장음표시 사용
501쪽
hes; dc si quod praeterea argumentum pro ratione
temporum offertur: haec inquam, moneo & hortor, ut conscribere & ad iustam declamationum formam 'prouehere, in omne tempus pergas. Senties forsitan, te interdum labore utcunque grauari: attamen tanta rerum varietas, ut nihil in praesentia dica de incom parabili utilitate taediuites &' laborem non parum minuet. Varietas, quod nemo nescit, labantem erigit. scstum recreat, alacrem confirmat, atque indies vegetiorem reddit. .
Sed quantum adhuc restat operae in exercitiis ad Magna di studium linguarum Z Linguae, Hebria, & Graeca quaὶigentia sitiit Theologis necessariae; alibi indicauimus: et autei' qui serio cupit in ijsdem promoueri varia esse expe- ei iii, bd riunda, tui ui etiam nobis tacentibus intelligit. hiberitia . Itaq; lingue Hebriae nouans opera, modis nucinoa in linguae dbillum librum sacrum in manus accipiet: ac pri Hebraeae muni quidem literarum seruilium ossicia, expeditε
eaerci xiis vi calleat,enitetur: dein ad singularum vocum radiad 2bi. inquirendas se conuertet : hinc phrases atque detidu m eiusdem linguae acurate obseruabit,& ubi consentiant vel dissideant a lingua Latina par erit ά. inquiri: postremo diuersas adhibebit interpretatio
3. nes ficrorum Bibliorum,Latinas easdem non osci --tanter inter se consere atque ubi iudicio plusculum' valuerit, cur hic interpres illo, cur iste alio modo contuerieri pervestigare, rationemq ; reddere studebit.
d ad linguam Graeca in attinet operaeprccium ne ex elei est in eadem erui themata, notari sy niaxin, discerniiijs lin- phrases has ipsas ad Latinas adiungi: posthaec. guae Grae- diuersas eruditissimorum hominum in uno opere cisiones pensiculate dijudicari: quibus sane modis ad perscctam ciusdem linguae cognitionem patet aditus. Nam in his qui diutiuscule fuerit occupatus, abicque repraehensionis metu poterit ad transferendos
breuiores sermones vel epistolas Basilii Nazan Zenu Chrisostomi, secoserre: eaque re fclicitar attentata,
502쪽
Iaudem non mediocrem reportabit. Atque in The logis quidem scriptoribus transserenais, versari expodit,cum multis de causis,tum hac maximὸ quod eadeopera in linguis & pietate coniunctim proficitur. pitrio Quid dicam de sermone patriol an non dc huic sua Theolo relicta est palestra de arena: Maxime inquam. gig candia
Nam quo quis sermonis patrij est peritior, dc in xl xv
eodem disertior, eb iudicatur ad docendum popa tum magis idoneus. Ac decet omnino concionato rem aliquid supra vulgus praestare in sermonis patrii mundic: e ac puritate: & non modo Verbis quibus dam elegantibus ac exqui sitis, Verum etiam copia Coei otia eorundem lolcupletatum. Prodire.Puritatem sernam tmin Iicinis patrii non haurias, nisi vel ex familiari conuictu gua pa- eorum, qui tersiti me Sc nitidiis me illum sonant vel iria exrei ex libris commendatissima Dialecto editis : qualis 'prede- multorum iudicio censerur in Italia, Dialectus Tuscanica: in Gallia, Turonensis: in Germania, Misinensis: in Britannia Londinensis. Proinde qui optat sermo ne patrio cum gratia docere, eliget in primis unuria Quom aliquem scriptorem, qui caeteros inco antecellit assi due legendum & imitandum: huic de Latino sermo ne conuertet subinde scriptum aliquod vel sermo nem vulgarem: vicisti m etiam qua dam e Vulgari in cenda. Latinum: quibus versionibus puritate& proprietate ilinguae assequetur. Si copiam insu affectat ea quae semel sermone patrio sunt expresia, meditabitur,qu ta licebit industria, aliis rursum Veibis, iisdemque Iectissimis,commutare: praeterea Vnam eandemque sententiam varijs tropis & schematibus figurabit. In quibus progymnasmatibus, sicut plus requiritur ope a Gquam plerique autumant: ita utilitates quoque inde emanantes omnium superant opinionem. Haec de exercitiorum Theologicorum, tum publi corum, tum priuatorii diuersis generibus, dicta sint. . Confido autem me ea in medium protulilli', per qua
