장음표시 사용
651쪽
eruditi apud fratres infirmos, quam apud robusto, aliter deinde cu amicis oc familiarib quam cu hostib. siue philosophis siue haereticis. Ac rursus, aliter cum his, qui se dociles pCebent atq; tractabiles, aliter cum pertinacib.&praefractae ceruicis hominib. Ipse Apostolus Paulus luculenta exempla reliquit visenda in suis epistolis. quippe qui longe alia ratione agit cum grauib. Romanis, quam cu luxui deditis ac delicatis Corinthiis: rursus alia cum Galathis, qui a religione Christiana proph defecerant: alia cum Philippens acThessalonicensibus,qui constantes in fide perstite
runt: iterumq; aliter cum Tito, Timotheo ad episco-
pi munus de: ii natis quacu Philemone priuato, vel cum tota ecclesia. Eadem est causa, cur D. A ugust. in prooemio ad Psalmum ii V. admonere voluit te quocdam psalmos enarra ilia pro concione ad p. pulli,quosdam vero pioru rogatu tantii breuib. scholijs dictan do explanas te. Qui namq; animaduertit, ad quos vel . propter quos, quaeci scripta sunt, explicationia diuerasitatem minus miratur. Maxim h vero locum habet
haec obseruatio in leaione librorum, qui scripti sunt aduersus haereticos Etenim in scriptoribus qua nil bet praecellenti b. plerunq; depr hendimus, si quando enarrandas suscipiunt scripturas satis candidE & p
re eos id facere, ac suauiter tum decurrere eorum ora
tionem, instar si uminis lentia ac molliter labentis. At vero ubi sermonem instituunt cotra aduersarios, ataque disputant cum haereticis, vel alio homin una ge--nere,a ut etiam pii inter sese i hic cito ebullire vim quandam devehementioribus adsectib. & oratione eoru inllari, intumescere, paulatim Vero magno pro, silire impetu: non secus atq; flumen, i de excelsis c taractis praeceps ruitiac deinceps Vorticosum rapid
que quocunque sertur perrupit, & obuia quaeq; disjcit.
Itaq; scribentes aduersus haereticos, Videntur interdunimio zelo accest,adeb ut ii cospiciantur coim tia, maledicta, diras execrationes in f, reticos euomere, qui
652쪽
Arianos, in Hieronymo velitante cum Vrgilantio, Ioviniano, verum esse, quod dicimus, depi qbendes. ties enim illeArianos vocati inpios,blasphemos Pestes antichristos, satanas Hieronymus vero conuiciis,plan, serreis aduersarios verberat, & quem semel
constituit prosternere eum totis plaustris contumeliosorum verborum obruit, sancti ho
Nescios an qui sit, nonnunqua sancti hominea imine, in zelo quodam gloriae Dei augendae comoti, ardentes terdu bo-α inflamati, ea perficiunt, quae nos mirari potius, si no zelo imitari debere quispiam arbitretur. Qim in genere est, quod Moses ira percitus,alioqui mitissimus,cos renit tabulas digito Dei scriptas. Exod 33. quod Ioann. Baptista Luc. 3. auditores vocat progeniem Viperarii, plane Paul. Apost Galat. appellat ἀνοητους, id est, stultos, ve nόn imi- cordes,Gala. 3.&α Nihil putant viri sancti indecorsi x Ru quod modo pro ἱncolumitate ac dignitate glori Dei
tuenda sit. Neq; insuper ijdem ita prorsus carnem omnem exuunt, ut humani nihil in eis sit reliquum. Quae cum ita se habea nt,equidem arbitror, obseruationem ha nc non esse abs re propoli tam.
Obseruatio VIII. 'Minimὸ pr tereunda est locorii, in quibus illustres Quomo-
scriptores egerunt, consideratio. Quemadmodum a
lia alibi est ecclesiae facies, ita diuersis locis diuersa subministratur scribendi argumenta. Ac ne quidem erupti quibusvis in regionibus quaevis disputationes Oppor expendetane mouentui . His, qui egrotant, non qui sani sunt, da.
