장음표시 사용
221쪽
iudicum de audiendis testibus, de mulctis poenis, sup pliciis,&c Moralia igitur praecepta Vbi occurrunt, a ea sic accipiemus, seu p scripta ad nostram quoque vitam sanae ac pie sermandam Sunt enim illa de onficijs verae charitatis in Deum & proximum: ideoque aeterna α immutabilia, insculpta ab initio omnium hominum cordibus. Caeremonialia vero decet accipi, tanquam adumbrantia aliquid de Christo,&re per Christum nostrae salutis causa gerendis: vel certe de iis,quorum pleraque spiritualiter in ecclesia debet perfici. D. Paulus in epistola ad Hebricos artificiosissi ME irionstrat, quomodo de Christo interpretari caer monialia magna ex parte deceat, capitibus s. 6. 7. 8. 9.ao. mdiu autem c remonialia apud populum Iu daicum obtinuerint,& quando diuina voluntate suerint abrogata, perspicue docet Augustinus epistola 0. quam scribit ad D. Hieronymum. Caeterii in iudi cialia Christiani ad vium suum nequaquam pertrahunt: utpote quae illi tantum populo Rempuolicani aliquam adhuc retinenti, ad tempus praescripta fuere.
Hinc fit, qubd nostri,cum punisi i flagitia, poenas quidem graues infligunt publicis legibus, q'ae loco & t sori cogruunt decretas. Nam fure quide alicubi mul Etant suspendio, adulterum poena capitis: alicubi vero aliter. At vero Mosaicis suppliciis, veluti lapidatione ει similibus,locus non est in nostris rebusrublici reta
Obseruatio XVIII. In lectione praeceptorum,opercprectum est videre, utriam ea ad .mnes, an ad certum tantum genus limminum lati sint. RectE Ausustinus de doctrina Chri stia lib. 3. .i . Erit etiam hoc in obseruationibus in relligedarum scripturarum, ut stiamus, alia omnibus communiter praecipi, alia singulis quibusque generi bus personarum: ut non solum ad uniuersum statum valetudinis, sed etiam ad uiam cuiuslue membri propriam infirmitatem, medicina Drtineat. Haec ille. bunt Praecepta de moribus plurima, quae omnibu. ex a quo
da ad ce tum gens homina peltiae .
222쪽
aequo proposi ta cognossesitur. Sunt alia praecepta, lunt1:um ad magiitiatus, ad eos,qui praesunt ecclesiis, ite ad senes, ad iuvenes,ad viduas, ad coniuges videtur ta. In epitholis ad Timothaeuna,& ad Titum, item Peatri,& Ioannis, xempla continentur non obscura, stilla in veteri testamento passim obuia. Obseruatio XIX. se uan Ad h. aec edita sunt a Deo alia praecepta cum circumdst quaeda st Intiis,alia sine circunstanti js. Circuncisio praecepta praecepta erat, perficienda in solis masculis, item certo membrocu circun- & diem a natiuitate octauum. Pascha celebrare d si xij , 'l' bebant Iuda i semel in anno,& ad i . diem mensis pri
curiiij iii, mi LXod. p. Augustinus in stionibus super Exo esse edita. dum, tu st. ψ3. ad illa verba Exod .ia. Erit vobis dies Cu circun ille in memoriam,& celebrabitis eum pro festo Domi iam ijs e-ni iii generationes vestras, statuto seculi celebrabitis, eunti siue ut Augustinus legit, ex lxx. interpretibus, te gitimum sempiternu ita i cribit: Aliud est quod praecipitur quouique fiat, sicut praeceptum est, Vt septies inu ros Iericho circumiret arca: aliud, cum praecipitur sic obseruari aliquid,ut nullus terminus praefiniatur oba iserti. atibnis, siue quotidie, siue per menses, siue per an nos ibienni ter, siue per multorum, V aliquorum an i norum certa interualla, aut ergo sic appellat scriptu . xaxternum, quod non sua sponte audeant desinere ut non ipsa ligna rerum, sea stanti jada res, quae iis significantur, aeternae intelligantur. Caele ta. .. rum illud ad ij cere liber, praecepta quae absque ulla citaculis antia eneruntur,qualia sunt decalogo generalia est e, dc ad omnes, inque omne tempus pertinere: edi ι uelit, autem, quae circunstantiam aliquam habent, annexam, tantuni ad certas per nas: vel certum ira liad.ta P pillum, Vel ad statutum tempus. Quamuis de illi sip ziraruito sis in decalogo compraehensis usitata minimeque ac pernanda est distinctio: cavi delicet,quae cum negatione ineruntur, nunquam ullam admittere exceptione, sed obstringere Onanes, dc in omne tenasus ea ver . quae sine negatione cisciuntur, exceptiovem pati, ii Micnim
223쪽
cet enim obligent omnes , haud tamen in omne teni pus. Sunt autem duo absque negatione enunciata interum de sanctificando Sabbato,alterum de honorare disparentibus. Ingruente ergo nece ilitate quapiam,
vel insigni & pia utilitate, integrum est Sabbato ope rari. Licet namque teste Caristo, bouem in foveam collapsum,extrahere: licet sacerdotibus mactate pe cudem ad sacrificium, licet aegrum curare: licet deni que Machabaeis con ra hostes armis se defendere. Prs terea ubi parentes quippiam iubent, quod nos a De abduceret,vel per quod de gloria Dei aliquid detrahe , retur,tunc licet non obedire. Oportet diligere & audire Deum pr* parentibus & quinuscunque nominibus. Neque hoc praetereundum, in illis quoque praeceptis. quibusncgattaa adhaeret particula, exceptioni tunc ne locum, quando Dominus legislator nouo mandaro praecipit contrariti. Cum iubet ille, inquit Augusti sus super Leviticum,quaest. 16. qui legem constituit,
aliquid fieri quod in lege prohibuit, iussio illa pro te
se habetur: quoniam aut nor est legis. Itaque licet di inini sit in lege, Non occides, tamen Abraham no peccat, serrum stringens ad interficiendum filium suunx Isaac: sicut nec peccat magistratus, ius gladi j exercenae adiicisus sontes Rursus de si dictum sit, Non sura a ris, tamen Israelitae non peccant, dum vasis aureis det
argenteis, ac vestitu preciosi spoliant AEgyptios. Si
diter nequeoaeas reus fit,adiungens sibi meretrice: qua tumuis lex dicat, non moechaberis. Si mod quod. .i de OEea scribitur, res gesta es quemadmodum arbitratur Augustinus,de doctrina Christ. lib. 3. cap. i 2.&Hori oti, elim v visio Fortasse, huic loco oppo
non potius simplex visio. tunE adhuc adscribemus,quod annotauit Augustinus de doctrina Christiana, libro tertio, capite decimo .ctauo: Nimirum considerandum, quo tempore quia licitum sit. Fuit aliquando tempus, quo sano patres sine crimine sibi plurus adiunxere uxores: atqui idem, D
224쪽
Obseruatio XX. Promissiones a Deo ad homines, dc propter homi nes factas,ope precium est, ubicunque in libris facris incidunt, prudenter diuinguere. Sunt autem promicsiones aliae appellatae legis aliae euangelij: quas ita coagnosci docet Augustinus. Legales, sonant de bonis te poralibus& terrenis: euangelics,de spiritualibus & cplestibus: libro quaest. super Exodum, quaest. 92. Super Numeros autem quaestio. 3 3.