generosi spirit adolescetei incit butur ad aliquid se
503쪽
gnum audendum, in laudatissimo sacrorum midio
rum cursu. Ignavis Vero dc pigris, omnes extorquebae ture manibus rationes, quibus tegere aut defendere
inertiam suam solent. Q runtur nonulli mortaliti, sibi deesse res quas a ant fas au em adepti si fuerint tum pr texunt sibi deesse tempus iis conficiendis. Sed
ita est quicunque sunt prudentes atque aequi tam rerum quam temporis aestimatores, hi semper habent in quo se honeste exerceant,dc cum res inuenerint, e iam opportunum inueniunt tempus, atq; ita ordina te decenterque cuncta peragunt. Qui autem de res,us rectum ferre iudicium non valent hi sinunt eas tan quam inutiles praeteruolare: & dum res negligunt, simul etiam nobilissimum tempus perdunt. Ex quo fit, quod in turpi octo & cum dedecore vitam transigut:&quamuis longo vivant tempore, nihil tamen post se relinquunt,quod vixisse eos testetur. Vsque adeo Lgitur ars artium est,& rebus & tempore bene uti. Pro .uideant ergo adolescentes, quotquot mirificam siti expectationem pijs parentibus, patronis, praeceptor
bus, & amicis concitare volunt , eam sustineant ae tueanturine cum frequentia extiterint auxilia &hi istrum eta, quibus promoueri eorum studia ρο- tuissent,dicatur olim: Non ipsis res Atempus, sede diuerso,ips.sro bus & tenisori d fuisses
504쪽
eam instruant. Et quo inodo primum legendae histo.tiae Ecclesiasticae.
rum, preterea in excutiendis locis comunibus doctrinae Christianae, dc in cognoscendis diuinis traditionibus, diu multu itaq; versatus, eo Vsque tum eruditionis, tum aetatis Videtur pro undam comparet: huic ego autor& monitor es eve lim, quis priusquam scholastic pal stra: atque docto Him hominu in sodalitis renunciabit, ad eos libros Distoriae Ecclesiasticae, vitae ianitorum martyrum, praxeis pontificum &illustrium confestarum: dehinc cano tinet nes iii Concitiis dc Sunodis diuersis euulgati. simul buntur, de ossicio episcoporum presbyterorum, di eonorum, necnon de ordinatione seu reformari orievcclesiarudis postreuid, in quibus ratio dispensandi
Euoluenda esse diuersa scripta, quibus continentur recte. sarum αξρις,quaeq; ad gubernationem Ecclesiasti-Caput. I.
I quis iam in lectione sacroru libro. gressus, Ut tempus appetat, quo se ad legendos conuertat animum , quibus ecclesiarurn continetur, quique ad gubernationem ec clesiasticam informant. Cuius generis sunt in primis si Libri qui
505쪽
sacramenta, & quicquid ad ritus coeremoniasquetas ac solennes pertinet, explicatur. Etenim quae ex indefessa scripturarum atque locorum communium α diuinarum traditionum tractatione quis coim secutus fuerit, ca sic quodammodo licet accipere, tanquam si ad & contemplationem praecipuEspectent, quae vero hoc genere librorum compiae henduntur, omnia ad actuosam vitam, hoc est, ad rectam ordinationem atque administrationem E clesiarum iudicantur apprime conducere. Quocita, ca sicut parum decorum est homini ad res magnas nato, in octo &solis speculationibus consenescere:
α quo quis generosiore est indole praeditus, eb parest ipsum enixius ad illa eluctari, per quae possit quam plurimis prodesse, ita sane Theologum, qui aliquo haberi loco cupit,existimamus, post paratam
