장음표시 사용
641쪽
guendis opustillis supposititiis, a pruriis ac germa nis apponere: qub dispicere aluescant studiolr adolescentes, ex qualibus libellis rationes & firmamenta expromant grauioribus disputationibus admouenda. Neque enim consultum est, ex quibusvis quaevis in medium afferre. Obseruatio IIII. A euius Consultissimum porro fuerit,studiosos auspicari modi scri- lectionem, tum a scriptoribus, tum a libris faciliori Ptoribus bus, qui nimiium materiam minus arduam & inuo-yli Ethai per ractant; in quibus docendi ratio apertior ditu, te , di familiarior: quorum denique cognitio plus ctione au Vtili ratis creditur paritura. mobrem ego Theolo spicari de giae candidato, primo loco obtruderem ex Patribus. beat. Cyprianum proxime Basilium, inde Naganaenum. tum Clarysostomum. Nam hi populari docendi ratione anteire cuctos putantur. Post hos: Augustinii, Hieronym. Ambros. Origenem, caeterosque pro arbitrio legendos commendo & committo. Ex multis aut tem horum libellis,&prius&maiori cura semper e cutientur,qui breuioles,magisque peruit existiit, a que magis accommodati pr senti ecclesiarum statui. Dissicilium verbii brorum,oc eorum,qui tempori noperinde congruunt. lectio differatur in tempus ma- . t gis opportunum, Malitiosae mentis opinionem de se concitant, qui ut quicquid est abstrusissimum dc profundissimum, ita auidissime rimari expetunt. Obseruatio V.
cuiusd. 6 Oper pxetium est diligenter expendi cuiusque geperis argu nus Operis, hoc est,argumentum, siue de quare inscrimentum batur,atque formam. Etenim hac via rectilis intelli
diligenter ges,quid tibi in progressu sit expectandum: clarius expenden videbis quem ad scopum cuncta dirigantur: & num instituto serviant, an secus: praeterea de authoris i genio de viribus in docendo,di cedove iudicium re se iptores ctius facere poteris. diemadmodum autem deligui pro diuer- scriptores variam ac multiplicem materiam explica
Lx xς in ' dam: sic deligunt quoque tiuersam docessi formam, qua
642쪽
qua quod cupiunt,exequuntur. Primum quidem, teriarum quando sacram interpretantur scrip turam alij libros diuersam integros a capite ad calcem suscipiunt enarrandos,a- Iii aliquotam tantum libri partem, ea naque prolixio formam rem vel breuiorem,qilomodo visum fuerit. Praeterea quidam certos locos, vel capita in libris sacr3s explicant,&breuibus annotati unculis cuncta absoluunt, quomodo Augustinus in Psalmis nonnullis, dc in . Iob: obscuros quosdam locos succincte illustrauit. Quidam perpetua serie,ac certa methodo percurrunt singula: qua ratione Hieronymus interpretatus est Prophetas, A mbrosius Pauli nas epistolas. In his vero omnibus, tenue orationis filum,atque dicendi genus concisum licet conspicari: quale nunc scholasticum,appellamus. Alii verbfusius atque splendidius
suas prosequuntur enarrationes,& locos diueris plenius expositos admiscent,prout temporis,peribnasu,& locorum ratio postulauerit. Estque id genus docendi populare,& ad captum multitudinis, in qua varia
sunt ingenia,comparatum. Pertinent huc commcn-.tarii in homilias distincti:quales leguntur plures Origenis ci Chrysestomi nomine. Annumerentur porib his libri separatim conscripti, ad certos locos scripturarum intelligendos,cuius ordinis sunt commentarii Augustini, in quibus exponuntur locutiones, siue phrases aliquot sacrorum librorum, item quaestiones variae ad utriusque testamenti varios libros concinnatae,cum illis, quas rogatus ab aliis seorsum enucleavit Epiphanius.& Robertus Abrincensis episcopus disseruerunt de ponderibus & mensuris, qua- rum fit in scripturis mentio: alius de locis HebraiciGcircumseruntur aute hoc titulo libelli nomine Hi ronymi, Philon is: alius de vestibus facerdotalibus: alius denique de alio argumento ad intelligendas di- 'uinas literas conducibili. Tantum de explanatione
Clterum quando descendunt Patres, ad locorum Cniusin communium Theologiae patefactionem,utuntur fa dimeth ne α
643쪽
es autho ne&hic diuersis tractationum formis. Quandoque
res in tr - volumina conficiunt, in quae omnes praecipuosio ctati QRς cos Christianae relissionis coaceruant, quantumque eismuni u axi ex enarrant: quales scriptores aliquot supra enu tantur. merauimus. Aliquando Vero Vnum aut alterum lo- . cum communem seorsum excutiunt: ut de trinitate
