장음표시 사용
341쪽
quid ratione ulla, nostrum dici pote'dignatur sua se,. pientia gubernare, ac bonitate tueri.ue Perstringuntur oblique, qui non assuescunt bonis creaturis Dei re
S reuerentur uti, quando earum omnium curam es
se Domino, huiusque munifica liberalitate eas distribui,in consesi est. His εc similibus sermonibus notatur, arguitur, corrigitur nostra supinitas: α nos quodammodo instigamur, ut ad frugiferas actiones simus instructiores deinceps,&alacriores. Apud pro phetas & Apostolos densae occurrunt correctione quas pro audi torum ingeniis,& negotiorum qualit trimodo per blandas obsecrationes, modo per asperas
obiurgationes, modo per moderatas exhortationeaestingunt.
dssis ;hu, 'i postremo inuestigabis etiam atque elis,
stigadum, 'μ'-ς aminatur, posita aliqua si t conso η5 .eiba lationis materia. Non est aurem magnae dissicultati Christi eo consolationes digerere. Scriptura namque pignit plusolatione rimas, easdemque firmas di certas, quibus inniti tu sorine l. tum est. Itaque in verbis Christi de prouidentia latet incompIabilis consolatio. Qim enim, ob rmam Psi x potiet consolatio homini, etiam in mediis in lorum fluctibus proph demerso proponi, quam Deupatrem nostrum caelestem res humanas indesinenter . . . ix quidem curare, Vt ne pilus qvidem: queat citra eius bonam voluntatem perire3 Quis hie
non irrigatur animo,ac roboretur, non dicam aduer
sus tyrannos huius mundi,sed aduersus ipsum diabo omnia lim ,Omnesque inserorum coniuratas cohortes3 Dan nostiis dia da vero in his omnibus diligens opera,Vt nostris teire roribus& poribus, atque praesenti nostrarum ecclesiarum sta EiEcd pQxςst,accommodentur omnia. Pac tutaecori a Rpud se Varum literarum interpretes vi modindae βῆς quomodo ex locis,quos enarrados suscipius. adnotare semper soleant, modo quod ad doctrinam 'coedargutionem, modis quod ad institutionem vel correctionem, modo quod ad con lationem perti-
hriim neminem late/t,propter has potissimum
342쪽
noditates spirituale' tanquam fines destinato scripturam uniuersam diuina ordinatione in luce esseed tam. Eum qui harum rem nihil obseruat,credibile noest,serio quicquam legere:tantum abest ut intelligat. in Inanis est sacrarii rerum meditatio, qu* n0' studii quam saltem istarii partium de fructibus spiritualidi ih.bio dirigitur. Atque est reuera mirabili Dei prouidentia eo convitutum, ut incomparabilis diuitiarum spiritua- mendatio Ilum varietas & copia in sacrorum librorum poena-xio recondita existeret. Habent enim cuiuscunque conditionis homines occasionem aliquid ad suam commoditatem iAde transferendi: neque posi ni vi ii excusationem praetexere, si nihil vel ad augendam cognitionem, vel ad vitae emendationem hauserint. Inueniunt qui paulo feliciori captu sunt praediti,&prae caeteris illuminati omnia caelestis philo phiae dogmata, qui errauerint, aut lapsi quoquo modo in doctrina suerint,audiui acres redargutiones,qui simplices sint & modesti,ad altiora non Valentes progredi,at solliciti tamen de vita pie inculpateque tradu.cenda, obuias habent sanctissimas institutiones in tu stitia, qui aute veritatis notitiam assecuti, segnes interim & frigidi manent,defigere animum possunt ia, salubres correctiones postreinb qui adflicti sunt,& si ue ob spirituales internasti; , siue ob corporales & east ternas molestias perturbati, reperiunt supra quam dici potest, suaves consolationes, deniq; quocunque sis
. adfectus modo,inuenies quod stomacho tuo cogruat ec non fastidioso satisfacere possit. Doctrina promo uel ad rerum scitu dignarum & necessariarum coPnitionem,redargutiones repraehendunt, reducuntq; in viam falsis opinionibus deceptu:institutiones quin modo vita innocenter peragi debea praescribunt coς Tectiones,prouocant peccantes& lapsos ad resipitan- tiam: consolationes animi moerorem tollunt,atque
ad certam spem obtinendet misericordiae & liberatio, nis E periculis excitant. Quid ad vitae spiritualis perio
343쪽
ter fallor,aut hi fructus prouocabunt omnes ad diuinarum scripturarum indefessam lectionem:& quiaque ulla tenentur salutis suae cupiditate, in frugiferis huiusmodi meditationibus dies noctesque se exercribunt. Orandus interea sine intermissione 'pater caele stis, ut quibus sacrarum literarum semel dederit iii tellectum: iisdem largiatur actiones egregiae cognitioni
per omnia respondentes; quo caeteri eos consumma. tos Theologos, hoc est, non tantum doctos, Verum eta Iam bonos ac pios agnoscant, revereantur ac praediucent,praeterea quantum fieri licet,imitentur. De varia Sacrarum seripturarum expositione, seu de quadruplici earundem rens Caput XX.
