장음표시 사용
201쪽
DHςοῖ- gnoscere dicitur aliquid Deus, quando ipse essicilii
nos xς--August. de Gen. ad literana,lib. s. cap. 19.Vt aliquia siue ab angelis,sive ab hominibus cognoscatur. De adsectibus pore qui tribuuntur Deo, eadem sequenda IraDelira est ratio. Dicitur Deus irasci, quando exerit iustitiae sci, suae argumenta aduersus impios,puniedo eos, Ut m riti sunt. Eadem de causa prscipueque cum graues subi- Deus quo in que immittit poenas,suror ei tribuitur. Vbi autem dicat mi contrarium sit,atque benignum se Deus praebet,dici- sericordiatur moueri misericordia, dicitur insuper poenitentia Vςi P nite duci. Veluti Genes. 6. legimus: poenitivit Dominum, R 4ψο- fecisset hominem, & dolore tactus est in corde suo non quod consilium vel propositum mutet, cotixigaturiquo solent homines, sed quod in operibus suis aliquid aliter facere eum depraehendamus, quam ante fecerat: veluti cum percutit & plectit,quos antea beneficiis cumulauerat. Quam quidem vicissitudinem ac mutationem,non adsectu aliquo Deus induciti sed ab aeterno praeuidet ac definiuit,ab aeterno autem, immobili voluntate,cum semel de omnibus, qui perisci vnnuam debent,statuerit,intelligi sanE no potest. propoliti vel consilii mutationem in ipso locum ha bere. Cum primis elegans est de huiusmodi loquutio. nibus adschum signincantibu sententia August. lib.
.. primo contra aduersarium legis & prophetarum,c pite vigesimo. Poenitentia Dei non est post errorem: ita Dei non habet lperdurati animi ardorem, miseri--' cordia Dei non habet compatientis miserum cor, Vim de in Latina lingua nomen accepit: Zelus Dei non habet mentis livorem. Sed poenitentia Dei dicitur,reruin eius potestate constitutarum, hominibu inopina ta mutatio: ira Dei est vindicta peccati: misericordia,
est bonitas opitulantis: Zelus Dei est prouidentia, quano sinit eos, quos subditos habet, impune amare quod prohibet. loco pluribus de eadem re disserit. anium ina,vbicunq; occurrunt tales locutiones, non diffficile est et,qui scripturarum tropis, dc phrasibus pax lulum assueuerit,ex orauola state rectam illarum mi-
202쪽
ligere interpretationem. Anthropomorphitar h. aeretii ci ignoratione huius regulae,& commodae interpret . tioni dilapsi sunt in foedum errorem, suspicantes o. innia reuera sic in Deo accipienda, quasi nostro more corpore praedituKca ipsa perageret, quae loquutiones scripti e crasta more significant. Contra quos appositEdictum est ab August. epist. iii.ad Paulinam. Ἀαde membris assidue scriptura commemorat, ne quicquam secundum carnis huius formam de figuram nosine crederet similes Deo : propterea eadem dc alas Deum habere dixit, quas nos utique non habemus Legitur autem Psalm. i . Sub umbra alarum tuarum stolide me. Ac notatur per alas,diligctia Dei in piis fouendis conscinandisque, sumpta similitudine ab a uiuus,eum in modum suos fouentibus pullos. Sicut autem absurdum foret, existimare ob eam loquuti nem Deum habere imaginem,& mcbra auis: ita petau aeque absurdum est propter locutiones ante expost tas suspicari, Deu humani corporis fi ura esse indutu. Vides autem Deo plurima per similitudinem accommodari, eademque non ab hominibus modo, verum etiam a brutis animatibus desumpta. Fortassis & poeiatae vetustissimi,ex hac consuetudine loquendi in scri pluris obseruata,ansam acceperunt con fingendi deos nihil non humano more agentes: quibus etiam nomnunquam insignia aliqua dant, per quae altiones atq; ossicia utcunq; notantur. Vt Ioui sceptrum S uiline,
quaesiipremam significant potestatem: Marti ignem
DE TRINITATE Obseruatio IIII. Vbi loci de Deo incidunt, prudenter obsin uare de cet, quid de Deo simpliciter dc absque pei sonarum distinctione, quidue de singulis in diuinitate ri nis separatim dicatur. De Deo simpliciter dc absque persoliarum distinctionc sunt haec: D EV S noster is S , nis com
morrhi tara de humanis insibris in
Poeta ex S litetis more iumpierunt
lis in alui initate pia vis dic
203쪽
