장음표시 사용
51쪽
stantissimo studiorum ac vitae genere,iusto Dei iudi
snt. Obtemperantes Deus prouehit, immorigeros re quq ad stu pudiat ac procul arcet. Sunt autem meo iudicio certet dij Theo rationes, quibus declarare unusquisque potest ac de Iogici prV bet se Deo vocanti libenter ausolitare, atq; animum
μ' 'φ' ad capesendum haec studia, quantum seri infirmaetur. naturae'conditio, praeparat.
i. Primum, quisquis serio conserre se huc volet, non Mens pu- irrumpet in scholae diuinae vestibulum illotus, &ve oditimo lut semipaganus: sed mentem adseret purgatam axςDςio vitiosis adfectibus, ac religioso quodam, Dei tim re praeditam. Non de nihilo est, quod Rex ille or culo Dei sapientissimus iudicatus, dixit: Timorem Domini initiuesse sapientiae. Etenim ubi Dei timor locu non hab Gihinecesse est,ambitio, fastus, odium,
contentio, pertinacia, atque id genus pei uersae cupiaditates,regnum obtineant. Atqui hae animorum cor ruptelae, H efficitit, ne vel in humanis disciplinis recte aliquid constituas, profecto efficient multo maximE. cupienti sapienter de dogmatibus diuinis iudicare. Caeterum timori Dei adiunctum sit ardens pieta i ripis , non cognoscendae modo,Verum multo magis e bE ' diu, desiderium. Tum enim Deus largietur, ut exercita ante alios sacrorum librorum sensum assequaris, ubitio. scopum tibi praefixeris, ad vitae tuae institutionem Gmendationemq; omnia, quae audis vel legis conue tere. Dcus sua , oce pollici tus est eos, qui cluriat & si othi, tiunt iustitiam, saturandos. In quod si toto pectore seiεtia ad incubuerimus, in eo, adiuti numinis benignitate, fa eharitatis cile aliquid praestabimus. Crebro igitur illud Aposto normam ii expendax Scientia inflaticliaritas aedificat. Quod si colliman scientiam ad charitatis norma collimai ris,ut quan- tum cognitio, tantum augeatur & dilectio, profecto intelligent miles, te per studia literaria non quidem T ' vana opinione doctrinae tumidii, sed reuera doctum, nec tantum doctum, Vcrumetiam pium & sanctum,.
52쪽
adi i sent prosectus tui participes, quando partim sevi
monibus, partim actionum tuarum exemplis ad vi tam corrigendam ipsi prouocabuntur.Sed interim facultas haec ita proficiendi, in nostra non est manu posita, nec contingit, nisi spiritu Dei afflatis. Nam sic ut Dei linior,ita sanae doctrinae intelligentia,spiritus sancti propria dona sunt. Reuat igitur tertio loco, ut Deum patrem lumi im crebro oremus, quo impartiatur uobis spiritus , sui aliquam scintillulam, quae cor nostrum illustret, sidui.'.
accendat,inflammet, mundet, purifice per quam acti assiduὸ festiis Theologia digni in nobis concitetur: cuius be neficio animus reddatur placidus, mansuetus, ben uolus huimilis, a curiositate & contentione alienu
Dropagandae CHRISTI gloriae, & augendae uti litati proximi magis inhians, quam cumulandis priaitatis laudibus, quaestui, honoribus,vel alijs huiusmo 'di praemiolis, quae dum hic accipiuntur ab homini
'bus in terris,serE impedimento sunt, qub minus eccellentiora olim accipiamus a patre Optimo Maxi mo in caelas. Inducat aut F ad frequenter orandum, ψx datum ingens nostra necemias, tum Amstoli Iacobi .grauis exhortatio, adiunctam habens aluinam, quae
nos erigit, promissionem. Qvqa si cui vestrum deest sapientia, postulet,inquit, ab eo qui dat, nempe Deo, qui dat omnibus simpliciter, nec exprobrasi ac dabi . ei sed postulet cum fiducia, nihil la sitans. Post haec omnia, cum eis vide assiduus sis, per quos isentis te ad caelestis philosophiae cultum, & catholicae doctrinae consessionem, excitari posse. Ex iis, qui iam decurrere hoc stadium coeperiit,viam distas licet, qua durit. tibi quoque sit ingrediundum. Legimus in prouer bib. Qiti ambulat cum sapientibus,sit sapiens. Prouerbio.t3. madmodum plerunque mores bonos corarumpunt praua colloquia: ita interdum etiam mali mendantur bonorum consuetudine. Impius saul ad prophetas concedens, prophetici spiritus portionem
aliquorum ad tempus accepit, quidni igitur confidasi
