장음표시 사용
351쪽
separari. Sed & in conunentariis suis subinde aspergit quaedam tanquam per anagogen exposta,quae tamen si pensiculatius inspexerimus, perallegoriam inueniemus tracta ta. Exemplum adscribam unum altem nive. Ad illud. Iesaiae primo. Cognouit bos posse forem suum δε asinus praesepe Domini sui. Bos iuxta anagogen, inquit, refertur ad Israel qui legis portauiti ugum,& mundum animal est: asinus peccatorum o-ncre praegrauatus gentium populus accipitur. Rursus super illis verbis prophetae, derelinquetui filia bio sicut umbraculum in vinea: iuxta anagogen, inquit, vinea Dei & pomorum paradisus homo appellari potest, cui si mens praefuerit, habet custodem mentis Deus nautem vitia nos quaedam bestiae fuerint depraedata, relinquimur a custode Deo, & omnia nostra redigentur ad soli tudinem. Iterum eodem capite, ubi propheta ait. Quomoda facta est meretrix ciuitas fidelis, plena iudicii 3 subi jcit Hieronymus : Haec omnia possumus secundum anagogen referre ad animam sancti quondam viri, in qua prius Dei iustitia coma inorata est, si postea peccauerit,& pro hospite Deo limmicidae daemones in ea fuerint commorati. Has inter pretationes secundum anagopen factas ipse pronu-ciat, in quibus tamen, si accurate examina ueris,obse uabis nihil de vita futura, vel de trinitatis negotio proponi,sed de vita pretesenti,de ecclesia de sanctorum exercitiis sonare omnia. Quamobrem aenimaduertis. allegoricum sensum ibi simpliciter spectandum, nec ullum diuersum. Quin etiam idem Hieronymus alibi crebro varios hosce interpretandi modos, nulla distinctione facta, miscet Quod videre licet in comenta TijsIesai ,8 .io. is .i . Ieremit et . Ezechielisio. adGalatis. Nec difficile soret plura exempla proferre ex Origene, que Hieronymus videtur sibi imitandum studio se posuisse. Ex his igitur perspicuum sit,anagogen ata . que allegoriam plane inter se conuenire. God cum ita se ha beat, quilibet intelligit, quadruplicem sacra rum literarum sensum non rite constitui,sed tantii m
352쪽
triplicem iuxta Hieronymi sententia ad Hedibiani. ' aliorumque sanctorum patrum censuram posse colliasti, literalem videlicet, qui alias Grani maticus seu Hi HoricuS: Tropologicum, quem dicere quidam malui Ethicum, seu Moraleni, ted rectius cum Apoistolo a pellauerimus institutionem ac correctionem: deniq; allegoricum, quem nominant etiam spiritualem, mysticum, theorcticum.
Caeterum quia de literati sensit. itemst, tropologico. sic enim loquuntur satis aperte dictum est: reilat de
allegorico, propter quem praecipue haec diisertatio nobis suscepta est, paulo plenius agamus. Non est allegoriarum tractatio cuius ibet de in Gilia plebe artificis, neque etiam temere & quouis loco adhibebitur, quam ob causam in ca explicanda meritis maior diligentia insumetur. Haec proinde ordine discutiemus quid sit allegoria,&quomodo a typodisserat: tum, ubi dc quando allegoricas interpretationes adiu ngcre coveniat: hinc, quae sit eiusmodi interpretationum apte colligendarum ratio. Denique quis earuusus, si ue quousque si ni admi tiendae. Allegoria generaliter definitur, ut habet Augustinus de Trinitate libro is .capite u. tropus ubi ex alio
aliud intelligitur. vi i. ad Thessalonicens ct s. itaque non dormiamus, sicut dccaetcri: sed vigilemus &ω brij simus. Nam qui dormiunt, nocte dormiunt:&qui inebriantur, nocte sunt ebrii at nos qui sumus diei, sobrij simus. Hieronymus in illud ad Galatas quinto. Haec per allegoriam dicta sunt. Allegoria, inquit, a aliud praetendit in verbis aliud significat in sensu. Pleni sunt oratorum & poetarum libri. Scriptura quoq;
sicia per hanc non modica ex parte contexta est. V rum hoc pacto latius patet allegoria, quando ea definitio etiam ad collationes, imagines,aenigmata, parcemias, parabolas,apologos, ironias, accommodari potest. Igitur opere precium est allegoriam,de qua nobis
sermocit, ab his paululum distinguere atq; concisius Cassius , definire. -
353쪽
' Allinoria ergo interpretatio scripturarum, petita aliquantb longius,& vel propter viilitate,Vel propter necessitatena, post interpretationem Granimati cana ac morale,oportune adiuncta :&quanulis a verborum quidem sententia nonnihil remota sit,attamε rerum,quae conseruntur,aptam retinet similitudine.
