장음표시 사용
191쪽
praeterea abunde persecta, quae ab aeterno decreuerat Deus pater exequenda, mandasse ut apud gentes quo que euangelium diuulgaretur. Hanc autem conciliationis sententiam statim aliquot alij loci approbant: Siquidem Mati. iue. dixit Christus, se non fuisse missu,' nin ad oves perditas domus Israeliticae. Et Matth. 2LRuferetur, inquit,a vobis regnum Dei,& dabitur genti facienti fructus eius. Apertissime vero Paulus Apostolus Act.i3. Vobis oportebat primum loqui sermonemDei, sed quoniam repellitis illum & indignos vos
iudicatis aeterna vita,ecce conuertimur ad gentes. Sic enim nobis praecepit Dominus. Vides ergo cociliati , item dextre excogitatam.
serendus secundo conciliantur loc in specie oppositi,si ani
mod, re- , maduertatur in altero spectari debere comparatione, conciliadi siue annexam conditionem,alterii Vero accipiendum
30ws con si impliciter,uti verba sonant.Sic haec Pr cepta, honora Q patrem & matrem, Exo. zo.&, Viri diligite Uxores Vestra .sicut dc Christus dilexit Ecclesiam, Eph. s. Viden tur plurimu diissidere a verbis Christi,quae extant Lu. 1 . Si quis venit ad me, inqui nec odit patrem suum, ac matrem, is Uxorem, dc filios, dc fratres, dc sorores. praetere autem dc animam suam, non potest meus esse discipulus. Sed scire debes, haec quadam comparatione esse dicta, ut sententia sit patre quidem,&matre, MVxorem, iuxta antiquis sinum praeceetum Dei, diligedos. at no ita,quin prae omnibus par sit diligi Christu: Et propter eundem, si res ita postulet, illos omnes relinqui. Vel tum quidem relinquendos, Vbi non patiuntur te Christo adhqrere: quomodo Apostolus hac
ipsa de causa permittit, coniugem fidelem ab insidest separari. i. ad Corinth. . d si infidelis discedi dic, cedat, dcc. Terti, re Tertio,conciliantur loci, ubi alterius quide retine
emiliandi tur ea sententia qua verba ipsa significat: in altero Vc modus. rbintelligitur figurata locutio, cui spiritualis&my stica interpretatio sit aptanda. Zacharis s. De Christo, dicitur ad Zyon dc Ierusalem: Ecce,rex tuim venit tibi ius RG
192쪽
iustus,& siluator,humilis,&sedens super asinum,atque super pullum filiae asinae. Et post pauca de eodem: Do , minum eius a mari usque ad mare, & a fluuio usque ad fines terrae,&caeter. Priore loco promittitur Christus pauper & humilis,qualis etiam in terris cospectus est: At posteriore describitur amplum habens regnum,cusplendore ac pompa plane regia: ad ijciuntur non nul la de maximis bellis & praeclaris victorijs,quae sane,si considerentur res per Claristum gestae, haud videntur in eum competere. Atque alibi plura in hanc sententiam de Christo apud prophetas leguntur, quae qumniam non cernuntur ita ut enunciata sunt, in Christo peracta, Iudaei occasionem hinc arripuerunt, ut Chri stum verum agnoscere Messiam detrect arent, atq; in hunc diem detrectent. Conciliandi igitur sunt loci isti hunc in modum. In priore simplex retineatur sententia, quo euangel. Matth. cap. 2 i. cum ipsiim locum de Christo, tali prorsus si ecie urbem. Ierosolyma ingredientiexponit. In posteriore accipiatur locutio