53쪽
pius adolescens, se structu aliquem re rtaturum, discendi cupidus, se pijs doctisque adiunxerit s. Quinto dc postremis non parum huc conducet, si Selecta selecta quaedam e sacris Biliis capita, subinde quanta' dδ φη animi potest attentione repetas, quae cum ad rerum vibiij ' diuinarum admirationem, tum ad exercitium chris manarum virtutum te allicien . Quod consilium eo multa re libentius proponimus,qub certius compertum his petenda. mus, quibusdam sanctis patribus usurpatum no mαdiocreni peperisse utilitatent. D. Anabrosius voluit
ab Augustino, quo paratior aptiorque fieret, perci piendae diuinaegratiae silc enim August ipse loquitur. . Conses libr. 9. cap. 1. diligenter ic t Esaiam prophetam . Testatili ide Augustinus se scriptis Pauli At
stoli lectis,quamuis non intellectis, vehemeterfuisue immutatum & ad mysteria nostra exactius peruesti panda natus modis accensum. Confessi libr. 7. cap. 2 t. Quod etiam illustri Rhetori Victorino usu venturi. idon author est,dicens, hunc lectione quorundam librorum sectorum ad religionis Christians professio nem adductuies Confessi lib. s.ca. a. Quod autem magis miremur, eundem Augustinum, Ciceronis liber inscriptus Hortensius, in quo excellentissimus ora
tor,iuxtaq; Philosephus, ad Philo phiam gentilem
amplectendam suos homines hortatur, extimulauit,
ad inquisitionem Philosophiae Christianae. Ille, in
quit, liber mutauit preces meas, & vota ac desideria mea fecit alia. Viluit mihi repente omnis vana spes, di immortalitatem sapientiae concupisceba astu vidis incredibili, dc surgere iam coeperam,ut ad te redi A minori rem. Confest lib. 3.cap. . Si vero ad tantam rem pr
ad mesu , buit occasionem lectio scripti editi ab homine gentili, quid non pollicemur nobis de scriptis sanctorum Prophetarum dc Apostolorum,quorum spiritus sanctus ipse author est, in quibus Spiritusianctus etiamnum hodiE latenter mirat, di per quae in legentium animos gaudet vim suam idem spiritus transmitte-
54쪽
praeparans, in primis aliquot Christi conciones qua lesillae, quae an Euangelista Matthaeo describuntur. cap. s. 6. . Adderem eam, quam Christus habuit ad discipulos peracta coena nouissima. Ioann. is .i6. Nisi arbitrarer, prouectis& firmis magis, quam teneris conuenire. In D. Pauli Epistola ad Romanos, legam
tur cap. ia. I 3.1 . Prioris ad Corinth. ia. 13. I . Ad Ga lat. 6. Prioris ad Tim . . Posterioris ad Tim. 2.3. . I cobi. i. Prioris Petri. I. Primo Ioan . . Legat, inquam, ac relegat pius adolescens,Vel haec omni. a, vel ex his
aliqua, ac paulatim haud dubie percipiet occultos quos da Spiritus sancti igniculos, ad pietatis studium
inuitantis, ininab trahentis&instigantis. Memini αudire nonnullos, una sententia Paulo penitius ex euiga promis immutatos, & ad felicius studiorum, vitaeq; melioris genus, subitb cum magna omnium . admiratione pertractos- D. Antoniu excitum, lumserte superueniens audit recitari haec verba Christi. Vade&vende omnia, quae habes, Ecda pauperibus, dc habebis thesaurum in caelis de veni dc sequere me. Testatur Auguilinus Confessi lib. S. cap. ir. Resert eodem loco D. Augusti. seipsum grauillime aliquan Eo commotum iis verbis, quae extant Roma. i 3. Non in comessationibus & ebrietatibus, non in cubilibus ac lasciuiis, non contentione & aemulatione, sed in duimini Dominu Iesum Christum,&carnis curamite seceritis ad concupiscentiam. Igitur aut ego ve hementer fallor, aut his omnino rationibus bonae expectationis adolescens se addis enda sacra dogmata rite praeparabit. Qu' pacto quis confrinabitur,ut hoc studiorum genus feliciter ingredi, necnon in eodem constanter progredi possit. CV. III.
CAElexum qui iam curriculum hoc studiormii
ingreditur, operam in id ponet omnem,'obfi malo Vt alii mo constaliter perseueram ac pro
ta ex pi-blijs theologiae saepius lege, do repete re dein beat.
caesi ve bi Dei. Multi v- .na saltem sententia ex s. literis te tavel audita
omnino mutati sunt. D. Antonius. D. Augmsunus.