de prouidentia Dei, de praedestinatione, de peccato, de peccato Originali,de Baptismo,de Eu haristia, de gratia,de fide & operibus,&c. Atque hic magna est libertas. Modo nanq; oratoria quadam magnificentia
sublimiter, modo vero presse& argute propemodicphilosophorum more negotium peragunt. Aliquando idem expediunt institutis elegantibus disputationibus,in quibus falsa dogmata aut Philosophorum
aut haereticorum acriter confutant, quo spectant libri omnes conscripti aduersus haereticos. V ideas proci terea ad locorum communium, siue simplicibus, sitie compositis thematibus exprimantur, tractatione. adhiberi a Patribus,interdu epistolas, aliquoties dixlogos, nonnunquam orationes & conciones subindE quaestiones ordine propositas, tum apologias, deniq; quamcunq; libellorum sormam in quovis disciplitiarum genere usurpari solitam. Nam nulla extar, quae locorum communium explanationi non possit vecte accommodari. Postremo i ii his, quae in publicum emissa sunt a Patribus, ad institutionem dc guberna. tionem Ecclesiarum, non minor libertas & varietas
conspicitur. Itaque quidam libri inscribuntur defun i ctione Ecclesiastica in genere: quidam de certa ali qua illius part quod&supra ostendimus. Et cum bona pars hic expediatur narratione historica ut in Ecclesiasticis historijs&similibus: item forma con- omnium nestarum praeceptionum,ut in conciliis & synodis patu ubi, ' Micis necnon dc in deliberationibus, vel consilijs pri
tres ordi- Apologiis,Orationibus, homiliis, quaestionibus ple
nes redi- raque inuenimus discussa. Cum igitur omnes san-Mox V ctorum Patrum lucubrationes deduci hunc in m dum
644쪽
t ius o LOGICI LIBER Ii II. ue s
. dum ad tres ordines siue classes necessium sit, nempe vel ad interpretationem scripturarum, vel ad explanationem locorum communium, vel ad Ecclesiasti cam gubernationem: operaeprecium sane est, simulatque titulus, vel argumentum libri alicuius proponitur, expendas in primis, ad quem ordinem ex nisce tribus referri mereatur . Dehinc quod ad operis fori Deeorumniam attinet,animaduerti par est, quousq; decorum in autho- pro ratione sormae adhibiti observeturiquandoqui rum seri
dem aliud decoru spectatur in epistolis, aliud in di/- iubar, hi
lo is aliud in historijs, atqueita deinceps.V t autem re--εete iudices de quocunq; scripti genere, multu in se quenti consideratione tituli, & obseruatione decori
β η ς' N0 cnim scriptorum modo, verum etiam
lectorum interest, operis quod in manibus est, titulusaephatque attentE contemplari. Quae autem decora in unoquoque scripti genere spectari debeant, no est nostri instituti ostendere. Obseruatio V LPerutile fuerit inuestigare tempus de occasonem, Inuemga qua opus quodq; conditum sit: imo quis rerum sta tus, maxime in Ecclesiis tum fuerit,cum illud scribe retur. Incredibile, quantam lucem ad recte per ipL Et qua osenda scripta Patrum,consideratio status Ecclesiae sit easione. allatura. Id quod paulo post liquidius patebit. author ad QDndo igitur propositum est veteris alicuiusTheo scribendalogi monumenta euoluere disquirito in primis ex li νςRς ix bris, qui vitas vel scripta eruditorum percensent. - ius Imperatoris, vel Pontificis Romani aetate ille fuei rit in precio habitus. Tum historias,si fieri potest , int manus sumito, sed praecipue Ecclesiasticas, atque in his res memorabiles annorum circiter centum, par- tim quidem quinquaginta antecedentium, partim vero totidem sequentium aetatem illius Imperatoris vel Pontificis collustrato, necnon singula, quoad lu
' cet,animo complectitor . In tot autem annorum so
rie haud difficulter quis Ecclesiarum fuerit stat',hoc L est, tranquilla ne &pacata fuerint omnia,an secus .dci num
645쪽
num religio incrementum acceperit, vel potius inum inuta fuerit atque obscurata, notabis. Etenim a Luertes in primis, utrum tyranni aliqui, persecutiones mouendo,uel alia ratione Ecclesias infestaverint, an
ex aduerso Reges &principes benignE eam fouerinsi& contra vim nostilem susceperint defendendam. Dehinc an haeretici, schismatici, vel alij homines,n uas diffici lesque attulerint quaestione unde glisce tibiis disceptationibus, odiosissimis altercationibus. pax erepta, dc perturbatio publica piorum secuta sit.