semper autem doctrinae fidei est analoga, atque ad audientium institutionem coparata. Cuius sane in te pretationis exempla apud scriptores ecclesiasticos si ' . cluentia, obueniunt. Similitudine autem redditur, quod dicimus,maniicstiuβ- poetae e Poetarum,qui fuerunt theologi gentilium, narra--iitiones,& in his plerasq; sabulosas,Videmus ita expli-- cari, ut sub fabulosis inuolucris ostendatur latere ma ximarum rerum cognitionem , nec non posse ex illis insignem doctrinam modb videlicet de naturis reru, modo de vitae institutione,modb de religionis placitis decerpi. Cuius generis interpretationum formi elegantes extant apud Palephatum, de non credendis historijs. Fulgentium,in Mythologiis: Diuum Basiliuin libro seu concione ad adolescentes, de legendis cufructu scriptoribus gentilibus. . Est aut em omnis haec interpretatio, si rith expendimus,plane allcgorica, & nemo it inficias, utilitate ingentem in ea eue positam. Ad eundem igitur m dum alienum non est, multos sacrae scripturae locos at legoric dc quidem magno cum fructu,enarrari: .m acinae cum in cofesso sit sacram scripturam mysteri dirum esse supra quam dici potest foecundam, necnon uberrimam spiritualium bonorum materiam,innem vitae de cognitionis usum suppeditare. Ex his igitur,quid praesenti loco per allegoriam velimus,perspi
354쪽
Interpreta tro allegorica . Haud magni negotii est, paria exempla congerere. Certe probationes siue expositiones a typis, passim in nouo testamento fiunt ob uiae Ionas deuoratus a pisce, iterumque eiectus, describitur Mati. 12. typus Christi per iii dii uiri sepulti,& a morte reuiuiscentis Serpens aeneus. Ioannis retatio, typus Cluisti crucifixi Ioan . is. agnum Paschalem cuius ossa nota 1 rangebantur, Chri ili extitisse typum atque imaginem declaratur. Ad Galatas . Duo filii Abrahae typum gerunt duorum testamentorum. Quo loco tametsi Apostolus ipse pronunciet, ea per allegoriam dicta tame recte adiecerimus, etiam per typum dicta esse. Ouod ante nos sapienter adnotauit in cominentariis ad eandem epistolam Chrysostomus,
dicens, A llegoria vocabul una ibi pro typo usurpatu. Vidit quippe doctissimus scripturarum interpres, alia legoriam & typum vehementer discrepare. muis di iii mulari non potest, allegoriam quoque statim aspergi, ubi Apostolus Hierosolymam interpretatur matrem nostram: intelligens haud dubie Ecclesiam ex gentibus collectam, quae sterilis semper fuit, existi mala, sed foecundior effecta est, quam synagoga Iudaeorum, qua de re Hieronymus in commentarijs super illo verbo Iesaiae ue . Leta ris steri lis, quae non paris. Caeterum allegoriae non ita crebri sunt, ut typi: dc allegoriae spectantur non modo in historiis, vertim frequenter etiam in praeceptis, tam in lege, quam in Evangelio compraehensis, veluti cum iubet Deus,b ui trituranti non obligari os, non spargere in agro diuersum semen. Item Christus mandat praecingi lumbos,& gestari lampades manibus. Quibus sane locis allegoriae mani testae subsunt:Si quis exempla plura, discrimen inter typum & allegoriam aperientia, desideraticommentarios consulat Cyrilli in Leuiticum:
ubi frequenter,cum de sacrificiis ritibus dcc remoni j sagitur, primo loco exponit, si quis tr pus de Christo vel Ecclesia in illis lateati secundo, annectit per ali goriam, aliquid ad nostram institutionem conduci-
355쪽
est nunc ubi dequado allegoricas interpretationes e
ISGabi ur,nec pruis licebit ad allegorias descendere. excussa suet i ii siprimu quae ad sensum Gramaticis. deinde quae ad moralem, siue ut Apostolus loquitur, ος παιδειαν spectant. nauis nec semper, neci
Per Alim merE: sed tunc tantu, cum vel cogit aliqua orationis
Iriam in necessitas, vel suadet singularis auditorii utilitas. V di is Eis a qRψm040ς ting GOstedamus. Necellitas quitati ibui P00ςndi per allegoria, trib. ex causis prouenit de eaus, Priina,quando scripturae, nisi tropia subeste accipias: oritur. Diutate ae se ferunt: verbi gratia, Psalmus canit de lL Christo: Superaspide&basiliscum ambulabis.&con I culcabis leone & draconem. Atqui cum Christus se visis istud no legatur, subesse videtur verbis Prophete Ialutas. Quare verba illa per allegoria, si de superatis
