De recte formando studio theologico libri quatuor. Ac De formandis sacris concionibus libri tres, omnes collecti & restituti per Fratrem Laurentium à Villauincentio Xerezanum ..

발행: 1575년

분량: 953페이지

출처: archive.org

분류: 그리스도교

301쪽

storiarum demeras. Narratio nulla ta est sterilis, quin ex ea dogma, aut redargutio falsae doctrinae, aut vitae institutio, aut consolationes decerpi queant. Quonam

do vero istud aptE fiat, Christus & Apostoli in illis Icucis nos docuerunt, in quibus exempla sanctorum pG trum suo instituto accommodantes, argumentatio num formulas ad qxiamcumque rem inde ducunt. Locos aliquot velut digito commonstrabimus. Mati

niuitis de regina Austri & Solomone. Matthaei. et . de temporibus Noah. Mar i a.de verbis Dei ad Mosen, ex rubo loquentis. Luc. . de Elia apud solam viduam Sareptariam diuertente, de solo Nahama Syro munda to per Helisaeum. Luc. ii .de sanguine Abel iusti, dc Za. chariae intersecti inter aedem dc altare. Luc. i . de die bus Loth,eiusdemq; uxore. Ioannis 6. de patribus in ducantibus manna,& interim mortuis.Ioan 7.deci cuncidendo etiana in Sabbato. Act. 7. Plurima reseruiatur a Stephano,ex quibus de Christo atque euangelio testimonia S comprobationes nititur colligere. Act.

tiochiam Pisidiae. Ad Rom. . 9 ia. r. ad Corin. Io. 5c MIibi deinceps in singulis prope epistolis; varia ex histo

xii sacris admiscentur. Ex quibus profecto locis omnibus discere quiuis potest quomodo exempla Histo rica tractari deceat, hoc est,quomodo acc5modabun tur instituto qu6 de agitur,qua forma breuiter dc sub inde uno quali verbo indicanda argumentatio,aut latius diducenda , quomodo denique ad adierendum dogma,ad redarinendum falsas opiniones, ad instatuendam vitam moresque, dc ad quamcunque utili tatem explicandam, expediat inflectere. Caeterii non tantum ex tota narratione siue facto decerpentur huiusmodi rationes,Verum etiam ex partibus, & singit lis adeo membris. Quo sane pacto videmus ab Apostolo ad Rom. ex paucisi is verbis Historiae Abrahae Gen. is. Credidit Abraham Deo,& imputatum estes ad iustitiam,rursus ad Gala. 3. In semine tuo benedi

302쪽

THEOLOGICI LIBER IL

a uro

r, sit pci centur omnes gentes, tam foecundam,tamq; grauem doctrinam erui,quantam ex paucis verbis, iisdemque in speciem sterilibus colligi, nemo crederet. Nam dic ἡ similiter ad Roma. o. ex historia Abrahae, Iacob, &sa Pharaqnis Aegyptiaci, item ad Roma. ii.ex histo ' ria Heliae lectissima, nec minus valida argumenta ii stituto suo seruientia congerit. Sed neque insoles est, unum eundemque locum ex historia variis argumen tis explicandis adhiberi. Sic enim verba illa Ge. z. Erut duo in carnem unam, in Euangelicis scriptis inueni mus ad druersas causas translata, neque interea usquo germana sententia eorundem discessum est, aut de tortum dici aliquid potest, Primum quidem Christus ea ustirpat Matth. 19.ad probandum,quod non liceatvxorern quavis de causa, more Iudaeis recepto, reputadiare,& alteram in matrimonium ducere. Haec insi unis doctrina est. Ex ijsdem verbis Apostolus ad Eph. s. ratiocinatur, arctissimam esse mariti & uxoris con iunitionem, charitatemque indissblubilem. Vbi sand regia institutio commendatioque est vitae coniugalis proposita.Sed prioris epistolae ad Corin. 6.colligit ex illis verbis, eum quiscortatur, membra sua facere membra meretricis. Faciunt igitur eade verba ad ino rum correctionem. Hoc autem pacto, ex quacunq; historia, multiplex de varia eruditio spiritualis, ab iis, qui diligentes sunt,colligi potest. Nonnunquam sin gulae circunstantiae;prope dixeram singula verba,suppeditant nouorrum argumentorum, nouaeque doctrianae materiam. Opus Psalmorum legentem,quaenam obseruare deceat. Cap. X v. .

