장음표시 사용
461쪽
rint,par erit sectari sormam enarrationis popularita de qua tametsi supra nonnihil est a nobis Atini Mothd ' -xamen pigebit quaedam carptim repetere. Quipppulari docendi ratione locum communem desiderat explicare haud magno negotio id perficiet. Neque enim seueris scholasticorum legibus irretitus Mitruolutus tenetur, sed libere agens :ilatim ad per
suadendum numero ac pondere argumentorum tum ad mouendos adfectus,quoties opportunum viderit,on ala sua diri et Q circa ubi succincte 5c clare ex. posuit quid sit illuda. quo agitur,aut quot in partes
distribuatur, protinus huc se conuertit, ut ante oculos constituat spirituales fructus, quos ut auditores animo appraehcndant, pro Virili incumbit disputationes subtiles & intricat studiose defugit. In erroribus ari gute consutandis, aut nullum ducit sibi tempus insiti mendum,aut modice tantum, &artificio planE ora torto,quo in odium & contenaptum adducat adire sarium occNatur. Paucula vero illa, quae congessiit. naturam rei proprie describentia, variis conatur mo dis illustriora facere. madrem,nti Hocontraria, modis assinia accersi, dehinc promisssiones, commi nationes, exempla, typos ex secra scriptura: post haec similituline rationes sita rias ex commimi hominum Vita petitas corradit. Postreindex diuersis arti bus, maxime ex Physicae, Ethica Oeconomicao, qua dam interdum miscet: creberrime autem sententias morales & argute dicta, tanquam flosculos aspergit.
futura arbitratur: neque valdE laborandum est ei init .arum rerum inuentione, qui modo in artibus dic di fuerit feliciter institutus. Luculenta exempla hin D. Chry his tractationis extant apud Ioannem Chrysostomu.sostomus qui praeterquam quod iustis Homilijs enarrauit Euminis, buἴ-Mῖxth lac Ioannis,etiam separatim de e tracta di, humilitate, de patientia, de praemio defetieini Sloria beatorum,de concordii e ieiunio eoratiorimus fuit. de sue
462쪽
de fide, de militia spirituali: tum contra auaritiam contra detractionem, contra superstitiosas obseruatione contra peierandi detestandam cosuetudinem, contra ludos & spectacula in theatris exhibita, coh- , trairam,contra ambitionem , varias conciones edidit. Gregorius Naganzenus simili modo quosdam lo- Gregori. cos communes egregie explanavit, in quibus excellit N-ηαῖς0 illa de cura pauperum. Neque palmam ulli concedit hac in parte Magnus Basilius. Haec dexolligendis, Basilius augendis , explicandisque locis communibus, satis λι ὀψ- , multa.
De transscribendis illustrium virorum ad ota scutas quaestiones responsis. Caput v.
Αξtexum praeter volumen destinatum locis
communibus,aliud quoque parabis, transscri plurus in id illustrium & insignite erudito rum hominum ad obscuras ac difficiles quaestiones responsa: quae quidem diffusius sunt explicatas inter dum etiam prosecta a diuersis hominibus consentientibus vel dissentientibus ) quam ut commode inseri libro locorum communium queant: modo V m sic se habent, ut iudicatu sit perdifficile , ad quem locorum communium ordinem redigi mereantur. Saepe autem usu venit, ut homines quidam etiam r. graues&pii, aliquid aut iam perfecerint, aut pa I5 pbst perficere in animo habeant, de quo tamen ambigunt licitum ne sit, an secus : atque oppido verentur, in primis ne Deum ipsum, deinde ne pusillos infirmosque fratres suo exemplo offendantires eos permovet, doctrina excellentes viros, ut adeant, petentes tranquillandae conscientiae ergo, Gii aliquid de re dubia definiri. Crebrb etiam ex erudi- Llis ipsis, proponunt alteri alteris graues de inuolutas quaestiones: interdum discere, interdum sese murub exercere cupientes. A liquando plures sinuit docti viri '
463쪽