nis consumens est:Dom e Deus noster, quam admirandum est nomen tuum in uniuersa terra: D E V smisereatur nostri & benedicat nobis:Deus qui caelum a terram condidit,&cazt.De singulis autem personis, patre inquam,& filio,& spiritu 1iucho, quaedam proprie atque separatim accipi debere nstat.Filius proprie vocatur λογον verbum,unigenitus: Ioanis primo, Imago Dei, primogenitus uniuersae creaturae, caput corporis Ecclesiae, ad Colossi. Splendor gloriae, sigies seu character substantiae patris:ad Hebraeos i. Ι-tem,carnem assiimen filius hominis. Occumini V .ib & aliae appellationes iiiij sed quae ossicium egre gia facta potentiamque declarant magis, quam ii tant personae distinctionem.Siquidem notum est, in rex ea,qui dicuntur de persona,alia de essentia, alia de ossiciis accipi debere. Huius itaque generis sunt: Pol tis ex,sacerdos,pastor,rex,propheta,mediator, aduocatus,sponsus,consiliarius,princeps pacis, angelus magni consilii, gigas, lapis angularis petra, fundamentu, ostium, lux mundi, via, vita, Veritas,leo,agnus,Virga, α flos de radice Iesse, filius Abrahami,filius David Longum esset recensere omnia. Caetersim spiritus sanctus,dicitur procedes a patre,&filio,dicitur missus in corda credentium,ut ea purificet: dicitur vivific tor,c6solator, paractetus, donum, arrabo, Vnctio,digitus Dei,dccaei. Pater autem describitur, gignens filium ex v tero ante Luciferum, fili m habens in sini omnia creans per filium ,sive verbum,& c. Ad huius regulae explicationem pertinent August. Verba, de Trinitate lib. V. Quaedam sunt, inquit, nomina di stincte ad singulas personas pertinentia, quae desita gulis tantum dicuntur personis: quaedam vero Vnit tem essentiae significantia sunt, quae & de singulis si sillatim, & de omnibus communiter dicuntur, alia sunt,quae trafatitie, dc per similitudinem de Deo di cuntur. Et illa A mbr. lib. a. de Trinitate: purius niteat fides triplex videtur derivanda distinctio Sunt . enim nomina quaedam, quae euidenter proprietatem
204쪽
personamque Deitatis ostendunt: &sunt quaedam. quae perspicuam diuinae maiestatis exprimunt unit tem: alia vero si int,quae translatitie di per si utilitudiariem de Deo dicuntur.Proprietatis itaque iudicia sur, generatio,filius, Verbum,& huiusmodi. Vnitatis vero aeternae,sapientia,virtus,Veritas,&c. Similitudinis vetaro, splendoricharacter,imago. Merito igitur admonetamus habendam esse huius distinctionis diligentem rationem.
Etsi vero distinctae sunt in diuina natura personae, Licet di- quibus singulis suae adiues sui proprietates: tame intelligi conuenit indiuisa atque inseparabilia semper existereTrinitatis opera.Qu3 notatibe intellecta,mul ἴtis occurritur erroribus & superuacaneis quaestioni- diuisa sue bus, quae percurioses atque ociosos s culatores des. Trinita personarum aequali potentia, paribusque actionibus iis orer mou,ri,non sine periculo Glent i Nihil autem aliud, quam breuiter adsectam de praesentvbseruatione, quae Augustinum video Vnotasse. Sic autem ait in Enchirictio ad Laurentium capit. vigesimo octauo.Qu do unus trium, pater videlice aut filius aut spiaritus sanctus, in aliquo opere nominantur,uniuersa operari Trinitas intelligitur.Et libro contra sermone Arrianorum: Eadem sunt opera patris, & siij: Non
quod filius sit idem ipse, qui pater est: sed quia nulluopus est fili quod non per eum pater facit. Qua cumque enim i ter facit haec eadem filius similiter fasit. Evangelica est & Apostolica illa sententia fili j sius
consequenter ore prolata.Non sunt ergo alia fili j,alia patris opera, hec eadem. Nec dissimiliter fiunt a fi lio,sed sin illiter Cum autem non alia similia, scd h . de fiat a silio quae filii a patre: quid est similiter,nisi
non dissimili facilitate, n5 dissimili potestate Si enim ι .haec eadem ainbo quidem faciunt sed alter altero faci lius ac potentius no utiq; similiter sacit filius. Cu ib&haec eadem, dc similiter proscctb nec alia sunt ita . . lij qua ratiis orir nec operantium diuersa est pote
205쪽
tia,nec utique sine spiritu sancto. Nec enim a faesedis amborum operibus ullo modo amborum separabuetur species.Miro itaque,eodemque utique diuino modo ab omnibus fiunt opera omnium: ab omnibus e iam singulorum. Rursus in eodem sermone cap. Is Singulorum opera dicuntur, quae ad unamquamque eorum manifestantur pertinere personam. Sicut natus ex virgine,non nisi filius,& vox de nube. Tu es Qitus meus dilectu ad solius personam pertinet patris., di specie corporali sicut columba, solus apparuit spiritus sanctus Tame & illam carnem solius fili, dcillam vocem selius patris, dcillam speciem solius spiritus sancti, uniuersa trinitas operata est. Non quod inualidus sit unusquisque sine alii s implere quod oper tur, sed non pos Iuni esse opera diuisa, ubi non solum
s. Trinita- aequalis est,uer etiam indiscreta natura. Haec ibi.