Post haec, utrum ad sedanda auertendaque comm
nia incommoda, celebratae sint synodi, in quibus, vel de dogmatibus fidei, vel de institutione 5c ordinatione Ecclesiarum aliquid sit . constitutum & euulgatu. Qui praeterea viri eodem tempore clari extiterint, siue episcopi, siue doctores, qui eximia sua eruditione conati sint Ecclesias conseruare,haereticos Hierosque aduersarios compescere : aut qui in aliis disciplinis praeluxeri ni scriptores,quosve libros iidem omnes e miserint in lucem . Haec,&quae his sunt cognata, porter apud historicos summatim indagari: utpote ex quibus depraehendere ratiocinando licebit, quis tunc Ecclesiarum fuerit status. Vbi igitur de illis omnibus certi quippiam acceperis: tum in legendo vel
ri scriptore veriaberis, non modo tuto, Verum etiam cum voluptate atque fructu. Etenim qua occasione
opus quodque conscriptum sit,cito percipies, singula non miniis acri expendes iudicio,quam si eodem ipse vixisses tempore, de omnib'insuper quorum fit
in commentarijs illis mentio,reddere rationem p teris: denique perpauca tenebris obdu ha supererunt, quae erui atque in lucem protrahi abs te non queanta Itaque diligenter explorata ex historiis ratione temporum,ad uertes quosdam, quoniam Vixerunt, quo tempore Ecclesiam persequebantur tyranni, lucubrationes suas opportun E instituisse, ad confirmandos&consolandos credentes: atque conscripsisse exhortationes ad constantiam i u confessione fidei, laudem
646쪽
patientiae,de dignitate martyrii remedia & consolationes aduersus mundi vana ludibria atque insi- , dias, de contemptu rerum fortuitarum, contra gentiles, de prouidentia Dei,contra idololatriam,apologeticos pro religione Christiana,aliat id genus congruentia ecclesiarum statui. Omnia autem haec cer nere licet, longe maiore acrimonia, de ardentiore spiritu perti actata, quam quae postes sunt edita, ubi s datis tempe atibus,dabatur piis in tranquillo ocio agere. ado vero eruperunt noui haereses, coacti sunt sancti Patres ad eas debellendas educere omnes suas copias,& quaecunque captare consilia, strata gemata proferre,quibus funditus deleri illas posse confidebant. Unde cum Arius veneni sui contagio oerientem prope uniuersum insecisset, permulta sancti Paties eduxerunt quasi Elatebris, quae alias nunquaartitissen Esubinde etiam quan cunq; comoditatem nacti,etiam paululum ab instituto digredientes, de diuina triade & personarum aequalitate disseruerit t. Quod ut ab antiquissimis illis, Tertulliano, Origene priano non fiebat, ita ne nunc quidem a iuniorib. viquam sit. sublata videlicet occalione, nihil mirum
si desit actio,& ubi nulli talsum dogmatum asserto
res superant haeretici, ibi necessitas non postulat con- ira eos ut disputetur. sicut autem in redarguendis
sit sis dogmatibus, ita in carpendis vitiis, pro tempore atque occasione oblata, modo seuerius vel indulgentius,dc modo durilis vel blandius, denique mod5G. - 'Parcius Vel.copiosius patres locuti sunt. D. August. inebrietatem acerrime inuehitur, diuersis locis: sicut Chrysostomus crebrb & multis disserit aduersus eos, qui iurare sine causa assueverunti. quod illis temporibus haec vitia sic inualuerant, ut apud plerosque pro
vitiis vix haberentur. Idem August. natura clemens ec mitis,maximEcupiebat haereticos lenitate ac mansuetudine permolliri, atq; intercedebat apud massi- doeet D
stratum ne grauidsin eos animaduerteretur: cum Augusti-xideret hac via se nihil proficere praeterea Donatista- nu . Oo rum
647쪽
rum lc Circuncellionum indies magis magisci; est ardere furores . ac ne ab homicidiis quidem & nece orthodoxorum eos abstinere pronunciauit tandem,ciuiliter peccantes, Sc palam flagitiosos, etiam ciuili ter puniri debere. Gadere legantur epist. 8 ad Vincentium,&so. ad Bonifacium comitem. Iam vero
