장음표시 사용
251쪽
re,dc quae in illo ex parte prFesserint, in Antichristo
ex toto esse complenda. Et hunc esse morem scripturi sanctae, ut futurorum veritatem praemittat in typis;
iuxta illud quod de Domino saluatore in i. Psal. dicitur,qui praenotatur,Solomonis: dc omnia, quae de eo dicuntur,solomoni non valent conuenire. Neque αnim permansit ille cum sole, dc ante luna, generati nis generationum, neque dominatus est a mari usque ad mare, dc a flumine usque ad terminos orbis terr rum,nec omnes gentes seruieriit ei, neque ante selcm permansit nomen eius, neque benedictae sunt in ipse omnes tribus terrae, neque omnes gentes magnificauerunt eum. Ex parte autem, dc quati in umbra dc im
gine veritatis , in Solomone praemissa sunt, ut in Domino saluatore persectius implerentur. Tantum ille.
In teporu Copit nonnunquam sententiae ratio, ut in tempo supputa- rum supputatione moderatio quaedam adhibeaturtioe Mon- per synecdochen, hoc est,Vt partem pro toto. aut totunV040' pro parte accipitamus. Veluti bi Euangelistae expo- .d iEh'tran figuratiocin Domini in monte,Lucas qui dieis dem capite nono dicit factum post dies fere octo: at
Matthae. cap. 17. post dies sex, hic sane ut aptim semsum teneas,scire oportet, eum qui dies sere octo comi stituit, numerare duorum dierum, primi videlicet at que ultimi partes pro diebus integris: ab altero vero easdem partes prorsus omitti. Eadem ratione intelli - ges, quod Christus pos tres dies resurrexisse memo rantur. Patres namque duorum dierum,primi inqua, ac tertij, pro diebus integris decet aestimare. Sortita est autem haec regula interTyconianas,apud Augustini locum quintum.
Licet in. Obseruatio XXXVIII. terdu in Ita in scripturis diseritur aliquado temporii suppuxςpoxum latio,ut etia si de perrectioris numeri suma aliquid de ibis. I. in liquid supersi numerus tamen certus oc per
numelo scara statuatur. o quid velimus,exemplo planum
252쪽
iaciemus. Gen. decimoquinto praedixit Deus Abraha aliqd deamo, posteritatem eius peregrinaturam, necnon serui su-eute apud exteros premendam annis oo. Caeterum
Exod. ia. Moses refert, Israelitas exegisse in Aegypto editu, si annos quadringentos, &3o. Iam non exiguum in- tuitur. . ter hos numeros discrimen. Et si numerentur colli eanturque generationes in scripturis expressae ab A rahami aetate ad migrationem Vsque ex Aegypto, perdissicilE est,certam annorum summam constitue re. Itaq; qui conciliare locos illos istudent, ii sentiant, verba in Exodo accipenda de toto eo tempore, quod intercessit inter promissionem primam, factam ab Abrali usque ad illud quo Israelitae ex Aegypto migrarunt : no autem de eo solo, quo in Aegypto pressi pint a morte Ioseph graui seruitute. dringeti ai tem anni, de quibus Deus Abraham, non de remitu tis duratioci sed de uniuerso tempore quo posteri Abrahae peregrinari, siue in Canaan, siue in Aegypto coeperunt, recte intelliguntur. Confirmare illam ra rationem de annis qnadringentis triginta videtur Apostolus ad Galat. 3. dicens: legem datam post an nos quadringentos triginta, a testamento seu foede re Dei facto cum Atrananio. QOd si iam exactius supputado omnes annos, quiescripturis possunt de duci,deesse aut redundare aliqui vide. antur: conquie ' scendum est in praesentis regulae sententia. Qila de replenissime D. Augustinus in quaestionibus super Exodum,qu stione quadragesima septima, ubi post mul
ta, sic inquit: Solet facra scriptura tempora ita nuncupare, ut quod de summa persectioris numeri pauia .lulum excr haut infra est, non computetur. Obseruatio XXXIX. . Signantur nonnunquam per numeros quaedana per nunte mysteria solent sane interpretes quidam, ubi occur 'nov-runt numeri, non paruam adhibere diligentiam,
ex illis mysteria, id est, reconditam aliquam doctri nam de Christo, de Ecclesia, de Euangelio, aut rebussionibus, alibi in sacra scriptura ad cuius norma & tur.
