장음표시 사용
111쪽
ma,& inuincibilis est habenda. Advertet etiam candidatus Theologia preter hos Aboe V sacros libros, reliquos omnes, qui aliorum Apostolin phi tibiixum nomine vel Prophetarum,uel alicuius legis ima- quugistri evulgati unquam fuerunt, apocryphos elle, atq; tales ab illis inde teporibus semper sdisse habitos. Di cuntur aut apocryphi hoeest, absconditi atq; occulti, eb q, quando Christiani in publicii, de facrii conueniatum confluebat,audituri fidei doctrinam,nullus illorum publicitus legendus proferebatur: sed priuatim domi pro suo cuiusq; animo legebantur. Nec licebat ex ipsis quicquam desumere, quod ad confirmatio nem alicuius dogmatis nostrae fidei facere videretur, O quod eorum n5 usq; adeo firma esset authoritas. Etiam aduertet Theologus futurus, qui animum ads crorum librorum lectionem semel componendum statuit, Hieronymum inter apocrypha retulisse obi, A. librum, quem vulFo sapientiam Salomoni appella- hyhi desinus. Et librum Ierii filij Sirach, item libros Iudith,S quibusdaThobias,& se dum librum Machabeorum. Verum libris cata tametsi in alijs huius sancti doctoris sentetia religio nunicis se sit obseruanda,atque maximi habenda, in hoc ta refutatuemen plane ab illo pius candidatus Theologiae disten iis xe --.tieti Myniuersalis Ecclesiae iudicium sequutus, hos etiam libros pari Veneratione atque reuerentia ana plectetur,ae Venerabitur perinde atque alios superius comemoratOMVtpote quos Ecclesia in tertio Cocilio Carthaginensi, quod sexta synodus generalisconfirmauit. Et in Concilio Florentino Cathalogos acrorulibrorum veteris Testamenti innexui de Canonicos sacrosque cognouit ac pronunciauit. Vnde in Ecclesia catholica ab Apostolicis inde temporibus ubicunque Euangelium Christi proclamatum legimus, expatrum & Ecclesiarum certissimis monumentis, depret-hendimus ipsos publicitus enarratos. quando Christiani audituri lectiones conueniebant diuinas, de
anachendiarii, etiam patres: ex ipsis, mi unplurimos
112쪽
ou mplurima scripturarum sacrarum suffragia con firment grinissima. Et in primis, diuinus ille Paulus testis incomparabilis fidei, qui in et epistola, quam ad Timotheu scripsit,c. a. ita comperimus Timotheum inserinasse. audisti a me permultos testes, hoc ominenda si bus hominibus, qui idonei erunt &alios docere. Non dixit, quae scripti, vel scripto tradidi, sed ad verba audita per multos testes remittit diascipulum situm Timotheum, ut inde acciperet ac di sceret, quid pectoribus Christianis suscipiendum a Que construandum esset, proclaraturus. Gravi conia sideratione extimabit pius uro futurus Theologii locum illum Pauli superius inductum, ex quo duo depraehendet propositae statuendae maxime oportuna. Primum scilicet Paulus dixit Timothqo, quae au disti a me per multos testes. Non ait,quq ex meis tantum didicisti scriptis, vel quae continentur in legis re yrophetarii libris,dc in meis epistolis,illa tantum do cras. Veram quid ait,illa, quae a me viva voce praedia cata audissi, haec eadem commenda fidelibus. Hoc est doceas fideles homines, quos reliquis instituendis a pios, iudicaueris. Ex his nouissimis verbis secundium colligamus, videlicet, qubd Apostoli non praedicabat diuinas illas doctrina ut literis tantum comendarentur, verum Ut cordibus piorum hominum sculpis alteque remanerent impressae. Non dixit Paulus, quae a me audisti,hoc tallini literis prodes, sed fidelibus homininibus Dei viui piis cultoribus in continuam & spi rituale contemplatione conseruanda mandabis. Spi ritus sancti propria mebrana atque papyrus, non sunt animaliu pelles, nec paprracinae chartae, sed wrda himana, per Christiam in noc praeparata. Vnde Paulus in a. Corint. epistola cap. 3. Christianis dixit, epistola
estis Chris i ministrata & scripta non atramento. spiritu Dei vivi, non in tabulis lapideissed in Vbuliscordis carnalibus. Sed cum ea sit humani cordis infirmitu, ut diuina facith patiatur memoria excidere, cum ad humana ci carnalia retineda preceps seratur, , E a 3 oluit
113쪽