Caeterum qui in Psalmis Deu immortalem qua psal

insigne opus sese volet exercere, in tan- mis oesta varietate argumentorsi, & breuissime quide neruos expositorum exploranda, omnes ingenii sui neruosi tendat necessium est. Complectitur enim liber Psal morum,quemadmodum recte ait Augustinus,omnis

lacris doctrinam, ex lege, ex historijs, ex prophetis,

303쪽

4lsoriam librorum quasi epi-xorne est. Psalmotii inserptio

dili et erconi deracaysalinora

ex prouerbiis denique ex omni sacrorum scriptorumpornu, ut quicquid alibi praeclare dictum est, repetitu hic videatur,atque unusnic liber iusta quaedam onunium sacrorum librorum Epitome agnosci pomi. Qimcirca qni hunc legit, omnes legit,& qui hunc me diocriter intelligit,stratam apertamque habet viam, qua ad intelligendos reliquos ingrediatur. Caeterum ex multis quae merito ad percipiendam Psalmorum intelligentiam accommoda hoc loco dicerentur,pa;

cula adnotabimus. Obseruatio I. .

Lucis non parsim adserer,diligenter considerata Psal morum inscriptio. Quaedam autem inscriptiones solos exprimunt authores, nempe Dauidem,Solomone, Asaph,Idithum, filios Corshaud si io an praeterea Glios. Nam diuersos esse authores, e quibus alii scripse rint ante aetatem Dauidis, alii a reditu ex Babylone inter quos sorte Aggeus & Zacharias omnes autem digestos in ordinem ab Esdra, multorum sert opinio. Certcsa ncti spiritus esse opus & ab hominibus Spiritu sancto assi. uis exaratum, nemo ambigit. Et sicubi no men authoris non praefigitur,eius csie censendos, cuius nomen paulo ante legebatur,'ab Hilario prologo, ab Hieronimo in enarratione Psal. 89. ad Cyprianum praesbyterum nam inter epistolas collocatur) video annotatum. Sed haec res modice ad intelligendum confert. Q rdam vero inscriptiones constant ibiis Vocibus, vel instrumenta musica, vel modu tionum species significantibus: ut Cithith, Nechiloth, Mich tam, Negi noth, dcc. Sed ne haec quidem momentum magnum adserunt ad clariorem intelligentiam. dam denique inscriptiones Historiam continent, ve

luti ad Psalmum tertium legimus Dauidis,cum sugeret Absolonem filium suum. Psalmo . editum vide mus ob negotium Husai, filii Iemini. Alium legimus

Dauidis, cum mutaret Vultum suum coram Aoim lech. Alium,cum ad eum venit Nathan, post. peccatu

conrinissum cum versa ea. Ex his alitem inscripuo

304쪽

nibus adminiculum aliquod, ad percipiendam sent tiarum vim capitur. Quamuis de his ipsis psalmis re cte quoque monuit Hilarius, in praefatione ad psal iis. . non idcirco corporaliter eos intelli grdos, quia corpo ralium negotiorum significatio antefertur: quin po titis debere nos spiritualem intelligetiam si b rerum estarum commemoratione sectari. Q d quomodona siex quibusdam commentarijs in psalmos conscri pii quales sui Augustini & At nobi j cognosci potest. Neqs nostri est instituti, de hac re in praesenti plenius apere. Tyrones non necesse habent, ultra simplicem& apertam sententiam aliquid persequi. Obseruatio II. Plurimum aut conducunt ad aperiendam psalmo- Areu menrum germana sententi. J, argumenta, que singulis psal ta unguiomis adiuncta a religiosissimis ac doctissimis quibus rupta imodam viris conspicimus. Athanasius perutilem saneti iud:ligea bellum dedit, in quo um & sine quorumcunq; psal 'ς 'g'Qmorum compendiose monstrauit. Post quem nostra memoria quaedam argumenta multo utilistima exhibuerunt, litae vel sola,ei qui in lectione psit morti vo let proscere, commenta iij vicecsshqucant. Commendantur prae caeteris, quae congesta a Vito Theodoro, multorum teruntur manibus. Caeterum nos, quo Vr- psalmotacunq; levaremus Theologia: candidatos labore ali- oit. niua quo conati sumus psalmoi una argumenta in breuem sui tenta quandam summa& tanquam in tabula propositam, in sexo .colurahere. Psalmi igitur omnes ad sex ordines

classes apposith rediguntur. Quidam sunt simpliciter , ς' dida rici S paraenetiei, qui viaelicet docent, quid tu ' μ'

xta legem ac voluntatem Dei sit expetendum vel tu viendum commendant virtutes,damnant vitia,ac definibus bonorum excellenter disserunt. Cuius generis

