장음표시 사용
311쪽
blice iis concesserit; alter bello victos a SaIyas attribuerit, vectigaliaque auxerit . Quare paribus eorum beneficiis parem se quoque voluntatem tribuere debere, es neutrum eorum contra alterum juvare, aut urbe, aut portubus recipere.
Domitio Massilienses belli administrationem deferunt . Caesar Massiliam cum exercitu petit, oppugnationem parat, cui C. Trebonium praeficit. C. Fabius legatus cum tribus legionibus in Hispaniam a Caesare mittitur. Ir, dejecto ex orenaeis prodio, ad exercitum Afranii contendit. 26. T Faec dum inter eos aguntur, Domitius navi- . . bus Massiliam pervenir; atque ab iis receptus urbi praeficitur. Summa ei belli administrandi permittitur. Eius imperio classem quoquoversus dimittunt: onerarias naves, quas ubique possunt, deprehendunt, atque in portum deducunt: earum clavis, aut materia , atque armamentis Inltructis ad reliquas armandas , reficiendasque utuntur: frumenti quod inventum est, in publicum conferunt: reliquas merces, commeatusque
ad qbsidionem urbis, si accidat, reservant. Quibus injuriis permotus Caesar, legiones m. Massiliam adducit: turres, vineasque ad oppugnationem urbis agere, b naves longas Arelate numero xt r. facere instituit. Quibus effectis, armatisque diebus xxx, a qua die materia caesa est
adductisque Massiliam, his D. Brutum praeficit 'C. Trebonium legatum ad oppugnationem Maes . filiae relinquit. Dum haec parat, atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus in,
victas Gallias. Absurdum enim est
a Sabas I Non. ut vulgo. sarem Gallias ab se victas Μassiliensibus attribuisse. Istes porro Massiliensibus vicini. & nuper infesti. h-teras Arelate factere 2 Arelate . variis casibus, taminquam αλλι ν , reperitur: etiam Arelatum neutro geuerer di Arelas recto, unde sexto Arelate. Ausonius in clar. urb. Gautila Ronis Arelas.
312쪽
quas Narbone , circumque ea loca , hiemanc' caussa, disposuerat, in Hispaniam praemittit; c leriterque Pyrenaeos saltus occupari iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato praesidiis tenebantur. Legiones reliquas, quae longius hiemabant, subsequi iubet. Fabius, ut erat imperatum , adinhibita celeritate , praesidium ex saltu deiecit, magnisque itineribus ad exercitum Afranii conis tendit .
Afranius , Petreius, o Varro, adsentu Vibullii,
inter se vicia militaria partiuntur . Pompeius ad Afranium iter habet . Ostenduntur vires ti tritisque exercitus. Caesar sipendia militibus distribuit. A Fabii , o Pompeii copiis crebra praelia commissa. Pons , qui in Sicore fluυio est, Fabii equite, o impedimentis pressus decidit. A Dventu Vibullii Rufi , quem a Pompeio a mi D 38 I sum in Hispaniam demonstratum est, Afranius, ct Petreius , & Varro legati Pompeji, quorum unus III. legionibus Hispaniam citeriorem, alter b a saltu Castulonensi aci Anam II. legi nibus, tertius e ab Ana Vettonum agrum, Lusi- tantamque pari numero legionum obtinebat, officia inter se partiuntur, ut Petreius ex Lusitania per Vectones cum omnibus copiis ad Afranium proficiscatur, Varro cum iis , quas habe-hat, legionibus omnem ulteriorem Hispaniam tueatur. His rebus constitutis , equites , auxiliaque toti Lusitaniae a Petreio ; Celtiberis, Canintabris, barbarisque omnibus, qui ad Oceanum
nia etiam captus, lib. III. cap. Io.h saltu Ca IoneV J in Hispania citeriore , prope ulterioriglimitem est oppidum Castato supra Baetim fluvium , a quo saltus nomin tur , aliquoties etiam a Livio memoratus .
c as Ma Vettonum agriam J Anas silvius Baeticam finiens a borea & occasu: Vettones, populus Lusitatuae, aἀ citerin rem ruspaniam vergens.
