장음표시 사용
361쪽
gnunt monstrosas opiniones. Quo pacto Priscilliana 1tae impia dogmata sua pertinaciter tutati sunt, coim Anibipii WR 'ςnte , qu unq; contra ipsos proferebantur, essest alle o allegorice explicanda. Nostra memoria vidimus Anaricis inter baptistas allegoriis magnopere delectatos, atq; ijspe vretatioi- multu effecisse,ad sua paradoxa apud imperitos subialienda. Ad hqc, quod tu unam in parte per allegoriam ema . interpretari , alius pari coiisdentia idem interpreta bitur per allegoria in parte prorsus diuersam. Ex quo fit quod Anabaptistae sepenumerb pugnantes inter se enarrationes adducunt: dc quae ipsi iunctis pii 'an itibus contra nostros eiaculantur,eadem nostri muta paululum interpretatione, statim retorquent in illos, non aliter quam solent exercitati milites clypeis ex . . cepta hostili tela iterum in hostes vibrare. Quid mul taὶsie nonnulli imperiti se in hac arena e vercent, tamquam si ludus iis esset allegoriis confingendis certare, α tanquam si seripturam haberent vice pilae palma viae. Ergo quod dicere coeperamus raro se non nisi maturo cosilio, allegorias in medium proferre assuesces. Improbandum quidem est, nolle vi qua ultra sensiim Grammaticum progredi: at multo improbandum vehementius, velle ubiq; & quavis occasione ad allego Quado de interpretationes conuolare. Recipientur Pitur quibus de allegoriae,primu ouando palam est iusta de causa ro Musis alle duci: nimirum vel propter notabile in utilitatem, veI propter ne state Secundb admittentur, ubi cum irimodia fuerint conformatae quem videmus a praesta tissius artificibus atq; docendi magistris p cmonstra tum,quem ; nos aliquot regulis inmus utcunq; conv. - ,. ple i Totio recipietur allegori , na bad vitae insti .. . tutionem scorrection non autem ad dogmata fi dei comprobanda sint paratae, nam ex allegoriis non argumentationes necessaris sed latum pro babiles atqueverbsimiliter suadentes: quemadmodum recte asseuerat August. in epist. ad Vinceratiunt. Qu rt quod si ad dogmatis confirmationem adducta allegoria 'iacbitur,at non nisi postremitari locu occupa
362쪽
ut, post alia videlicet argumenta e scripturis depro pia, quae euidenter citra tropum, & omnino citra ol icuritatem, atque necessariis consecutionibus, id quod iret caput est,stabiliunt, His, inqua conditionibus alle goriae locum obtinebunt: certum ue est ita explan
tas non modo nihil obsuturas: verum etiam comm
ditatem haud paruam ex eis percipiendam. Enimuerb delectant in primis, excitantq; animos,1 segnes & fastidiosos, in oratione praescrtim graui atque recte adhilansa: ibi erosectis si quid inexpectatum aut argutu sitae qua
profertur: eo taedium leuari omnes protinus sentitit. utilita id
Quamobrem& Rhetores studiose praecipiunt, de iis, R iciant quae ornant, illustrant, atque delectant, aspergendis: iiii quorum genere licet allegorias consti tuere, praeseratim assabre compositas. I'raeterea ut auditores adfecti sunt, ita utilas quoque allegoriae erunt. Si enim docti contigerint, dc minime refractarij, allegorijs asscien tur: necnon placide excipient, quicquid perdoctorein erudituri & pium remota omni curiositate proseratur. Et gaudent ij, confirmanturque in sana doctrina, quando vident argumentum quod tractatur, varie in sacris libris descriptum delineatumq; mueniri. At veris apud imperitam plebem, nequaquam pari cu sit ctu allegoriae praeponentur. Ad haec, si forsitan dubita undri cogre aliquis incipiat, utrum iuxta Spiritus sancti menta noscendute, his oria vel sententia illud significet, quod per alle v x goriam innuere aibuitur: huic iuspicio omnus adimetur,ubi aduerterit interpretarionem analogam & c6 uenientem esse cum doctri ia fidei: siquidem prius ad entiee iii
' doctrinae caput, atque ad cons ritentes scripturae lo- retpreta-cos, quam ad artificium interpretis comi eriere menia ta sit. tis acie oportet. Postremo, cum variis modis scriptura nonnunquam enarratur, eius commendatur sc cuaitas,&multiplex commoditas. Pr urum enim
hoc est , quod historia vel sententia obuia; non illua binodo significat, quod verba simplicitur sonant: ne quesbium suppeditat locos morales: verum etiani
363쪽
cripturi locuso cur us e repetendus.