253쪽
ter in numeris mysteria eiuenda.
amussim necesse est omnem interpretationem exig0 proditis & comprobatis, colligantium quidem ratione, Christus Matthaei duodecimo, tres dies, quibus Ioenas fuit in ventre coeli, docet praesignasse inisterium mortis ac sepulturae uiae ad triduum, dc gloriosae desii de resurrectionis. D. Paulus ad Hebraeos capite nono interpretatur, in eo quod Pontifex semel tantum in anno ingrediebatur in sanctum sanctorum, latuisse mysterium, quod Christus semel esset moriturus, se que ad expiandum peccata humani generis oblaturus
victimam. Ioannis i. Epistolae cap. i. recenset tria, quae
testimonium de Deo dant in terra: nimirum spiritu, aquam,& sanguinem: subindicat autem, in illis mysterium Trinitatis in Diuinitate esse repositum. V nantur interea nonnulli in numeris mysteria quouis loco, atque interpretationes congerunt de rebus qui
busui quas nusquam videas in sacra scriptura expositas: atqui haec curiositas non selum nihil habet gratiae,verum etiam conlucta est cum grandi animarum periculo. Admirantes enim suum ipsorum acumen, paulatim sui amore excaecantus, excaecati consarcianant in mysticis&allegoricis interpretationibus suis absurda dogmata,quae sapientia carnali adblandi tur, & protabilia in speciem apparent. Ex his autem disceptationes, rixae, dissidia denique & se lae pullu
lant. Quando igitur non est cuiusuis artificis eruere mysteria consiliu:n est, ut tyrones ab hac diligentia sibi temperent, atquc simplici sensu quem Verborum series clare proponit, sint contenti. Adiectam igitur sciet studiosus adolescens hanc a nobis obseruatio nem, magis ut admoneamus qua prudentia opus si in legendis examinandisque aliorum enarrationi bus, praesertim ijs, in quibus sinuose ostentantur an pia mysteria: quam ut excitemus ad mysteria proprio Marte excerpenda. Iam verbde supputandis hebdo madibus, illis maximZ, quae absoluuntur annorum' numero, de quibus Daniel capite nono, sunt autem
aliae, quae dierum numerum tantum continent, Vt
254쪽
yevitici vigesimo tertio in aliud tempus differri dis puta io de t.
Obseruatio XL. Quaesam aicuntur in scripturis per αναχεσαλαίω- mose l. irre seu recapitulationem, hoc est,quaedam proponunia plura quitur qu si facta, cum tamen eo tempore siue ordine fa d mῆexcta nondum fuerint : sed alia nonnulla statim h.h,
ueniunt & narrantur, quibus absolutis, id quod dici coeptum fuerat, plene describitur. QMd per recapitu 'lationem fieri,qui non animaduerterit, inspicatur ea, quae dicuntur,diuersis temporibus esse gesta. Haec re a tradita est a Tyconio, eamque Aua'stinus de doctrina Christiana libro tertio capit 36. e septem ilialius regulis postremam numerat. Exemplum extat Genetaecundo describit Moyses firmationem homi nis ex terra,& statim addit: Plantauit insuper Domi nus Deus hortum in Eden ab Oriente, dc posuit illi e hominem quem finxerat: Hinc subiiciuntur alia de e iusdem horti institutione atque ornatu. Post quae denub incipit dicere : Tulit itaque ipse Dominus D EVS ipium Adam, & posuitcum in hortum L den, ut coleret & custodiret ipsum,& caei. Non debes : proinde intelligere, Adam positum in hortum tunc, cum primum dicebatur, sed cum iam secundo loco narratur, postquam videlicet hortus esset benE excul tus. Aliud exemplum valdE Perspicuum. Genes. io. initio capitis recensentur generationes filioru Noab: nempe Sem, Ham,& Iarhet,ac singulis expositis, tandem subijcitur hi sunt lilii Sem, vel Ham, vel Iaphet, in cranationibus suis, linguis suis, terris suis,& natationisus suis, & tamen initio capitis ii. sequentis ditacitur: Fuit uniuersa terra labij unius, de verborum eo rundem. Videbitur autem parum cohaerere, quddante quidem dicitur diuisas cognationes filiorum
255쪽
terram uniuersam suisse unius labii dc verboru eoraedem. Qimirca recta ratio suadet, ut intelligamuAno esse faciam illam diuisionem eo tempore, quo narra tur cap. Io. ante linguarum confusione, inquam, quae postea describitur cap. ii. Sed post istana. cmque ob causam G. I i. absoluta narratione de confusis lingui diserte repetitur: dispersit itaq; illos Dominus ab it Io loco in superficiem uniuersae tcrrae, & destiterunt extruere ciuitatem.Est ergo in his verbis habenda re . capitulationis ratio. Crebro autem tales loci obue niunt . Genes zi. Dicitur, Agar errasse in deserto Beer. Sisa,paulo autem post, Absaliam iurasse in loco Beer5cta; indeq; id nominis loco inditu. Cum igitur,ubi Agar errauit, id nominis nondum extitit, sed Abraham longe pbst, ob rei eventum illud primus imp suit: palam sit, aut priore loco anticipationem seu de qua alibi locuti sumus, aut posteriore
6 ἀνακεφαλα ωσιν recapitulationemque existere. Au gusti. de ciuitate Dei libr. 1 o. ca. I . adnotat Apocalypseos ca. 2 o.dictum, quod a conspectu sedetis in thro no terra & caelum siserint, nec sit inuentus eorum lacus:ctim tamen postea narretur de iis alia, post quae cap. 21. dicitur illud expletum, dccaelum nouum ac terram nouam restituam. Obseruatio XLI.