scripturarum & locorum communium dc diuina rum traditionum cognitionem , ijs quoque perci. piendis animum debere intendere, quibus quoniam administrationem ecclesialticam expedire tradunt, adiuuare Christi ecclesias,atque consulere tam viai-Merce multitudini, quam qui suis priuatim poscet tibi recte queat. dui, autem duae rationes, Ut valdE perspicuae, ita
causa, pta multb. grauissimur,qu.; quemcunque Theologis can xeis eccle didatum merito huc impellant. Prior est , ipsius The spiritus sancti aut horitas,atque diuina voluntas, oradinatioque in scripturis & in diuinis tradit sonibus si ui Nemo ignorat, dona spiritus sancti ita in sacris literis distingui, ut aliis quidem dicatur diui nitus concessa prophetia, id est, facultas interpretan di scripturas: aliis vel b donum ministerii, Ac seduli tas prudentiaque ad gubernandum. Ac rursus pro di cantur constituti a D EO in ecclesia, alii Apostolualii prophetae, alii Euangelist , alii pastorcs dc do ctores, & quidem omnes ad instaurationem sancto
max in opua administrationis, in aedificationem
506쪽
sa,rporis Christi, quod est ecclesia. Roman duodeci 'mo, prioris Corinth. duodecimo , Ephcc quarto. Liquet igitur prophetiam & ministerium seu gubernationem diuina voce tanquani duo excellen- tissima dona ex aequo commendari, quinetiam sic esse ad ecclesiarum aedificationem dc conseruatio item pernecessaria, ut sicut alterum alcero semper bet, ita neutro carere ecclesia vlla possit. Siquidem ecclesiarum salus ac dignitas tota ex hisce auobus donis pendet: quando obscurum non est, sterileni
omnino esse prophetiam, si absit prouida guberna- tio: vicillimque fieri non poste, quin vacillet gubernatio,quae prophetiae fulcris non siistentati tr. asi igitur iustum esse fatemur , omnes doctrinae caelestis cultores ijs libris dare operam, qui viain aperiunt, qua ad Veram prophetiam perueniatur: sunt autem tales libri prope omnes, quos sacros κατ' Rοχὴν nominamus, tum illi,in quibsis loci comma. nes pertractantur,& illi, in quibus diuinae traditiones compraehenduntur, de quibus hactenus semperiermo habitus, iccet prosecto dc haec monumenta stildiosh euoluamua, quae descriptam gubernandarum ecclesiaruso formam ante oculos statuut. Qii'd Aco . alacrius a nobis fiet, quod videamus spiritui sano no . minus curae fuit Ic,quo modo gubernationem, quam quemadmodum prophetiam hominibus notam sa
ceret atq; utriusque dignitatem aligustiorem redde suit si , vet. Extant namq; de gubernatione permulta in utro gubernaque testameto salubriter prodita. Vt enim omittam',
quae sparsim in libris Mose&prophetarum, iteinq; in ς:ςiiς qua libris Regum. praecipue autem in vita Dauidis, Solo moni'Iqsiae, Ezechie occurru situm Vero integri libri psidiis is ivgrae ac Nehemiae. Et in nouo telamcnto , opus bea. anceietiti Lucaede actis Apostolor. D. Pauli i pistolae duae ad
Corin dii. ae ad Timoth. Vna ad Titum,de gubernatio ne ecclesiastica plenissime concionantur. Grande aut
Mephas sutri suspicari alium in finem ca omnia a spi
507쪽
xitu sancto mandata esse literi quam ut religiosh al, omnibus perlegantur: necnon quomodo ad gloriam Dei, & ad utilitatem hominum administrari ecclesias sapienter oporteat,pii inde hauriant. Itaque partim insignis illa celebratio doni gubernationis,pa
libri isti de 'gubernatione GHesiastica ii '