Quid a continent oracula & pridictiones, de Chri- L sto, de ecclesia,de diueri ecclesiae de sanctorum statu, de persecutionibu , dc in his pioru liberatione, impio.

rum verb

305쪽

lis modo, verum etia ex poetaru selici ubertate in illis Psalmi sta admixtu nouimus. Scatent enim psalmi omitis gene 'omni ris elegantiis, siquidem misquam adfectus, praesertim, chemcntcs, mouentur crebrius, nusquam frequetio res yersonarum loquentium: mutationes, nusqua am- cis. Plincationes, vel extextenuationes magis appositae: nus. . quam ιanta in figuris sermonisvarietas atq; dulcedo, aiusquam proprias Theologia: phrases obseruare datatur commodiu ,denique nullum scripti genus extat pari tractatum ornat acrimonia, maiestate: ut profecto appareat,omnes tam Verboru quam rerum The logicarum ψpes, in Unum psalmoruna Opus, tanquam

Prudiuitem quendam Thesaurum a Spiritu sancto cogestas. Ergo est volam e Psalmorum ab omnibus quia de Theologicari volentibus, dc quasi quotidie dc magna cum diligentia legendum: quod tamen no nisi intelligent, qui artificium omne dicendi. & scriptur rum consuetudinem, locosque Theologiae praecipuoAprobe tenuerint. Habebunt sane tyrones illud freque-ter in manibus. nec dubium quin in eo aliquid conse quentur. Sed ad mysteria pertingere non prius dabitur,quam paulo altius in rci, sacris progressi fuerint. Obseritatio IIII. Nihil erit pio lectori vel prius, vel posterius, quam, ' 'ut quod nusqua non factum oportet ubiq; adnotet, quod ad doctrinam, hoc est,ad dogmata, Vel redargin faeiediationein,vel correctionem, vel institutionem, Vel conia sit. solationcm ecclesiae, aut suae priuatim cola scientia aptum iudicauerit. Faciet vero illud dexterrime, qui Animi adsectus sitos accommodare, temperare, inflectere di- moi, ac

dicerit,ad eorum adfectus qui in Psalmis ipsi loquunt sensu ad tur. Si quis deplorat in Psalmis sua peccata,ac petit a 'T EO veniam, cogitet lector, suum quoque ibi agi negocium, hoc est,sua ipse peccata pariter deplore t. Σ' reum se coram DEO sistat, misericordiam studeat impetrare. Si quis Psalmographus agit pro acceptis benencijs gratias, eum oportet adfectum induas, atque

306쪽

s en & gratitudinis erga Deu significationem quam dam dare ipse cupiens. Atque ita de aliis iudicandunt

Frigide,& modico cum fructu in alieno versatur scri pio. qui animi sui sensum & motus ad sci iptoris mentem atque adsectionem, quoad eius licet, non impet lit. Vidimus aliquando, qui poeta enarrabant cruentatum aliquod bellum describentem, sic voce, Vinu, ataque aliqua ex parte membrorum motu composito quasi classicum ipsi ad pugnam canerent, atque in medio armorum sti epitu iactarentur, eaque res a ditorum animos incredibili quadam ratione cum e vicitabat atque permovebat, tum ad pleniorem intellia gentiam deducebat. Pari igitur studio, alacritate, dili- sentia, acrimonia,eu decet esse praeditum, qui ad in clonum propheticarum, in primis psalmorum abduta sensa penetrare desiderat. Aptae ac moderatae animorum adfectiones, calcar nonnunqua addunt: quinctiam praeceptoris seu commentarij insta r existitat.

In libris, qui continent gnomas & conciones dispu- , ratorias, quid facto opus sit. Caput X vi.

SVnt libri, in quibus neque Historia; neq; conci

nes, vel vaticinia prophctica, neq; psalmi comprata henduntur: sed argutae ac breues iententiae, deinde eruditae disputationes: dignissimae autem, quae ab innibus, etiam philosophia humana egregie instru es is, legantur &cognoscantur. Intelligo aute in libros

Prouerbiorum, Ecaesiastae, Hiob sc ii qui similes. Di cam de his & paucula, & dilucide Obseruatio I. uerbis, Sa In prouerbi j solomonis adnaodum varia de rebu lomoniti Expetendis fugiendisque traduntur: quamobtem priama cura es o, obseruare quousque con ingantur sententiae ad eunde locum communem, Hue ad idem a gumentum pertinentes, atque ubi noui argumeti se quatiar oratio. Posteaquam hoc pacto sententias vel

uti incerta capita distinxeris: proximum est dispicias ad quem proprie locum communem reserantio, ad

