장음표시 사용
621쪽
t tauirmis eb licebit paucioribus,quod nuc facere pro- saera scri- posuimus.absoluere. Itaque tempus,quo sanctorum .d uiset, istxipt , quis legere incipiet, non necesse habe
sani, in praescribere. Consultum sane foret,com- . terpreta mentarios paratos ad enarrationem scripturaru pri- .
tionibus mo euolui loco ad id videlicet tempus quo ipsi libri primum facri summa diligintia ac religione primum peri οφ -ςgς0' pii ritur, quos certe sine adiunctis aliquibus probatap fidei scriptorum interpretationibus, non facile quicquam assequetur. Dehinc secundo loco l egeritur c , mentarii in quibus explanantur loci communes, Petiam commodum fieret paulbpbst,quam aliquat tam operam in iis libris studiosi consumpserint, in .s quibus ex professo omnes uniuersae Theologiae loci communes discutiuntur. Postremis ad eos ibitur c5mentarios, auq utiles sunt ad gubernationem ccci fasticam.Sed quoniam adolescentibus raro sunt int Pomptu patrum monumenta, contenti erunt ijs V tuminibus paucis dc selectis, quae post sacra biblia, de . nucleatione scripturarum, de locis communibus, muri Uςςςclesiarum administratione nacti fuerint, nihil quib.toici modis sine intermis Itone & toto p Theoto in iisdem incubuerint, posse ad frugem mag-gia sum a peruenire. Clim enim minime deceat iunioresam rie tra Dbini librorum multitudine tum verb, ubi quirinliditur,arite Di iε,quos diximus paucis quidem,maxime tam e n an serus, diu multum 4: suerit versatus quoa fieri o- renibi. Precium omnino est licebit ei postea quouis lG. uoluendi per quorum uis bonorum autorum si aciosos αφm nos campos,sine ullius erroris vel periculi m '' Prode. imbulare, atq; fructus non poenitendos ex i ' i'gere, decerpereq; Certe nisi quis principia The Rica omnia sic satis tenuerit, non videtur quod
. PRxilo phst iterum indicabimus in ad perlustranta
patrum lucubrationes adia littendus.
7 ςm modum namque in caeteris disciplinis, ita Theologia sensim, lentisque auctibus proficitu ad altiora datur miscendem Metuedum avtς Π
622쪽
ΥΗ EOI OGICI LIBER IIII. sue i
s peres . ne ubi ex rudioribus aliquis flaues succos verum diuinarum in patrum scriptis recondi tarum auidius appetit hauritq; , simul sorbeat ac deglutiat acre, accibum, & virulentum quiddam, ex haeretico rum aut philosophora pharmacopoliis admixtum. od cum ita sit. visum est notationes seu obserua tiones quasdam colligere, quibus tanquam condi inetis pariter & antidotis, non solum deieratius redda turpalatum, atq; irritetur, qub singula dulcius sapi
an KVerum etiam noxa Cmnis arceatur.
Vehementer autem demiror quorundam math se s. ratrum viatorum ingenia ac iudicia, qui praesentissima reme iciipta, dia ad euitandum omne incommodum, dc si porrigi qμ 'x xecernant, gre tamen serunt ullos in sanctorum patrii Iectionem incumbere. Non aliter improbant,dam, &qua vi' nant,r udiant, abiiciunt Veterum scripta Vniuersa, male iis, quam ii nihil in iis extaret dignum cognitione,& de ciant, Christo nihil unquam docuissent, veritati S. scriptu. consentaneum. Atqui satis superq; constat, mul
tos ex sanctis illis patribus vitae sanctimonia conspi OS, plerosque etiam miraculis claros extitisse: Ad 'haec, propter coniectionem nominis Christi dira per 'pesses, non nullos etiam sanguine suo, & morte sociliter tolerata, consignasse consessionis suae,&fanae doctrinae Euangelicae certitudinem. Constat insua speri quomodo Deus dignatus sit, quosdam illorum mirabili virtute spiritus ac gratia in docedo, celebres , in Ecclesia reddere.&quomodo donis hisce tantum
aluerint, ut in asserenda veritate, in redarguendis consutandisq; erroribus,in exhortationum grauitat in acrimonia&seueritate correctionum,in consolationum dulcedine, teros omnes longo interuallo post se relinquantici quorumvis hominum com scientiis, supra quam dici queat, prosint. Constat praeterea,quantopere sua doctrina&pi tale ecclesias promouerint,stabiliuerint, & quom do inte ras,optimeq; ordinatas posteris reliquerint.