turi. Ad Husmodi igitur quaestiones & controue fias, responsa ab eximiae eruditionis hominibus re dita, undecunque poteris mutuo accipies, & chartis tuis inserere non disseres. Tractantur multa huius modi etiamnum hodie, in primis de causis coniugalibus, de vendentium & ementium contractibus, de . Vsuia, & si in ilibus. Item quomodo quis sese geret . . in ecclesis,ubi schisma est,uel Vbi de doctrina religio nis oboriuntur disiensiones. Quomodo quis sese geret habitans apud haereticos . Quousque obcdien dum nouis magistratuum imperatis ac legibus. Wirum ciuili magi istratui liceat res ordinare ecclesi sticas,&causu religionis sbum iudicium interpon re. Ah expediat Episcopos habere iurisdictionem, quam vocant temporalem. An quo tempore pestis iusto Dei iudicio s.cuit & grassatur in ciuitate, fugere aliquibus liceatZAliquando etiam de locis script rete in 1 peciem pugnantibus, aliquando de rebus alijsi
prout euenta & negotiorum circunstantiae post lant,qua 1lsones proponuntur. Ad Diuum Augusti nuin frequentcr defercbantur ac di hiae res, controuersaeque: quemadmodum videreti cet in epistolis ab eodem editis. Hieronymus quoque non raris de obscuris scripturarum locis consul λ ,. - . batur. Ad haec, de negotiis coniugalibus, de contra-
oibus, deque aliis, quae his sunt aliquo modo assi
i ni.a, sentetitiae quorundam, qui patrum nostrorum memoria aut paulo ante ViXcrunt, minime aspernan dae circumferuiitur multorum manibus. Nemo a - tem credat, quantum emolumentum pariat haec di
ligentia. Prutcrquam enim quod incredibili quadam
ratione exercet, ibi H atque iudicium, idque eo ipso . statim tempore, quo prim lina in his adnotandis la boras: tum vel o fructus mirandos percipies, ubi con- tinget te eccicsiae cuipiam praefici, vel eo agere loco.
in quo ipse subigde rogaberis, ut easdein, aut non' valde dissimiles enodate velis quaestiones. Nulli
464쪽
non, quisquis secuturiis est hac in parte meum conasilium aget olim mihi gratias, qui adeo candide nigneque monuerim. Atque utinam mihi aetate ita uenili obtigissent fidi harum rerum monstratores. Negligentiam in diripendis locis communibus, foritassis aliquis desidiae libenter patrocinans,veniam aliquo modo mereri censeat. atqui certus sum, eum qiuresponsa eruditorum virorum transcribere pigrabitur, nemo Venia dignum pronunciabit. 'ME PvBLICI s QEIBvSDAM EXERCiTII
Theologicis,ac primum quidem de disputa
FVxuro Theologo,supra quam dici queat, utilia
esse haec, de quibus hactenus sermonem secimus. praeexercitamenta, quis non intelligit3 At vero . cum haec sint tantum muta,solitaria, intraque priuatos parietes sine teste transigi solita, nequaquam prosectbsifficient,nisi accedant adhuc quaedam vocalia, eaque in publico coetu publicum omnium iudicium subitura. Huiusmodi autem exercitiorum duo sunt fenera,cum primis celcbrata: alterum in disputationius,alterum in declamationibus positum. Quare de publicora his operae precium est nonulla adiiciamus. Sunt vero vel eo nomine diligentissime iii scholis proponenda,
imb per ipsos doctores frequenter urgenda, quod in i Dissidi j, cardo profectus studiosorum Vertitur. Neque enim talionec. quantu Amouerint, quidve humeri Valeant,quid sera i Decla re recusent, percipere adolescentes unquam poterunt, mationes
hisi aliquandiu in huiusmodi prosymnasmatis virium ingeni j periculu fecerint.Saepe compertum est, Qua sine eos, qui existimabant se egregiam nauasse in sacrasti 'e e teris opera,&confideban t de quouis argumet' Theologico, siue apud populum siue in coetu cond iscipulo rum posse cum laude disic rere: cum aliquid es ceremedi rarentur,quoniam neque disputationibus, neq; declamationibus sese prius cxercuerant, cea ctos cum dedecore, pene dixeram cum multorum risu dc sibili re iniecta abire.Quid,qubd nec doctores ipsi,de audi
465쪽