55쪽
iacere sundamentum,si non superstruantur reliquis. - . dificij partes.Itaque pius tyro ad excitandum,erige obo do, dum& confirmandum animum, tam cum inci Ponenda, quam cum pergit,studiost ea colliget, & perpetuo ob Mus Thς0 oculos defixa habebit, quae ut magnifice de Theol 30 β ςβ' stia eiusque prosetaribus semper lantiat,eisciunt. Primςnd bi' proficiendum in quocunque artium gen
ae fisci x ipsa studia habere in preci ad quet
. admum adieceris. Neque enim quisquam multum laboris in iis collocabit, aut serio admodum se exercebit, quae ipse alijs rebus omnibus anteponit. Quarudam proinde,quae Theolosiae dignitatem prae clierisCEbris' disciplinis monstrant,hoc Ioco,sed breuiter conger
vietatio. mus. Nefas quidem,disciplinasullas contemnere,cum sint eximia Dei dona: sed concedant tamen omne Velint nolint oportet,si iusta trutina illae examinentur. alteram alteri praeponderare:ideoque sicut in caeteri rebus,ita in his quoque debere ordinem quendam retineri dignitatis. Ratum igitur in primis esse debet. quantum diuina praestant humanis,caelestia terrenis: tantum Theologiam reliquis disciplinis esse antepo. Etenim doctrina libris sacris compraebensa, no est .c ab hominibus in GrFia aut Italia agentissius prodita, is ti bii ' ampliata,vel illustrata: sed a Deo ipso edita, & e caelo,noi selectis quibusdam viris reuelata. Pater c testis sua volutore. ce patriarchis atque prophetis eam explicauit: Ileb. i. Unigenitus, qui est in sinu patris, ad nos descendens. eandem enarrauit:. Ioan. i. Spiritus sanctus omnibus seculis,quosdam praestantes afflauit homines,qui Theologiam incorruptE traderent: a. Petrii. Illud noueri tis'inquit Petrus, quod prophetica scriptura non siepriuatae interpnetationis. Non enim voluntate hominis allata est olim prophetia: sed a spiritu sancto im pulsi,loquuti sunt sancti Dei homines. Quamobrem Paulus a. Corint. i. Theologiam definit, lentia n5 seculi huiusneque principum huius seculi, qui abolia
tur sed sapientiainbo in mysteririque est recondit is
56쪽
praefinierat Deus ante secula,quam & per spiritum suum reuelauit. QDd si antiquitatem in disci- E. Ab antiplinis putat aliquis spectandam, nulla est hac una am quitate.
tiquiori quippe quae prima,& quidem cum primi illi
uniuersi generis mortalium parentes in paradissi ad huc conitituti agerentiexpouta est. Si de certitudine , Abitis,iquaestio est: sola naec certa appellari meretur. Reliqua libui e rum disciplinarum exigua suere initia,paulatim mul titudine. ta in illis sunt aucta, interdum admixta absurda,& in Vero pugnantia, non pauca deinde mutata: Theolo gia autem statim ut tradi Wpit persecta fuit exhibita, Perpetuo manet eadem & ubique sui similis nihl ei additum,nihil in ea variatum, nihil a veritate alienu. Et quid ni ita de loquamur, dc sentiamus, cum Deus sit eius autonqui est ipsa verita' qui est incommut
bilisqui nec fallere nec falli potestὶ Ad haec, Vbi reli- Abreui
quae disciplinae numerosis compraehenduntur Vol tate. minibus quanta obstaro moles operum Galeni3 qua
tus aceruus legum3 in quibus di multa subtili perple
xoque sermone inuoluta atque obscura, Ux plane idinoret lector, quomodo se ynquam possit extricare:
Theologia paucis & exiguis librii contenta est,ijsque' dictili
eo conscriptis dicendi genere, quod facile ab ecclesia catholica percipi queat. Iam Vero, si multiplicem . Villi. considerare libet utilitatem,scias nullum doctrini genus hac in parte cum Theologia esse comparandum. ut multo amplissimum, ita& verissimum est quod Apostolus ait. et Timot. 3 Sactae literae s& solae inqua te possunt eruditum reddere ad salutem, per fide quae est in Christo Iesu. Cuius pronunciati quo fidem faria addit: Omnis scriptura diuinitus inspirata, utilis est ad doctrinam,adria argutionem, ad correcti*R' s. Theoloquae est in iustitia, ut integer sit Dei homo, ad omne pia omnia opus bonum apparatus. bus sane verbis omnia M cotinet, qpostolus complebitur,quae ad hominis salutem sunt ad hominecessaria. Etenim vita hominis uniuersa consistit, si
57쪽