spiritu sancto authore in lucem emissi, testatum faciunt hanc esse Dei voluntatem atque ordinationem, ut quicunque serio in doctrina religionis volunt pro ficere ex ijsdem libris sacris,imb & ex alijs, & ex vet sta ecclesiae consuetudine, & traditione, eadem argitamenta fusius, in morem commentariorum enarrantibus, san a consilia de ecclesiastica pubernatione petere assuescant. Posterior ratio ad huiusmodi librorum lectionem induces,sumitura necessitate. Nescio prosectb qui fit,saepenumerb videas nonnullos, qui & s crarum literarum, & locorum communium diuina rumq; traditionum intelligentia caeterisse praestare, exhibito aliquo luculento specimine euincunt: verusi quado contingit eos ad ecclesiasticam prouehi sun ctionem,protinus sese in alio esse mundo opinantur,' - atq; noua,ardua, multumque supra vires posita compexiunt Vniuersa. Primum enim non possunt morbidas oves a fanis discernercitatens contagium neque enim ouesipta se semper produnt solerter depraehendere: - ς' ny grauiter cum authoritate:&simul placide increpare ecclesiasticae seueritatem, quam ii nascin & quantum Opportunum est, exercere: amantertur si e exhortari,&obsecrare modestos labascentes animos
Hesi pra- tempestiue erigere:blande con lari adflictos, auq sin imisΠο- gula, modb publice de suggesto, modb priuatim in colloquiis artificiosE ac dextre prestari necessie est. Pret
terea non possunt de nNotijs,quae quotidie varia limselia dare consilia, cotrouersias intcidunt,fidelia dare consilia, cotrouersias inter fratres enatas dirimere: in consessu Ecelesiastico seniorii prim denter proponere,deliberare,definire: sapienter prae
scribere quid quemque pro suae vitae genere, uxta fidei accharnalia normam sacere dcccat. Ad hareno poc
508쪽
slint facultates Ecclesiasticas honestis modis augere, vel acquisitas fideliter conseritare, easdem frugaliter Mec iuxta aequabilitatem sῖξισο τητος. inquit Apostolus a. Corin. g. dispensare,siue cum distribuenda sunt stiperidia ministris ecclesiae, siue cum ordinanda est schola: siue cum refocillandi egeni, siue cum sarcienda aedificia publica existunt. Postremo, non possiant
ritus usitatasque caeremonias cum decoro exhibere. Vitiatas corrigere, vel abrogare: nouas magis utiles subrogare, de quis enumeret reliquat Rogas autem. Undenaee inscientia3 Vnde tanta ruditas 3 Videlicet
causa in promptu est. inuis enim in scripturis de locis communibus illi sint sic satis instructi: attamen libros de gubernatione Ecclesiastica, ne a limine quidem salutarunt. Persici autem cum gratia a nullis i stapossunt, nisi, qui in hisce libris fuerint probe versati. cum ita sint exigit certe publica ecclesiarum n cessitas,ut ab his, qui ad ministerium ecclesiasticu sese parans, imo generAtim ab omnibus, qui Theolog xum albo inscribi desiderant, studiosE ii libri legendo
Percurrantur, in quibus ecclesiara, Canones,
responsa,concilia, de quaecunque recte dicta, facta, OG idinata insigniti Theolostorum, fideliter relata sunt. 'Qua de re multis retro seculis sancti patres in diuersis conciliis arbitrati sunt, clericos, id est, Theologiae ad- dictos omnes frequenter admonedos, quorum V baaliquanto post in memoriam reducemus. Rectissime vero ab illis,qui interfuerunt cocilio Lateranensi, an- Vna qui no i ais. sancitum legimus, ab unaquaq; ecclesia MC. ecclesia itropolitana professorem Theologiae de re ali,qui sacerdotes atque alios clericos in sacra pagina doceret: sed praeterea multo diligentissime in his insorin xςt, iii eo Iosia quae proprie ad curam animarum spectare noscutur. alet, si ia- Et prosectb,si quis secam reputet, quam miser & mi- cerdotesserandus sit praesens Ecclesiarum status haud dubie, seu eleria sentiet hanc piorum patrum admonitionem incula co insaraxi urgerique a nobis nunquam satis posse. H.ec Vero
509쪽
exhortandi causa dixisse in praesenti sufficias: quae, spero apud Theologiae candidatos, pra sertim si brio,