307쪽

notando: hic agi de Dei prouidentia, ibi de gratitudi

ne de labore,de institutione liberorum,de oeconomiaci cura rei familiaris, hic contra scortationem ibi contra contentiones, contra ebritatem ac turpes voluptates. Haec ubi perfecta prudenter obseruabit lector, quae coducat ad res sacras, ac religibi adiunctas, quae ad ne gocia ciuilia: tum ex ijs, quae sacris seruiunt, decernet, alias conuenire legi, alias Euangelio: alias item fidei, alias charitati, alias spei, atque ita deinceps. Exijsau tem, quae ciuilibus annumerantur,alia de re domesti ca,de familia, deque priuatis negotiis, alia de republi ca,de Magistratibus, de publicis negotijs accipientur. Sed quis recenseat discrimina omnia Z Null. ae sunt lo corum communium species in philosophia, seu diui-

na, seu humana, quibus non accommodantur pleraque ex prouerbiolum opere. Perutile autem fuerit Cum procum Solomonis gnomis accurate conferre, si quid Mςrbii boab alijs striptoribus, etiam prophanis, recte V squam in eandem sententiam dictum, atque literi. manda--seripio

tum sit. ru lucubra Obseruatio I l. tiones co-

Ecclesiastes 5c liber iob, praeter crebras serientias, serendae. quibus abundant, exhibenti uilas& insignes disputa ηςςiqua,tiones quibus pares in libris philosophorum non inuenies. Gamobrem prae caeteris prosecturos sese in his

ii sperent, qui post philosophorum placita degustata, rad horum lectionem properabunt. Ecclesiastes autem Ecclesa- disputationem habet de summo bono: quod definit esse coniunctionem cum Deo, atque perpetuam Dei fruitionem. Qimirca consutat ante omnia, & primo statim capite, eos qui summum bonum posuerunt inscientia Secudo ac tertio capitibus, eos,qui sum naum bonum collocant in voluptate. Quarto, qui in hono ribus. In quinti capitis progressu, & sexto, eos, qui in diuitiis Capit. . de tribus bonorum generibus, animi inquam, corporis & fortunae disserit,deque contrariis malis:& quis omnium horum usus, necnon quom do praecipvh a prouidentia Dei res. nostrae om nes pendeanti

308쪽

ia o

deant,luculenter docet. Hinc ad finem usiiue libri se vita pie ac iuste transigenda qub tandem Deo coni gamur, selicitateque fruamur aeterna, concionatur. His ita perceptis. partes prudenter separare. hinc ob lectiones, inde dilutiones distinguere: sormulas argiumentationum depraehendere:quae in persona Ecclesii aste, quae in persona'aduersariorum diuersum opinatatium pronuncietur discernere non erit operosum. Cetera industriam prope nullam requirunt. Nam regulae generales ante a nobis expositae, adiumenti pluri- Cantic ubique adserunt. Canticum Solomonis Hebr6;uhiesib, Vetere ne qui Verborum illecebris titillatus . res tuta Iesi Veti pe cogitatione complecteretur, legi a iunioribus verit tuerunt. Quisquis autem volat pede inoffenso percu rere,eum oportet mente in res spirituales acriter de xa,omnia de vehementi amore,quo Christus charam suam sponsam ecclesia propter quam homo factu est,atque perpessus plurima cauth interpretari: nec non ex ijs,quae dici possent de sponso, sponsam suam ardo. ti adfectu carnali depereunte dc expetente, colligere, quomodo multo ardentius Christus, non carnalis sed vere spiritualis homo, suam depereat spiritualem spod sana ecclesiiam. Totum reuera hoc scriptum,quantum est, in perpetua allegoria consumitur cras eruatio III. De opere Iob, quorsum attinet multis agereὶ Legis se aiud quosdam scriptores memini, in Vir de per Homerum describi omnes pci secti & sapientis viri virtutes. Et recte quidem . nec repraehendo. Sed me puto multo re nius posse dicere, in uno Iob omnes virioii; a b, pellecti sapientis platab Heroicas virtutes elucere. culiariter Frxcipue autem monstr. at is liber, quomodo non de di praeei- cem modo . in nos iactari terraque marique, sed per o pue conti mirem adeo vitam in quibuscunq; aduersitatibus ni xi fide ac spe in Deum magno animo patientes persi-xibςx 'pb stamus atq; in patientia nostras postideamus animas.

te, distri ' autem Opus uniuersum Intres partes: qua

butius. rum prima describitur beati Iob, viri iusti & perfecti, inopinata

De libro rob.