& in enarratione Psalmi 3 . ait: Illa bona temporalia, praefigurare ac praemomstrare ista spiritualia: atque in lege promissiones comtineri obumbratas ac praefiguratas, in euangelio vero reuelatas & manifestas. Caeterum quando etiam lex exhibet promissiones rerum spiritualium multa veluti de Christo,&beneficijs pei Christum adseren dis, similiter euangelium complectitur promissiones de rebus temporalibus veluti ubi Christus promittit Patrem liberaliter daturum vitae necessaria, quae or tionibus studuerimus impetrare notandum est aliud inter utrasque promissiones discrimen magis euides. Itaque differunt promissiones: qubd legales sint con ditionales, tanquam si perficiendae forent propter legis obseruantiam: euangelicae vero quaedam sunt comditionales,quales sunt promissio de vita aeterna, pro missio de liberatione ab aeterno igne si mandata seruemus. Aliae sunt gratuitae,quoniam adserunt bona gratis propter solum Christum,quales sunt remissiope catorum, & perseuerantia usque in finem. Ac promictiones legales quietem deterrent nos a peccatis, tacite que arguunt,si non perficiuntur, fieri id propter no stra peccata: promissiones voro euangelicta inuitant. ut ad Fhristum usque intueamur,cuius virtute legem impleamus. Deillis Levitii 8 Custodie is statuta mea ct iudicia mea,quae si secerit homo,Viuet in eis. Leuit. 6. Si in statutis meis ambulaueritis, dc praxepta mea
custodieritu, seceritisque ea, da pluui ai visos in
225쪽
tempore suo, dc terra dabit prouentu suum. similes promi siones extant Deu te. 6. 7. io. 28. De his Vero, id promissio est, Euangelicis, Mat. i9. Si vis ad vitam ingredi, serua num aliae mandata. Sunt item teste Apost. t. ad Timo. . pro prςsentis. missiones, aliae praesentis vitae, id est, de bonis, quae in hae vita contingui: aliae suturae, id est, de caelesti aeter naci; gloria. Tales videmus coniunctas, ubi Christus ait Matth. 19. Omnis,qui reliquerit domum, aut sin
tres,aut sorores, aut patrem, aut matrem,aut Uxorem
aut filios, aut agros, propter nomen meu, centuplum accipiet, civitae aeternae sortietur haereditatem. Et in
hac quide vita contingunt nobis beneficio Dei dona, tam spiritualia,qua temporalia: post hanc vitam vero, spiritualia maxime, etiamsi corpus quoque gliriam multo amplissimam tunc adipiscetur. Obseruatio XXI. Promissionibus editis de rebus temporalibus, plo promissoraque interdum admiscetur de rebus spiritualibus: ita nibus temvt promissiona veritas &certitudo haud possit per poralibuscipi, nisi earum pars de bonis te meoralibus, pars de spiritualibus explicetur . Enimuerb solet Deus, ubi
promittit res temporales, adiungere nonnulla, quae non consistunt, nisi intelligantur de rebus spiritualita tui.
bus, potissimumcl; de beneficiis per verum Messiam Iesum Christum adferendis. Q d idcirco videtur
Deus voluisse, ut mentes piorum a rebus terrenis αcaducis ad contemplationem ac desideriti rerum cadi. Iestium atq; aeternarum, ceu multo praestantissima rum erigerentur. Sunt corporalia bona in h. ac coni
muni vita necessaria atque in iisdem cum adsunt, de Minus Dei erga nos beneuolentiam singulare agnc scere: sed qui cura ulla salutis, animae,ac melioris vitae spe tanguntur, ii non sic in hasce res fluxas animis sunt intenti, quin multo ardetius adspirent ad aeter nas caelestes. Hac igitur de causa promissiones mixtas apparet editas. Exempla subiiciemus, tam de rebus,
quam de personis : nam de utrisq; promissiones non obscuris coenuinus. Abrahae promissiis est filius suis, M rusi m