di modestos, magnum pondus habitura. Nam xtili tatem amplissimam,& iucunditatem,quae ex hoc tria stituto derivantur, pia stabilius est ex quotidiana assi duitate legendi, quam ex meis co nolai sermonibus. Ostiam Proinde, quinam potissimum libri, &quo iudiciα libros & sint legendi,operapprecium cst ut exponere a zxcdi
didatui se stici . . sere dea a. Proxime de concilin synodis,& Canonibus qui eat. in ijsdem sitiat editi, simulq; de pontificum responsis 3. Qira occasione adiiciendum e it nonnihil. daede creto Gratiant,adeoque de toto tua e C nonico, quoa est ex iisdem scriptis constatum. . Dehinc verba faciemus de voluminibi,quae inscrtabuntur de ossicio episcoporum seu pastorum, presbyteroium,Piacono , de examine dc ordinatione mi nistroiu ecclesiae, de synodo visitatione annua,dqdiseiplina Ecclesiastici& excommunicationcide consolatione aegrotantium, de similibus. s. P strenabde opusculis,in quibus ratio dispcsandi. sacramenta, di quicquid ad ritus ac caeremonias periti iaci,compraehenditur Omnia verb, quemadmodudi sectium cona modi 'ati arbitramur conuenu e, atq; in praeceaentibus face. . x e tentavimus, certis distino, notationibus siue ob seruationibus, in conspectu a nobis ponentur.Ergo in
. historijs haec obseruatio prim esto. 'Obseruatio I
lecti0 re histo- Historio ecclesiasticas euolliere qui 'is proponit . . eos scriptorcs deligat, qui fide digni a quam plurimis, 4ba db Optimi. quiburq;cςnsentur. Periculosum est in inimi se ipso Vςstibulo aberrare. Ac frustra sane docendi, sita ii εά i. Qiidius instrumentum colligere ex ijs libris medita
510쪽
visiquorum suspecta, Vel plane ignot est authoritas. Palam verb est quomodo partini a gentilibus,partim
ab haereticis illis quidem conantibus religionem no stram in contemptum adducere ac deridendam pro-
pinare: his vero cupientibus sua stabilire falsa dogmata multae historiae confictaeeuulsataeque sint: nonun Multae hi quam etiam ostentantes claritumorum hominum storiet coarxaefixa nomina, quo simplices dc incauti, citius fraude circumuenirentur. Tertullianus in Apologeti co cap. i 6. meminit fabulosaen attonis a gentilibus Gexcogitat , ob quam Christiani appellati sunt asin ditae rij, dc picturae, in qua Christus exhibitus auribus asi Chiistianinis, altero pede ungulatus, toga indutus, & librum ni olim egestans,cum hac inscriptione ὀνοχ ηλος item ob Christi ini adorent conuersi ad orientem. Historia Voeitia eccletias .lib. s. ca. s. testatur, Maximino tyrannidem in Christianos exercente, gentiles commentos acta quaeda i Christi apud Pilatum, declamationem praeterea de Pilato & Christo editam, utrumque autem istriptum contumeliis non dicendis resertum, atq; ad ditissima 'Christianet religionis odium animis etiam teneris in- dogmata stillandum, utrumq; mandatum iuuentuti in scho sub falsis
lis ut praelegeretur. Et li. i.cap. ii. impudens quoddam titulisinu commentum Actorum Christi, euidentercofutatur.
vel b haeretici versipelles mundo obtruserint,ld- - viii, pagum esset enumerare. Catalogus quidem huiusmodi i.
sibrorum texitur ab Euseb. hia ecclesiast. lib. 3. cap. zs. sende au- sed multo prolixior a Gratiano, di .is.c.Sancta Roma re multana. Nec dissimulari potest, a quibuida pijs & simpli absurribus praepostero studio celebradi sanctosConfestares&Martyres vita sun hos infamatis, fastidio alit risu audiri nequeant, adspersa esse Iibris, quos inscripserunt, xitas patrum, legendam auream esei, theo quam propter absurda exrpla interposita,non veriti logiae cansunt quidam plumbeam vocare alijsq; similibus. Qui proinde post prophetas, Apostoloβ, Ludgς io' hEis h.
conscripserunt ecclesialticas historias,primi, nominis
sunt hi. Eus ius Pamphilus Cesarieni edidit. libr. 9. Eusebi Be quibus Pamph.