voluit Deus, ut huic nostrae fragilitati consuleret cras suas doctrinas scripturae commendari. Nemo tales unquam causari possent aut obtenderent ignorantiam volutatis diuinae. Quam si cordibus suis eri pi atque elabi sinerent, mox, ex diuinis iterum recognoscerent libris. Caeterum Spiritus sanctus intus docet teste diuo Ioanne cap. i6. re iniuriam ficit di- gnitati Euangelicq & Apostolicae & aperte imponit, qui docet Apostolos scripto tradidiae cuncta, quae Verbo docuerun dc acceperunt a Christo. Ex his quae negotio postulante, paulo prolixius tractauimus, d praehendet pius tyro omnia contineri in sacris libriti quae ad veram doctrinam & salutem sunt necessaria, in genere tamen, non specialiter, nec distincta rati ne. Nam & hoc inter alia docet scriptu ra seruandas esse traditibnes diuinas, & audiedam esse Ecclesiam. suasque leges & statuta uti ab Spiritu sancto inspira ta, reuerenda atq; obseruanda nobis Christianis fore.. Fructum quem pius tyro futurus Theologus ex. superiori percipiet obseruatiori is est. Multa alia prata ter ea,quae in scriptura sacra continetur, fore crede atque recipienda, ad salutem necessaria in Ecclesii. - Nempe diuinas traditiones,& alia statuta,quae Coi cilia vel pontifices Romani, ad quos ultima in rebus fidei spectat sententia dissi niuerint. Hanc obseruationem nisi fideli mente candidatus retineat The logia: , prolapsurum se non dubitabit, in graues de perniciossis errores, quibus vix nisi aeternae lalutis fatacta iactura sese poterit extricare. His utcunque delibatis consulimus candidato
ἡ 4 Theologia: facros libros sibi principio sitorii studio
licta lamel nec oscitanter,sed vehement attetionestio. euoluendos, semelque euolutos, iterum eos recurrere utpote qui testante Paulo nostrae fidei plura dc ma nifestiora contineant fundamenta, de ex ipsis sit ex hauriendum sundamentum Apostolorum & Pr
phetarum. Ipsi nobis extam seciunt fidem,quod filii tamentum nostrae fidei tam est firmi ut nemo aliud
114쪽
TREOLOGICI LIBER I. possit ponere,pr er id quod positu es quod est Christus Iesus. Ipsi nobis manifeste testificatur,ubi sit inueniendus lapis ille angularis, Christus Iesu in quo omnis aedificatio constructa crescit in habitaculum Dei
in spiritu sancto. His in libris dogmata nostrae fidei,
ec eius amplissima dignitas &utilitas reconditata tent. Hinc est quod eius sumus mentis,ut candidatus Theologiae, suis strudijs solida & nunquam ruitura iacere si velit fundamenta, ab ipsoxum auspicaretur lactione: Caeterum quia sacrorum librorum Inys G Theolo 'ria usque adebsunt Ata&sublimia, ut vel maxima si eandi ingenia per se sola, iusi diuina virtute suffulta, ad alia dat, sine laxum inuestigationem minime admittantur, quod b'ni ma- si praesempserinlidatis suae temeritatis poenis, repul sam sint relatura, onsulendum duximus candidato Theologiori ne sine perito nauclero, tentet Vastum 4Eb. illud nauigare pelagus, nec sine filo diuina illa pene. igitur do-tralia transtendere. Est enim illi primaria sutura so-ctoin vilicitudo,de illo habendo dc catholico magistro, cuius roru prae,
Probitas, pietas, fides,atque doctrina usque adeb sunt si per secta, ut nihil timeat suboriturum, ubi iam Q RRin suorum discipulorum numerum sese cooptauerit. quod eius possit perturbare animum, neque ipsum ab eius possit diuellere reuerentia & amore. Dicimus
candidato Theolosiae opus esta magistro, quia dc si
magno ingenio priuatis inmirabat lectionibus, numquam tamen ab lutus euadet Theologus. Vt enim neque in pictura,neque in statuaria artisex renunciata simile. 'bitur, qui tantum nouit primas aliquot ducere ii nos, aut fortassis ad unum exe lar rem quam
riam utcunque estingere : sed necessum est paulatim alias post alias imagines atque figuras exprimat, de inde aliquoties, apud peritos specimen sui edat prosectus: ita nequaquam Theologus formabitur, qui seli Bibliorum lectioni intra parietes incubuerit, sed
requiritur varia & longi temporis exercitatio, quae idoneum faciat ad prodeundunt in arenam, Rique
aliquid laude dignum exequendum. Fit modo ia
115쪽
Biblisia rationes doctrinae sacrae, Acrorumque librorum intes , v xi* ligentiae atque interpretationes, quot essent homines. Vς ii φης' iniod manifestissimo exemplo comprobatum dc perti Eiues spicuum habemus. siquidem per uniuersam Germa