rorrigitur medicina:&in quibus ecclesijs perturbat pleraque geruntur,mini m. mirum, si in ijsdem no uae agitantur quaestiones. Hinc autem sit qubd Hi . ronymus habitans in Pal stina, ad id tempus sic satis quieta & pacata, non habuerit materiam dictusas scribendi, quas Augustinus agens in Aphrio,vbi Manichaei, Pelagiani, Donatist , Circuncelliones,&qui- dam ali caelum terrae quod dicitur quantu in ipsis ra permiscebat Ambr'. ve b vivens in Italia, decer- trabat ςum quibusdam Arianorii reliquiis, a citcroru
653쪽
haereticorum molestiis utcunque vacuus & liberatus Est insuper locorum varietas in causa, curritus Vsmadeb multiplices a Patribus descriptos videamus: in singulae,non dico prouinciae,sed diocoeses di ciuitates proprios quosdam ritus olim retinerent. Ad haec cum peculiarem quandam dicendi rationem quisq; sibi sculpat & cudat; tum vero in quorundam sermonibus dissimilitudo aliquanta aduertitur,exqua,c ius quisque rationes sit,aliquo modo licet agnoscere Itaque in Tertulliano, Cupriano,Augustino,Arno
bio,statuunt, qubdadjysum&dictionis figura attinet, nescio quid duriusculum dc Punicum, in Nil rio,Seuero, Sulpitio. Prospero quiddam floridum Mamoenum,spirans Gallicum ingenium atq; ita deinceps,deali rum gentium scriptoribus eruditi pronii, ciant. Neq; est cuiusuis,de hac re iudiciu facere autem diuersitas tota a lociri seu regionibus ipsis q. mqnat. Breuiter contemporanei fuerunt BasilusM gnus, Gregorius Nazangenu ,IoannesChrysostom, Graeci,&ecclesiarum orientalium lumina eodem autem saeculo,uixerui tres Latini praestantissimi,& magistri ecclesiarum occidentalium, Hieronymus,qui Naz naeniat; quando fuerat auditor,Amrrosius, Augustinus,sed sicut in diuersis egerunt provinciis ita nacti sunt ocosionem e plicandi diuersa argu .
menta. Quanto autem maior erit argumentorum α. quistionum discrepantia,apud eos,qui non locis 'aodis, verum etiam temporibus vixerunt diuersis 3 Ae valde admiranda est nae in parte Dei prouidentia Hae dites, 4ςmper enim quibus locis atq; temporibus inflati hoeYolienti mines; Sc impostores asathana impulsa, falsi sparse bus, sema runt dogmata ad decipiendos incautos simplic etia Deus iisdem locis atq; temporibus Deus eximios aliquos pr*ςl xos viros sancto suo assi uit spiritu,qui pros ita dobria propugnarent, impias vero opini0nes detexet. N
ter resiste eadem plurimos eti in produxerit doctores orthodorenti xos,qui illi copescendis sussicerent. Ita v cxi plurimi
654쪽
haeresiarchae caput extollerenti' Ecclesiam hinc in dE quasi di uertis cohortibus a imis instructis ini
Peterent,quaterentque,tunci s celeberrimos illos M*ctores, quos proxime diximus, tanquam de caelo toris immisit. Atque tunc quidem Eunomiani, Macedoniani, Anom i, in Asia facessebant pijs negotiii. sed inuenerunt hi strenuos antagonistas,praeter Basi itum,Gregorium Nazanaenum, Chrysostomum,et . iam Apollinarium, Didymum,Alexandrinum,Gregorium Nycenum. Non pauci etiam tunc in Aphri-ca,ut dictum est,moliebantur aliquid aduersus sponsem Christi Ecclesiam: sed repressi iis ilex sunt bAusustino,&quibusdam alijs Christi athlaetis. In Europa,ad domanda haereticorum monstra labores tantu non Herculanos subluerunt Hieronymus& Ambrosius post hos etiam Prosper & Faustus, episcopi apud Gallos clari.Vsq; adeb Deus Ecclesia suam nu quam prorsus destituit. sed omni tempore idoneos mittens medicos,qui aduersus morbos quibus laborat Eccle-sa,&vulnera eidem ab hostibus inflict , opem ac certa remedia asserunt. Orandus vexo est Deus nobis mannibus assidue,ut nunc quoa; protrudat in suamessem fidos operarios,quorum diligentia ac virtute, ec clesia nunc, si unqua aliB,infeliςiter op effa,repur-zetu haereses extirpentur,doctrina sana ubique pia petun& mox hominum corriga ntur
Obseruatio IV Iuuaberis liquantum ad recth iudicanaum, si de 'emipto' vitae genere,quod scriptor quisque amplexatus est, in Π 'gς quisiexis,nempe,utrum Ecclesiam aliqv m gubernarit episcopus factus,seu pira byxo , an priuatu. Viram quirenda transegerinnum in mpla ciuitate,in celebri schola. 'vel si equeti coetu fratrum publich docuerit,an in v sta selitudine,vel sori apud horridos,impexo incultosq; homines consumpserit aetatem, Nescio sane quis siquicunque publico in mune-
re sunt versati, semper prNςmodum comperiuntur
655쪽
mina,quam caeteri. nequaquam praefuerunt E
clesiis. in disputatio Δis Augustini episcopi,ac Hieronynai vita priuata . quiete, audentis aduersus liqueticos praecipue verbaduersiis Iovinianum,quem uterque validis arietibus impugnauit) deinde in litabris aliquot didascalicis, in quibus dogmata, vel loci communes ex pi ican tur: facile v erit m esse,quod dico, percipiet,quisquis non pigrabitur acri cura conferre. Ad haecqui infrequenti schola, vel numeroso coetu piorum proseisi sunt,ut Origenes, Augustinus, oci
miles, exactius ac neruosius colligunt, aptius disponunt, mouci atq; alliciunt iucudius vehementiusq;, disputant subtili is, quam csteri, qui coram multitudine ac turba se nunquam exercuerunt.