fi gurata, in qua perea,quae depingunt regnum corpo-xale, intelligi debet excellentia ac dignitas regni spiri, t alis: quemadmodum ipse Christus suis verbis apua Pilatum se regem esse fatetur,& quidem natii. At re num corporale de hoc mundo non agnoscit, Ioan. is. Hususque post debellatam mortem, diabolum, insertam, spirituale sibi regnii asseruit, pala praedicas, datam sibi omne in caelo dc in terra potestatem, Mati. 28. Atque hac ratione multa diluuntur,quae contra dignitatem Christi solet Iud orum perfidia obi jcere. Videtur autem Apostolus ad Ronaan. 9. hanc conciliandi sor via praemonstrasse, ubi intelligatur perfici, quae de Is raele sunt Prophetaru oraculis praedicta, docet Israelecarnale ab Israele spirituali necessarib esse distinguendum. Sic namque ait: Non omne qui sunt ex Israel,sue Israel, neque quia sunt semen Abrahae, statim omnes filij sed in Isara vocabitur tibi semςn hoc est, non qui
siiij carnis, hi fili j Dei: sed qui sunt iiiij promissionis,
193쪽
Quarto: Vnus locus interdum accipi debet ut con praesenti,alter ut vitae suturae. Pram via.. , ' conciliandi aperit nobis D. Augustinus de peccatorii
meritis & remission lib. 2.cap. io. Vbi duos hosce im 'alterum I. Ioan. 3. Omnis qui natus est ex Deo, peccatum non committit: alterum eiusde Episto cap. i. Si dixerimus,peccatum non habemus, nosipsos sellimus, Jc Veritas in nobis non est: ait, nequaqua esse contrarios,additque hanc rationem. indiu enim limano, inquit,quamuis totus in spe iam, & iam inre,ex parte in regeneratione spirituali renouatus,adhuc tamen portat corpus quod corrumpitur, & aggravat animam:quid quo pertineat,& quid unde dicariir,etia in uno homine distinguendum est,haec ille.Quanqua ex illa ipsa epistola alia posset adhiberi distinctio mi
minae incommoda, de peccato Videlicet ad mortem, α eo quod no est ad mortem: ex qua deinde recte eo ligemus, natos ex Deo, peccatis quidem esse irretito;
. non tamen ijs. quae ad mortem aeternamque damna
tionem pertrahunt. Sed supersedeo. Animus non est, plures conciliationum sorti s in praesenti explicare. Saeph ex leuibus causis oritur cotrarietatis species. Imterdum enim quaedam diuersis enunciata sunt Ver- bis quae tamen penitius considerata, depraehendas reipsa plane conuenire:interdum ex quadam scripturae consuetudine, qua ordo videtur paululum perturbari aut praepostera institui rerum narratio, interdum alijs modis,quos enumerare longum foret. Verum
undecunque id eueniat, ubi iudicij nonnihil tyroni
Per aetatem atque assiduam in literis sacris exercita tionem accreuerit,ipse citra magnum laborem e multis se expediet. Satis videmur fecisse, quado perspicua. dc facilia aliquot exempla sunt per nos proposita. Si quis plura desiderat, Augustinus abude Hippeditabit, . . maxime in eo libro quem scripsit aduersus Adiman tum Manichaei discipulum: qui liber tinus in conciliadi ijs potissimum locis,qui ex veteri Testamento vi
dentur aduersari quibusdam expositisin Luangelio
194쪽
THEOLOGICI LIBER II. . I iobseruatio VIII. VidE num te suspensum detineat, aut antiquitatis late duri.