niam latam diuersitatem doctrinarum, dogmatum, & fidei articulorum & rerum sacrarum viri pii re uni rigo. tam amantes inueniunt, quot miliaria peragunt, ocscholas ingrediuntur. ni Babelicam confusioneni Vi graues,prudentes & veritatis cultores inde depr hendunt exortam, quia unicuiq; liberum est sacrin lubros pro sua libidine interpretari,atq; explanare. V de qui tyroni istuc consilij dare ut pro ruo libito Bia' blia legenda eligeret,non esset illi subsidio, nec viam illi sternere qua securus dc ilissus penetralia illa diuina percipienda conscendere posset, verum in labyri thum inexplicabile, re tortuosissimas sinuosissitas
que ambages,miserum iuuenem excruciandum coiti.
Porro autem ut tandem aliquid & nos candi biloid Ver Theologix considamus, quod opportunum sit. soeinex suoque ςonueniat instituto, dicimus eum debere B emplaria, bliorum exemplar,quod uniuersalis nempe catholica quodnam Romana ecclesia approbatum habet,in manus sum Thςψi0- r ipsumque emendatissimum,dc per aliquem Typo ian ob cuius fide,sinceritate,ac diligentia nihil ut dubitandu a, editum, & per Theologos Catholi ii debeat. cos, Os, S eruditos castigatum, dc magna cum reli Exemplargione correctum, talia sunt hoc nostro tempore, B
a ovanteo blia illa Muanij per fidelissimu dc maximE Catholi Bartholomaeu Grauiu bibliopola dc typographazioti, i ςhristrinissimi schole Lovantes ex oliui j. cu a Quae non prilis typis fuerint madaia,quam dili getia summa oc maxima solicitudine Theologorum qui illa in schola Catholici pietate dc eruditione ins
vites florent, repurgarentur, de illustrissimae sacraeque facultatis graui iudici. approbarentur. Hortam Bi- . hliorum insistitia sunt,sol iustitiae, Christus Deus noster.Suni in hiis illuminati omnes errores,quos haereticorum malitia, vel sciolorum ut ineptorum tem
116쪽
taria praesumptio, in alijs alibi excussis exsparserat. GSunt denique omnia illa depurata atque resecata,quq offendere,aut decipere,Vel perturbare Catholicum le entem poterant. Horum Bibliorum exemplar candiatusTheologiae perpetuo est familiare habiturus,sescumque debet conserre,in quo manus,oculos, os,a inum assidue exerceat, ex quo denique in posterum. quoties res postillauerilis nitentias,probationes, & sit, mamenta depromere, constituet. Fuerit etiam coms.ltum,certam aliquam versionem alicuius probati
Catholici oc eruditi ad veritatem Hebraicam quam proximε accedentis interpretis,si patres Ecclesiae eius regionis,in qua habitat,permiserint,deligere. Et quia frequenter aliquot occurrui loci ardui & valde dissici ' les intellectu in istis sacris Bibliis,quae legenda constitimus qui aegx aut mininiri nisi Hebraici interpretis Vat bubeneficio intercedente,intelligi possunt.Poterit cadi- datus Theologiae annotationes, quae vulgo Vatabli su Tuscdicuntur in sacrarum sitarum Musarum conclaue ad hibere, quarum praesidio si sus fuerit, incredibili se cilitate cuncta, quae abstruia, ardua aut difficilia inlacris Biblijs, ignorati sermohis Hebraici causa oc currerint,intelliget,& assequetur. Assirmant enim quainplurimi viri eruditi constanti sententia, nemi nem maiori vel eruditione,vel fide, magisque perspi cua expositione sacros Veteris Testamenti libros in terpretatum esse,quam Franciscus ille Valabius do ctissimus proseior Regius Hebraicarum literiri Parisinus interpretatus est. Huius laudatissimas lucis
brationes in vetus tantum testamentum, non in No
uum elaboratas tyro Theologus,si modo per eos p tres,qui eius regni, in quo agit, Ecclesiam gubernant. 'religionis iue Catholicae curam gerunt,ei licuerit,co silat,dc in suum adhibeat subsidium.Inueniet prose dio consilium oportiinissimum,& cuius ope molestis
simis extricabitur, dceximetur multis diminitatibu 'g'' NHaset exemplar illud Bibliorum Lovaniensium sim . sulis Ebr imo singulis capitibus praefixa breuia - gumenta
117쪽
m a pim omenta silmmam rerum descriptarum compraeberisxa comi dentia. md quantam utilitatem adserat, deprinem ς ph sacile intelligendii, qui intento animo sacro percurrit lectiones.sacroru li I naetiis pro animi sententia nitidii & pr
correctum volumen, quale est illud Lovaniense.