313쪽
pertinent, ab Afranio imperantur. Quibus eoactis, celeriter Petreius per Vectones ad Afranium pervenit. Constituunt communi consilio , bellum ad Ilerdam, propter ipsius loci opportunitatem, 39 gerere. Erant, ut supra demonstratum est , legiones Afranii III. Petreii ΙΙ. praeterea scutatae citerioris provinciae, & a cetratae ulterioris Hispaniae cohortes circiter XXC. equitum utriusque provinciae circiter V. millia. b Caesar legiones in Hispaniam praemiserat, ad VI. millia auxilia peditum , equitum III. millia, quae omnibus supe-1ioribus bellis habuerat, & parem ex Gallia numerum , quem ipse paraverat, nominatim e X Ο-mnibus civitatibus nobilit Iimo, & sortissimo quoque evocato. Hinc optimi generis homines ex Aquitanis, montanisque, o qui Galliam provinciam attingunt. Audierat Pompeium per Mauritaniam cum legionibus iter in Hispaniam fa-Cere, confestimque esse venturum : simul a tri hunis militum , centurionibusque mutuas pecunias sumpsit. Has exercitui distribuit . Quo facto, duas res consecutus est, quod pignore animos centurionum devinxit , & largitione rede-4o. Init militum voluntates . d Fabius finitimarum civitatum animos litteris, nuntiisque tentabat . In Sicore flumine pontes effecerat duos inter se distantes millia passuum IV. His pontibus pabulatum mittebat: quod ea , quae citra flumen fuerant, superioribus diebus consumpserat. Hoc idem fere, atque eadem de caussa Pompeiani exercitus duces faciebant crebroque inter se equestribus praeliis contendebant. Huc cum qu tidiana consuetudine e congressae pabulatoribus
praea retratae legiones 3 Uide infra cap. 4s. sect. r. h Caesar letiones in Hi Daniam praemiserat a quatuor numerorduabus C. Fabius . iam tum in Gallia iugatus lib. V. 24. Prae erate cereris L. Plancus. Vide c. o. quod subsequitur. e qui Galliam probinciam aliivgunt a provinciam Romanam, quae ad Garumnam uinue patebat . Tolosates quoque comprehendens. d Fabius 3 vide cap. 39. sect. a. notata. Adde infra sect. 4. &
e congressae pamatorihus praesidio preprio 3 Μultis prima & ultima voces suspeciae, illam progres legentes, hanc tolle
314쪽
praesidio proprio legiones Fabianae II. flumen tran-D1sent ; impedimentaque, & omnis equitatus sequeretur subito , a vi ventorum , ct aquae magnitudine, pons est interruptus, ct reliqua mulis titudo equitum interclusa . Quo cognito a Petrejo, & Afranio ex aggere atque cratibus, quae flumine ferebantur , celeriter ponte Afranius, quem oppido , castrisque conjunctum habebat, legiones IU. equitatumque omnem transiecit , duabusque Fabianis occurrit legionibus . Cuius adventu nuntiato, L. Plancus , qui legionibus Praeerat, necessaria re coactus , locum capit superiorem , diversamque aciem in duas partes coninstituit, ne ab equitatu circumveniri posset. Ita congressus impari numero , magnos impetus legionum , equitatusque sustinet. Commisso ab equitibus praelio, signa et r. legionum procul ab utrisque conspiciuntur, quas C. Fabius ulteriore ponte subsidio nostris miserat , suspicatus sore id, quod accidit, ut duces adversariorum occasione , & beneficio fortunae ad nostros opprimen indOS uterentur : quarum adventu praelium dirimitur , ac suas uterque legiones reducit in castra .
CAPUT XIX. Caesaris iussu pons perficitur; ipse IIerdam petie ,
ibique sub eastris Afranii sua munit. Afranius, ct Petreius , ut opus Coefarianorum impediant, eos ad pugnam frustra provicanx. Eo biduo Caesar cum equitibus DCCCC. quos ιν sibi praesidio reliquerat, in castra pervenit.