praeter quaestiones de dogmatibus fidei, subinde Ῥ- positae runt, quaeda in de rebus medijs,atq; aliae quide aliis temporibus. Cumq; de his varie dc libere quida deianirent, peruentum quandoq; est corruptis videlicet adsectib.&φιλωνιώα: qui no patitur, ut quisquase victum confiteatur)huc impellentibus,ad diuturi nas atq; periculosas contentiones. Quis nescit, de celebratione Paschalis, quantae excitatet olim fuerine inter ecclesias Orientales & Occidentales tragoediaer Neq; diuersitas illa in celebratione paschatis, causas' adserebat,si quid possum iudicare, sufficientem, ob quam Vilior episcopus Romanus,orientales omnes anathema esse iubendo, concordiam totius orbis di scinderet: ac merib eum repraehendit Irenaeus apud Eusebium, historiae ecclesiasticae libro quinto, capite vigesimoquarto: improbat similiter id factum Socrates Constantinopolitanus, tripartitae historiae libro Dono, capi te tricesimo octavo. Itaq;&de eade quae stione.& de pluribus eius generis reperiuntur nonnulla a veteribus perscripta,illo quidem saeculo pe necessaria,& cognitu dignissima: caeterum si antecedens vel sequens spectes saeculum,exigui esse moni ii arbitreris. Atqui si tales dispu ationes in manus
cuiusquam hoc tempore veniant, emo otiosas de steriles omni labesse ducet: quin potius ut quae pexutiles ecclesiae quonda fuerint, venerabitur atq;aexosculabitur: illud secum certo statuens, quemadmodu & res est, nos ecclesias pacatas,plenius, quam' ante.ςdoctas. . rectiu etiam ordinatas nunquam fuisse a maioribus nostris accepturos, si disputationes illae non fuissent aliquando enatae. atq; feliciter diremptae deinde re
stareadhuc in hi dem, vel probationea quas, vel docta
648쪽
ci methodum quae si quando sorsan iubemur de ne
gotiis non valde dissimilibus pronunciare, ira a no V- sui esse nobis possent. Nec dubium cuiquam sile pota 'test, sanctos Patres, cum peruulgarentur, atq; in ma.. nibus iactarentur quaestiones po ecclesias, interdum hora nulla concellisse permotos autoritate alioria, vel maioris partis consensione: quae tamen alias si noula
exactius perpendetes, aut quanta mala sequi pollent Praecogitantes, linia quam fuissent concessuri. Cuius rei dc cumen tu quoddam habem istin illis, qui adhae- nserunt Cypriano in concilio Cari ginensi, cu cau- . ia eorum ageretur, qui ab haereticis baptigati ad ecclesiam reuertebantur, Atq; hodie sane apud multos cude doctrina religionis sermo est, maius authoritas, a tecta ratio ipsaque veritas pondus obtinet. D. Augusti nus nonnulla suis admisi uerat opusculis, quae Pela- pius haereticus postea rapuit ad stabiliendum impia suum dogma Certu vero est, si August. cum illa stri beret, cogita siet aliquando pertrahenda ad patroci-nxum erroris Pelagiani, circumspectilis exposuisset singula, nec fuisset necesse pleniorem verboru storii interpretationern Retractationum libro primo, capi. te nono addere. Gennadius author est, Iulium episcorum urbis Romae. scripsisse de incarnatione Christi egregie confutabantur, qui in Chri
sto sicut duas naturas, ita duas quoque pet mnas con-uituebant sed postea iudicata est ea epistola pernicio ia, quippe ex qua Euthycianae & Tim citheanae perfidiae extracta sint fomenta. Eiusdem fere generis quod connivere aliquoties sancti Patres solent in re- , ceptis Vulgo erroribus,quamuis gentilitatem in pn- γ 'teresipientibus Tametsi enim hos non aperte probaxcitamen segnius etiam improbare visi sun ac sorsi Vigili/α aenideo, quod se prorsus abrogare posi e diffiderent. V le est, quod quidam Patres,& in nis alicubiri ustu ''. vi'us, commendant studium imperitae plebeculae,ad .s ' id εWpulchra inartyruna concurrentis, & vigilias atque illinc sui
649쪽
dissimulat, se aduertisse,qubd multi cum superstitio
