifestis sceleribus non repraesentata supplicia. dum in re recenti vulgi animi in eventum arrecti, sed tandem exoleta poenae jam memori 1. minus proficiunt exemplo. Quo adspectu Iustinianus metiorem criminalibus, quam civilibus causis metam statuit: ut . inquam, dc innoxii citius terrore reatus it.berentur.& sontes integro supplicio tra diti. integra adhuc facinoris recordatione, magis , aleam in exemplum. de quo
jam dicendum: haec enim principalis
poenarum causa. cum eae magis in suturum spectent, quam in praeteritum. quippe quod revocari non potest. Ita
oue ad Exemplum respicere clementia debet. ne dum Reo parcit ut emendando, plures corrumpat illecebra impunitatis. Denique clementiae causas 3c momenta hre, iter collecta Fabii vcr. his repraesento. Plurimum. inquit. --
ut ex ipso qui reus est haec tria invita procedere: s innocens , si bene
meritus , sises in futurum Innocenter victuri , S in aliquo uJ futuri. Traetereas via Hiis incommodis, vespraesenti periculo , MIstaenitentia πι- deatur Iatis parvarum dedissse. Emtra , nobilitas , dignitas , propinqui, amul. In eo tamen qui cognostit plurimum ponendum, si Iatis eum ms ricordis potius , quam reprehensio dissoluti consecutura eLI. Iam exem. pla videamus. quibus clementia lauda. hiliter se e exseruit. quia a periculo illo
remotam se videbat. Μ. Popillius Laenas Praetor. quandam caedis materiae eonvidiam, nec damnavit. nec absolvit: quia a matre. in odium illius, necatis quos illa genuerat. parricidium parricidio ulta erat. Forum alterum
terum absolutione non dentim existi. malam est. Similiter se geliit P. Dola. bella Proconsul Asiae. vel potius A. reopagitae: ad quorum Iudicium ab- legavit Smyrnaeam quandam in caedem 3c viri 3c filii impulsam dolore
interempti eorum fraude juvenis optimae indolis. quem ipsa ex priore viro enixa fuerat. Areopagitae causa cognita, adesse post centum annos accusatorem cum rea jusserunt: neque enim damnare sustinuerunt tam justi doloris impetu abductam . neque absolvere dμobus parricidiis contaminaram. Namque ut exemplo pernici sum suisset, privatae licentiam ultionis tam atrocem approbare: ita excmpli non intererat vindicari parricidae necem. ParaLL simile est . quod Seneca de quodam Hastio scribit. inonstrosis Lib. 1.
libidinibus δc corruptelis famoso: hunc inquit. D. Augusus indignum vindi ' cta judicavit , eum a servis occVuae esset: S tamen non pronuntiavit jure caesum videri. Igitur in istis specimi-mb.is clementiae sua ratio pulchre constitit. Nam neque facinorosi plane animi conjeo iura est ultio intemperanter quidem sed non injuste appetita; neque valde exemplo nocet impune interemptus suo exemplo ; neque denique vindictae publicae honorem tales merentur. Hunc enim finem poenarum tertium esse diximus: cujus adspeetu Seneca clementiam Principibus commendat in propriis potistimum inj riis. Privati, inquit, timent contem. L b. t.
gratiam insemitas videtur , nou es
mentia. At cui uitio tu Deili est, is
omissa ea certam laudem mansuetudinis confiequitur. Nimirum Principis major est fortana , quam ut tali solatio exeat: manifestiorque vis, quam ut alieno malo opinionem virium sibi quant. igitur, quemadmodum non est αερ. Lia magni antisi , qui de alieno liberalis i.
est; sed ilis qui quod alteri donat , si
bi detrabit: ita clementem 'Principem uia. vocabo , non in alieno dolore facuem , l. s..