Qitinetiam in hunc usque diem experimur, nos illo P
623쪽
' rum sane istin iis lucubrationibus mirifice adiuua- ri: o in nem i, conseruandarum Ecclesiarum artem re 6 prudentiam ex iisdem addiscamus, nccesse est. Deniq;. non pauci,qui nunc aliquid laude dignum scribedo praestant, illotum plumis se subind e vcstiunt, Ornat. superbiunt, quantumuis callide distimulent. Haec igii ur quando ita se habent, equidem blaterones istos i ndignos a ibi tror ad uersus quos pi uribus verbis, pro vendicanda sanctorum Patium dignitate a calumni j G dimicem, de propugnem. d si tales mores ac . itae puritas, paritem doctrina io istis eluceret, si tot in docendo scribendoque labores exhaustos, si tan-: tum ardorem ad illustrandam Christi gloriam, con . . . sirmandasque Ecclesias, si tantum animi robur insa stinendis pro veritate periculis conspiceremus, in su-- . . perciliosis o delicatis istis aristarchis. seu censoribus. iquanta haec omnia fuisse in priscis illis patribus, no uimus: fuerunt autem excellentissima) tunc sane nos aliquo pacto aurem ipsis accommodarem us nucverb,quando nihil prorsus eiusmodi depraehendi in eis potest, quamlibet scrupulose omni ex parteci cum spectes, nos audire eos nolumus, multo minus respondebimus eorundem cauillationibus. Cons-di mus v b piam iuuentutem hac esse imbutam pia. opinione, ut de celeberrimis Patribus, quorum scripta praestanti illini quique veneramur, ta summo hadent post literas sacras in precio, non facile sit sini- .stre iudicatura: ideoque minime egeat longis exhortationibus, quibus ad lectionem commentariorum, qui supersunt, atque Ecclesiis Dei sunt probati, exci-tςntur. Hia quae per se pulchra & praeclara existunt. frustra quaeritur aliena commendatio. Vino vendibili suspensa li dera nihil opus est. Ad obseruationes
igitur transeamus. Obseruatio I.
obseruan Expedit principiis nossς,obseruareque,quanta sit dum qua- patrum, cuna de rebus diuinis loquuntur, authoritasta sit ra- inricusa. Posuasum aute*omitibus esse debet, multa
624쪽
multa grauiter. sancte, utiliter a esse ab illis in lucem titim cum edita: neque posse nos illorum carere sudoribus, utpote ex quibus decet nos fructum, quantum ex vilis rebus humanis expectare. Sed hoc quoq; pexpetuo debcx Z- autoritas. Dimo obseruari, homines illos fuisse, carne circunda tos, nostri similes, qui in multis labi potuerint, dc i uera lapsi sint. Communis,&cui refragari nemo po- patres er-test, ratio haec est,in scripturis proposita: Omnis ho- rare potu
mo mendax, solus autem Deus verax est: Rom.3. EX- erunt,& is
perientia quoq; conuincit,rem ita se habere. Exeru s*pς ditis igitur labi contingit, alium quadam oscitantia Asupinitate: dum videlicet pluribus simul intentus, ici negotiorum mole tantum non obrutus, quaedam inconsidetate pronunciat: quo pacto nonnunquam locos scrip turae i nepth detorqueri, atq; ad alienum ac 'commodari sensum cernimus. Tritum autem est prouerbium: Quandoq; bonus dormitat Homerus. Alius errat ob verborum, alius
ob rerum imperitiam. Multi viri docti, in prireris D. aErasmus Roterodamus,quotidie taxant locos perperam expositos ab his, qui linguae Graec aut Hebrai- rudes fuere. Ignorantiam rerum Theologicarum notare Genadius videtur, inVictorino Rhetore Macsiliensi,quem ait, scripsisse quidem libros Christia nocipio sensu, sed cum seculari literatura esset occii 'patus,& nullius magisterio in diuinis scripturis eruditus, leuioris ponderis figurasse sententias. Idem autor est: Helvidium religionis studio, sed non secui dum scietiam librum edidisse, & quidem neq; ratione, neq; sermone nitidum. Aliqui in errore incidunt squadam animi perturbatisie,aut vitioso adfectui in pulit .Vigilantius referente Gennadio, humanae gloriae captator, lingua politus, non sensu scripturarum exercitatus,exposuit prauo ingenio, secundam Danielis visionem,&alia locutus est frivola. Ipse Hi ronymus aduersus eundem Vigilanti irin,itemque I uinianum disputans, carpitur a plerisque, ceu qui sa