Pontem , qui fuerat tempestate interruptus, neque erat refectus, noctu perfici iussit. Ipse, cognita locorum natura, ponti, castrisque praesidio
VI. cohortes relinquit, atque omnia Impedimenta: ct postero die omnibus copiis , triplici in
proprio mutat in propere . . . -σ
315쪽
It ructa acie, a ad Ilerdam proficiscitur , & sub castris Afranii consistit, & ibi paulisper sub armis moratus, facit aequo loco pugnandi potestatem . Potestate facta , Afranius copias educit, ct in medio colle sub castris consistit . Caesar, ubi cognovit per Afranium stare, quominus praelio dimicaretur , ab infimis radicibus montis, intermissis circiter passibus CD. castra facere constituit; &, ne in opere faciendo milites repentino hostium incursu exterrerentur, atque opere prohiberentur, vallo muniri vetuit , quod eminere, es procul videri necesse erat. Sed a fronte contra hostem pedum XV. fossam fieri jussit. Prima, & secunda acies in armis, ut ab initio constituta erat, permanebat . Post hos opus in occulto acies tertia faciebat . Sic omne prius est perfectum . quam intelligeretur ab Afranio castra 2. muniri. Sub vesperum Caesar intra hanc fossam legiones reducit , atque ibi sub armis proxima nocte conquiescit. Postero die omnem exercitum intra fossam continet: & , quod longius erat ag-Ler petendus, in praesentia similem rationem operis instituit, singulaque latera castrorum singulis attribuit legionibus munienda : fossasque ad eamdem magnitudinem perfici jubet . Reliquas Iegiones in armis expeditas contra hostem constituit. Afranius, Petreiusque, terrendi caussa, atque operis impediendi, copias suas ad infimas montis radices producunt , ct praelio lacessunt. Neque idcirco Caiuar opus intermittit , confisus praelidio legionum 1 in. & munitione fossae: illi non diu commorati, nec longius ab infimo colle progressi, copias in castra reducunt.
a ad Ilerdam professi suν J Eius verbis opportunitatem supra cap. 38. exti . laudavit. Citerioris Hispani.e est inter Sicorim δε Cingam amnes. qui post mixti in Iberum inferuntur. Adde c. 4s. fecit, a.
316쪽
Caesar eastra valio munit. Deferibitur situs oppidi Ilerdae. Praelio commisso ab Afranianis , Caesaris
antesignani rerga vertunt . Descr/bitur genus pugnae Afranianorum, quo Caesariani perturbanis
TErtia die Caesar vallo castra communit: reluquas cohortes, quas in superioribus castris reliquerat, impedimentaque ad se transduci iubet. Erat inter oppidum Ilerdam, & proximum 43. collem, ubi castra Petreius, atque Afranius habebant , a planicies circiter passuum CCC. atque in hoe fere medio spatio tumulus erat paulo editior: quem si occupasset Caesar, S communitaset, ab oppido, & ponte, & commeatu omni, quem in oppidum contulerant, se interclusurum adversarios eonfidebat. Hoc sperans , legiones
III ex castris educit r acieque in locis idoneis instructa, unius legionis antesignanos praecurrere, atque occupare eum tumulum iubet. Quare cognita, celeriter quae in statione pro east s erant Afranii cohortes, breviore itinere ad eumdem eupandum locum mittuntur. Contenditur praelio, M. quod prius in tumulum Afraniani venerant, nostri repelluntur, atque aliis summissis subsidiis, terga vertere, seque ad signa legionum recipere coguntur . Genus erat pugnae militum illorum, ut magno impetu primo procurrerent, '' audacter locum caperent, ordines siros non magnopere servarent, rari, dispersique pugnarent: si premerentur, pedem referre, & Ioco excedere non turpe existimarent, cum Lusitanis, reliquisque barbaris genere quodam pugnae assuefa
cti: quod fere fit, quibus quisque in locis mi-o Ies
a pilans cies cirritis p. eee 3 Fulvii Uriini eodex planitia . quod antiqhnim dicit . & lapidem suo tempore extra Capenam Portam restri . CLIV ΟΜ Μ ARTIS IN PLANITIA Μ REDIGENDU Μ. qua forma & vitruvius usus est. Hoc loco imitati Iungermanus, Μontanus, Goduinus. At vet. lib. Uenet. & Basil. & Gryphius planistra.