torum ingeniis iudicare satis possunt & cum res pocstulat tanquam idoneos ad gubernandam schola vesecclesiam prouehere,alijsq; commendare : nisi in his praeexercitamentis aliqui virile attentantes, aliquotaties audiuerint3 Addamus insuper, ex hisce exercit itionibus, non ad illos modo redire fructum, qui in arenam ipsi descendunt, verum ad uniuersum spectato Tum atque auditorum gregem, qui praeterquam quod de argumeto per disputationem vel declamationem explica implenissime insti tuitur, tum vero ad subeu dos studiorum quoscunque labores multo redditur expeditior: nec no mirabiliter sese accendi, tacita qua dam cupiditate praestandi caeteris statim sentit. Inte est igitur eorum omnium qui in scholis sacras profitentur ii teras, crebro studiosam iuuentutem incitare,
ut ad splendida &speciosa ista progymnasmata sese
Paret: idque non tantum propter ingentem utilitate. Vertim etiam propter gloriam. Siquidem dissimulari nequaquam decet, cupiditati gloriae quandoquide haec immensum, v t ille ait, habet calcar ) locum alique in hac laborum parte concedi debere: in primis a tem apud iuuentutem, quam indubitatum est,flori Ia, quasi amplissimo quodam praemio proporito, Vel maxime allici & extimulari. Ac debet prosectis persuasissimum esse studiosis omnibus, laudem & gloriam
non mediocrem illos manere,qui in pulveribus dispuatationum ac declamationum saepe desudarunt. Et quo,obsecro, iure mortalium ullus id improbet, vertatue vitio quod pficiendi animo suscipitur,oc in quci etiam Voluisse reuera magnum, ac protruse laudabile censetur. Itaque par est, omnes studiossis adolestetes.
qui modo plusculum fuerint in sacris literis progreci ad disputationes declamationesq; alteriae habendas
prouocari. Fieri autem non potest, quin in altero sal tem genere,quisquis modo animum intenderi se Va lere experiatur: quidam vero etia in utroq; multum Praestabunt. in viro autem quisque versetur fellicius in coaequum est crebitus qccupari ac singulos quide pro ae--
466쪽
pro aetatis inoeniique modulo. Certh quicumlueex. cellentes coni piciunuir in disputando, ij expectatio nem minime dubiam de se praeben idoneos ali Parudo sere, ut in scholis sublimiter doceant, haeretico grauiter confutent, sana dogmata strenue desen dant. Qui maiori cum gratia declaman ii commmdum praeiacientur ecclesij ubi erudiant incultum p 'pulum. De iis vero qui eminent in utroque, omnia praeclara liceat polliceri. Si qui in neutro quicquam assequuntur, equidem non video quam de istis spem par sit concipere. Sicut occultae Musicae, ita eruditio nis, quae proserri in lucem nequit, nulla aut modica est consideratio. Sed de disputationibus,quomodo eae
cum fructu institui debeant, separatim primo loco di di
Finis &seopus principalis omnis legitimae disputationis est, veritatem indagare, eandemque veluti ex tenebro specu in lucem educere. Qiram obcam lationis. sam apud veteres, squemadmodum testatur Augustinus epistola it . quae ad Ianuarium scripta est) olim iniim in ipsiseeclesii ut praelectiones, ita disputationes e lesiis
quoque de rebus sacris religiose ac reuerenter haberi publice latebant. Censuerunt autem maiores etiam in scho disputatas in troduci oportere disputandi morem, quo erro- res refellere,vera dogmata munii e ac tueri, etiam in
adolescentia,opanes disceret. res induxit patres d tradendum in celeberrima Gola Theologica A lexandrina omnes humanae philo phiae partes. C piebant nimirum aduersus philoibphorum insidi ditas argutias di fallacias, quibus Euangelicam d 'xinam hi impugnabat i, pro Ethnica vero sua impietae te pxopu nabant, pios 'Nunq; instruct idc quasi a
Q d ad materiam attinet,deligantur theses, non male de rebus friuolis aut absurdis, quales sere lae hacteirus in scholis concrepabant: no item de nimium sub ζ: με ' limibus atque ard*is: scd de iri qua musis cogni tioque
467쪽
tioque ad recte tum sentiendum,tum vivendum necessaria,nec non quas pro temPorum ratione atque
Ecclviarum statu sciri maxime expedit. Ac de subli mibus quidem vitandis,prudenter Gregorius Nazand ', i uetenus Theologiae libro primo. De quibus inquit dia . sputandum: & quatenusZDe his selum,ad quq hum