tis essetia Plura non expedit hoc loco tyronibus inuestiganda proponi. Ac satius quidem est interdum
Tadi obscuros dc implicatos locos quieto animo
iraeterire,qua diu dc cum molestia illis inhaerere,prae ertim ex quorum curiosa perscrutatione error suoin
de nasci selet. Neque est piae mentis plura de Deo dicquirere,vel asseuerare,quam videt perspicue dc simpliciter in sacris exponbibris. Diligentiae in contempla- . tione rerum diuinarum modus esse debet, excedit ait tem dc noxia esst diligentia,quae inutiles parit quaestiones,aut absurdorum dogmatum materiam subminia stur. Sequi igitur vel hac in parte sapientem illum pigea qui inmet:altiora te ne quaeueris. De Chri
Obseruatio VI. Omni animi contentione in scripturis disquire riis. 'oportet,ecquid usquam de Christo dicatur. Enimia . palam eri, omnia quae continentur lege, dc Pro dis viten phetis,&Psalmis, id est, uniuersis libris canonicis ad dum. . Christum tanquam scopum referri debere. Propter
lio. promissiones namque de Christo ad patres factas, α
206쪽
ad praenunciandum apud credentes, quae per Christu restaurandi humani generis causa perfici costituto tepore debebant,Deus pater libros sacros consimibi atq; edi voluit. Hinc factum, quod Christus diserte aiti Lu. et . ad discipulos: H csint verba,quq locutus stim ad vos, cu essem adhuc Vobiscum, quod necesse foret
impleri omnia,quq scripta sitnt in lege Moysi, dc Pro phetis dc Psalniis de me. Alibi quoque saepe tum Chri Duplierestus, tum Euangelistae do Apostoli producunt in me deChristodium, quae in libris veteris instrumenti fuere de ip exposita. Occurrunt autem pastini duplices de Chri sto loci Alii aperte perspicueque de concionantur, in quibus videlicet ni mentio de promisse semine be--sub vanedicto,de liberatore mittendo,de filio Dei,de iustifi- iij, nomi catione de propheta omnium longe excellentissimo, nib. cocto . de sacerdote, qui placabit Deum de rege, qui regnabit in aeternum. Ac de his quidem locis, quisquis appellationes seu nomina Christi tenet membria, haud dissi-
culter iudicabit, poteritque in orationis cuiuscunque Ipro ressu argumenta quaeuis statim discernere. Alii vero iunt loci,in quibus paulo obscurius, tantumque sper typum aliquid de Christo adumbratur. les deChristo' obseruandi sunt,tum in plurimis historijs atquertas a loquutur. sanctis patribus siue sanctoruin patrum aetate gestiri tum in c. cremonijs ac ritibus olim diuinitus constitu is. Cuius generis est, quod Christus ipse interpret . iu in historia serpentis aenei, erecti ad palum in desser
insignificatum,qubd ipse quoque attollendus quan doque in crucem foret Ioannes euangelista non dubi- . tat astruere, praeceptum de non comminuendis ossi
praeceptum ibus agni Paschalis, praemonstrasse, quod neque Clim sit ossa confringerentur in cruce, Ioan. 19. D. Paulus ad Hebraeoh cap. i. ostendit,Moysen, dum praeest electo populo,atque extruit tabernaculum, gessisse typum Christi gubernaturi uniuersam ecclesiam,quam patri coelesti parare is debebat Idem cap. . docet,in Melchia
sedech rege Salem & pontifice eluxisse Christi itidem. γeri regis ci absoluti pontificis imaginem. Hinc cap. i, λ': s. quid .