x,dg oh Frequenter in scripturis eadem sententia alijs ver iεita tape bis repetitur: quod aut explicationis aut cofirmatio alijs ver- nis ergo fit. Psalmo secundo : Dirumpamus vinculabis repe- eorum,& proijciamus a nobis funes eorum. Halia . s. Drux, Quid est homo, quod memor es eius 3 & filius homi nis ut visites eumZ Psal. 33. Consilium Domini in ad ternum stabit, ct cogitationcs cordis eius in genera tionem & generatione. ubi D. Augustinusadmonetia non esse inanem ταυτολογαι sed facere eiusnodi. repetitionem ad vehementem & certam cosirmationem. Iob. 38. multis verbis & veluti quada amplificatioe describitur mare catis consura limi bus, quos
256쪽
Turo LOGICI LIBER II. 3sstransire es non licet, hucusque venies inquit Deus de
nopadiicies ut transeas, &hic ponet impetiis tuus αlationem fluctuum tuorum. Aliquado vero necessi
tas postillat, quaedam alijs verbis repeti: veluti quando prius aliquid propositum est obscurius, quod tu cidiore eget explicatione. Qimmodo saepE apud Pro phetas tectE & periphrasi aliqua notantur prouinciet ac populi peregrini, quibus Deus quippiam minat aut promittit,qui autem ii sunt, solent Prophetae ali quanto pbst alijs verbis,clarius interdum & nomina
Propria adserentes explicare. Esa. i 8. sermo fi t ad te xam confiderem sub umbra alarum, si tam transfi ruina Aethiopis& trans mare, utentem vasis iunceis
insuperficie aquarum, &c. His autem verbis describi Aegyptum, ex sequentibus, praesertim initio capitis Decimi noni,vbiMiaraim siue Aegyptus esses ten minatu perspicuum fit. Obseruatio X LII. madmodum vero quaedam per repetitionem Daedam explicatur plenius, ita rursus efferuntur quaedam ad assectatas ta quadam breuitate, dc tanquam laconismo,ut breuix xl decurtata oratio videri queat. Genes 3. Maledicta est humus propter te,& in dolore comedes eam: intelli ge, comedes fructiis quos ipsa producit, Nam terram iuntur. comedere natura, quod nemo ignorat, alienu ab limmine esse voluit. Obseruatio XLIII.