80쪽
Ft Remediis Lib. II. Cap. XVI.
sed eum qui eum suis Πιmutis exagiretur , non prosint. Neque Aero haec a jure nostro alie- quod cum petulantiam linguae in
privatos vindicet, alia plane lex exstat. Si quis Imperatori maledixerit; omnium pulcherrima. qua moderatio. ne . qua providentia. Et meretur igitur vertatim proponi. & explicari. Scribunt Impp. Si quis moderitae nescius, S pudoris ignarm improbo ρetulantique maledicto nomina n Ira crediderit Iacessenda, amat hoc vulgus s
ac temulantia turbulentus Philosoplitenim definiunt chrietatem . vaniloquentiam in vino) obtrectator temForum nostrormn fuerit: prssens flatus, ex Thucydidis scito. subditis semper gravis: hujus autem criminatio ad ipsum Principem pertingit; quippe cujus unius invidia ab omnibus peccari. Tacitus scribit) eum paruae uolumus si Hugari, neque duram aliquid, nec asperum votamus fustim e. Partim quia haec vulgi indoles eth: & proinde Tiberius dicet e solitus: in civitate libera, linguas quoque liberas esse debere. Partim quia ex magnifico Phulippi Macedonis dicto; Regium est
male audire. cum facias bene. Sed aliam etiam rationem nostri Imperato-L. 7. f. ris reddunt. Quoniam si id ex levitate
tu processit , coutemnendum es neque
m M. lubricum linguae tacite trahi ad paenam debet si ex ius ias miseerat iove di-nissimum; atque ut illos cum tanto
superiore contendere. furiosum; ita Principi cum inserioribus . sordidum
est; ut Senecae illud hue aptem ) si ab injuria, remittendum. indigna enim tantis culminibus ultio , id est consellio doloris . interpretante eodem illo Sopho ) Unde integris om4I-hus hoc ad nostram sientiam referatur e ut ex flerisvis hominum dis a pensemus; cs utram praetermitti, au
exquiri debeant, censeamus. Namque moderatae mansuetudini hoc quoque Tacitus tribuit: Scire omnia, uec -- ἐν Ar ma exsequi. Neque enim utique ne- gligenda haec Impp. censent. 1aepe enim linguae temeritas, scribente Curtio, GL si pervenit ad gladios: & inter turbamenta vulgi Tacitus memorat, Inserere Lib. i. querelas & ambiguos de Principe seria ulli 'mones, utique palam & publice. id igitur totum ex personarum conditione
discernendum est. Clementius tamen decernendum, quam Dionysius secit. Audiverat. adolescentes duos inter pocula multis maledidiis ipsum & tegimen proscidisse: quos ad coenam vocavit. Ubi corum alter liberaliter se ex
incaute mero invitans, multa temerect aperto pectore effundebat: Alter &xino ' sermoni moderabatur. Hunc igitur ut certa animi inductione con- vitiatum, di hostem. interfici justiti illum ut temulentia delirantem, nec interiore mente adversantem sibi. dimi sit. Clementius. inquam, notiri Inapp. nec inquiri hoc fine volunt: dixerunt enim. remittendum cite. etiam cum ab injuria proficiscitur.maledicentia. Itaque scire volunt. non exsequi: quia
Principis est virtus maxima, nosse pios.
Magis igitur imitandum Philippi Macedonis hac in parte exemplum, quam Dionusii illud. Delatus apud illum Nicanor erat, quod passim criminaretur regem: quem amici incitabant . ut vindicia coerceret infamantis malignitatem. Sed contra ille disserebat: Nicanorem non esse pessimum inter Mace. dones; illud igitur potius animadvertendum esse, qu1 causa irritatus aut alienatus criminaretur Regem; quaveis ossicio desuisset. Et inquirenti constitit, indigna illum paupertate conflictari ; pulchre quippe metitum, necdum praemio ullo assectum. Itaque statim munere quodam donavit virum:
qui deinceps multb promptior in lamdes Regis, quam antea in maledicta fuit. Idque cum idem ille qui hunc det uterat retulisset: Videtisne , inquiebat amicis Philippus, in vo Ira esse manu,