E idem decreueram allegoriarum negotiuari
silentio prorsus praetermittere: quia maduri in didatum caelestis philosophiae occupari in colli senda simplici dc nativa verborum sententia, quam in excogitandis subtilibus allegoriis. Sed quando an maduerto, ex allegoriarum cognitione hanc saltem redituram ad ty rones utilitatem,quod ubi in posterii tempus legent in alienis scriptis, vel audient in coimcionibus seu praelectionibus,quisam allegorich exposita,poterunt de ijs paulo rectius iudicaretii est de allegorijs, imo eadem occasioe de peruulgata apud pluri mos quadruplici scripturarum interpretatione, non nulla susius repetere. Video autem quosdam varia denac re adnotaste,sed ita, ut magis incertum lectorem dimittant, quam acceperat. Nos Vero ea proseremus. qim perspiciis existimamus,quaeque confidimus etiaaliquo 'sque in rerum diuina in scientia pro ressis non iniucuda fore. Neque sanὸ pollicemur abso tam conanaentati6em,in qua nihil desiderari nihil addi queat,sed qualem breuitas, qua in praesen varum Itimur,admittit. Sacram igitur scrip am, sicut fere quodcunq; scripti genus, diuersa ratione ac amo sensu exponi,alienum; veritate no est: sed quo
modo, di quam teliciter seu id possit ac debeat, non
344쪽
. omnes ex aequo considerant Reseram igitur quorun dam de hoc negotio sententias. Quadrilia Solent plerique scripturarum interpretationem, ius ii . ita partiri, ut aliam appellent literalem,aliam spiri- teraru in tualem: & hanc ipsam rursus modo tropologicam, terpreta modo allegoricam, modis anagogicam. Literalem Vocant,quae iuxta sensum Grammaticum, & ex prima- dxia vocum significatione accipitur,ut id dici atque gnificari intelligatur. quod communi loquendi in re verba sibi volunt. Haec ratio interpretandi semper primo loco inquirenda est, & ab hac non licet in gratauioribus disputationibus discedere. Nota vero evadit exGrammaticis, Dialecticis, Rhetoricis priceptionib., necnon ex cognitione phraseon,atque consuetudinis scripturarum. Spiritualis interpretatio est, cum mulia et Spirituatb aliud, quam quod verba simpliciter significant, ad ii , eoque aburusius quiddam & sublimius eruitur. Iam tropologia, quae primas in spirituali interpretatione Tropol obtinet,est, qua annotantur,quae ad mores ac vita sormanda conducunt: veluti quando ex historia inebriati Loth colligitur,quam detestanda sit ebrietas & crapula, de cum in omni aetatritum maxime in senili: de inde quam horrenda flagitia eam comitentur, vix e nin ynquam sola est. Allegoriam dixerunt, clim facta vel sententiae a liter accipiuntur,quam Verba sonant, atq; accommo Alleἴ dantur,conserunturque cum alijs rebus similitudi . A qualidam habentibus, in primis verbcum his, quae in Christo capite,vel in ecclesia eius corpore cer
pacto, quae olimgeta sunt a sanctis patribus. Pleraq, aptantur iis, quae ongh post in euangelio sunt
per Chri na,vel per ecclesiam peracta, atque Ostenditur utraq; inter se admodum conuenire. At Ephe s. coniunctio viri dc mulieris declaratur magnum continere sacramentum,de dilectione qua Christus prosequitur ecclesiam. Axαγω, est ratio explicandi scrupturam,qua praeter verborum significationε astrui sic tur alia
345쪽
tur aliquid pertinens ad caelestem gloriam, post Ita e Vitam expectandam,& mysteria. Trinitatis seu diui a L qvςm dmodum si quis dicat, Hierusale