625쪽
ss . DE R A TIONE ST V DII seruiebant. Quidam error
amplectuntur ina is authorirnν---
'M 'M D prianum visi sunt sequi pa Enita di in etiam quidam in suis commentariis ipsi sa tentur E aliorum' reserre sequi placita. quod Hieronymus inenarratione epi satione in s i
Vm quandoque a veritate deuiant. inando isti tur palam est, Patres omnes,quamlibet in nes vit in Oco,quo sacra scit plura, ipsius Dei verbum,costitui Etem in Dominusait: Gloriam meam bo.Videreturautem Deum velle sua spoliare illori
apud illos omnia, ut quouis tempore metuere opor '
itis. ita P ς β '' pio licta est. scripta ac dicta aliena sintepon qu0d bonum est,retineat Si autem bonum iesuuod
626쪽
est patribus prodita. Hieronymus de sitis commenta illorum xiis quid sentire omnes desideret, non obscure decla stri placolrat,vbi Michaeae Prophetet caput secundum enarrans, et φη i ait: Exposui iuxta quod mei ingenioli patiebantur μangustiae: Et paulo phst: Si quis autem in lege Domi
ni die ac nocte meditatus, maius habuit studium,maius ingenium, otium gratiamque,& potest depr feciti capitulo probabilius aliquid dicere: non inuideo, non aspernor, quin potius cupio ab eo discere, quod ignoro,& libcnter me discipulum profitebor, dummodo doceat,&ilon detrahat. Rursus eodem capite: V, detur mihi, timuit, sic posse sensus reddi, vel ex pii mi: si tamen prudens Lector nostre rationi acquieuerit. Quid deindE ipse de alienis scriptis statuat, sine dissimulatione profert in praefatione ad Osea Proph. ubi postqua narrauit sibi lectas expositiones in eui de Prop. Apollinarii Laodicent, Origenis, Pierii. Eusebii Caesariensis, Didymi Alexandrini, ita subiicit:
Haec dico, ut noueris quos in Prophetae huius campo habuerim praecursores, quos tamen ut simpliciter. α non superbri sicut quidam meorum a micorum iam per insibilat tuae prudentiae fatear, non in omnibus sum securus, utiudex potius operis eorum, quam in terpres existerem, diceremque quid mihi videretur in
singulis. Neq; diuersum ab Hieronymo definit Au guvinus, primum de se, epistola 7. ad Marcellinum .
ita pronuncians: Ego fateor me ex eo tum numero esse conari,qui proficiendo scribunt,&scribendo prosi cciunt. Vnde si aliquid vel incautius, vel indoctius a me positum est quod non intum ab aliis qui videre id
possunt, meritis repraehendatur, verum etiam a metipsis,quia ει ego, saltem postea, videre debeo si profi
cio: nec mirandum est, nec dolendum, sed potius idinoscendum atque gratulandum: non quia erratum est sint quia improbatum. Nam nimis peruersecti sum amat,qui &alios vult errare, urerror sola tota Qi nid enim melius S utilius,ut ubi ipse errauit,ahi non errent,quorum admonitu criore careat ξ
627쪽
nim mihi Deus quod volo praestiterit ut omnium fiebroru meorum, quaecunq; mihi rectissime displicet opere aliquo ad hoc ipsum instituto colligam atque
demonstre: tunc videbunt omnes homines, quam no sim acceptor personae meae. Plura in eandem sequuntur sententiam. De aliorum porro commentarijs, idcdiserte epist. is .ad Hieronymum: Ego solis illis scriptoribus,qui iam canonici appellantur, hunc tumorem Jchonore didici deferre, ut nullum eoru scriben- do aliquid errasse audea credcre. At. si aliquid in eis offendero literis, quod videatur currarium veritati, nihil aliud,quam mendosum ei se codicem,vel inter' pretem non assecutum esse quod dictu est vel me minime intellexisse, non ambigam. Alios autem ita te oo, ut quantalibet sanctitate, quantave doctrina pre polleant,' non ideo verum putem quod scripserunt, quia ita senserunt.sed quia mihi, vel per alios authote canonicos,vel probabiles rationes, quod a verita te non abhorreat,persuadere potueriit. Rursus epist