226쪽
rus haeres, promissiim est semen: non autem Isaac tantum, sed ipse insuper Christus, quem scriptura appei iat filium Abrahae, quique est semen illud benedimi,
in quo benedictionem accipere omnes gentes debet. Ceneseos. 22. Sic autem interpretatur promissionem
illam ipse Apostolus ad Galatas tertio, dicens: In se mine tuo, qui est Christus. Actor. vero decimotertio, idem Apostolus docet, ex multiλ quae canit Platilius decimus quintus de persona Dauidis, aliquotam patitem, praesertim, illa verba. Non dabis sanctum tuum videre corruptionem, de Christo a morte resuscitato accipi debere. Esaiae r. vaticinium & promissio habetur de Cyro Persarum rege, per quem populus I daicus erat e captiuitate liberandus: ex qua tamen promissione de Chrisso nonnulla explicat Euangeli sta Mati. capite duocinio. Scd multo luculentissimus locus occurrit i.Samuelis et. Vbi Nathan ad Dauidem iussu Dei de Solomone in haec verba i Cum impleti fuerint dies tui, dormies cum patribus tuis,& ego sus citabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, atque firmabo regnum eius. Ipse aedificabit no mini meo domum, S ego confirmabo solium regni eius usq; in seculum. Ego ero ei in patrem,& tDse erit
mihi in filium, & si inique aliquid egerit, cauigabo
eum cum virga humana, & cum plagis filiora homi num, misericordia autem mea no rccedit ab eo, sicut abstuli a Saul, quem sustuli a facie tua. Et confirmatabitur domus tua atque regnum tuum usque in secumlum coram facie tua, eritque thronus tuus firmus in
seculum. HSc de Solomone quidem primum sunt di eia,sed pleraq; in personam eius haud quadrant ante omnia quod dicitur. Cum impleti fuerint dies tui. dormies cum patribus tuis, &ego suscitabo semen
tuum post te: id prosechb non de Solomone, sed alio
quopiam a morte Dauidis Venturo, per quem omnia sunt perficienda, necessario debet accipi. Multo mi nus Solomoni accommodabuntur illa, de consiti
mando videlicet regno eius γῆ in seculum, dc quod
227쪽
inisericordia Dei non recedat ab eo, quemadmodum Gesserata Saule. Palam enim est, potentiam Sol mionis valdE suis te, etiam cum viveret, imminutam, atque ipsum propemodum Saulis more deiectum, quando regna plura ab ipso defecerunt, dc filio eiu inihil praeter unam tribum, relictum. EUO, Operappre- eium est ad aliam personam illa transferamus. Cum rautem non possit aeternum agnosci, nisi quod spirituale est siquidem corporalia non subsistunt, sed sola spiritualia aeterna manent) de regno Christi, quoasprituale est aeternum, aptissime omnia illa exponeniatur. Atque id quidem eo iustius, quo manifestius est, quod Solomon in aedificanda domo Domini, alijsq; multis typu Christi tantiim gesseritiquandoquidem Glus Christus veram & stabilem domum, id est, Ecclesia Domino patri extruxit, cuius suit fidelissimus administrator,ad Heb. 3. Quid ' quod de solo Christo naturali Dei filio proprie illud dictum est, suo ero ei in patrem, &ipse erit mihi in filium : monstrante ianobis Apostolo, qui ea verba de Christo, ad Hebr. r.
germane interpretatur. Ad eundem insuper modum Augustinus enarrans Psal. supputatione Hebraeorum
et . cuius initium est, Deus iudicia tua regi da, apertEiit, multa es te in eo posita, quae nullo modo queunt solomoni aptari, sed potius conueniunt Vero Sol moni,aut hori pacis Christo. Iterum super Psalm. s.