Obseruatio X. Dispicie- Dignum etiam est quod admoneatur, inspicien-xtat et: autoris aetatem
ioib, su qua Opus Unumquodque euulgauit. Poetae narranta, lucubri de oloribu , tubis instante morte canant dulcissime. tiones e- Idem iuste dici queat,&descriptoribus Ecclesiasticis, uulgarui. quos certum est senili aetate multo sanius&suauius, quam in iuuenili scribere. QDm ob causam, quae a Aliter se. senib*s scripta consti terit, ea ta luam senatoria sen-ne , liter tentias accipere licebit,atque sequi in definiendo tu etiam m- tum erit quae verba iuuenibus scripta sic quidem achbius ii ' seuerari intelligemus, credibilethterdum visit, senes buni eadem sorsan fuisse improbaturos, aut nonnihil sal
Quom tem correcturos . Expiscari vero aetatem,qua libros
do cogno. suos quisque legendos multitudini permiserit, tametsi scendum dissicillimum sit, disci tamen illa aliquo modo subin Zyς - ς, poterit. Noniiunquam quidem ex opere, in quod ui sit scriptoria Vita, vel Catalogus librorum eius extat de as lucubra scriptus Quod genus est,quod Hieron in lib. de striationes edi ptoribus Ecclesiast. ait,Theodorum siue Gregorium durit. Neocaesariensem admodum iuuencscripsisse Lactantium Firmianum Vero
656쪽
seleniq; a Victorino Afro aetatis decrepiti homine, xios in Apost. dcc. A liquando aeta id collipi mus ex hi
lora js Eccl. in quib quo tempore maxime floruerint, ut quando administerium Ecclesiasticu fuerint ac citi,exprimitur.Sic vero tripartitae Historiae ii cap. 3. Socrates Constantinopolitanus refert de ne Chrysostomo: Zeno episcopus. reuersus Hie lymis, Ioannem instituit in Ecclesia Antiochenale oorem, in ossicio adhuc positus, librum euulgauit c5tra Iudaeos. Post modicum vero tempus etiam diaco a Iatum a Melitio promerens, de sacerdotio alium sticit librum aliosq; plurimos explanavit. Vides, qua PDrha volitarint per manus hominia opuscula Chr)sostonii. Interdu consideratio rerum gestarum in Ec. Hesia vel Rep. quarum ipsi inter scribendum memi nerui,aliquid de aetate suggerit Aliquoties ex ipsoru verbis,quib. vel aetate suam aperth testantur, vel quo ordine,quos libros in publicii emiserint, ipsi insinuant. Prioris formae exemptu esto, i Hieron. refert, L L puer i pse esset, atq; in Gramaticae ludo exerceretur, interfectu Iulianum: anno autem 6.consulato Arcadii Augusti,&Annicii probi se aetate fuisse prouecta,
atq; tunc enarrasse Zachariam Proph.& misisse commentarios ad Exuperium Tholosanu: quorum illud legitur in expositione 3. cap. Abacuc, istud vero in prifatione ad cap. 6. A mos. Ad posteriorem formam perithiet,quod iderii Hieron. in epistol. ad Augustinum vocat se m. hunc vero iuuenem :&state filium,uamuis parentem dignitate: quod in pr satione ad Abdiam Prophetam ait, se in adolescentia enarrasse, eum Prophetamsensu allegorico: civiliter adolescentem & Rornae agentem, se emisisse disputationein aduersus Hesu edium scribi via interpretatur cap. 4 .