ne, quidam etiam lasciue, praesertim in conuiuiis, illas, cerent.Sic namque ait libro de moribus ecclesie Catholicet capite trigesimoquarto. Noui multos esses pulchrorum Sc picturarui' adoratores, noui multos
osse,qui luxuriosiisimEsuper mortuos bibunt, & epulas cadaueribus exhibentes,super sepultos seipsos stapet ant, & Voracitates ebrietatesque suas deputant religioni. Eamque ob causem epistola 6 . ipse adhuc, preabyter ad A umium episcopum scribens,modis nanibus petit &madet, ut vigilis ac conuiuia illa ata. rogentur ,adiiciens,in Italia,&alijs ecclesiis Europae multis,consuetudinem illam vel non fuisse recepta, vel pridem abolitam.qua de renon nihil etiam Con- sessionum Iib. 6. cap. a. H ieronymus insuper pro iisdevigiliis ad sepulchra martyrum,non argumentis mo. do oppugnat,veram etiam conuitijs flagellat Vigia tantium:si tamen ea expendisset, quae Augustinus praeterea oculos conuertissetad ossendicula in vigi
liis illis tunc passim conspecta, propter quae tandem ubique sunt publico Ecclesiarum consensu sublatae. egisset haud dubie paulb modestius. Aliquoties res G inni scriptores ecclesiastici quaedam suo tempore in ecclesiis recepta, quae tamen sicut prioribus saeculis. fuere incognita ita posterioribus sunt omissa atque obseruari desiere. Q d maxime verum est de ri tib. 4 . . dc Hremoniis,quas singuli prope describunt diuersas
prouttunc in omnibus prope ecclesiis,quae loco,tem, pori,&personis existimabantur congruere, ea liberE Mistituebantur, vel rursus abrogabantur. Vnusquis
Multa in que igi'ur,quae eius sunt generis legens , nihil ali iidi scriptis ve secum reputabit,quam tunc fuisseilla usitata,quo loxeru nota eo scriptores ijdem vixerunx: caeterv iustis de causis sa' - sunt, clam aliquam mutationem, ideoque ad nos minas
pertinere:posse tamen rursus usurpari,si modb ad ec nunquam clesiarum aegificationem ita expediret. Quidὶ da
intelliti multa sunt in commentariis veterum discussa, quot
Eoautic sine testartita historia nunqua possis intelligere. Ho
650쪽
lias Chrysostomi de exilio suo,de Eutropio praese
inde Babyla,de Iuuentio&Maximo martyribus, Amultas alias nemo,nisi,qui historias ecclesiasticas in Primis tripartita appellatam, siue scriptores,ex qui- Dus eadem est conflata, collustrauerit,assequetur. Ide statuas oportet de multis scriptis Nazangeni,Basilii. Hieronymi,Ambrosij, Augustini,quorum argum in occausas e historiis ut petamus, ipsuos cogit necessitas. Cuius rei etiam ante meminimus,cum de hi storijs ecclesiasticis sermo esset a nobis institutus. n etiam ex ratione temporis,atq; statu ecclesiaruexplorato, rectius iudicare poteris de multis loquMi - .sormulis atq; phrasib. quibus sancti patres usi sunt.
A nte Arii pestiferum dogma auditum,'ocabula Omosion,&4isserta tiones περιτης -iας λόσεως inc5mentarijs scriptorum no erant diuulgatae, iatqui propter Arianos,&haec&alia quidam omnia ideinceps orthodoxi suis lucubrationibus libenter dataque opera admiscuerunt. Et qui obseruat,inquam aetatem inciderit Gregorius primus, miniis mirabi- . tur dicendi genus,tu res ac voces pleras li,quas subinde in libris suis inculcat. Essiciunt igitur hae rationes,ut clarE videas, tam esse necessarium ad intelligendos veterum coment rios,ex P:'xare,quia quoq; tempore flatus ecclesiarum fueriti quam quod maxime. Non enim perspicies, qua occasione, quid scriptum dictumue sit, aut cur certa amumenta a quibusdam authorib. explanata:
sed haesitabis sns uentissim & tanquam in tenebris palpans oberrabis,inad tanquam in nouu pervectus orbem miraberis,eruntq; peregrina tibi omnia, si historias temporum, quibus vix erut sancti patres,euot obseritanuere neglexeris. dii apud Obseruatio VII. quo , vel
Merito etiam attendes, apud quos, vel ad quo qμφ' vel etiam de quidioratio instituatur. Nouum no est,i 42sdse mones subinde temperari, pro personarum, apud sermo i