207쪽
s quid sanctum sanctorum,quid sacerdos semel in Mino eundem locum ingrediens, quid victimae cruere latae de Christo pr figurarint,luculenter aperit.Quia multaξΡlurimi loci ex veteri testamento hunc in moecdum de Christo explicantur per Apostolos,& Eua gelistas in testamento nouo. Caeterum tyro iii hui generis locis eruendis non aget nimis condenter. N que enim est cuiusuis dextre interpretari quid histo rie, seu caeremoniae sibi hac in parte velint. Obseruatio VII. Notanda Quo autem facilius locos de Christo unusquisii, sunt varia depraesendat, placet obseruationem adiicer de nota Christoi R dis ac memoria diligenter custodiendis Christi appeloiibuta ruarie in sacris libris celebra homina. tur. Nos,quo Veluti subsidio eamus tyronibus, praeci pilas aliquot hoc loco coaceruabimus. In libro Gene seos vocatur Christus semen mulieris,semen Abrahae, semen benedictum, Sit expectatio getium,seu aggregator populom. In Numeris,Stella ex Iacob. In Deu teronomio Propheta, frater noster. In libris Regum semen & filius David, rex sedens super sedem David, regnum aeternum obtinens apud Isaiam: admirabilis consiliarius,Deus sortis pater aeternitatiλ princeps pa, cis,finctuarium refugij, lapis omendiculi, petra ruinae, signum populorum. Emmanuel, virga, surculus, flos de radice Iesiae, germen delectabile, germen iustii ves. iustitia fructus terra verbum iustitiae, dux&praece ptor gentiu m,lapis fundamenti, lapis preciosus, pro
ctus Domini,electus Dei, Ieremiae vocatur similiter, Messas, Christus rex, germen iustum, germen David, rex David,agnus. echieli autem, tener surculus.D nieli porro,antiquus dierum, Medias seu Christus,sanctum sanctorum, Deus Zabaoth. In Osea, rex geniatium,radix David. In canticis, Solomon, pulch r &decorus, sponsus electus,hinnulus ceruorum,&cael. In Psalmis,Giga Dominus, virtus, potentia, brachium
Ycrbum. In cuangelijs passim ocatur, seruatox, filius h . . homilii ,
208쪽
hominis,3 et mn,caro,Via, ita, VeritaA sapientia P tris, principium,finis,so lux mundi, lumen oriens ex alto,propheta, rex,sacerdos, primogenitus inter creataturas, inter fratres splendor, imago patris, gloria Dei, mediator,intercessies, propitiator,aduocatus, mittens spiritu sanctum, de ilans mortem, inseritum, dia bolum,eligens vocans, iustificans, glorificans, conditato creator. Item appellationes huiusmodi crebro currunt: Leo, aquila,Vitulus,aries, liccdus,hostia,Obla -tio, serpens, Vermis, sons Vel aqua vitae,panis de caelo. Postrem omnia nomina Dei inueniuntur Christo
attributa, QMd multaὶ Nullus est liber in quo non
pius fiat Christi mentio,& quidem alijs atq; alijs sub inde repetitis nominibus. Quis igitur recenseat omnes Christi honorifiectissimos titulosὶSatis igitur sit, quod nos hanc rationem adnotandi tanquam exertolaigito monstrauerimus. Plures sua quisque industria
Obseruatio VII L . Conciones, quae de Christo in scripturis incidunt,
Miae agunt de Chi illo ut Deo, aliae de eo Vt homine: 'bhE, s et aliae agunt de Christo exaltato & regnante, aliae stapiniae de humiliato de patiete. De Deo ac regnant est illud. da Chri pater facit, eadem & filius facit. De homine & sto loqua sumiliato verb, Deus quare dereliquisti me8 Non ra xRr xbin una eademque concione, pars de exaltato, pars δ' de bumiliato intelligi debet Isai ue . multis verbis de ' scribitur Christus mirum in modum humiliatus. Vim inqui cur passus,dc inique tractatus. Item: de ac cere&de iudicio sublatus est. Et tamen statim adis ciuntur, quae amplam eiusdem gloriam declarant. ale est illud: Generationem eius, quis enarrabit, squod de regno eius spirituali, id est Ecclesia, & multi tudine credetium recte accipitur.Iterum: idcirco 'rortionem ei segregabo in multis; &cum robustissi mus diuidet spata. Ioannes eadem disserendi ratione: utitur,ubi nanq; scribit. Vexbum fac tam esse carnem.