Ezechielis: senem autem,&cano capite,&corpore imbecilli exposuisse Amos, Abdiam, atque aliosq.osdam Prophetas, idque triginta plus minus annos, Ἱκγstquam Rhςtormn scholas relicuisscti
657쪽
, Iam saepenumerb eo ordine collocati extant tractatus, quo fuerunt ab authoribus primum conditi: ut non dicam, quod ipsi quandoque mentionem ordinis faciunt,quem in scribMis voluminibus icnu runt:&subinde in exordiis vel epilogis, quomodo ab is uno libro ad alium transitus pateat,demonstrant.D. Augustinus suas lucubrationes ordine enumerat, di . lucide exponens.quae iuuenis, quae seia cx. istest, quae recens baptigatus, quae presbyter. quae episcopus inlucem volumina ediderit. Qis item rempore. quove iaordine, tum commentarios in Prophetas, tum alia quaedam opuscula legenda dederit D. Hieronymus. . animaduerti magna ex parte potest ex diuersis prae- sationibus, pr cipue vero ex duabus, itera ad Amos.
6 Postremis exstili diuersitate in libris apparente, ratio aetatis utcunque colligitur. Nam siquid iudicare possum,in iis libris,quos iuuenes conscripserunt, plerumqueassectatum nescio quid, & luxurias, tum 'durumae scabrum, acgeneratim Verborum maior, quam rerum cura conspicituricontra a senibus editi,
freque terrerum diuite&exquisita supellectile,ora Etionis mundicie digrauitate.cui coniuncta sit grata npm spicuitas, magis runt commendabiles. Quam ob causam in libris ratione styli aestimandis, prudent. Icautosque esse oportet. Clterum vis uncinino him, P iram de Vitae genere,quam de aetate consideranda, in vetustis scriptoribus aliquid adijcerem,commones: cit Vtcunque Hieronymus, partim in epistola quada 'ad D. Augustinum,partim in praefatione ad Abdiam. Prophetam. Etenim in illa,de vitae genere obseruan- .do sic inquit. Peto in fine epistoli ut quiescentems
nem,olimque veteranum militare noncogas,&ru
sum de vita periclit M i:tu qui iuuenis es, in Pontificiali culmine constitutus, doces populos, dc nouis Aphricae frugibus Romana tecta locupletas. Mihi suffici cum auditore& lectore pauperculo,in angu
lo monast ij sus rare. In hac vero de aetate spect '
658쪽
damnans,videlicet commentationes,quas tua uenis in Abdiam digesi erati& commendans quas tu senex parturiebat. Per Vetera vestigia,inquit, rursus ingrediar,emendans,si fieri potest, curuos apices lit rarum anfans eram,necdum scribere noueram: babant manus tremebant articuli. Nunc, ut nihil aliud prosecerim,saltem Socraticu illud habeo: Scio. quod nescio. Dicit de Tullius tuus Pammachium alloquitur adolescentulo sibi inchoata quaedam & rudia excidisse Si hoc ille tam de libris ad Herennium, . quam de Rhetoricis,quos ego vel perfectissimos pi to ad comparationem senilis peritiae, dicere potuit:
quato magis ego libeth profitebor, & illud fuisse puerilis ingenii,& hoc maturae senectutis A n libris quoque contra Marcionem, Septimius Tertullianus hoc iidem passusest Et Origenes in Cantico Canticorii:
α Quintilianus in duodecim libris institutionis O
ratoriae.Ex quibus perspicuhostenditur, unamquam que aetatem in suo esse persectam,& ex annorum de bere numero iudicari. Haec ille. Longum autem so-retomnia adnotare, qui secundum has,de quibusdiaximus,&quascunque alias circustantias expendi in 'S. Patrum monumentis merito debebant Atqui legendi usus,atque in negotiis spiritualibus profectus.
inultarum rerum,quas nunc praeterimus,perspicientiam ci cognitionem adi j ciet. Obseruatio XI. Vide etiam atque etiam in Patrum monumentis, psiloso- Philosophica a Theologicis ut sapienter secernas. IP phica Enorat nemo, veteres Theologos, in primis Graecos, solere subindEsuis commentariis pleraque ex Philoso phorum diatri bis aspergere,inaxime Vero ex Plato- nenda. nis Academia mutubsumpta. Siquidem clim Aristeles nondum ita esset,uti nunc,commendatus nam Aristot primus eum obtrudere ibidiosorum manibus coepit, les quad.