seu veteris consuetudinis, aut Hist Orie, aut nature, aut veteris eo artis siue actionis cuiuspiam, de qua sermo incidit,igia suetudi, noratio. Clim enim varia atque omnis generis rerum histo- tractatio sit sacris literis interiecta ac dispersa, nec no n diues admodum suppellex, non tantum internorum 3 g seu spiritualium bonorum, Verum etiam externorum
di corporalium in illis visenda exhibeatur: Oportet S--pariata sectb eum,qui sacros libros percipere adsectat, earum rerum, quibus de disserunt,n6 este prorsus rudem, at que explorare,addiscereque cuncta debet, sine quibus haud potest de illis recte iudicari. Exempla de singit lis aliqua proseremus. Ac primum quide de antiquis si ii veteriscosuetudinis notitia, accipiamus illud Isa. s. In omnibus capitibus eius est caluit tu,& omnis barba est detonsi, in plateis eius succincti sunt fac; Vel diuit. illud laetis a. Scindite corda vestra, Sc non vestimenta vestra. Hos locos ut assequaris, oper precium est scia vetustissimum fuisse morem Heur is,testari dolorem animi ac luctum, radendo caput& barbam, induendo saccum, vestes incidendo. Solet plerunque in libris sa cris aliquid ad ijci, quo lector de scriptoris sentetia fietari queat certior. Simili ter qui audit Mat. 23. exprobrari pharisaeis a Christo latas fimbrias dc phyla feria aetacre intelliget quid sibi velit Christus, nisi meminerit Dypocritas ansam coficiendi tales vestes, quibus dc fal creditae sanctimoniae existimationem sibi vindica rent, arripuisse ex ineptEdetortis Dei praeceptis. Deti. 'o & Num. ii Sic enim illic scribitur, ligabis praecepta mea in signit stiper manum tua,eruntque monitoria inter oculos tuos. In Numeris autem,loquere, inquit, ad
filios Is ael, S dices ad eo ut faciant sibi fimbriam in . alis vestimentoru suorum,in generationibus sitis, ponantque super alam fimbria, vitta hyacinthinam. Erit aut vitta in fimbria vestra,vt videntes ea recordemini . cunctoruPrae Pioru Domini faciatis ii ea. Exempla de cogit
195쪽
Quo vide 'pacto nouimus intex. scriptores aliarii ro. Scripto rum, aliter historiographorialiter poetas,aliter philo res diuersophos,aliter oratores, sua tradere atque explicare. L smodEnimuero historiographos videmus plerunque paucis pximo proponeret quae mox fusi is sunt dicturi, dein
de narrare initia,causis, progressius negotiorum, ali tiarihotquoties etiam eoru aperire Concilia, qui res magnas 'peragendas suscepere, quaeda vero strictim, quaedam angimus exponere, transitionibus crebris uti, admi scere nonnunquam, quae reconditam doctrinam in se continent: argutas sententias subinde quasi floscu - 'los & emblemata adspergere: denique in hoc laborare, ut mirabili varietate lectorem demulceat, & demus cendo pariter doceant. Poetae porro plusculum sibi Poetae. indulgent, lono repetunt exordia, nequaquam o, seruant rerum gestarum ordinem,des iptiones alte xunt varias, quibus interdum diutius immorantur; similitudinibus comparatis 5c amplificationibus ab undant: Deos deasq; de rerum administratine: deq;
arduis negotijs conruitantes introducunt: atque, ut caetera omittamus, ad delectandum non pauca, perinde atque si priuilegium ea de re es let irrogatu comminiscuntur. Philolophi contra, libenter simplicio- .....hratione veritatem tradunt, nihil adserentes quod su- bs peruacanea aut inutile videri queat, ad certam me thodum,huae 'ad docendum aptissima creditur, se ob stringunt, cuius fines vix egrediuntur, magis in hoc .
incumbentes, ut clare doceant & ipsa rerum vincant , .,' t rauitate, quam ut animos permoveant orationis it
lecebris. At vero orator omnia sua producit augusta oli bita
specie visenda, fastum & pompam prae se fert, Vndi
quaq; mutuatur,quo se ostente probabilia argumentauro necessariis obtrudit, victoria constituit in ver borum ac sententiarum suavi dispositione, qua non tam animi,quam aures feriuntur. QDndo igitur ad 'eundem modum omnis illa varietas. in literis sacris
inuenitur nam alij quidem libri sint Poetarum scri ru Propemodum simile ut Halnii: alii historiogra
196쪽
Aquila etymologiam exprimens, Bχυροὶ , id est,sortem :. Secundum Eloin: Et tertium Eloe, quod Deus Eloin. i. dicitur: rtum, Zebaoth, id est, secundum septua Eloe. 3. ginta, virtutum: secundum Aquilam, exercituum amnitim Elion, quod nos excelsum dicimus: Sextuli QR Eger elietae, quod in Exodo legitur: Qui est, misit me: ehesi. sutimum Adonay, nos Dominum generaliter ap- Adonas pellamus: Octauu Iah, quod in Deo tantum ponitur: Iah. s. oc in Allelu Iah natur: Nonii Iehoua,quod non en Iehoua. p. τετρα ραμματον,& ineffabile putarui: Idem autem sibi vult quod Existes: Decimum Saddai: Aquila in saddai isterpretatur ἰλκιμον,id est, robustii, & ad omnia per Ipetrandastissicientem. C. uteri im obuia sunt in sacris Ohi adhu Ii teris A alia nomina: veluti cum appellatur clypeus, alia in S.