sto,de lege, de Euangelio,de ecclesia, de spiritu Sc caiancidenique de omni pietatis ossicio nobis vasM erudita nec minus salubres admonitiones proponit. Fieri autem non potest quin ex multiplici enarratione, in iudicio tamen facia, fructum auditores aliouem con sequatur. d unius p. alato minussapit, alterius lato pergratum erit. Manna coelesti quidam magno pere delectabantur, quorundam vero stomacho ciebatur nausea: ita in multitudine sunt, quibus varia scri plurarum explicatio arridet:sunt quibus displicet. Id cuique vehementer prodest, quo plurimum assicitur, intellige autem, dum constat de doctrinae puritate. Nam quae doctrina per se impura aut viciata est, Prodesse queati
' QSd iaciundum ubi locus occurrit intricatus, Equo te nul la via potes expedire. Caput XX LOVae ad veram scripturarum intelligentiam aribitrati sumus conducere,ea nos candide bon quealde in commune contulimus. Q d si vi li sentiunt se ex hisce auxilium consequi, bene est,gaudemus nostruiti ossicium recte collocatum: quin etiaDeo Opt. Max. pro illorum prosectu gratii squam
sumus maximas agimus. Si vero coguia tur adhuc multis locis subsistere, neque obseruationum, quas tradita dimus,ductu valent se expedire:dicam quid saciunduexistimeria, idque ne aut ardore cognostandi incensi curiose prorumpant quo non decet, aut dissicultate victi,animos despondentes, sacros libros de manibus abiiciant, quorum illud detestabilem aliquo modo aerogantiam , istud naiserandana pusillanimitatem ac guit, Vtrumque vero cum periculo coniunctum Quando igitur locus occurrit . icurusci vel me ter intricatus, ne pigeat eum saepius repetere. Fieri nuqueat, quin ex frequenti repetitione lux aliqua instaratur. Nec pigeat etiam spiritum cantium cuius pro
prium munus cst, nos omnem docere Veritalcm, or
re, qub oculos mentis tibi aperi t. inarum duarum
364쪽
ierum initio omnes ad monuimus. Post orationem di ntigenter inspectis iis, quae antecedunt & praecedunt, deinde tam causis & circustantiis, quam reliquis quae huius sunt generis: eam interpretationem venaberit quam probabile est ad mentem ac voluntatem scri ptoris quam proxime accedere,quaeque cum sana d G ina lidei consentit. In qua interpretatione tantic per licebit conquiescere, dum apertior dc certior sese iobtulerit . Siquidem retineri tuto potest,quae a fidei linea non exorbitat.Vbi vero post temporis interuallu, Duel ex mutis magistrix, id ea, scriptis commentariis,
Vel ex viva Voce praeceptorum, tum manifestiora, tu instituto magis accommoda acceperisine ita adblaniadiare tibi ipsi,ut posteriorem asperneris, priorem v xb a te excogitatam, mordicus tuearis. Prorsus improbi ac duri oris eum merito sentiamus, qui meliora do 'centis vocem recusat benignE audire. Beatus martyr Cyprianus, Tertulliani scripta, in quibus tamen taxantur nonnulli errores, tanti facie- ni seripta. bat, ut nullum sine eorum lectione diem praeteriret: quati Cy-ec quoties a puero postulabat stibi tradi, hanc usurpa pri nus rei vocem,da magistrum. mobrem nos quoque aliorum doctorum hominum, praesertim de quorum . integritate mentiri fama veretur, commentarios religiose vel rabimur, atque fidos magistros haud grata
uate agnoscemus. QOd si ne hac quidem ratione,id ce' neque scriptis, nequς viva voce aliorum tibi fatis fit: idq; sortassis,aut quia authores quos consulis,'iter tantum locum dubium attingui, vel nimis quam obscure sententiam suam reddunt: aut quia ipse non