ac debili latis diabolo. mundo,peccato, morte, etia res,perspicua ac veram habes sententia.Secuta, qua
do verba scripturae in sensu Grammatico accepta pariunt absurditatem. ino pertinent locutiones illet de Deo,qui, tribuuntur ei adsectus humani: nonnun- qua etiam viciosi: ut ira poenitetia, taediu, dubitatio, et ignoratio,iuror, dcc Item ad Rom. ia. Hoc facies. carbones ignis congeres super caput eius. Vbi cum de cibando & reficiendo inimico verba praecedant, videtur sane ista contra amicitiae leges esse addita. Verum oportet allegorice interpretari: quemadmodu ait August dedoch. Cliristiana lib. 3. cap. 16. ut intelligas te ad beneficentiam reuocari, de carbones ignis esse rentes poenitentiae gemitus: quibus superbia sanatur
eius qui dolet se inimicum fui ite hominis,a quo eius miseriae subuenitur . Eiusdem generis est praeceptum illud Deuteronomiias. Non obligabis os uitritura uti Nam in speciem absurdum videtur: de ea re praecipere. Q lotus quisque enim solet bovi triti ranti obligariosὶ Itaque rectissimEinterpretatur
postolus,eo per alimoriam significari, fidelitei labo rantibus
356쪽
xantibus in Evangelii ministerio, haud dc neganda vitae necessiaria. Tert: o, necessitas cogit allegoriam adhibere, quando sensus Grammaticus pugnat cum sana doctrina,vel ad uel satur bonis moribus. Praecipit Christus Matth. s. ut oculum siue pedem, qui offendi culi causa existit, eruas,abscindas, abs te pro ijcias. sed quando sine peccato,quod his verbis madatur, haud possiet perfici cogit prosectb necessitas,allegoricam interpretationem inquirere. Itaq; recte Chry stomus in Matth. Homi l .i . non de membrorum disturbaniada compage verba feri astruit,sed malum argui voluptatis mecnon de his esse sermonem, qui nobis fami liaritate iunguatur. Fugiendam igitur esse voluptatem,fugiendos & propinquos,qui a pietate nos abducunt. Permulta huius generis occvreunt in Canticis Canti rum,ut de multis uxoribus Sc concubinis sposi, de contrectatione uberum: de voluptuar; is conuiuiis. Imb totus hic liber ex perpetuis allegoriis conflatus est. Item Ieremiae as. Bibite & inebriami ni,vomite, dccadite. Vbi loquendi forma atq; similitudo de e briorum morib. sumpta est, notanturque incredibiles omnium regnoru perturbationes, atq; maxim E strages secuturae: de qua lib. sentetijs Aug de doct. Christ. lib. 3. cap. 22 si quae facta, inquit, leguntur a patribus etiam sanctis, quae tamen abhorrent a consuetudine bonorum, qui post aduentu Domini diuina pr cepta custodiunt figura ad intelligentia referant, id est, ad mysterium, per allegoria:factu vero ipsum ad mores no transferant. Quandocunque igitur huiusmodi loci fiunt obuiis necessario ad allegorias coniugitur: quandoquide interpretatio Grammatica si retinetur, err ves no paruos gignit. Sic enim nat' est error Anthro pomorphitaru, Deo tribuentiu humana me bra & ad lect',cu nollent locuti sies illas de Deo in scripturis vastatas,iuxta tropa queadmodu decet accipere. Similiter errariit Euchite,seper orandu esse stolidE cotende tes, a in euangelio dici tur: Oportet semper orare &
n qua intermittoe . mauis hic synecdoche potiua
357쪽
tio,de caeremoniis, sacrificiis, obseruationibus diuer horum quidem,quando sola inspicitur sent&tia Grammatica nullus plane nobis usus est, cum caesta nil io nes lega les nunc sint abrogatae, nulloque modo ad nos pertineant. Quo igitur tructum aliqui in spiritualem ex his capias,contuitum est interpretationes accersere allegoricas, ad vitae tuae institutionem Vtiliter comparatas. Sic autem Origencs, Cyrillus, Ea ncherius, praecepta lcgis caeremonia ira prope omnia apud Graecos cnarrarunt: apud Latinos aliquoties idefacit Augustinus. Relinquitur ergo in istiusmodi locis, ne veluti steriles sine tructu praetereantur,optimo iure allegoricas interpretationes concinnari: in caeteris vero locis nequaquam. Nam ubi pei spicue sunt historiae, quae per se satis largiter doctrinam salutarem suppeditant, quales in libris Iosuae, Iudicum , Sana uelis, Regum plurimae, ubi item nuda continentur praecepta in Orcs informantia, velut in libris Didacti
cis, Piouerbi js, inquam. Ecclesiaste, Iob, Psalmis, superuacaneum fuerit allegorias anxie in rcrscrere.