Nonnunquam authores sacri, quod dicere coepe- Interdum runt, interrumpunt, &per digrestionem alia admi incepta, Gnt, mox Vero item persequuntur, quod orsi fuerat aliis intςx . i. ad Timo. s. Manus cito ne cui imponas, neq; communic ' peccatis alienis: Temetipsum purum serua, 'u ' id deinde interponitur, quod plane alterius negotii est, que moκ Ne post hac bibas aquam sed vino paululo utere pro- resumpta. plex stomachum tuum, & crebras tuas infirmitates. absolua . Hinc redit ad institutum dicens: Quorundam hominum peccata manifesta sutit, praecientia ad iudiciti, quosdam vere dc iubsequuntur. addita sunt ab
257쪽
A postolo x t certius discernere Timoth. posset,quibili hominibus manum imponere,& quibus non impone. re expediret. Eos qui manis estis irretiti erant viiijs, no lebat Apostolus ad ministerium admitti, nisi vellet Thimothaeus illorum communicare peccatis. Quorum Vero peccata erat occulta, hos admittere fas erat:
quandoquide de occultis iudicium Ecclesia serre non potest. Obseruatio XLIIII. Quaeda v- Aliquando quod uno loco dictum est,id rursum inno ioco di alio post longum interuallum,uel serte etiam in alio
φ, μψη libro,repetitur. Is a. s. Parabesa extat de Vinea scuto culari ,eadem autem repetitur eiusdem propheta: cap denuo re 27. netiam Ieremiqcap. a. eandem positam agno-rerunt . scas: Christum insuper respexisse ad cana,Matth. zo de ztLindubitatum est. Apud EZech ca. 3. ita legimus: Fili
hominis, speculatorem dedi te domui Isiae audies
pitur ex ore meo Verbum,dc monebis cos ex me,& cae.
Rursus autem cap. 33. hoc pacto, & te quidem fili ho minis constitui speculatoxem super domum Istae vicum audieris Verbum ex ore meo praemoneas illos ex me. Item P sal. 81. cuius initium est: Benedixisti Domine terram tuam, auertisti captiuitatem Iacob, plurima dicuntur,quae in suo Cantico, siue verba, siue semtentia spectes,repetit inculcatque Zacharias, c. s.lta canens,laudandus Dominus Deus Israel, quia visit
Hic dilige uit& iecit redemptionem populo suo. Operae , ibr Viden- precium, ubi loci hunc in modum repeti incidunt, ψμ, ybi ais curate obseruare, in quibus verbis vel membris dis L Eb' ''men sit positum, vicissimque in quibus cosensio. Vix hicit ' autem contingit sententiam aliquam repeti, in qua non perspicitur aliquanta diuersitas. Multa prodita
sunt in Exodo, quae repetuntur in Dcuteronomio,sed haud citravarietatem ac mutationem aliquam,quod Augustinus non dissimulatilib. - stionum in Deum teronomium,quaestione io. In Euangelistarum qii'. 'ue narrationibus,dum unus ab altero dicta repetit
interdum quaed i a x identur dissona. Vnde in conci . liane,
258쪽
liandis genus locis, eruditi homines operam non paruam posuerunt.
ti videntur. Obseruatio XLV. Mosest scripturae qu dam omittere,quae tamen ex .aedam, narrationis sorma ac fine debent subintelligi. Iehosuq nuria
secundo de viris, qui ad explorandum milli fuerant: intermi dixerunt autem ad Iehosuam, utique tradidit Domi tutur,quκnus in manu nostra uniuersam terram. Certum vero est non ite initium hoc narrationis, maxime cum ibi in Hebr habeatur I, quae est nota rationalis siue causalis, alterius rei antecedentis reddens rati neni. Ediuerso quaedam breuiter narrantur, ex quibus alia, quae sequi debebant, tacite oportet colligere. Exodi. i .Dominus ad Moysen Quid clama ad nariatur. ine3 Cum autem nihil praecedat de Moyse ad Deum ex quibus clamore,vel precationibus, necessarium est intellipata sequentiamus Moysen valde anxie ardentique adfectu Dei debentrem prius in lorasse. Genes i . Egressus est rex Sodo mae in occurrum Abrahae postquam reuersus est a cae de Ddorlaomer. autem in occursu isto facta sunt,quomodo colloquuti,quidque constituerint,no dicitur, sed unicuique in animo relinquitur aestiman dum. His assine est,ubdinterdum praecipua tantum capita, & summa factorum vel dictorum exprimitur , quae materiam praebent iudicandi de caeteris sicut ex constrictis unguibus, iuxta prouerbium,s, lent de toto iconis corpore. Quod genus est,cum I annes baptista memoratur sic concionari litus: Poeta nitentiam agite, appi .pinquat enim regnum GA xum. No dubiu,quin multi & graues fuerunt conci nes Ioannis, qui tantam multitudinem ad se pertraxerit: sed omnium hax summa atque status suit, Vt videlicet poenitentia ducerentur, atque remisionem
reccatorum aChristo,seu per Ch istum qui est agnus tolleas mundi re ata expectarent. Ad nunc quoquei N modum.
