장음표시 사용
101쪽
rnino & Moster uo iudicio essent, subdere eorum decreto atq; iudicio Ilincq; fac tam est,ut varii varias moliti fiterint versi5es. Et inter reliquos Sebastianus castalion Tigurinus apostata, a Monachatu & reli- Castalidi,
sione catholica oninium nouissimus versionem ten. apostatae.
Qui in qua ut ipse arbitratur,nihil est quod desiderare vetaoctissimi possint,si veritatem Hebraicam Graecamque expectes. Vel si sermonis interiorem, ornamentum M elegantiam requiras. Cum igitur tot sint ac tamultiplices versiones, ut per uniuerim Germaniam tot Biblia inueniantur diuersa, quot sunt schol ,quot sunt ludimagistri,penh quot sent ciuitates. Non ergo erit tam opportunum ilibus consilium, nec tam prouidum,qui tyronia heologo se comparanti ad sacra studia aut canda consita ab lectione illorii Bibliorum quaeipletyro emendatusima & purgatissima iudica Merit.Prodo esus sententia,qui docet a sacris libris catadidatos Theologiae sore auspicandu , dc ad hoc studiu
excolendum,eos omnes exhortor , qui serio animum appulerunt ad meditatioem sacrarum literarum. πι- via heolcio illud cosiliu plane improbo ac veluti perniciossim giae studio omnibus suturis Theologiae studiosi reijcio, quo in sus suo pra roni permixtitur facultas eligendi,atque sibi compa iandi pro suo arbitratu Bibliorum 'ersionem, quam
ipse sequi,amplecti,sibique in omnibus quae fide nostra' ispectan debeat,ad mortem ysq; profitedam habere. Viatur, elirrim quia tyro nullum poterit Laltem bonum ac re-sat. O hac de re iudicium facere, cum ipse in illa doctriam sacra nunqua fuerit exercitatus, requiratur tamen i. sim.nim a & diuturna exercitatio in rebus diuinis, ad hoc quod aliquis in re tamgraui ferre possit squam sente- tiam,quando res postulauerit. Nec etia sum eius sen tentia ut liberusit eidem tyroni sentetiam unius aut 'alterius tantum priuati viri & si maxime docti super hac re expectare,ari, sequi. Siquide & hos diuersa consulturos nemo prudens dubitabit. Tritum est Proverbium illud & prorsus verissimi no voto vivitur uno,
ahatq; sita quemque voluntai totque essent diuers D rationes
102쪽
mu imitati debeat. Exemplar a. ouanien
rationes doctrinae sacrae, sacrorumque librorum inteiligentiae atq; interpretationes, quot essent homines. sod manifestissimo exemplo comprobatum dc perspicuum habemus. Siquidem per uniuersam Germa niam latam diuersitatem doctrinarum, dogmatum, dc fidei articulorum δc rerum sacrarum viri pij & unitatis amantes inueniunt, quot miliaria peragunt, det scholas ingrediuntur. Quam Babelicam confusionem Vi graues,prudentes & veritatis cultores inde depr hendunt exortam,quia unicuique liberum est sacros liabros pro sua libidine interpretari,atq; explanare. V
de qui tyroni istuc consilij daret,ut pro suo libito Biablia legenda eligeret,non esset illi sitbsidio, nec viam illi sterneret qua securus & ill sus penetralia illa diuina percipienda conscendere posset, verum in labyrii thum inexplicabile, & tortuosissimas sinuossibilas
que ambages,miserum iuuenem excruciandum cor
liceret. Porro autem ut tandem aliquid & nos candi dato Theologiae considamus, quod opportunum sit,sitoque conveniat instituto, dicimus eum debere Bi bliorum exemplar,quod uniuersalis nempe catholica Romanaccclesia approbatum habe in manus sum
re,ipsumque emendatissimum,& per aliquem Typo ira phum,de cuius fide,sinceritate,ac diligentia,nihilt cubitandum, editum, & per Theologos Catholiacos, os, ct eruditos castigatum, & magna cinii re ione correctum, talia sitnt hoc nostro tempore, BLliailla Louanij per fidelissimu dc maxime Catholi cum Bartholomaru Grauiu bibliopola dc typographii illustratissim & christianissim schole Lovanitas,e cusa. Quae non prilis typis fuerint madaia,quam dili getia summa dc maxima solicitudine Theologorum tqui illa in schola Catholici pietate di eruditione insi- Qnes floren repurgarentur, & illustrissimae sacraeque iacultatis graui iudicio approbarentur. Hortam Biabliorum insistria sint, i iustitim Christus Deus no
ster. Suni in illis illuminati omnes errores,quos haereticorum malitia, vel sciolorum ut ineptorum tem raria
103쪽