Nam neque necessitas, neque utilitas, laborem eum ibi requirit. Porro quomodo allegoricae interpretationes sor Allegori- mari debeant, explicemus. Est a uicin eiusmodi hoc artificium,quod potius usu frequentique exemplorum ab alijstractatorum diiudicatione, quam praeςζpxiQ- imodo fornibus vllis addisci queat. Attamen ingratiam tiro- mandae. num, quo de allegoriis, quas ab aliis subinde proierit vident, prudenter iudicare adsuescant, aliquor ves uti senerales regulas seu obseruationes proponemus. Sit itaque prima obserua tio. Obseruatio I. Non vacat temeritat is nota, qui putat quouis lo- Non quom allegoricas interpretationes in mediu produccdas. Mirum in modum labefactat ea audacia scripturarii fautoritatem. Statim enim suspicantur auditorca, ni- serendae
hil certi scriptura in se habere, Sc liberum cssc ad qu uis locum, quamuli adlucre interrrctationcm.
358쪽
stris exprobrabat. Semrir reuera oportet dispicere, quemadmodum diximus, 'bi fieri illud postulet ne cessitas, vel suadeat utilitas. Si ulla in re,certe in hac is brios parcosque esse decet. Obseruatio II Ais Ego Si animus est allegoriam texere,vide in primis, utilea in interpretationis eiusquam meditaris, sententia alia terpre- bi in Scripturis clare S absque tropo expressa inue tatio ad niaturiatque detracto velamine, analogiae fidei re verbi Dei spondeat. Cum enim allegoria omnis ad docendos de rebus pietatis instituatur : par est in ea simplex doctrina veritatis eluceat. Quocirca tutum non est,qua suis allegorias ab aliis fabricatas recipere: sed exigere eas oportetad verbi Dei normam & pe pendiculum. Obseruatio III. Aiij biit Dabitur deinde opera,Vt allegori intra certos dosolummo ctrinae limites coerceantur, necnon potissimux sent. clo in do- tur in locis communib. euangelii atq; doctrinae Christian . Extra haec septa qui eas deducit, praeterquam. Obuis P iniuriana iacit Scripturae S. tum vero auditores le
dit magis quam adiuuat: Ic de ipso dici potest, quoa, iuxta Proverbium.e tra Oleas currat. Obseruatio IIII.