scutum, refugium,cornu salutis, propugnator, dcsenia scripturaser, petra seu rupes, ignis consumens, gloria, spes, robur, fortitudo: item omnipotens, Deus deorum, Do minus dominor: Deus ac Dominus Geli & terre,&c:
sed haec potius pro epithetis, dignitatem, potentia &admirada Dei essecta, illustri quadam ratione descri bentibus, qua ni pro nominibus propris accipi conueanit. quide pacto dicere possemus, Cncum & Corneli untdc Scipionem, propria esse nomina eiusdem
Personae: at Tribunus, Imperatur, Victor, tritiphator,
gloria Rei p. & quae eius inodi sunt, agnoscentur sane cius de personae appellationes, scd minus p opi Leatia ue propter externas causas ascititiae. Quories proin e legis: haec dicit Dominus, haec dicit, qui est, haec di cit sortis, Dominus exercituum, Omnipotens Deus Diueis; caeli propugnator noster,&c. Haec omnia sic accipies, Dei nonii tanquam si simpliciter scripta esset, haec dicit Deus: na, nota neque ob diuersitatem nominum, diuersos Deos quis diuot suspicabitur. Caeterisim ad phrases pertinet quod alijs quibusdam nomen Dei per participatione, seu tr c Wφη, lationem accomodatur, veluti quod Moses Exodi 7. vocatur Deus Pharaonis: Item quod magistratus risita accomo icupantur Di, Exod .ret. Dijs non detrahel. Et Psal. gr. detur.
197쪽
Deus stetit in synagoga deorum, id est, in conuentu regum principum, praeterea dij appcllantur talesialsis crediti,ut Iupiter, Mars,Belus. Obseruatio II Dei diuel l Etsi vero permulta lesantur Dei nomina,ea tamensa nomi- neque diuersitatem aliquam in Dei natura notant,na nulli neque substantiam Dei exprimunt. Cuius obserua- ό h DE. tionis cum membra,duas potuissemus o h.' seruationes siue regulas distinguere: sed breuitatisque sub causa in unam contraximus. Prioris autem membrinantiam Veritas ex eo constat, quod Deus unus est, idemque eius expri simplex dc incommutabilis, in quo nulla diuersitaAVRRx nulla diuisio, nullum accidens, nulla mutatio locum
membi ' quae adnotauit Chrysostomus
tractatio. homil-i3. in Genesin, ad illa Verba Gen. a Et accepit Dominus Deus hominem, quem sormauit. Bene,im quit statim duo haec posuit: Non dixit, Dominus. α' tacuit: sed adiunxit Deus, occultum aliquod mysterium hic nos docens, ut scire possemus, siue dicamus . Dominum,cue Deum,nullam in nominibus esse va
Ratio hil. rietatem. Hoc autem nunc non absque ratione com- ius obser- memoraui: sed ur,cum audieritis Paulum dicentem. .