309쪽

ΥΠgo LOGICI LIBER IL

inopinat, admirandaque amictio. Secunda de causis. M tantae amictionis atq; mirabili hac in parte Dei iudi cio disputatio bene longa insti tuitur, protracta nimiarum a G. . ad 38. usque, ubi Dominus ipse controuerisiam dirimi aequa ferens de utriusq; partis discept tionibus sententiam. Tertia exponitur felix dudum afflicti iob restitu 3.ti laetusque exitus, cad ultimo. Graues autem atque

difficiles loci Theologici in disputatione illa plures Loei pei

excutiuntur: veluti de vi peccati, omnes sine exceptio pulli ne homines obruentis, de peccati effectis in nobi atquep ni de tentarionibus utiliter a Deo immissis, de penitudine ac resipiscentia, de eo quod etiam boni in hoc mundo premuntur calamitatibus, quod non fide dum secundis succestibus, de prouidentia, de ira Dei, de sapientia, iustitia dc potentia Dei. In hos praecipuos locos decet lectores toto intentos cile animo, qui si Aum referre gestiunt. Incidunt nonnulla, quae ex ele mentis philosophiae naturalis scuius apparet priscos fuisse apprime studiosos intelligentur certius ac ple inius. Resiqua ex communibus praeceptionibus fient peruia. Detegenilis libris Euangelistarum.

EVANGELIST AR V M libri nisi extarent, Euahraji

quomodo redemptionis & restitutionis nostrae starsi sibii negotium sit contectum, prorsus ignoraremus. quid cona in praebenduli tur autem iis libris pariter, ut res ge tineant. stae, ita doctrina quoque, siue conciones Seruatoris

nostri IESU C H R IS TI . qui de sinu patris ad

nos descendit, ut veritatem omnem, plenius quam in lege aut prophetis fuerat manifestata, enarraret. .

Ex quo sani quiuis statim intelligere potest. t. in tam ' irequiri in horum librorum lectione solertiam, quanata legi vel prophetis non impenditur. Quamobrem, bris requiquae ad libros Historicos, ueque non ad Prophetas ritur so-rercipiendos diximus conducere: eadem, qui asse serua.

cui volet Diota Euangelistarum, sibi necessaria a obstr.

310쪽

mbseruandaque existimabit. Imb vero cum maximγvisatur in Evangelijs rerumvarietas occurrunt enim subtiles disputationes, occurrunt graues confutatio nes, seu repraehensiones,occurrunt dulces consolati nes,Occurrunt dirae comminationes, currunt eruditae in genere didascalico interpretati oes, obscurorum in lege & prophetis locorum, denique occurrunt ex omni genere concionum Theologicarum diuersi lo ci, ac diuersa argumenta acutissime tractata) profecto quaecunque de libris veteris testamenti dicta sunt, ea omnia volumini Euangeliorum accommodari a ;aptari debent. C tertim quando ne haec quidem sum-ciunt,operaeprectum est pauca alia ad ijciamus. . Obseruatio I. Qui Euangelistam aliquem legit, caute conseret. Attendε' quae de eadem re, quae in nianibus est, caeteri quoquedu quid η' Euangelistae memorant. Siquidem fit nonnunquam, i stὰ . Ei Euangelista aliquid praetcimittere veluti cir dem re ha cunstantiam,aut simile quippiam: alius verb aliquidbeant. superaddere videatur. Quod excmplo testatum facth mus. Historiam transfigurationis Christi describunt.

Luc.cap. 9.& Marcus cap. 9. dc Matth. i7. Lucas autem

ait: Et Lactacst dii oraret, species vultus eius alia. Marcus verbde immutatione vultus Christi mentionem

non facit: sed satis esse putat limpliciter dixisse, Chri

stum in conspectu dici pulorum transformatum. terlim cum Lucas non exprimat, quomodo mutata

sit Christi facies, discedum id est ex Matthaeo, qui ait: Splenduit facies eius sicut sol. De vestimentis autem Christi scribit idem: Vestimenta illius facta sunt cari dida sicut lux. Marcus vero, Vestimenta illius facta sunt splendida,candida valde veluti nix, quam candida non facere potest fullo super terram. Lucas denique

compraehendit virlimque vestitus eius candidus, ii qui hac refulgens. Porro unus quispiam Tuangelist rum quandoque refert historiam, quam nemo artiri sit alius: aut si quis praeterea aliuAnon tamen conscribunt eam omnes. Ioannes illam de transformatione praeteriviti

SEARCH

MENU NAVIGATION