potes ob captus tui imbecillitatem quid velint asse qui: equidem nolim te animo discruciari diutius: sed in dat,
moneo cogites tuo aliquo bono fieri, quod nonnulla s. literiste lateant ut non dicam,ad scripturie quoque dignita tem amplificandam facere,si quidam in ea mimis in se telligantur. Primum, non est necessarium, quae inlibris cacris recondita sunt, percipi abs te omnia. Multa
nullos,lutis dispendio ignorantur. Qij tenet praeci-
365쪽
pua doctrinae Christianae capita, egregie doctus ev
quamuis ad abditos recessi'hiblimium mysteriorum . non conscenderit.Secundis,cuna te nonnulla fugiuiit. a moneris, ut a noscas quosdam esse radus in rem diuinarum cognitione: neq; subitb, se; paulatim si l cra addisci. Non creatur magi ster, qui non extiterit lo '. po tempore discipulus. Christus suos se tores dice . sat non potuisse cuncta capere,se prsente: plenius a tem a sua morte. ubi spiritus sanctus mitteretur ii
netiam iidem Apostoli multo post acceptum
/postoli spiritum sinctum, quaedam clarius quam ante perci post acce- piebant, de quibusdam interim dissicultatibus uin a in hac dispRIRi quo splendidius eluceret veritas: A Li s. multa esu paruulum sapuisse ut paruu lum at virum factum longe aliter coepisse iudicaret. Corinth. i3. Et ad Ephesios quarto,quidam desci ibi tur in agnitione Liij Dei pueri:quidam in mensuram
plene adultae aetatis crescentes. Vide igitur tu oc te; reputes, quousque promoueris, Scin quota classaedis collocandus. Tertio quoties offeruntur quae captum tuum multis parasan superant, toties co eris tua rum virium agno ere infirmitatem, atque confiterite etiamnum carnalem dc νυχικὸν esse homine, qui
sapere nodum possis,quae sunt spiritus Dei. Quae pro Muri; in. i. i. gnitio, Vtilitatem & cognitionem non parua, OEu, ' ς tam secum adfert. Qub quis humilior, ed magis
Uespicia. idoneus efiicitur, ad expecite percipiendam numinis voluntatem. Bonum mihi Domine.inquis ille, quia humiliasti me,ut discam mandata tua. Et in more habet pater caelestis,quae abscondita sunt sapientibus, e paruulis reuelare: Matthaei undecimo. Quart acu tur co pacto in te diligentia, pariterq; accenditur di scendi cupiditas. .a obscura difficiliaque apparent. Gpenunierb auidit limE omnes expetunt cognoscere Et quisquis generosi est spiritus, excelsique animi, is dubitationis & incertitudinis est impatiens. Cuius rei
mi iunixidere licet, tuni in Thessalonicensibus,
366쪽
qui. Actoriim i . quotidie scrutabantur scripturax anita te haberent, uti an nunciari audierant: tum in O nucho praefecto Candaces reginae AEthiopiae, qui ex dissicultate loci permotus est ad rogadum humiliter
abs Philippo, quomodo Prophetet verba intelligi d
berent: Aho. 8. Quint tua inscitia, dc mysteriorum amplitudo, occasione praebent inuocandi eius opem,qui ilus ha bet claue David: dc potest soluere signacula libri clamst. Deus namque inuocari gaudet, nec facile ostium perit,nisi pulsantibus. Et ne pigri essemus ad inuoca tionem, ipse pulsari proepit: ne vero dissideremus, sese aperturum est pollicitus. Pulsate,inquit,& aperie tur vobis: Matthaei septimo capite. Si ad primam vel secundam precationem non obtines quod flagitas, ne mireris, diuina est ordinatione institutum,ut peronanem vitam in rerum spiritualium palestra athletae aneamus. Discimus enim quadiu vivimus. Ac pri stituit quidein Deus certum unicuique cognitionis modum: Veruntamen aut tempus exauditionis, aut mensuram donationis sibi praescribi non patitur. Vides ergo, quemadmodum tuo bono quaedam tibi patefiut: ita tuo quoque bono aliqua abdi,& recludi.Sexto,quid