raria praesumptio, in alijs alibi excussis exsparserat. Sunt denique omnia illa depurata atque resecata,quq offendere,aut decipere,vel perturbare Catholicum legentem poterant. Horum Bibliorum exemplar candidatusTheologiae perpetuo est familiare habiturus,se cumque debet conferre,in quo manus,Oculos, os,an mum assidue exerceat, ex quo denique in posterum, quoties res postulauerit,sententias,probationes, & firmamenta depromere, constituet. Fuerit etiam comsultum,certam aliquam versionem alicuius probati Catholici dc eruditi ad veritatem Hebraicam quam proximE accedentis interpretis,si patres Ecclesiae eius regionis,in qua habitat,permiserint,deligere.Et quia frequenter aliquot occurrui loci ardui & valde dissici ' les intellectu in istis sacris Biblijs,quae legenda consilia limus qui aegr aut mininiri nisi Hebraici interpretis Vatablabeneficio intercedente,intelligi possunt.Poterit cadi- datus Theologiae annotationes, quae vulgo Vatablidicuntur in sacrariun suarum Musarum conclaue ad hibere, quarum praesidio si siis fuerit . incredibili ta cilitate cuncta, quae abstrusa, ardua aut dissicilia in sacris Biblijs, ignorati sermonis Hebraici causa o currerint,intelliget,& assequetur. Assirmant enim quamplurimi viri eruditi constanti sententia, neminem maiori vel eruditione, vel fide, magisque perspi ina expositione sacros Veteris Testamenti libros in terpretatum esse,quam Franciscus ille Valabius do 'ctissimus profesor Regius Hebraicarum literarunt Parisinus interpretatus est. Huius laudatissimas lum brationes in vetus tantum testamentum, non in No uum elaboratastyro Theologus,si modo per eos pa- itres,qui eius regni, in quo agit, Ecclesiam gubernant. religionisque Catholicae curam gerunt,ei licuerit,c5 sulat,& in situm adhibeat fissisidium.Inueniet prose ctb consilium oportunissimum,& cuius ope molesti simis extricabitur, &eximetur multis dinicultatibus.
104쪽
an&a prα- Omenta simmam rerum descriptarum compraehensxa comi dentia. d quantam utilitatem adserat, deprquς-pse facith intelligenda, qui intento animo sacras pericurrit lectiones.
Sacroru li nactus pro animi sententia nitidu & p -- α' EM correctum volumen, quale est illud Lovaniensitatum. Priusquam progrediatur tyro Theologus,debet sacrorum librorum. vulgatissimum tenere discrimen, quo alios ecclesia Vetus testamentum dicit: Alios verb Nouum testamentum vocat. Qui vero & libri Canonici sub utroque compraehendantur testameto, paulo pbstribit dicemus: ubi primum manis bini fecero,quare lioristest inς- sacri estamenti nomen inditum fuerit, constanti a 42 ' tum ignificare foedus,pa ni,ordinationem, quam ti . Deus ratam habere volui siprorsus uti conditiones μpacta percutieptium sqdera,aut quae morientium e trema voluntate sunt costituta violari nephas est. Cuautem passim in i libris sacris potissimum doceatur, i. quomodo Deus humanum genus promiserit se seruae urum,atque ad illam salutem efficiendam dc pr sta dam plebi eius esset missurus filium suum, semen be nedictum Iesum Christum Dominum nostrum Ru sus verb quomodo homines, qui beneficentiae Dei fi Vuri essent participe vicissim obstringuntur ad pra standa certa sid ei & charitatis ossicia, suscipienda de profitenda sacramenta ab ipso Christo instituta, quae et omnia sunt omnibusChristianis adeo necessaria,ut n. lis solis&no aliis mediis,&Dei possint gloriam promouere,dcaeternam beatitudinem sibi promerer ap i positEGE, omnes libri,in ovibus ijs de rebus disseri tur,testamenti appellatione honestantur. Constat igitur ex his legem veterem atque nouam, testamenti no- εἰ-lς. nilne metaphorice appellari. Nam quemadmodunx testamenta ab hominibus codit ante eorum, qui idi sa condiderunt morte obsignata manent ade Vt qua in illis continentur,non ita intelligantur, quia obsiserata sunt. At mortuo testatorci aruiuat anci cupita inie
105쪽
illic contenta,pala manifestantiu cuncti ita ut quili betperspicue intelligat dc scia ouid sibi legatu, quae
conditiones. statoriegatariis ii suarum rerum participes fieri velint obseruadas praescripserit,intelligat pari ratione mortuo Christo,Deo vero & homine vero, utriusq; testameti coditore,aperiurur scripturi sacra quae ipsim Ventum praenunciabant, coplentur ac
perficiuntur omnia,quae in gratiam & beneficium generis humani olim figurata di promissa fuerant per Christit impleda. Qi facta atq; per Christum cumum latissime persecta in sita sitisse morte abudE satis test itus eci scissio illa veli in teplo a sumo Vsq; deorsum.