ctrinam&uiunt:quamobrem exacta istam duarum rerum eo, 'o 'ν nitione in primis eget. Cum aute desti ina alia sit vG φης ' retineda alia falsa atque explodeda:ut certo scia quicquid de doctrina desiderari possit, in sacris literis cotineri,ait Apostolus,scripturam utilem esse, primo ad doctrinam,id est,abunde monstrare quaenam sint vera dogmata,& quomodo ea discerni, comprobari, defendiq; debeant, deinde utilem esse ad redarguti nem,id est,ad confutada euertendaq; falsa dogmata. d porro ad actiones attinet,aliae sunt laudatsaliet
repraehensionem merentur. De utroq; aut genere Apostolus disserere cupies,ait, scriptura esse utile ad i stituti6em: quod nimiru quae opera Deo accepta sint, quae vitae officia oes homines deceat, pulcherrime tradat. Vtilem insuper esse ad correctionem: siquide pra scritiit quomodo quae corrupta aut luxata sint,emendari ac sarciri debeant. Et quonia ipsi quoq; pi, qui tat in doctrina,qua in actionisvis decorum studiose semper seruant,subinde perturbanturvarijs aduersitatib., quarum magnitudine qdigi forsitan possent ad defita viendum in altero,hoc est,aut in doctrina, aut in actionibus . ideo prouidit Deus,ut scriptura referta esset enficacissimis cosolationib.,quibus animus aduersus inaz Theolo pendentes casus muniri,adeoq; armari,necnon in sangi s*ς doctrin dc sanctis actionib. constas retineri queati Apostolus non tacuit,dicens ad Rom is. Qus,fieaeissia cunq; praescripta sunt,in nostram doctrinam praes Liniscoso- pta sunt,ut per patientiam & consolationem script aatioibus. rarum,spem habe mus. Quando igitur in sacris lit
The0i0' ris in promptu habes,quicquid ad doctrina, quicquid lumini actione ,quicquid ad consolationes pertinet, quidaei, collo.' desideresiQuod vero dabis disciplinae genu
ctio. ex quo haec simul omnia,& tam largiter quidem,tam Summum que certo hauriantur3 Per multas ambages & mole
bonii quersia spineta philosophi inquirunt, quodnam sit funa Philoso, bonum & quis hominis finis: verum dum alius mi tibis in si uerat, fit ut inco tiores dimittant
58쪽
suos discipulos , quam acceperant. Sola autem sata inuene cra scriptura honorarii arbitri dignitatem assecuta, controuersias dirimit, erroribus & contentionibus,inem imponit, atque perspicue definit, in cogni-mEoste tione unius veri DEI summum hominis bonum est. consistere , quam cognitionem ipsa quoque in publicum producit, atque studiose comparandam conumendat.Sic autem CHRISTVS ad patrem, Ioannis decimo septimo : Haec est vita aeterna, Vt cognoscant te solum verum DEUM, & quem misisti
SUM CHRISTUM. Quapropter Ieremias propheta declarare volens, nilia praestabilius, nihil gloriosius hac cognitione DEI posse homini in vita obtingere, multo ante ita ait: Haec dicit Dominus: Non glorietur sapiens in sapientia sua, neque glorietur fortis in sortitudine sua , nec glorietur diues in diuitiis suis, sed in hoc glorietur, qui gloriatur,ut intelligat & cognos at me: Ieremiae nono. Co terum haud dissicilE foret, plura cum ex libris sacris , tum ex sanctorum patrum commentarijs huc congerere : quinetiam possemus nonnulla ad
Theologiae laudem ex illorum depromere scrinijs qui in alia professione versati sunt : sed minimE Pus esse ducimus, rati bonae spei adolescenti bus haec paucula de re alioqui non valde obscura, suffice re. Vnum illud adijciemus , dignum sane quod vani tempore altissima men te expendatur, Tria bo- :norum quae homini caedunt,recensentur genera: qu - interualdam animi, quaedam corporis, quaedam caeterna. Et lo antepoquidem homo anima dc corpore constat : sic ta- neda vmanen,Vt externis bonis carere haud magi quam com cuiq,
muni luce possit. At vero si de dignitate partium dc bonorum hominis quaeritur . nemo non prima dabit dualbani animo,secundas corpori,tertias bonis externis. Quem ma corpo ordinem sicut naturalis ratio,ita Christus ipse, cuius ri rebusque autoritas ratioem humana multis parasangis anteit, suturi operis comprobat Sic namque Eud Matthaeum cap. si x sexto definit, animam pluris esse, quam corpus,co
59쪽
pus vero pluris,quam vestimentum. Iam verδ cuna' Theologia propriE incumbat procurandae saluti immortalis animi,medicina valetudinem tueatur corporis iurisprudentia conseruet bona externa fortui
laque: conficitur sane ex his, Theologiam tanto imtervallo anteponendam cuicunque alij midiorum generi,quanto anima corpori rebusque fortuitis praestat.