Alexander Aphrodisaei euero dc eius filio, principibus: id est,circiter anni Christi aco. postea vero,
ubi scholae publicie in Italia e Gallia sunt institutae, aggressi
659쪽
aggressi sunt eum publice interpretari vitus Plato λmnibus erat in delici ju& cuncti bonarum literarui cultores Philosophiae Platonicae operam in scholis nauabant. Cuius rei testis etiam est Socrates Consti tinopolitanus, tripartitae historiae, lib s. cap. ix Hiero nymus scribens ad Magnum Oratorem Roma num clarissimos viros multos enumerat, qui Christianae religionis agentes negotium, permulta de Platonicorum & quorumvis centilium libris usurparunt, α quidem non aspernando Ecclesiarum fructu atmornamento. Diuu. Augustinus vero, sede Platonicorum fuisse contubernio, non uno loco narrat Scgloriatur, quinetia commendat aliquoties dogmata Platonica ceu proxime ad Christianae si dei doctri nam accedentia, de ciuitate Dei, libro octavo, & in
Vbicunq; igitur Philosophica occurru t,duo sint, in quae animo oculisque in te tum esse pium lectore Joportet. A lterum, Ut dispiciat, qua occa sione, quem ve ad finem, illa a scriptoribus Theologis adhibean tur. Alterum, Ut caueat modis omnibus, nE lubricii opinionibus Philosophicis, qui specie recti i recinen ter imponunt etiam sapietibu in animo locum de , α prae bis negligat certam ac solidam doctrinam, insecra scriptura exposita m. I n quorum viro quomodo consulere sibi quisque queat, breuiter indicat, mus. inod ad prius illud attinet,animaduertimus. quatuor in primis de causis Philosophica placita
Theologorum comentariis esse admixta. Prima haec est. Pleriq; ex vetustis scriptori b. adolescentiam aut virilem aetatem prius sunt ingressi, quam ad doctri nam sacram vel Christianam religionem animum applicarent: quicquid vero antecesserat temporis, id audiendo, vel etiam docendo Philoliphica. dc literas humanitatis appellatas, consumpserunt: quod de Augustino dc quibusdam iis notissimum est. Nonnulli vero, in quibus Pan us, Heraclas, Animo
nius, Origenes Didymi Anatolius, alii, tum
660쪽
quoque cum sacras literas Alexandriae, vel alibi pro ritebantur, in philosophiae partibus tradendis in schola adhuc fuere aliquandria occupati, Eusebio referen rte historiae Ecclesiasticae, lib. 6. capite is . His igitur, qui aut a teneris unguiculis, re antequam Christi sacris initiarentur doctrinam PhilosoDhicam imbibe rant aut adhuc postquam initiati fuere, in eadem se oblectarunt, atque exercuerunt, perquam dissicit Efuit illam prorsus abiicere, dc non amplius quae dudum perceperant, reducere ad memoriam. Tritum est prouerbium: Primam saliuam semper optimes pere: dc haerere tenacissime,quae rudibus annis perceperimus.
Qui autem hoc pacto, partim quia diutissimὶ ansueuerant, partim velut recreandi animi gratia, ex Philosophiae aditis erudita in Christianorum offici nis ostentant: illis meo iudicio existunt persimiles, qui cum onusti opibus Aegyptiorum peruenirent in desertum, lira mare rubrum, respirantes paululum, dc quiescentes,suas aperiebant sarcinulis, atque vici nis commonstrabant, quid secum ex Aegypto aspo lassent: vel illis potitis, qui ad conditionem, qua paulo anth apud Aegyptios vixerant,hoc est, ad ollas carnium, similesci; in tristi seruitute sψrdidas lautitias respectabant: atq; earundem recordatione animum suum reficere miseri volebant: Exod. 16. Secunda cauti, ob quam Theologi philosophica quaedam rese
Ont, plus laudis, qi iam praecedens obtinet : utpote
per qua legitimus Philosophiae usus patefit. Vsi sunt Philosophia, sed declarare volentes, quomodo ipsa Theolo. tanquam fidelis ancilla seu pediit equa , seruire de gia regina beat dominae suae, dc omnium disciplinarum Regi nor Theoloriae. Quicquid enim eximium in Phi tomphia,qualibet late diducta inest,par est ad Theo- 'logiae dignitatem ornandam,a liandamque conuertatur. Nec potest nisi noxia esse philoibphia, qua- diu ad Dei gloriam non dirigitur. Sunt nymque a te, liberales, Physicaei Ethicae, Aquaecunque Phi- - to