Hoc autem Des testamentum, est Unicum, no multiplex,immutabile,non variabile,firmum,stabile,sternum,non sicut humana sint test menta, quae mutaatur,xbi testatoris &voluntas mutata fuerit. Testam tum autem Dei est aeternu, sicut ipse aeternus existit, verum testamentum vetus appellatur, pars illa,cui li- Testamenbri accensentur,in quibu' modo apertis Verbis, modo tum verio
pis & figuris,de salute tantsi promissa,sive de Chri sto mittendo,de s uandis mandatis, de aeterna male R dictione interminata transgrestaribus legis, sermo nes instituuntur. Testamentum autem nouum, libros habet, in quibus de salute exhibita, deque Christo iam misi deque gratia qua impleantur praecepta iam publicata,de corona iustitiae, obseruatoribus ita dueit. tis retribuenda, de aeterna damnatione, praeuaxi toribus diuinae legis inserenda,agitur. Extat Vero hςς s. scripti de duobus testamentis Diistinctio ne quis calumnia- ra , quo 'tor sugillandum sibi esse quod hicdicimus arbitretur in vetusS: in sacris literis Dei ipsius voce expressi , Ieremi*Si. nouate-. Ad Hebraeo octavo. Matthii 26. i. Corinthiorum. 2.s unda Corinthiorum 3 & alibi. Nuc ad institutum 'mediamur: libri sacri,alii sunt veteris testinenti, alijsunt Roui. Priorisordinis sent hi. veteris Genesis. Ecclesiasticus. . testamen. Exodus. ' tilibri. . 1iaticus
106쪽
Leuiticus. Hieremias. Numeri. Deuteronomium, Iosue. Iudicum. Ruth. viratuor Regum. Duo Paralip
Parabolae. Ecclesiastes. Cantica cantico
Ezechiel Daniel. Duodecim prophetae --.nores,scilicet
Ozeas. Del. Amos. Abdias Ionas.
Micheas Nahum. Abacuch. sophonian. Aggaeus. zanarias. Malachias.
Hos omnes libros veteris testamenti Canonicos ecclesia semper agnouit atque suscepit, ipsesque talia quam diuinitus latos, dc singulari diuina Dei prout 'dentia sci iptos atque dictatos semper fuit venerata. ac modo veneratur legitima sponsa Christi, Mora mater Christianorum catholicorum ecclesia Roma na,quod euidenter constat ex tertio Consilio Cartha sinensi,quod in sexta synodo generali confirmatunx est. Ex Consilio Flurentino,in quibus hi libri Canonici numerantur. Hos libros Augustinus lib. a.de doctrina Christ. eterique alij authores grauissimi Canoni ecos dicun habent & venerantur. Secundi ordinis scilice Novi Testamenti libri stini hi,qui sequuntur. angelium Matthaei. Ad Philippenses. a. Euangelium Marci. Ad Thessalonicens r. Euangelium L. . Ad Thimotheum. a. 'iam
107쪽
Epistolae Pauli quatuordecim: Ad Romanos. I. Ad Corinthios. 2.Ad Galatas. iis.