docebimus. I Lyretatiois e plorare, atque in lucem protrahe partitio re,Vnde huius partitionis occasioneni, qui ita distin orta. Xerunt Varias interpretadi sorinas,sumpserint. Apud patres tam Graecos quam Latinos , de interpretatio ne spirituali nonnulla extant,quae isti sine iudicio te gente' aut non recte sunt assecuti,aut feliciter recteq; dictis infeliciter sunt abusi. Historiae ecclesiasticae lib. i. i 7 refert Eusebius,suisse quos Iam am. κεται pellatos ἱκετοις,quasi dicas supplices, qui toti in perisue conte petua rerum diuinarum contemplatione occupabanta P atores. tur: hos autem sic enarrasse scripturas, ut 'alle ricis expositionibus potissimum incumberent : Qirando quidem uniuersa lex, inquit,fieri illis videtur anima li similisquod corpus quidem habeat ipsam literam. α ea quae secundum literam designantur,animam ve inhoccultum in litera spiritualem & inuisibilem sen sum, quem illi ab authoribus suis edocti sublimius Mnobilius velut inspicientes,per speculum contempla tur,ex ipsis etiam nominibus admirandas quasdam species intelligentiae praeserentes. Haec ibi. Inde apud ecclesiasticae Hierarchiae scriptorem Dionysium, capite secundo, quaedam de anogoge legunturieaque in terpretationi caeremoniarum, quarum tunc in sacra flmentorum dispensatione erat usus, adhibetur. Orige nes vero arbitratus est,etiam quaevis in script iris ob via, per allegoriam & per anagoeten appositὸ explica ri: mirabilemque licentiam id audiendi, in scholas de ecclesias inuexit. Praecipit ea de reclarissimE in comamentariis in Genesim, Homilia secunda & i . in Nu
to capite secundo, atque alibi non infrequenter. Ori genem aliquot deinde Graeciiunt secuti Inter Lati no. Hieronymus ex Graecoximi Pinnu deprompsit sci
346쪽
tria, quemadmodum diuersis locis apud eundem videxe licet. Enarrans Amosca. . ita ait: Debemus scripturam sanctam primum secundum literam intelligere, facientes in Ethica quaecunq; praecepta sunt, secundo iuxta allegoriam, id est, intelligentiam spiritualem: Tertib secundum futurorum beatitudinem. Idem ad Hedibiam: Praecipitur nobis Solomone dicente. Tu autem describe ea tripliciter in Cosilio & scientia, ut irespondeas verbum Veritatis, his qui proponunt tibi. aeriplex in corde nostro descriptio & regula sci iptu raru est. Prima, ut intelligamus eas iuxta historia: se cunda, iuxta tropologiam, tertia, iuxta intelligentia ta Aiei: 'iritualem. In historia,eorum quae scripta sunt, ordo nymo. seruatur in tropologia, de litera ad maiora consul oi mus,& quicquid in priori populo carnaliter factu est, iuxta moralem interpretamur locii,& ad animae no strae emolumentum conuertimus: in spirituali theo ria ad sublimiora transimus, terrena dimittimus, defuturorum beatitudine dc caelestibus disputamus, ut praesentis vitae meditatio, umbra suturae beatitudinis sit. Tantum Hieronymus. At vero Augustinus paulo rialiter. Is enim in libro deutilitate credendi ca. 3. rursus Π' Iibro imperfecto de Gene.ad literam, ca. a. quadrupli- rituraecem lacrarum literarum exponendarum ratione po positio innit. Primam, secundum historiam,cum videlicet doce cunda Autur,quid scriptu, aut quid gestum sit, quid no gestum sit, lautummodo scriptum quasi gestum sit. Velu ti cum Christus Mati. ia. citat ex 2.Samuelisai. quod Dauid comederit panes propositionis,&Q. Secunda,est secundum emo λeμαν, cum ostenditur qua de causa aliquid dictum vel factum sit. Exempla Mati. io. Christus prohibes repudium uxoris, nisi in terueniente flarnicationci prudeter etiam causam ecponit,ob quam libellus repudii Iudaeis antea cocessus uerat. Mos inquit, permisit eum vobis propter dum xitiam cordis vestri. Tertiam vocat secundum analogiam,qua utriusq;. a nat i
347쪽
QDrt secundum allegoriam,cum docetur non ad literam accipienda estis quae scripta sunt, sed figi
rate intelligenda, quomodo i. ad Corinth. Io. Apost
Ius historiam Exodi notat allegoriam fuisse populi Christiani,& patribus omnia contigisse in figura. Plura huc pertinentia refert idem Augustinus de vera re ligione. cap. so. distinguamus, inquit,qua fidem de beamus historiae,quam fidem debeamus intelligetiae