quod eadem ex re accedit sanitie scripturae increa bilis quaedam saraiestas, atque eius authoritas apud innes crescit8 Nam vel hoc nomine nullus non eam miratur, suscipit, colit, quod videt sapientes ac ni ximarum rerum peritos homines , ad res diuin sub humili oratione reconditas, odstupescere, remultis locis quo author spiritus sanctus intendat dugitum,ne suspicari quidem posse. Quis valda esse sub tim dubitabit quod adeo industrijs viris inexplor
tum manet Diuus Augustinus , antequim n nrae religionis sacris esset inauguratus, cum caetera
quidem doctissimus uniuersaeque philosophiae humanae haheretur,& esset callentissimus,de se ipse fatetur, Consessioruuii libro . capit decimo nono. quid sacra
367쪽
est, nunqua se vel cogitatione quiuisse appraehendere Cito in contemptum veniunt, quae cuiuis de media plebe fiunt pervia, at quae non dicam mediocres, sed principes huius seculi, omni ciuili sapientia imbuti de magni nomini non attingunti ea supra humana ira tem posita,& non nisi ij quos spiritus Dei assiarit,ac cessa esse, oportet omnes, velint nolint, largiantur. Atque hinc toties auditur repetita Apostoli Pauli, in . uisa quidem, sed tamen iusta gloriatio, qua passim praedicat se loqui sapientiam Dei, in mysterio recomditam quidem illam, & praefinitam ante secula, sed ad gloriam omnium credentium sibi reuelatam,principidus autem seculi minime cognoscibilem. i. ad Corinth. 23 Scite dictum est ab Augustino ad Psalm iis Qui diligit Dei legem,etiam quod in ea non intelligit, honorat. . Septimis, sed&illud scire debes, quaedam reuera
in scripturis esse reposita,quae curiosius rimari ne ex pedit quidem,vel ri maxime foret integrum. Ab alijs enim prudenter abstineas, quoniam sunt nimis aridua,humanique ingenii vires excedunt: ab aliis Ver quoniam etiam percepta exipuam adserent commo ditatem. In priori ordine collocari possunt pleraque de natura Dei,de Trinitatis mysteriis, de pri estina tione,atque similibus rebus arcanis, quae indicantur verius, quam exponuntur. De qualibus apparet seimsisse Apostolum,quando ait: Sibi rapto in tertium cla in este visi quorum non licet apud homines fando meminisse. At idem ad Roman. undecimo, in locum
arduum ac dissicilem de electione ac reprobatione incidens, non prosequitur longius, sed orationis pce cidens filum, exclamat. O profunditatem diuitiarum ecfipientiae & cognitionis Dei, quam insolitabilia sunt iudicia eius, ct inpervestigabiles viae eiusὶ In po steriori ordine sunt haeciqualis, vel ubi sit paraditiis. ubi initio Deus constituit hominem ex putu re se malum: quem in locum sublatus sit Elia vel Enoch: Not ad quorum tertium Apostolus se rapto
368쪽
ommemorat: item ab insulsis de curiosis hominibus agitari selitae quistiones,de genealogijs,logomachijs, similibus ineptiis.
Ex aequo periculosum est: & scrutari maiestatem cuius opprimaris gloria , quemadmodum docet nos omnium quos sol vidit mortalium sapientissimus Salomon,Prouerb.vigesimo quinto. dc mouere pugnas legales, siue inutiles quaestiticula quales omni studio deuitadas praecepit doctissimus rerum divinam Apo
stolus i. ad Timoth. i. 6. a. ad Timoth. 2.ad Titum. 3.