neadum. progrediatur tyro Theologus debet sacrorum libroru rivulgatissimum tenere discrimen, quo alios ecclesiaritus testamentum dicit: Alios vero Nouum testamentum vocat. Qui vero & libri Canonici sub utroque compraehendantur testameto, paulo pbshziblia ciu dicemus: ubi primum manis bim secem,quare lioristin mς- sacri inamenti nomen inditum fueri constanti mralita innium patrum sententia depraehendimus testameα inquid. ' tum significare sordus,pactum,ordinationem, quam ' Deus ratam habere volui siprorsus uti conditiones αpacta percutieptium sidera,aut quae morientium e trema voluntate sunt c5stituta violari nephas est. Cuautem passim in ilibris sacris potissimum doceatur, quomodo Deus humanum genus promiserit se serua urum,atque ad illam salutem essiciendam & pr standam plebi eius esset inimirus filium suum, semen be
nedictum Iesum Christum Dominum nostrum. Ru sus vero quomodo homines, qui beneficentiae Dei sim
uri esstant participe vicissim obstringuntur ad pinstanda certa sid ei & charitatis ossicia,&suscipienda i cprofitenda sacramenta ab ipsb Christo instituta, quae,' ' omnia sunt omnibusChristianis adeo necessaria,ut diis solis & no aliis mediis, di Dei possint gloriam promouere,& aeternam beatitudinem sibi promereri,am posite sane, omnes libri,in quibus ijs de rebus disseri tur,testamenti appellatione honestantur. Constat igitur ex his legem Veterem atque nouam, testamenti no- statim nilne metaphorice appellari. Nam quemadmodum testamenta ab hominibus codit ante eorum, qui ipsa condiderunt morte obsignata manent adeo,Vt stus in illis continentur,non ita intelligantur, quia oburatiata sunt. At mortuo testatore, aperi tui dc cuncta
118쪽
alie tanteno,pala manifestantur cuncti ita Vt quili- , t perspicue intelligat δc sciat,quid sibi legatu, quae
conditiones. satoriegatariis usuarum rerum par ticipes fieri velint obseriiadas praescripserit,intelligat . pari ratione mortuo Christo, Deo vero & homine ve r utriusq; testameti coditore,apertui scriptur sacra quae ipsum Ventum praenunciabanti inplentur ac
viciuntur omnia,quae in gratiam & beneficium generis humani olim figurata & promissa fuerant per Christit impleda. facta atque per Christum cumi latissime persecta in sua filisse morte abudE satis testa. tu seci scissio illa veli in teplo a sumo Vsq; deorsum.