quid mandemus memoriae,Verum esse Rescientes, sed credentes tamen. Et ubi sit verum, quod non venit &transit,sed semper eodem modo manet. - sit in idus interpretandae allegoriae, quae per sapientiam ditacta creditur i ii spiritu sancto: utrum a visibilibus antiquioribu ad vilibilia recentiora eam perducere su ciet: an usque ad animae adsectiones atque naturam, an 'scue ad incommutabilem aeternitatem. An aliae signincent gesta visibilia,aliae motus animorum,siael gem aeternitatis, an aliqua inueniantur, in quibuslibomnia inuestiganda sint. Et quae sit stabilis fides siue
historica & temporalis : siue spiritualis & aeterna, ad quam omnis interpretatio autoritatis dirigenda siti Et quid prosit ad intelligenda 1c obtinenda aeterna, bi finis est omnium bonarum actionum, fides rerum temporalium. Et quid intersit inter allegoriam histo xi allegoriam de allegoria sermoni A dc alleg Aliezotia sacramenti. Quibus sanE verbii diuersae explicandi
quadrua scripturas ratioes comemoratur, sed quae oes ad quatuor membra paulo anth enumerata referri queant.
Hinc vero factum est, ut quida integras historias, in mo libros intestros, diuersis illis modis enarrados succeperint. Rumnus, teste Gennadio, in catalogo illu strium scriptorum; benedictione Iacob super patria chas enarrauit triplici , historico, morali:, dc mystico sensu. Sequentibus seculis creuit audacia. Quidam enim perfricta fronte tentaverunt, quicquid Mua occurrit in sacris libris, per allegorias . atquia an gogias interpretari et & non tantum historias, in qui
bus id subinde fit cum gratia,verum etiam conciones
348쪽
didacticas ac disputationes, tam prophetarum quam apostolorum: deinde praecepta & promissiones,in quibus prosccto a limplici sensu Grammatico nulla citra periculum sit digressio. Caeterum,quid de diuersis his interpretandi modis arbitremur statuendum. & quomodo sanctorum patrum pronunciata intelligi conuenialia periemus. Α- gemus autem ordine de singulis:primum inquam de sensu literati, hinc de tropologico, deinde de anagogico, postremo de allegorico. Literatis itaque sensus, quem alias historicum, seu Grammaticum appellant semper primo loco, ut nobilissimus,erui debet, quando is solus certas ct pei spi--as parit sententias,ibius aptus est ad ducenda argumenta,quibus dogmata religionis confirmantur: so lus probationes necessarias iuppeditat ubi ex at lcgoricis irae anagogicis tantii probabiles & in speciem citi caces adferuntur. Neque unquam simplicem ει gc manam verborum sententiam licet relinquere, nisi aut verbis in sint tropi, aut oratio ipsa GramaticE a .cepta absurdi nescio quid significet,quam ob causam necessum sit ad interpretationem allegoricam confugere. Qua de re post dicemus. Itaque pervelim existimet ille, se recte sapienterque facere,qui in excipiendo sensu literati siue grammatico diligenter se exer cet. Illa autem interpleiadi forma,qua Augustino placet Pexet τιολογίαν fieri,ad hoc ipsiim genus referri omnino debet. Neque enim in ea a sensu Grammatico disceditur,sed tantum exposita causa facti vel dicti, illustrior redditur sententia. Enimuero in omni intcr pretatione cuiuscunque scripti, idem est factu pernecessarium. Crebro nanque expeditante oculos poni scriptoris consilium, atque velut digito intento monstari, quis tendat oratio, cur iit instituta , quantuni ponderis rationes singulae habeant. Quinetiam altera interpretandi ratio, quae Augustino dicitur secudum rivi λογαν, ab interpretatione Grammatica diuelli minime potest. Neque enim, quemadmodum non-4 nulli
349쪽
nulli suspicantur,allegoria assinis est. Reue 4 ,αλουιαν nihil aliud quam collatio ouaed