Ad Ilebraeos. . Iacobi. I. Petri. 2. Ioannis. 3.
sunt igitur libri Testamenti noui viginti,omnes
canonici Graeco sermone conscripti, praeter Euange lium Matthsi,quod Hebraica lingua fuit conscriptu, quos ut talestemper& ubique omnes Christiani do dores facios cognouerunt, at summa religione sunt Venerati. Et praeter hos nullos alios. de re Origenes apud Eusebium,Ecclesiasti. histo lib. 6. cap. i8.ui phanius in opere contra haereses. lib. i. tomo i rursum que lib. de mensuris dc ponderibus Hilarius in pro δε-tione ad commentarios in Psalmos. Hieronymus in epistola ad Paulinum de omnibus libris sacris.γItem in praefatione ad libros Regum,dc Danielem prophe tam Augustinus de doctrina Christiana libr. a. cap.8. in Concilio Laodicensi, Canone ues. Accedit his com sensis uniuersalis omnium Doctorum sacrorum, om nium prouinciarum,omnium temporum, & omnia Christianorum. Semper enim dc ubique dc ab omni
orthodoxis hi libri, quos ia xetulimus, habiti fuerunt sacri dc canonici,atque omnes pari authoritate suscipiebantur a cunctis mortalibus, quo ad usq; heretica prusumptio Lutheridc Caluini & aliarum emersit pestium, qui quorundam librorum authoritatem dubiam oc infirmam conati sunt reddere. Vocat ecclesia hos libros canonicos, dc quod spiri cui liba tu sancto dictante ab Apostolis oc ab alijs viris sanctic canonici simis conscripti fuerint, dc etiam quod uniuersae do sic ii. ctrinae,quq in ipsis continentur,sint nobis ad selutem necessariae, vel ob id maxime quod nostrae fidei ac D:
. ligionis facia: regulas inmorant. Vnde nullas sit
108쪽
Canonico eorum autoritate dubitare. Christus Matthaei. .it in libroisi et r.eosdem partitur in legem, prophetas,di psalmos, P ixi0in Vetustissima sane & receptissima consuetudine. Nam Hebraei,quos secuti sunt deinceps Apostoli, ae sancti γλπον patre primos quinque libros legem appellariint,aliis quinarium pentateuchum Most. Libros sequentes adi proph psalterium usque dixerunt prophetas, & reliquoslios priores, nempe Iosue, Iudicum,Samuelis duo Regum totidem. Alios vero posteriores, quos ipsos nostri in classes distribuunt Maiorum dc minorum:
maiores. maiores quidem numerantes quatuor, Isaiam inqui a linores.' Hieremiam, Mechielem, Danielem. Minores vero, psalmo, duodecim sequentes. Reliquos autem,psalmorum vi
delicet librum cum subiectis squibus &Daniel ab Hesuasioli, braeis interponitur solebant scriptos siue ἀμογραφα
ri, quae nuncupare, quod seorsum a viris sanctis, &de rebus ita sancti conscripti appareant. Dicimus ecclesiam hos cognouisse,& pronunciasse, non secisse libros Catho licos, quod maximἡ debet candidatus Theologiae ani maduertere, ut intelligat cavillationes,dc falsas impo sturas haereticorum nostri temporis,qui sugillare pret
sumunt catholicos Theologos asserentes penes eccle .siam esse authoritatem & iudicium scripturarum coa noscendarum.Non docent catholici Theologi,ecclenam eam habere authoritatem, qua scripturam apo
crypham vel humanam Canonicam faciat atque di , uinam. Nec dicimus Christium hanc potestatem dc authoritatem ecclesiae dedisse ut eos libros , quos modo ecclesia uti diuina oracula suscipit ac veneratur, ipsa ecclesia Canonicos fecerit. Verum quid, docent C
tholici Theologi diuinitum ipsi informati di instrii cti penes ecclesiam Romanam Apostolica & Cath licam Spiritum sanctum residere,qui ecclesia hoc est. patribus huius ecclesiae & filiis, caput suum legitim. 'F Romanum cognoscentibus inspirat atque infundit lucem internam, qua dignoscere possut libros spiritu Dei conscriptos,liuro inquam, in quibus insallibilia& sacra continetur doctrina inter Edi stiritu humano con
109쪽
no compositos, in quibus non est constans doctrinai veritatem scriptam inter errores sculptos: veras & le- .gitimas doctrinas scriptooiandatas inter apocryphas vel falsas aut spurias vel subreptilias. Hoc tacent C thollat Theologi Ecclesia quae audiuit Sc vidit Chri mini loquentem, quae etiam habet eiusdem C H R LSTI spiritum, cognoscit verba eiusdem Christi,siue seripta sint,si tradita, vel si scripto vel traditione ad iapsam ecclesiam dignoscenda atque iudicanda des ranturan principio igitur eius ecclesiae quam primitiuam prestare solemus, ubi primum spiritus sancti amanueses ea,quae a Christo & suis Apostolis fuerint gem,literis prodere diuinitus inspirati statuissent, merserunt etiam quam plurimi pseudo Apostoli spi ritu Sathanae inflati, qui falsas atque malignas scripturas edere conabantur, quibus ut maiorem auth ritatem conciliarent,sacrorum Apostolorum & alim .