259쪽
modum D. Augustinus libro de fide & operibus, C . ratiocinatur Philippum, Act. s. non tantum habuis sermones de Christo, dc fide in Christu: verumetiam' de multis alijs ad fidem pertinentibus, praeterea & de . vita moribusque eius, qui Christi membrum fieri cu
piati Similiter Eunuchum sine dubio pleniorem edi disse fidei consessionem, quam quae ibi scripta h b tur hisce verbis, Credo filium Dei esse Iesum Chri num. od vero siripti genus proferas, in quo non
oporteat eadem prorsiis ratione ex ijs, quae expressa sunt, subintelligere alia multa, quae reticentur ξ Si in historia quapiam, honesto natum loco praeclaras res gessisse, aetate virili,legimus, statim sane iudicamus eundem liberaliter quoque institutum suis te . necnon aliquoties edidisse siturae indolis specimen in aetate tenera. Ex altero enim necessarib videtur alterii de duci. Breuiter, Augustinus libro Q uestionum silper Non om laeuiticum, quaestione 3 i. cernens quaedam alicubi initia seri- libris sacris praetermissa, quae alibi in iis lem mem yta sunt, rantur, non dubitauit dicere, non omnia scripta esstaq'η Pς λβ quae Deus loquutus est eis, per quos nobis sancta scri- plura tradita ac manifesta est. Obseruatio XLVI. Vno loco Aliquoties uno loco praetermissa,pbst alio loco, intermista de itidem rebus sermo incidit, reieruntur; atq; itat .m' reseruntur quasi iam semel dicta essent. Ex iuriiui producit D. Augustinus quaest. 3 i. iiii r Levi licum, Alterum ex Levitici io. Postquam filii Aaron
consumpti essent flammis, ignem osterentes alienum contra preceptum Domini, ait Moses ad Aaron: Hoc
est quod locutus est Dominus, dicens: In his qui ap propinquauerunt mihi sanctificabor, & in conspectu totius populi glorificabor. Atqui ubi hoc dixerit Do minus, quod eum dixisse Moses commemor uit, inscriptura ait Augustinus, quae retro est, non inueniatur. Alterum de Exod. 33. ubi Moles dicit ad Domi nu:Tu quoque dixisti, Noui te ex nomine, & inuenisti tuim uxo xlis autem loco Dcus ijs ve bis a
260쪽
bis ante usus fuerit, non inuenitur. Sed quoniam, iam uit Augustinus, mendaciter hoc nunquam Moyses iceret,intelligitur idem etiam ante dixisse, quamuis scriptum non tuerit.Satimque id subiicit,quod prγα
denti obseruatione audiuimus,no omnia scripta,quae Deus ad viros scinctos locutus est. Idem enarrans Psal. iuxta Hebraeos 8. admonet de damnis illatis Aegri lito per bruchum ac fulmina, ut aliquae res igne a umptae fuerint, quemadmodum Psalmus innuit, ni hil prorsus in Exodo contineri, unde etiam addit,in multis aliis locis propheticorum eloquiorum idem suuenire
ad h. i quantitate. Obseruatio XLVII.
. Non protinus omnis propositio est uniuersaliscui nota uniuersalis adhaeret. Manilestum est,quaedam diis ci de uniuersi quae tamen ad plerosque tantum pertiai nent,non ad omnes, Secundi Paralipomen. 9.. Et magnificatus est rex Solomon super omnes reges terrae,
in diuitiis&sapientia. Intelliges non simpliciter prae
omnibus regibus uniuersae terrae,sed prae regibus gentis Iudaicae. Estque idionia sacrae scripturae,prouincia, de qua iermo est, appellatione uniuerse terrae cohon stare: teste Hieronymo in comentariis ad caput quintum Italae. Item Gςneis tertio: Et vocavit Adamno men Vxoris suae Heua,eb quod ea suerit mater omnis viventis Omnis viventis homsitis Vult dicere,no bru ti, G nes. quadragesimo primo, omnes quoque terra venerunt in Aegyptum, ut emerent a Ioleph frumentum Terrae vicinae inquam, in quibus sames inualue rat. Ioann. ia. Et ego si exaltatus luero a terra omnia
traham ad meipsum,oportet accipias de selis credituris. Ad Philippens a. Omnes, quae sua ipsorum sunt, quaerunt, te do ibribus non synceriter agentibus: non de Timotham aliisque simili preditis animo. Ite Gen. In semine truo benedicentur omnes gentes, hoc M NM, ex omni