bii Ea insuper allegoria vere per omnia quadrare, Meedde 'p artes sue sententia siue historiae. quam enarra tibii, 3 eo suscipi , neque pugnare ullo pacto cum praec sequenti- dentibus in ea,aut sequentibus. Etenim si dissentiat bus qua- longiusq; petita sit tua interpretatio: durior erit,ideo drabit. que omnem amiserit gratiam . Non quidem qubd necessarium sit, sit gulas particulas 5c circumstantias superstiose excutere: sed interim eas quae principales' sunt,causamq; cum primis illustrant, praeterire haud
aeum qu Eo autem artificiis sormari vultallegoria,co lor
Q um ob causem Porphyrius nostri religionis di ctores irridebat Iulianus itidem inuidiosissime nis
359쪽
ritu vestiri& comi ex quo quasi maiestas quaedam danici accedat,&vndEauditores iudicare queant, pondus i state d- aliquod ei inesse: neq, institutam modo ad aliquanta animorum delectationem, verum etiam adnio uendos quoad fieri licet adfectus. -d si liaec virtus ab st,frigida plane erit interpretatio, censebiturq; parudexterE tractata. Obseruatio V I. Neque iusto etiam diutius immoraberis,aut ion. Allegorugi usquam causa postulat persequeris. Vnde quibus nos nimisdam placet susscere, si allegoriae paucis tantii verbis, longEim-
argute & cum quadam suaui acrimonia, perstringan μψ nd tur verius, quam pertractentur. od genus usurpatum cernimus in S literis,&propici ea merito imita-dum. I. r. 9. Non obligabis os bovi triturati. Num boues curae sunt Deo3An hoc propter nos omnino dicit3Propter nos hoc scriptum est, qRod sub spe debeatis qui arat, arare,& qui triturat sub spe,spei sus particeps esse debeat. Idem Apostolus ad Ephesios s. quae
de institutione coniugii,deque mutua delectione vi xi & mulieris eperat, eleganter persequitur, expones de Christo & Ecclesia Sacramentum hoc, inquit, magnum est,ego autem dico in Christodi Ecclesia. Qua Interpretatione quamuis breui,coniuges ad ossicium
vehementer excitat,&Sacramentum matrimonii manni fice extollit. Christus Matthaei decimosexto, tu bens discipulos cauere sibi a doctrina Phatis orum deSaduc orum, Vtitur succincta allegoria,de sermento. Mistoria de Mose velante faciem suam, ex libro Ex di,cap. 3 .multis artificiosissimE. a. ad Corinth. 3. e ponitur de excaecatione Iudaeorum. Etiamsi typum ibi excuti, non male quis diceret. Allegoria tamen fuerit aptissima,si de iis interpretemur,qui nostra impestate veritatem doctrinae catholicae Ecclesis Romanae ferre non possunt. Obseruatio VII. Ali taEtsi vero breues allegoriae esse debeant, perspicua. debes tamen,minuaque intricatar esse op*rtet. Obscurita. perfrico. omnia
360쪽
dextia tractes, non tamen omnes eode sensu atm ad sectu percipi it. mobre consultissimum est, Iabo rare cum primis in colligenda doctrina morali: vel iuxta Apostoli traditionem, in eruedis dogmatib redargutionibu institutionibus,correctioitibus,con-sblationibus. Haec omnium bonorum ac doctorum irrefragabilis est sententia. Fere autem ita usu venit, qui ait gorias audet crebro cudere, facile in errorem rilabitur: certe profert nonnunquam quod periti &bo ni contemnant, imperiti ac malevoli derideant, quo denique infirmi ostendantur. Minuitur salie haud parum apud isto quod & nuperrime dixi: scriptura: ait thoritas: dc quicunque vident eam propemodum fabularum poeticarum more aded varie exponi,opinatur protinus, modicum aut nihil in eo eisse solid.e do ctrinae, necnon quam in partem libuerit pro discepta P0rphyri,
itum adsectu posse pertrahi. 'u' nomine Porphyrius 2
dc Iulianus religionis nostr. v doctrinam Vniuersam n i ,1 conati sunt per calumniam in contemptum adduce- stra inco- . D. Et apud doctos passim male audit Origenes, uam- teptu ad-uis in figurandis allegorijs minime durus. Repraehen duxerint: . sionem etiam incurrit Ambrosius, quem apparet alia cubi oblique perstringi ab Hieronymo, lubd scribens Rin Lucam, Petri negation em violenter & per alleg tiam excusare studuerit.Scio,inquit, in commentariis ad Matth. cap. 26. quosdam pij ad iccius erga A post tum Petrum , locum hunc interpretatos, ut dicerent, Petrum,non Deum negasse,sed hominem: & este sena sum. Nescio hominem, quia scio Deum. Hoc quani friuolum sit,prudens lector intelligit, si sic defendunt Apostolum,ut Deum mendacij reum faciant. Idd Hie 'Onymus in praefati one ad Abdiam Prophetam, scieipse danal,qui iuuenis iuuenili temeritate interpreta 'tus fuisset Abdiam prophetam asessorice, cuius hist viam non intellexerat. qubs auditores ipsi ita tim ducunt idem sibi,quod doctori,liceres Dum autevotis non succedit neque enim pos in arte modcr