rum discipulorum CHRISTI nomina praefigebant,& splendidissimis inditis titulis ipsas exornatas euul- stolorassgare temeritate magna praesumebant, unde passim se tulis ii rebantur omnium manibus Euangelium Petri,Euan bris can
gelium Thoma Euangelium Gamalielis, Euangeliu nicis im- Andreae, Acta Ioannis,& alia quamplurima scripta falsis ci pestiferis dogmatibus referta. Vnde Catholi ci simplices dc incauti splendore tituli illecti & nomi nis dignitate atque religione securitatem sibi promittente illas arripiebant legendas scripturas, ex earum que lectione hauriebant doctrinas,ut ipsi arbitrabam tur, profuturas & ad vitae humanae actiones Christi ita & religiose instituenda satis opp'rtunas. sex
tamen Si quidem quam plurima inde esuxerant,e animabus aeternum adserebant interitum, tanta est,ut Christo eiusque beatitudini promeredis essent congruentes. Cu inde grauissima suborirentur pioru animabus discrimina,patre quibus tunc temporis a ' nimarum,& rerum sacrarum prouincia incubebat in unu couenientes concordia suma, dc grauissima priua
habita deliboatici illustrata illum incio spiriui san
110쪽
cto,seceriint iudicium sanctissimum & certissimum
de veritate scripturaruio,& iudicarunt hos omnes tabros superius in certum ordinem redactos esse sacro ucanonicos,deificos,apostolicos,& propheticos. Qi aliquid humana mente,aut volutati scriptum insper sumue aut appositum est orthodoxis nefas est existi mare.Est enim pro certo apud nos statuendii libros illos facros vera Dei &expressa esse verba,omniaque quq illis continentur, diuina no angelica nec caelestia,lea deifica esse oracula. Qua: pari reueretia, Veneratio atq; timore sunt a nobis suscipienda,colenda atque ob seruanda, rinde atque ipse Deus. His nefas est qui quam addere,tollere, Vel mutare. Vt qui,libri sint sancti,diuinis cancellis cir septi atq; muniti. N5 diciti quod cum hi essent simul cum alijs apocryphi ecclesia
has secit ex apocryphis canonicos, & alios reliquit pocryphos. Verum docemus quod cum hi libri sacri, malitia haereticorum, aliarumque falsarum scriptu rarum multitudine inuoluerentur,nec Christiani possent intelligere aut dignoscere a quibus deberent i se
arcere,quos item tanquam diuinos suscipere atq; re Teclesx uerer deberent, cleria Catholica definiuit diuinitus iudicium. illustrata hos solos superius enarratos, Canonicos echabox GC scipsosque statuit tanquam legitima Dei oracula ab omnibus Christianis fore suscipiendos. In quo nego .hro, eano nempe in asserenda dignitate sacrorum librorum ilicoso a. dicimus authoritatem ecclesiae superiorem esse ipsis pocry- diuinis scripturis. QMd manifestius est,quam quod πι- vlla probatione veniat comprobandum. Siquidem ecclesia iudicio facto de scripturis omnibus, reiecit scri plum Petri,euangelium Thoms, Matthis& aliorum
apostoloru scripta, quq passim ab haereticis illius tepori Euangelij amabili oc splendido titulo, ut Christia
norit manibus,qui huius lectionis amantissimi erant, obtruderent,dcut scripturis maiorem conciliaret aia thoritatem,exornabant. Ilorum librorum sacrorum authoritas dc veritas,cum summa sit,nec humana ali