317쪽
Ies inveteraverit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur. Haec tamen ratio nostros
perturbat, insuetos huius generis pugnae . Circumiri enim sese ab aperto latere, procurrentihus singulis, arbitrabantur. Ipsi autem suos o dines servare, neque ab signis discedere, neque sine gravi causa eum locum, quem ceperant, dimitti censuerant oportere . Itaque, perturbatis antesignanis, legio, quae in eo cornu constiterat, locum non tenuit, atque in proximum collem sese recepit .
CAPUT XXI. Caesaν, misso subsidio, hostem ad oppidi murum
confugere eogit, lita postea acre utrimque praelium eommittitur. Ocelsorum numerus . Utr
que pars ex praelio se dijsessisse victricem opinatur . CEsar, paene omni acie perterrita, quod praeter
opinionem, consuetudinemque acciderat, C
hortatus suos, legionem IX. subsidio ducit: sem insolenter, atque acriter nostros insequentem supprimit, rursusque terga vertere, seque ad oppidum Ilerdam recipere, & sub muro consst re cogit . Sed IX. legionis militex elati studio, dum sarcire acceptum detrimentum volunt , te mere insecuti fugientes in locum iniquum. pr grediuntur , & sub montem, in quo erat oppidum positum, succedunt . Hinc se recipere eum vellant, rursus illi ex loco superiore nostros preme-hant. Praeruptus locus erat, utraque ex parte dia rectus, ac tantum in latitudinem patebat, ut trea instructae cohortes eum locum explerent, & ne
que subsidia a lateribus summitti, neque equitex laborantibus usui esse possent. Ab oppido autem editus locus tenui fastigio vergebat in longa tud . nem passuum claeiter CD. Hac nostris erat receptus, quod eo, incitati studio , inconsultius processerant. Hoe pugnabatur loco S propter a gustias iniquo, &quod sub ipsis radicibus momtis constiterant, ut nullum si ustra telum in eos mitteretur: tamen virtute, ct patientia niteba
318쪽
tur, atque omnia vulnera sustinebant. Augebantur illis copiae . atque ex castris cohortes per oppidum crebro summittebantur, ut integri desessis succederent. Hoc idem Caesar facere cogebatur, ut, summissis in eundem locum cohortibus, defessos reciperet. Hoc cum esset modo pugnatum 46. continenter horis V. nostrique gravius a multitudine premere nrur, consumptis omnibus telis, glais diis districtis, impetum adversus montem in coinhortes faciunt, paucisque deiectis, reliquos sese convertere cogunt. Summotis sub murum cohortibus, ac nonnulla parte propter terrorem in odipidum compulsis, facilis est nostris receptus datus. Equitatus autem noster ab utroque latere, etsi dejectis, atque inserioribus locis constiterat, tamen in summum iugum virtute connititur, at que inter duas acies perequitans, commodiorem, ac tutiorem nostris receptum dat . Ita vario certa
mine pugnatum est . Nostri in primo congressu circiter LXX. ceciderunt , in his Q. Fulginiusa ex primo hastato legionis XIV. qui propter eximiam virtutem , ex inferioribus ordinibus in eum locum pervenerat. Vulnerantur amplius DC. Ex Afranianis interficitur T. Caecilius, primipili centurio, &, praeter eum, centuriones IV. milites amplius CC. Sed haec eius diei praesertur pinio, ut se utrique superiores discessisse existimarent: Afraniani, quod, cum esse omnium iudicio inseriores viderentur, cominus tamdiu stetissent, &nostrorum impetum sustinuissent, ct initio locum, tumulumque tenuissent, quae caussa pugnandi fuerat, &nostros primo congressu te ga vertere coegissent: Nostri autem , quod iniquo loco , atque impari congressi numero, Rhoris praelium sustinuissent ; quod montem gladiis districtis adscendissent; quod ex loco superiore terga vertere adversarios coegissent, atque
a ex primo hassato 3 Ita veteres Iibri: Gryphius autem pGissa
Basatus. uuod clarum est . & centurio subauditur. An a tem ex ΜM. codd. habuerit , incertum . Lipsio inepta est σκ vocula, quasi er re nata ex nota seu signo emturio in rimitque. centurio mimi Mnati. ordinis puta. Sed ita etiam
Praepositio servari potest, ex primo rasato. supple, ordine.