Qim quid augustius quid magnificetius de nostiis stubdijs dici oueatZEt quantulum quaeso,prodest homini.
inquit Christu Luc. . si uniuersum mundum lucr tur animae interim suae iamiram faciat in cum ita sint,merito iubet idem Christus, primum quaeramus regnii Dei: promittens,id si fecerimus, caetera ad vita necessaria facile successura Itaque haec secum frequenter reputet bonae expectationis adolescens: his adductus rationibus,honorifice de studijs pietatis & setitiat& loquatur. Hanc vero persuasionem de Theologiae excellentia, nunquam patietur sibi eripi: quin potius petet hinc omni tempore,quo pectus suum colarinς ad constanter pergendum in sacrarum literarum si dij ad quae iam intelligit se diuinitus vocatu. Hanc vocem Christi in chartis,in libellis, in parietibus,ta senestris descriptam,semper occurrere sibi,atque in at ribus sonare cogitet: Scrutamini scripturas, illae enim sunt,quq testimonium perhibent de me. Ioan 6 Perhi. bebunt autem testimonium de Christo scripturae iis,
exipturae qui in ipsis intelligendis non priuato suo solo sensu
sub iudi- laborant,sed ecclesiae Romanae iudicio prius expecta- Romi percipiendas scrutantur. Non enim est crede
nς persem Christium singulis Christianis illud consului
tan ut si testimonium certum de se postularent,scripturas euoluerent:Sed illis hoc dictum patres ecclesiae iudi . . cant,quibus Christus eandem suam ecclesiam erigen- dam stabiliendam atque gubernandam commisit. Ijst dicitis rutamini scripturas. Et qui hac Christi vocem ita audiuerit atque sequutus fuerit,& ita intellexerit neglectis cuiuscunq; hominis rationibus aut argumeti quises sicut diximus,animo adfectus prSceptori.
60쪽
Christo in hac silaRomana ecclesia docenti paruerit: haud dubie ex laborib., quos in h c studia impederit.
fractus suauissimos iuxtaque amplissimos reportabit.
Earum artium scientia futuro Theologo sit necessaria ae primumdς ea parte philosophi quam appellant logi-ς . Cap. IIII.
CVia vexo non minus ad percipi edum, quam ad
tradendum aliis res graueis S sublimeis, quales in Theologia permultae occurrunt, magno rhconducit bonarum artium,ut vocant,seu philosephis cognitio: ideo breuiter est a nobi explicandum, qua-xum potissimum artium scientiam futuro Theologo necessaria arbitremur. Minime Vero illos audiemus, Haeretici ouod livetici nostri temporis faciunt,qui obganni ut, nostri ita Dc a spiritu sancto e minandam Vniuersam intellige poris rep-di atque explicandi sacras literas facultatem, ut neu honduturtiquam opus sit, nos discendis vllis artibus opera na. 'mni Mare. Maneat,inquam,sua spiritui sancto dignitas, at que agnoscamus illum,sicuti Veresst, spiritualiu dota spreto,sonorum omnium datorem. At interea, desidibus esse ii, s irit. haud nobis licebit. Omnium namque rerum pa instincturandarum Deus, certa Veluti instrumenta ordina Mit,quae a nobis negligi non vult labore nostro dili J200ς
gentiaque opus est ubi quid consequi desideramus. A Itali&in
Dunde nouit pater caelestis,ante etiam quam postules telligeramus, quibus iebus nobis opus sit,ac pascit ipse aues per volunt. inane volantes,quae ut inquit Christus ad parandum Iaboxς victum molestiam nullam subcut Veruntame idem 'Christus nequaquam docet,legem, quam Deus ad vianiuersum genus mortalium semel tulit, ut nimirum in sudore vultus nostri Vescamur pane, esse abroga iram. Imo vero per Apostolum suum pronunciat, O, qui non laborat,non debere manducare. Quemadmodum au tem istud apposite,de parando cibo corporis: ita iuxta recte de citra animi statuemus. Enimueris prouenit a Deo omnis diuinarum rerum cognitio: ac solus Deus est,qui corda illuiminat,qui sensum reconditum in lucem proscit, scd intcrim a nobis quoque