Hoc autem Dei testamentum, est unicum, no mul tiplex,immutabile,non variabile,firmum,stabile,ster num,non sicut humana sunt testamenta, quae mutari χ' tur,xbi testatoris&voluntas mutata fuerit. Testame- tum autem Dei est aeternu, sicut ipse aeternus existit, verum testamentum vetus appellatur, pars illa,cui li, Testamenbri accensentur,in quibu' modo apertis verbis, modo tum vetus
pis & figuris,de salute tantsi promissa,sive de Chri sto mittendo,de seruandis mandatis, de aeterea male Rς ς'. dicti e interminata transgressbribus legis, sermo
. nes instituuntur. Testamentum autem nouum, li-
bros habet, n quibus de salute exhibita, deque Christo iam misso,deque gratia qua impleantur praecepta '
iam publicata,de corona iustitiae, obseruatoribus ita eneat. gis retribuenda,& de aeterna damnatione, praeuarica toribus diuinae legis inserenda,agitur. Extat Vero h s. seriptu . de duobus testamentis Distinctio ne quis calumnia- ra E quotor sugillandum sibi esse quod hicdicimus arbitretur in vetusμ in secris literis Dei ipsius voce expressa, Ieremiae 3 i. nou te Ad Hebraeo octauo. Matthsi 26. I. Corinthiori . 2. secunda Corinthiorum 3 & alibi. Nuc ad institutum regrediamur: libri sacri, alij sunt veteris testamenti, abj sunt i oui. Priorii ordinis sunt hi. Veteris
119쪽
Leviticiis. Hieremias. Numeri. Deuteronomium, Iosue Iudicum. Ruth. Qiratuor Regum. Duo Paralip
Udras. Neemias Tobias Iudith.. Esther Iob. Psalmi David. Parabolari Ecclesiastes. Cantica cantico
Duodecim prophetae mi .nores,scilicet
Ozeas. I l. Amos. Abdias Ionas. Micheas Nahum.
Abacuch. Sophonim. Aggaeus. Zanarias. Malachias.
Hos omnes libros veteris testamenti Canonicos ecclesia semper agnouit atque suscepit, ipsosque tamquam diuinitus latos, & singulari diuina Dei prout dentia scriptos atque dictatos semper fuit venerata ac modo veneratur legitima sponsa Christi, &vera mater Christianorum catholicorum ecclesia Roni na,quod euidenter constat ex tertio Consilio Cartharinensi,quod in sexta synodo generali confirmatunae est Ex Consilio Flurentino,in quibus hi libri Canonici numerantur. Hos libros Augustinus lib. a.de doctrina Christ. eterique alij authores grauissimi Canon cos dicunt,habent & venerantur. Secundi ordinis scilice Novi Testamenti libri sunt hi,qui sequuntur. Manetelium Matthaei. Ad Philippenses. a. Ad Thessalonicens a. . Ad Thimotheum. z. Ruiui angelium Myrci. Euangelium L M
120쪽
Epistolae Pauli quatuordecim: Ad Romanos. I. Ad Corinthios. 2.Ad Galatas. l
sunt igitur libri Testamenti noui viginti,omnes
canonici Graeco sermone conscripti, praeter Euange lium Matthsi,quod Hebraica lingua fuit conscriptu, quos vitalessemper& ubique omnes Christiani do Gres sacros cognouerunt, at summa religione sunt venerati Et praeter hos nullos alios. Qu3 de re Origenes apud Eusebium,Ecclesiasti. histo. lib. 6. cap. i8. Epi phanius in opere contra haereses. lib. i. tomo t. rursunt que lib. de mensuris dc ponderibus Hilarius in praefatione ad commentarios in Psalmos. Hieronymus in epistola ad Paulinum de omnibus libris sacris. Item in praefatione ad libros Regum,dc Danielem prophe iam. Augustinus de doctrina Christiana libr. a. cap.8. in Concilio Laodicensi, Canone 19. Accedit his com sensus uniuersalis Oinnium Doctorum sacrorum,om nium prouinciarum,omnium temporum, & omnia Christianorum Semper enim & ubique & ab omnib. orthodoxis hi libri, quos ia retulimus, habiti suerunt sacri & canonici,atque omnes pari authoritate suscipiebantur a cunctis mortalibus, quo adusque heretica prpsumptio Lutheridc Caluini & aliarum emersit pestium, qui quorundam lilatorum authoritatem dubiam & infirmam conati sunt reddere.
Vocat ecclesia hos libros canonicos, & quod spiri cui liba tu sancto dictante ab Apostolis & ab alijs viris sanctis eanonici, simis conscripti fuerint, & etiam quod uniuers e do siccio ctrinae,quq in ipsis continentur,sint nobis ad salutem necessariae, vel ob id maxime quod nostrae fidei ac re