319쪽
in oppidum compulissent . Illi eum tumulum . Pro quo pugnatum est, magnis operibus munierunt, praesidiumque ibi posuerunt.
Pontes a Fabio refecti magna tempestate rupti C
saris exercitui non mediocre damnum asserunx reontra Afranius rebus omnibus abundat. Caesar frustra refici pontes curat. 8. Λ Ccidit etiam repentinum ineommodum bi
duo, quo haec gesta sunt. Tanta enim tempestas cooritur, ut numquam illis locis maiores aquas fuisse constaret. Tum autem ex omnibus montibus nix proluit, ac summas ripas fluminis superavit, pontesque ambos, quos C. Fabius se Cerat, uno die interrupit. Quae res magnas difficultates exercitui Caesaris attulit. Castra enim , a ut supra demonstratum est , cum essent intexflumina duo, Sicorim, & Cingam, spatio millium XXX. neutrum horum transiri poterat, necessarioque omnes his angustiis continebantur: neque civitates, quae ad Caesaris amicitiam acincesserant, frumentum supportare, neque ii, qui pabulatum longius progressi erant, interclusi fluminibus , reverti , neque b maximi comitatus , qui ex Italia , Galliaque veniebant , in castra
pervenire poterant. Tempus autem erat anni difficillimum , quo neque frumenta in hibernis e- rant , neque multum a maturitate aberant: accivitates exinanitae , quod Afranius poene omne frumentum ante Caesaris adventum Ilerdam convexerat : reliqui si quid fuerat, Caesar superioribus diebus consumpserat: pecora , quod secundum poterat esse inopiae subsidium, propter bellum tinitimae civitates longius removerant: qui erant pabulandi, aut frumentandi caussa progre si , hos levis armaturae Lusitani , peritique earuma ut supra demonstratum I cap. 41. h maximi comitantis, qtii a Comitatus erat turba ad tutiuς iter taciendum belli temporibus congregata, maxime ut commeatus in amicon m castra adserrent. '
320쪽
rum regionum a cetrati citerioris Hispaniae consectabantur , quibus erat proclive transnare flumen , quod consuetudo eorum omnium est , ut sne utribus ad exercitum non eant . At e Ser- 4'. citus Afranii omnium rerum abundabat copia. Multum erat frumentum provisum, & convectum superioribus temporibus , multum ex omni pro vincia comportabatur: magna copia pabuli luppetebat. Harum rerum omnium facultates sine
ullo periculo pons Ilerdae praebebat, & loca transflumen integra , quo omnino Caesar adire non poterat . Eae permanserunt aquae dies complu- so. res. Conatus est Caesar reficere pontes: sed nee magnitudo fluminis permittebat , neque ad ripam dispositae cohortes adversariorum perfici patiebantur, quod illis prohibere erat facile, tum ipsius fluminis natura , atque aquae magnitudine , tum quod ex totis ripis in unum, atque angustum locum tela iaciebantur : atque erat ditificile eodem tempore rapidissimo flumine opera perficere, & tela vitare.
Dum Afranius eomitatus ad Caesarem se eo Grenter opprimere eurat , praelium committitur.
Cafariani frumenti inopia laborant. Harum rerum nuntsi Romam missi. NUntiatur Afranio , magnos comitatus , qui iter habebant ad Caesarem, ad flumen eo stitisse. Venerant eo sagittarii ex Ruthenis , equites ex Gallia cum multis carris , magnisque impedimentis, ut fert Gallica consuetudo. Erant praeterea cuiusque generis hominum millia circiter VI. eum servis, liberisque: sed nullus ordo, nullum imperium certum , cum suo quisque consilio uteretur , atque omnes sine timore iter fa-
a cetrati eiuνiyis Hispaniae 3 CETRA . Servio definiente in
AEa. VII. ν32. est Icutum Iomum. etio Afri ω' Ηvinani υι-- νυν. Hinc retrati milites non tantum citerioris Hispaniae.