qui sic incipit, Auscultamini popule legem mea x binarrantur Aegyptiis mala inflicta, paulo tamen ali ter, quam in libro Exodi describuntur, in hunc moduciit. 4od in Exodo dictu non est, non frustra in Psal ino ditam esse certi sumus, neq; id interpretari nisi figuratE possumus, ut intelligamus etiam cεtera, quq sacta esse constar, ob aliquam figuratam significatim se piserinem facta,atque conscii pta. Facit enim hoc scriptura in multis locis propheticorum eloquiorum, dicit aliquid,quod in illa regesta,quam Videtur commemorare, non inuenitur, immo & aliter esse inuenitur, Mi ita inues
hine intelligatur, non hoc dicere quod potest Pu tari, nitur. M a
228쪽
sed alma potius quod ma s debet aduerti. Sicut est
illud: Dominabitur a mari usq; ad mare, & a flumi ne usq; ad terminos orbis terrarum,quod in illius M. lomonis regno constat non esse completum, de quo putari posset iste Psalmus loqui, cum de Christo Do mino loqueretur tantum August. Ad haec, Psal. 8 de Davide no pauca praedicantur, at maior interim pars necessarib de Christo vult exponi. Iam addamus e empla de rebus promissis. Promissa est Abrahae alijcque sanctis Patriarchis terra Canaan, promissi sui tsructus terrae, agri, aliaci; amplissima bona tempora
lia, sed in ijsdem promissionibus asperA'ntur, quae simpliciter de spiritualibus bonis intelligi necessitas postulat. Nisi enim de istiusmodi bonis accedat in terpretatio, non poterit promissionum depraehendi
veritas: ac Deus, qui non fallit, videbitur alicui, memdacij notam incurrere. tum enim terrarum tractum possedit Abraham idelicet exiguit agellum,
in quo uxorem Saram sepeliret, precio numerato de buit comparare. -n etiam multa magnifica promissa suerunt facta de regno Iudaeorum terreno, de insigni ciuitate dc regia Ierusalem: quae tamen non inuenientur completa, si ad interpretationem de bonis spiritualibus, quae conspecta sunt in spirituali re gno Christi, id est, Ecclesi. a, non confugiatur. Hier nymus ad Dardanum scribes, manifeste docet, Daui dem,cuius regnii fuerat multo florentissimum, numquam possedisse eas ditiones, quae Numerorum. 3 4. prominae fuerant. Quamobrem recte D. Augustinus de ciuitate Dei libr. 17. cap. io .definit, multa non esse in regno Iudaico persecta, Vti promissa fuerant,ut in telligeretur, promissionis veritas ad alterius regis,ne pe Cnristi & alterius regni, quod est Ecclesia,gloriam pertinere. Valde igitur necessarius est, huius regula ad rectam interpretationem scripturarum, Vsus. Iudaei, quia nolunt eam admittere, semper haerent in densissimis errorum tenebrisnec possunt ad veritatis lucem attollere caput: nostri vero per eam multa ab
229쪽
strusa eruunt, atq; in fide promissionum de Christo mirifici confirmantur. Obseruatio XXII Multa dicuntur in scripturis, tanqua iam pr*stita se ihin adi per areipsa esstent, quae interim promissa potius tabe de id
sunt, expectandaque adhuc in spe. Apud D. Augusti- vi ia prae niun, epistola. s .ad Dardanum,obseruationem hanc stita loq inuenies, ubi ait ex Apostoli verbis sumptam,ad Ro ma. 8. Spe salui facti sumus . . Exempla subiicit huius Rinodi ad Tit.3. dicitur, Salvos nos fecit per lauacrum xegenerationis. Cum hic dicat bostolus, saluos nos secit, tanquasilus ipsa iam data sit, quemadmodum antelligendum sit, illic exponit,ubi ait,Spe salui facti sumus. Item Ioannis i s. Dominus addiscipulos,omnia quae audiui a patre meo,nota feci vobis: quod vcque adeo secundum spem dictum est, inquit, sutur xum, ut eis postmodum dicat Ioannis. i6. Mutra ha beo vobis dicere, sed non potestis portare modo. Eadem ratioe interpretatur dici, spiritum sanctu quocdani inhabitare mortales, non quod in hac vita, sed quod in alia post hanc vitam, sit eosdem inhabitatu xus. Praeterea, Christus suo sanguine parat sibi Eccle sim gloriosam, non habetem maculam aut ru ana: non quod talis existere in terris possit, sed quod talis primum futura sit in caelis. Conuenit igitur, docente Augustino, huius generis locos potius de rebus pr vilius&exhibendis, quam de exhibitis interpreta xi, quantumlibet ipso verborum ductu sionificatum videatur,res iam esse persectas. Atq; hac sane de calusa placuit hoc loco de promissionibus praesentis obta seruationis meminisse. Obseruatio XXIII. Sa E dicuntur quaeda praeterita exactaque, in quiabus tamen latet promissio rerum futurarum, & po-
sero tempore perficienda notantur. Prophetae pluri--priis mali pacto esserunt, liti verbis Vti prαteriti tem-titi, I poris, quamuis vaticinentur sutura. Mai. 33. non pam quini