Di. ad Fortunatianum. Neq, quorumlibet disputationes,qua uis Catholicorum & laudatorii hominum veluti scripturas canonicas habere debemus, ut nobis non liceat salua honorificentia,quae illis debetur lio minib. aliquid in eorum scripturis improbare atq; reas puere si sorte i nuenerimus quod ali ter senseri ia i , Τ veritas habet diuino adiutorio,velabaliis intellecta, vel a nobis. Talis ego sum in scripturis aliorum,qua les ego volo esse intellectores mearum. Tantum ille. Plura addere ex iisdem vel alijs scriptori b. vel ex Graci . tiani decreto dist. 9. superuacaneum fuerit. . seruatio II. Qua ratio Quia verb iam perdissicile est videre ubi error sit, ne Theo- ubi non sit: ideo conuenit patrum lucubrationes
roierit es nostrae religio: satis instructum esse, illa in ise oeulat, dicare sic satis queat,quid secundum praescriptu ver ne in lea bi Dei sit in Ecclesia approbatu ac sequendu quidue dione ra- damnatum ac fugiendum M ad legendos patres se
628쪽
componens istud no praecogitat, eo videtur mihi esse trum sit loco, tuo qui sedato mari, se comittit nauigio; sed ubi pro ve- paululii processerit, subitb fluctib. periculosissime co D Rdmi '. cutitur,auvum minime credit,in scopulum Syrtim - 've impingv: Poterit autem labore haud ita magno candidatus Theologiae hac in re iuuari,a tq; ad uel suspericula ingrudita muniri. Prima igitur. de postrema, adeoq; certissima ratio cauendi, ne falsum pro vero quis admittataraec est, Quotiescunq; locus scrupulo fusoccurrit, sacra consul et Biblia sin quibus oportet Malde exercitatum es. inque his undiq; dispiciet, e dyel pro eo loco, vel contra eum dicatur'. Ex congcitis veris apertis & consentienti b. senten iijs, expedi te colliget certa pro nuciata, siue dogmata. At quia nequa aqua in omnibus suppetit haec facultas, neque perinde procliue est cuiuis, statim quaevis in libris sacris inuenire,oper precium est, libros locorum communium. quales supra aliquot commenda uinatis,aut etiam mpusculum inscriptum de definitionibus Ecclesiasti corum dogmatum,diligenter, & a capite ad calcem liercurrere. Si quidem selet hoc definitionum opuscuum,monumentis Tertulliani, A ugustini, interdum etiam aliorum apponi: idque non aliam, meo iudicio,ob causam, quam ut in talium authorum lectio ne adolescentes perpetubadiunctum haberent hunc quasi fidum collegant,aut magistrum potius, quem in obscuris ac dubijs consulerent. Quamuis utiliter quoque commentarii quidam aduersus haereses,quales
editi sunt ab Epiphanio, vel alio quopia succinctius disputante adhibebuntur. Fieri non potest,quin his lectores candidi iudicium de dogmatib. Christia 'aiae religionis tantum queant assequi, qu tu satis ritad nauigandu securian profundo & aestuoso si ptorii Ecclesiasticoru pelago. Eoq; magis necessario est sequi, quod in praesenti damus consiliu,quis rariores extant scripturaru interpretes, in qui b. non inu nias u vel plura dogmata pro voluminum nume .m dc amplitudine a quibabhorret secuta posterilaa. Tertula
629쪽