α habit e in nobis: mox addit, Li yidimu gloria
209쪽
ius gl0riam veluti a patre, plenus gratia & veritate. Prius membrum, proponit consulciendum Christum humiliatum posterius ei exaltatum. Rursus Ioa nes testificatur de ipse, es clamat, dicens: hic erat, de de quo dicebam,qui post me venit, ante me factus es quia prior me erat. Et de plenitudine eius no omnes accepimus.& gratiam pro gratia. Cum me sequeretur, inquit, de Christo intelligens humiliato: terade exaltato, hanc autem scripturae cosuetudinem ob seruauit D. Ambrosius,qui de fideli. 3. m. s. sic ait: Est consuetudo scripturis, ut interdum a diuinitate Chri sti in ipiant. & ad incarnationis sacramenta descem dant: interdum ab humilitate incarnatiois exordium sumant,& ad diuinitatis gloriam assurgant. Obseruatio IX.
Vbi de Christo habςtur sermo, considerare opor
. ci si tet, quid dicatur proprie reserendum tantum ad diui
.liuitia ita nam eius naturam, quidue tantum ad naturam hi iora quid manan denique quid proprie de eiusdem persona vi l uina- tramque naturam recipiente. Hanc regulam vocant' π,3 κοινωνίαe ιδιωαατων quasi dicas, de cominu . xt:aq; di mone proprietatum. Ac propter multas cauilas a fati carui. ctis patribus est tradita. Plurimum namque momen ii habet ad refellendum haereticos dignitatem Chri Chii ridii sti conantes quoquo pacto imminuere. Sic vero camr: ex natu intelliges. Agnoscere debes, Christum es se unam per in trivi a fonam,sive ut Graeci loquuntur, hypostasim. In hach pos s. porrbs pectari naturas. Diuinam, qua in habuit abeterno cum patre comitiunem: & humana, quam ad se recepit in tempore,quaque per Omnia,O-i cepto peccato. nostri similis factus est: Eleganter ista expressit Athanasius hisce verbis: Sicut anima ratio natis,&car unus est homo: ita Deus & homo, unus est Christus. Quam similitudinem assert Augustinus quoque in Enchiridio ad Laurentium cap. 3 ε. Iam V r quemadmodum de homine dicuntur nonnulla se cundum animam tantum ei conuenientia ut intellifrercratiocinari.dole gaudere,inctucre,sperare:que
210쪽
aam vero conuenientia tantum se dum corpus, ut comedere,bibere, ambulare: ita de Christo in scriptu ris multa proserutur, quc inetum competunt tantum is,undum naturam diuinam: multa, quae tantum scicundum naturam humana. Hoc igitur discrimen in locis de Christo aliquid memoratibus diligenter est obseruandum adnotandum l. Prioris formiae sunt i mnes loci, quibus describitur Christus verbu& ima go patris, filius Dei, conditor seculorum, primogeni tus uniuerta creatur conserens spiritum sanctii,5 c. Posterioris sormae sunt loci, qui proponunt forma bserui indutum, carnem, fratre nostrum, miseriarum De Christi nostram a participem, esuriente, sitientem, flentem, humani- fugientem pericula, sormidantem morte, &c. De qua quide distinctione nonnihil in precedentibus. C rem Vti rursus qu. xtam dicuntur de homine, quae neu . de Ch isti solo corpore, neque de anima tota separatim possunt accipi, sed potius simul iudicantur. h.x partes coope- manitatexari, adeoq; mutuas sibi inuicem accommodare opta simul diras, unde totus tandem homo dicitur in actione occi ratus: quod senus est, si quispia scite describit manu, quae animo sapienter concipit: aut ii mile quippi a fa est, in quo pariter anima & corpus, adeoque totus ho mo sese exercet: ita in scripturis nonulla dicuntur de Christo, quq neq; de diuina tantum natura, neque de humana seorsum considerata explicari recte queant, sed perinde ac si hae natur inuicem tibi sua ossicia de proprietates communicarct, diuinitas describitur, ut agens cum humanitate, vicisti inque humanitas, ut a gens cum diuinitate: quam ob causam cae locutiones ce tota persona Christi exponantur necellum est. E. quidem vereor ne non satis possit res haec sint ilitudia ne ulla exprimi. enista igitur notiorem reddςnt t. . ad Cor. a. Si cognouissent nunquam Dominum glo. riae crucifixissent. Actor. zo. Attendite gregi Ecclesiae Dei, quam acquisiuit sanguine suo. t. Ioan. 3. Per hoe cognouimus cnaritatem Dei, quoniam ille animam