ni ingenij acies pertingere potest, & quatenus condi. tio auditoris oc facultas quiuerit assequi ne, ut interiatior vox auribus ut alimentum imm laicum corpori. Vt onera paulo grauiora subeuntibus, ut denique teme crebriores pluuii nocet: ita sane & auditores quisti
nibus altioribus & quasi solidioribus degravati precsique,damni aliquid accipiant. In summa,hac sine diu
sputandum, ne supra fragilitatis nostrae vires quicquaattentemus. Deliin ad eius libri finem suadet, deh. argumentis Theologicis disputationes salubriter moueri,in quibus scopsi serire est utile aberrare vero non Disputan adeo periculosiam. Nunquam vero potest disputandidi auidi auidis deesse utilis materia. Qiranta enim diuersissi-Vndς α morum locorum &quaestionum turba sese offert in
comate digessimus3 Quiditam ae item,ex Prophetis,ex Paulinis epistolis,qucini equirere pr*leguntur in sacro coetu ecclesiastico, sin rossint. cundas materias disputationum excerpi3 Et nemo idinorat, lectiones Euangelicas sintiliter in publico solutas recitari, ingentem aceruum lectissimaru quaestimnum ac thesium subministrareὶ Quin etiam facta ac dicta illustrium hominum, relata in libris sacris vel in historiis Ecclesiasticis, prodest interdit accurate ex
minari: tale vero examen,si ulla ratione, certe disputationibus, multb aptissime confieri certum est. No paucas insuper licebit concertationes disputatorias insti tuere,de variis negotiis,quae de improvise incidunt, &de quibus inquiri atq; erui. veritatem, modo Viri ex diri,in primis ministerio Ecclesiastico addicti, modo adolestentes qui in scholis adhuc commorantur, vel l cuius que prieterea ordinis homines, postulant. Bre
uitetiqui' de rebus homines anxij explicari sibi veri
468쪽
tratem petunt,de tot quoque potest honeste disputari, quippe cum disputationum ductu compendiosissi me ad veritate penetretur. Cosultissimum autem se ret, theses praefisi pauculas, deque iis maxime loci quos paucis ante diebus pretceptores in publico pertractarunt: id que quo squoniam pridem audita altius
adhuc haerent in animis) tum accuratius examinaria disputantibus, tum clarius percipi ab audientibus cuncta queant. Sic porro expedit theses ipsas varia ri, ut decursu t poris precipui loci doctrine Christia ne prope omnes, ordine discutiantur. Quomodo vero
ille collocandet distinguendoque sint, non multum lx dui, iborare oportet. d. 1 schol u, in primis Gallic Sor bonam Parisiensem imitantes, prcclarum autumant, tionibu. quam diuersissima&ad varios locos pertinentia ca- thesiumpita, in fascem unum constringere, & quoquo modo seruan- colligare: Lovaniensi scholae mos est theses ex uno a dus οἷ . liquo loco communi depromere. Est sane ratio illa ad ostentationein tota comparata: verum haec tyronum ingeniis,adde etiam veritati limandae, magis conue
nit, proinde nostris scholis amplcctenda. Quod si ali quando in eortina gratia ita, qui nuper ex philosophorum humilibus umbraculis ad nostras excelsas dc pG uimentatas porticus se contulerunt, adeoq; animi ob lectandi causa, placet seorsum ceu γοr, subtexere aliquid E philosophia naturali vel minali tractatum, non refragabimur, modo sebriEdc cum dele ctu id fiat. Permii eri vero confusa nee Theologicis philosophica,& Christo copulari Aris telem quo modo consueuerunt alicubi pro Theologicis obtrude philoso re trita quaeda ex Aristotele Marci τα φυτικὰ non m a phica &is est serendum, quam pulchrὸ sciteque pictam tabin Axistot am luto obducto scurra aliquis c5 spurcet. - enim societas Christo cum Beliali Intra terminos nostro , t sebioAinquit, Naaanaenus, philo phemur, nec efferamur in eis. Aegyptum, nec in peregrinum A ssyrioi uni Iuxu dira bamur, neque cautemus canticum Domini in terra
469쪽