I . quam collatio quaedam exi stit qua quae dicta vel facta sunt in testamento veteri. componuntur cum iis quet dicta fictaue inueniuntur in tetanaeto nouo. Quod genus est, siquis disseres de Iuda Dominum suum prodete hostibus osculo quod . symbolum est amicitiae, dicat eum idem fecisse, quod olim Ioab,qui Amasan confodit,dum simulat se vel le osculari. 2.Samuelisa o. Item si quis verba Christi postoli demonstret per omnia consentire curii erbis Moyse siue alterius cuiuspiam sancti prophe tae,aut viri eximii. Intelligit autem quiuis, dum istud sit, nequaquam mutari anquid in sensu Grammati co, sed tantum facta collatione, adhibitisque docendi causa exemplis,splendorem euidentiamque orationi accedere:prorsus eodem pacto, quo solent interdum Rhetores ad illustrandum facta Romanorum, adi ansere facta Graecorum,vel exterarum gentium. Quod . Vim primis eleganter secisse videmus apud Graecos, Plutarchum in Parallelis,apud LatinosValerium Ma ximum. Itaque eiusmodi exemplorum tractationem 1 in sacris sermonibus rec E nuncupauerimus, argu- mentationem a typo, de quo phst pauca dicturi su Argumen mus. Ad summum autem,omnis enarratio,quae fluit x xio 4xy- ex artificio Rhetoricoe vel Dialectico , quandoqui lem a simplici verborum sententia non abducit, adsensum literalem sive Grammaticum pertinere iure censebitur. Haec igitur de eo sensu delibasse sit sta re retatio tropologica non est remota ab eo seria inter su,quem verba orationis pariunt, sed accommodatio eius,quod verbis innuitur ad vitae ac morum institutionem, veluti quando obuia est historia inebriati Loth,recte adiicitur per tropologiam,quod ex ea discianus,ebrietatem modis omnib. esse auersandam. cile est eodena paci quae ad Vartutes expetendaGid fugienda vitia inducunt, sectis historiis com ionibusque colligere.
350쪽
i Prosecto quis uis vult cum fluctu historias vel c6 In lectit.
Eones sacras legere, eum necesse est optima quaeque βcriptura ad suam pri utatim vitam anformandam coaceruare: iusta sem-id,quod Titum Liuium quoque videmus prudenter monuisse, ingraui illa prifatione ad suam rerum Ru ad ylia remanorum historiam. Quamobr haec interpretandi cte institulatio rectius Moralis siue Ethica appellabitur , quam endriaci tropologica. Etsi enim Vox τροπος Graecis significet Mnt non tantum σχῆι ρ id est,figuratam locutionem vel modum, sed etiam vitam moresq; hominis, tamen receptissima consuetudine figulatam locutionem au ditoribus repraesentat, ut nomine tropologias,orationem intelligant, in qua vox occurrit a nativa significatione deflexa. Quamuis Apostolus Paulus, quae ad vitam moresq; componendos colliguntur, mauult, quemadmodum capite praecedenti ostendimus, nota
xi nominibus institutionis&correctionis. Vtilis est, inquit,scriptura ad institutionem&ad correctionem. Qi in verb Paulum optimum docendi interpretandiq; magistrum,&proprie de rebus diuitiis loquente, irotius audimus & imitamur : quam quoscunq; alios ineptire subinde solitos. Alias o-r De anagoge maloi videtur esse dissicultas. Sed si ea in Et bene perpendimus, anagogica interpretatio prorsus pretatio conuenit cum allegorica, neque re ipsa distinguuntur. quin QV d cum descriptione utriusq;,tum ex patius en i φppi latentijs euincemus.Vocant anagogicam interpretatio nem,quando sic explicatur scriptur sententia,Vt pauIulum discededo a verborum primitiva significatio. ne,colligatur aliquid de caelesti gloria post hanc visa expectanda,aut de mysterio Trinitatis, atq; a visibili bus fiat transitus ad inuisibilia: a speculo ec nigmate ut Paulus ait ad Dei claritate: quemadmodum loannes de Baptismo disserens, progreditur ab aqua adspiritum. Ioan. 3. Item Apost ad Colosi . a. verba faciens de resurrectione nostra cum Christo, iubet celestia ta olim intueri,uitam quippe nostra &conuersationem -Iis esse: Sed raro admodum huiusmodi interpreta- S a tionein