Sane sicut in aliis negoti js, ita in rerum obscurarum inuestigatione mediocritas, qua non sine causa aurea quidam nuncuparunt, apprime est commendabilis. Age igitur, bono sis animo, quisquis es,& patiem ter seras quaedam intricata dubiaque relinqui, quam do ex hac tua ignoratione,ad agnitionem tui, ad ii militatem,ad diligentiam, ad inuocationem diuinae opus prouocaris, deinde verbi Dei dignitas magis ac magis sese exerit. Parit ista ignorantia, magnarum rerum,quas alioquin videbaris neglecturus,in te sese tiam: ut hac de caussa,doctam quoque ignorantiam possimus merito interpretari. Nisi enim salebrae de impedimenta quaedam tibi obstarent, ingenium tua moderari non posses: & nullo modo ad capessendas res per se optimas,quas commemorauimus, excitare ris. Et interea prodest, mentem hac spe confirmari: quod ubi ex schola ista terrena,quae semper aliquo erarorum mepitu dc caligine percellitur atque obtene bratur, migrauerimus, ad scholam sumus peruenturi coelestem, in qua dabitur audire communem omniuqui libros sacros ad posteritatem transmiserunt prata ceptorem sanitium inquam spiritum: dabitur persect cognoscere uniuersam religionis doctrinam, non vel uti iis speculo aut aenigmate,sed absolutam, desecata, puram,oc aeternam: imb res ipsas diuinas dabitur vi dere,quales per sese existunt.
Quanta diligentia explorandum, qua viantur interprete
369쪽
Sod ,hm quo plenius scias, quanta vigilantia de sagari
.α doctoris ratione obseruanda, Ut cum fructu, teai diuisiiciolim intelligas, ostendam docendi rationem lac methodii quam prestantissimi quiq; sacrarum lite rarum interpretes soleant consectari. Duplex est tra indi, ratio, Altera popularis, scholasticatuit, altera,illa quidem ad promiscuam multitudinem in ltemplis maxime usurpata dc bona ex parte Rhetoruossicinas redolens:haee vero coetui studiosenim in frequetibus scholis atq; collegiis comorantium cogrue ει resipiens quiddam philosephicum ,.utpose ad dia-
- lecticani breuitatem siti inlicitat mo--n enaar
370쪽
In his aut omnibus,frequentia adhibet h scripturis exEpla llustres item sententias, poenas insuper & pr mia proponit,interdit congerit similitudines ex quo iidianis actionibu producit deinde diuersis coproba- tiones, necnon firmamenta suasoria subinde ex disci sinis humilioribus,qualis dialectica & rhetorica,aut e media plebe petita, nonnunquam quaedam argutEdicta a philosophis, aut aliis magni nominis hominiabu veluti emblemata intermiscet. Neq; illa praeterit,quae orationem illustrant, ac diauitem speciosamque reddui: Est etiam υποτυποσεων amplificationum studiosus coaceruator: deniq; ea quoq; omnia operost congerit,quq ad mouendos aLuctus conducere arbitratur.
In summa,nihil omittit,quod modo ad persuadendum inculcandumq; animisvim habet. Siquidem hic eius scopus est, huc uniuersiis tedit labosivi omnes ad agnitionem peccatorum,ad fidem, ad puram inuoc tionem Dei,ad poenitentiam, dc ad vitae emendati tionem pertrahat,dc si fieri possit, in nouos homines
Huius autem tractationisi absolutissima exempla videre licer,primum in prophetarum,& ChristiAp solorumque cocionibus,quas certe ad plebem atq; ii veritam multitudinem esse habitas, non est obscurvi Deinde in homilii id est, familiaribus sermoni, O rigenis,Basilij Nazianaeni, Chrysostomi unus hic in ter omnes primatum obtineo Maximi Leonis postremo Gregorij Bedae,& similium. In quibus sane or tionibus multa sunt accommodata eruditis, plurima imperitae multitudini omnia vero uniuersis:quandoquidem uniuersis prodesse pii authores studuertit.Sed de populari interpretatione torsita alio tempore plu- xa a nobis dicentur. At vero tractatio scholastica multo est laboriosior. r.etae sebo utpote in hoc intuta, ut de loci gexplicadus olfertur, sen tentia, nullus amplius residere in auditorii pectori