Hildi u Si deforma disputationum quaeritur; quae in Hietationum sint obseruanda, paucis tradi cuncta haud possunt: ali,niuihI,' qua xamen perstringemus. Necessarium est in primis ςxu Ru-- omnem sophisti. en: tam ab eo qui publice x vitandi spondet, quam ab caeteris qui argumentationes pro-
Philtice. Venenum syncerioris doctrina est captiosa cauillatio. circa de usu dialectices recte praecipit August. de doctrina Christ. lib. 2.cap. 3i: Disputationis disciplina ad omnia genera questionum, quae in literis sanctis sunt penetranda de dissoluenda, plurimum, inquisivalet: tantum ibi cauenda est libido rixandi, & puerilis Ostentatio decipiendi: aduersarium. Vbi mox addit, phismata seu captiosas conclusiones in scriptura inu' probari verbis Ecclesiastici, hoc est, Iesu Syrach, apud quem cap.3 . legimus. Qui sophistice loquitur, ibia
' lis est. Cum autem in omnibus artibus atque actioni bus comendentur candor dc simplicitas, certh in Theologicarum rerum tractatione,cae virtutes vel maxim lxxemplo requiruntur. Quamobrem sophisticas obiectiones, si
Diogenis, quae inciderint, satius erit exemplo Diogenis qui ubiqu0mο- cornuto syllogismo concludere quidam conabatur. quod haberet cornua, nihil aliud quam frontem aex talide, manu corrcctans, negabat protinus se illa refellEdi. seniis e contemptim reiicere,ac irridere,quam labora re ut appositas eas diluas. Atque huc proculdubib αneratim spectat,quod Apostolus Paulus aniles fabulas, portenta verborum τὰc τιενς p ινίας studioSe vitari praecipit. I. Timoth. i. a. Timinivitatidi a. Nam sophisticum aliquid haec prae se ferunt: ac suneotentiosi pecta sanis hominibus fiunt ingenia, quae hisce dele
clamores, diantur. Iam contentiosi clamores peraeque,ac in lon-
protractae alicrcationes squ. ales phistarum esse ἡό, ' lent) in Theologorum scholis locum non habeant. Non absque causa dixit ille. Nimium altercando amittitur Veritas. Non tamen omnino improbatur seruos
470쪽
ineo, afficiant, prorsus frigidae languentesque disputa tione nullo sanguine, sudoret e vi sic loquar colora- Modera tael Sed tale seruoris requiritur temperamentum,quo ta in dicncque mens in transuersum a studio rimandae verita putationitatis abripiatur, neque recti iudicii acies hebetetur. D. Augustino, epistola it . ad Proculianum Episcopum, placet, si etiam in serijs de grauioribus disputationi 'bus prouectae aetatis hominum, feruentius & cum quadam animi perturbatione aliquid interdum dicitur, dum ramen ad caiisse quae agitur dignitatem aliquomodo id faciat, & non dis datur a linea charitatiLQuid ni igitur moderata acrimonia admittatur in minus periculosis certaminibus scholasticis i Conspi cietur expo aliquando quaedam vehemcntia, sed cui nullum iit cum ira commercium : audi clux quoq; de medio pectore proficiscens clara oratio, sed ad clamo rem minime assurgens. Verbia quod in alterius, seu p- sentis seu absentis vergit iniuria, ne mussitetur quide. Quod non hic modo, verum i a omnibus quoque loquiis vcl priuatis caueri operat rectum est. Abesse vero longiis inae decet ab animis is putantium, ata rogantiam . & pertinax studium defendendi pro G. liriam opinionem. Nihil perniciosius in suturo Theoogo, quam mordicus quae semel animo conceperit, tueri, aliorumque iudicia quamlibet fana prae suo& iba 'aspernari. Haec prima via est, ad offendicula, haere mordicusses, schismata in eccles ij suscitanda. Omnibus igitur tueri, via hisce dc quibusque alijs viiijs summa diligentia sub latis, liciti erunt quicunque literaria disceptatione in schola congrediuntur, ut quantum fieri potcst, synce- sehisma ritate,breuitate, perspicuitate, dc modestia commen- ta. dati habeantur. Qii, quatuor virtutes, disputatio. Quatuor nem maXime condiunt, necnon suavem gratamque 3 ututes, reddunt omnibus. In quibus est synceritas, ni ab omni dispWNth septi istice, vanitate, impostura abhorrent: hi ex an
canae scripturae lacrario ratiocinationes suas conan- nantes.