u rioni Vnus Deus pater,ex quo omnia & Vnus Dominus Io sus, per quem omnia, ne putes in dictionibus esse di uersitatem,& hanc maius aliquid significare, istant α. Alteri, minus. Ita Chrysosto. Posterius autem obseruationis membri membrum sic intellige. Fomina,quae Deo attribuunx o, tur, quamlibet speciosa, non satis possunt explicare 'R04 D0' insam Dei naturam, quae per sese est: sed talem tantum nobis delineat, qualem intellectus noster potest. naturam apprQ hendere. Quocirca in intellectus noster quam elua non diu in terris agimus, imperfecte Deum apprihendat, explicer. nunc enim non intelligimus, nisi tanquam per speculum,in aenigmate i. Corint. i3.)fit, Vt nomina quoque,quibus de Deo loquentes utimur, imperfecte nata
Dei nomi turam siue substantia' Dei reptaesentet. Solent pie inasue runque, dc non male, appellationes Dei hoc pacto di, .
198쪽
stinguere, inaedam nomina dicuntur de Deo n*α pellatIo-'tiue: veluti quado appellatur increatus immortalis, nes quo- inuisibilis, incorporeus, &c. Atq; hscdescribunt Deu m040 di ostendendo duntaxat quid non sit: nempe elle eius ὸζὀμ μ inodi substantia,quae non sit creata, qui initium non
habuerit, quae item non moriatur seu corrumpatur, quae denique hon conspiciatur corporeis oculis, neq; etiam coirectari aut sensibus percipi queat. Quaedam nomina dicuntur assirmative, eaque relationem a guunt ad ea,quae a Deo distinguuntur. Huius ordinis runt, Dominus Re 'creator, gubernator: Dominus namque,es respectu ministrorum: rex,propter subdi tos quos regit: eator, propter creaturas, quas admirabili potentia condidit: gubernator, quod easdem 'sua sapientia conseruat,gubernat,moderatur. Quatadam nomina tantum signant aliquid consequens na
turam aut operationem Dei, veluti haec. Iustus, sania. 3.
ctu'bonus, sapiens, potens, quae naturam quidem dc operatione Dei copsequatur ex effectis i
namq; ipsius Dei sumpta sunt) minime tamen substantiam osten dunt. Quaedam denique significant rationem quandam accidentariam, quae a natura aut a perationi bus Dei derivatur: cuius generis sunt haec, protector, defensor,clypeu Vetra,refugium,&c. Ex his vero omi nibus promptu eit animaduertere nulla omnino ec tare nomina, quae substiuitiam Dei apposite euidem terque exprimunt. Haec de Dei nominibus cognitio multas vanas cogitationes, quae sorte errandi mat xiam praeberent,ex animis legentium eximet.
- Osseruatio III. set sacra scriptura Deo, quantuis lono supra Deo qua- hominis natura posito.&nihil humani in se habenti,
humana membra,Vt oculos, aures, brachia,manu ,pe mεbi, des: deinde &actiones corporeas, quales sunt, stare, attribuat. seder descendere,ascendere, ambulare, deniq; & ad- . sectus humanos, nempe iram, surorem, poenitesiam, admirationem, ignorantiam, liuionem, dc quae G ,
199쪽
scripturis usitata, non quod sic se res habeat uti verba sonant est quippe Deus incorporeus,inconspicuus,&membrorum expers: ex quo etiam sequitur, nec si re, nec sedere, nec ambulare nostro more eum posse:
omniti verb minimE obnoxius est ussis adfectibus:)sed quod per tales locutices ex nostris rebus sumptas, multo clarissime, quae sit Dei bona erga nos Volutarici quomodo eiusdem voluntatis effecta ad nos pro- manent, demonstretur. Incomproeliensibilia namq;1unt Dei opera,& actiones: neque nos assequi aliquid de ijs possemus, nisi sacra scriptura ijs uteretur loque . di de Deo formulis, quae rebus humanis propinquae sunt. Itaque spiritu sancto scripturarum autnoripi ' ced, propter captus nostri imbecillitate nostro more balbutire, de blandius, humiliusque, quam maiestati tantae couenit, nobiscum per signa & verba agere. Vtpςx autem quiuis rectius iudicare, necno apposite inter-s'gμ pretari loquutiones istiusmodi valeat, noa exempla Deo aliti nonnulla subi ciemus, quibus adiunctae erunt ante buta in s. pretiones, ac primo loco de corporis humani mein scriptura, bris. Generatim mcbra humana tales demonstrant inxςitiga, Deo prosectas actiones quoad inquam maiestati eius. intelliguntur conuenire quales ijsdem membris si, lent a nobis perfici. Itaque oculi tribuuntur Deo,quba omnia videat ac circumlustret, quamobrem pulchia delineant nobis diuinam prouidentiam: Vix bicula que oculorum Dei fit mentio, ibi animus noster in Dei prouidetiam, qua omnia prospicit, ordinat, in deratur, ieruat, intus sit. Ad Hebr. . Omnia nuda diap xta sunt oculis eius. Psalm. 33 . Oculi Domini supc Cxu ures iustos. Aures tribuuntur Deo, quoniam omnia audi nihilque ipsum latet: significantque modo clemen
tiam,qua ex. vidit inuocantes: modo aequitate, quam
citio, rccc xo non audit. Psal. 13. Auribus percipe Deus, Orationem meam, id est, clementer annue votis . Ostribuitur, quod ipsius sit praescribere, iubere, Vetare: atque voluntatem Dei authoritatem, Vcrbum, 'imq; inoncndi animos adumbrat. Esai. 3 Os meum non
200쪽
interrogauerunt. Item o. Videbit omnis caro,quod Cur bra- os Domini locutum est, brachia, manus, digiti: quod chi , a, omnia possit,inouea dirisat, perficiat, & sumimam potentiam, fortitudinemque demonstrant. Psal. 89. In brachio virtutis tuae dispersisti inimicos tuos. Psal. Ir . Dextera tua sustentabit me. Psalm. 8.Videbo caes los tuos,opera digitorum tuorum. Luc. ii. Si eso in digito Dei elicio daemonia,Scoart. Eodem pacto de cocte ris membrorum appliationibus iudicabi . Iam actio- ilibu Ψεnes corporeae,ascendere,descendere sedere, ambulare,
stare loqui, ad eundem exponi modum debent,desce dere Deus dicitur, quando se nobis accommodat, ataque insigne aliquod opus ad nostram Utilitatem edit. Dei ascen Psalm. i .Inclinauit caelos atque destendit. Ascendeta derecd. re,quando sese a nobis abducit, veluti res nostras nai-
nime curans:vel potius,quando gloriam suam & p
tentiam vult mirabiliter ostentare,Vt Psal. 7. Ascen- Dei sede dit Deus cum iubilo, Dominus cum Voce tubae. Sed re quid.
. , re dicitur,quando depingenda est regia eius dignitas, i vel amplissimum iudicandi munus. Psalm. Φ7. R ignat Deus super gentes, Deus sedit super solium sania ii, ctitatis suae Psal. rio. inxit Dominus Domino meo, sede adextris meis: id est, par sit nobis potentia ac di-
, gnitas. Abscondit Deus si seu faciem suam, quan- Dei absco do aliquibus propter peccata negat misericordiam, d Oed- vel adimit sui cognitionem, ac studium pietatis, nec
non mala immittit Isaie 64. Abscodisti faciem tuam a nobis, dc tabescere nos fecisti in manu iniquitatis Dei loqui nostrae. Loqui dicitur Deus, teste Augustino de ciuitatate Dei libro Vndecimo, capit. 2. cum occulte menti
rus nostrA voluntatem suam insinuat. Sic loquutus, est ad sanctos,&in cordibus sanctorum prophetarum, qui diaeerunt: Haec dicit Dominus, auamuis aliquando loquitur per creaturas, veluti quando locutus est Moysi de flama ignis in arbore: aliqtiando in somnis, ec per semima quaedam indicat: item per angelos ministros suos: per verbii, quod in libris prophetam pro