Tnumera Tertullianus, Irenaeus, Victorinus, Papias. Lactantio qu' u tius, Mettio dius. Ic alii praestantissimi viii,subsci ipsed in ς xxψ runt Chiliastis in dogmate de mille annis, quibus quo, hi Christu cum suis electis regno exteriin potiri ante tres quida scculi consummationem in terris deben quod tamelapsi iunt postea magno consensu&scripturarum patrocinio. Qui in ab uniuerta repudiatum est ecclesia. Nominatim v ae tulit 3 ro vitari illa in Tertulliano oportet, quibus accedit 'ρ, ρὶ 1di Montanistas,dum Videlicet praedicat nouum paractetum,&nouam prophetiam, dum secundas danianat nuptias, negat sugam esse licitam tempore pers cutionis. Idem insuper impugnatur, quod animam ex traduce prodire asseruit: etiamsi no admodum re- Qiij in Cy luctatur ei Augustinus. Cyprianus sanctissimus marprianistri tyr, diuersis locis confirmat eos in orthodoxa Eccle-pxi ς; ς' si a. eiserebaptizandos,quos pridem baptizarunt haeretici: quam opinionem ipso yiuo dc praesente stabi liuit Carthaginensis. synodus: ipso mortuo, prosec tus & tutatus est, reserente Hieronymo, Dionysius
Alexandrinus: sed frustra quippe quam alia sy nodus
funditus deleverit. Origene sanctior, aut doctior, aut laboriosior vix quisquam vixit: at fragmenta inte. - rim, quae ex aliquot librorum millib. supersunt ali cula, innumeris scatent prodigiosisPlacitis,atque con- uincunt, etiam eum in his, quae ad doctrinam fidei propriae pertinent,turpiter hallucinatum. De errori- Θbus cauedis in solis libris Hieron se Hilarii at Auitum epistolam. Iudicaturiore, ' Hilarius Christi meritis non parum detrahere, cum ei diuersis locis tribu i corpus nullius prorsus dolo- ris capax:&famem. sitim, lassitudinem, caeterasque . . eius generis affectiones, non fuisse naturales in eo, iph mi sed aliumptas Epiphanio cruditi vitio vertat, quod . . in Ancorato, verbum illud Christi, Pater maior me . . est, ausus sit interpretari, verum esse etiam de diuina 'Christi natura: ut reliqua omittam,veluti qubd Christum' dixerit instante morte, non serib, sed simulathran tun ad illudendum nimirum diabolo, inaui IA .
630쪽
via se auerteretur pastionis ca lix: itent de aetate dc te pore mortis Christi, multis aliter, quam caeteri pronunciariti paeterea disputans aduersus Aerium, asseuerat ab Apostolis praeceptu,ut sex diebus ante Paccha non comedatur niti panis cum sale. Plerosque
offendit in Ambrosio qubd in allegorijs sit immodi S. Ambrocus,& nonnunquam a mente sacrae scripturae procul
discedat: qubd Petri negationem ita excuset, veluti si
Christum hominem tantum,non autem Deum negasset:quod post diuortium factum, permittit viro,
ut adiungatur alteri, repudiatae vero non itidem,&c.
MalEaudit,accusaturq; Hieronymus,dum pro virginitate propugnans aduersus Iovinianum, coniugio est 'μη videtur iniquior, omnem ei dignitatem prorsus adimens,digam iam verb,& nuptias secudas vel tertias, eodem prope loco, quo scortationem habet. In lucu brationibus Diui Augustini, quae reprεhensione di Augustigna in sint,non piguit ipsum sito ore in libris retractationum confiteri,&corrigere: quo quidem facto exemplum de se reliquit admirandae cum prudentiae tum masiletudinis,quod ad hoc tempus nemo imita us est Utinam imitarentur,quos maxime decebat idticere,& qui id agendo ecclesiis mirifice coniterent. Neq; hodie eruditi adstipulatur Augustino,astruenti,iniantes.qui absque bapti sino E viuis excedunt, aeternae damnationis reos existere. Sustulit etiam ecclesia eidem Augustino probatam consiletudinem,qua insantibus impertiebatur eucharistiam. Quid, quod Graeci ra- nonnulli de veteribus Theologis , maxita Graecis, xxς no comperiuntur in quibus tam locis aliquo modo τονήσειν utpote qui priusquam animum ad religio opinion nem adiiceren t Christianam, Philosi,phiae Platonicae haerentes quod & de se aliquotiens narrat DiuusAugustinus inunx addicti eademque imbuti plurimum fuissent. Posse nins eadem ratione de alijs multis striptoribus Riccc dentis aetatis, tam Graecisquὶm Latinis, similia in medium proscrre: verum quando ex his, quae dicta sunt,conspicuum satis euadit, quale de caeteris iudin cium