장음표시 사용
631쪽
cium ferri aequum sit,& longiorem catalogum i xere molestum foret, adde &tediosum, supersede Duis. Nobis satis est hoc modo ostendi me, quod non abs re in eo, qui commentarios sanctorum patrum cuiudicio&fructu lecturus sit, prudentiam & praec puoium dogmatum Christianae religionis cogniti No. pro nem re uirimus. Neque vero, quia patres dicimus pleross. aliquoties a veritate aberrasse,ratiocinari alicui lice . Patres,sia bit, eosdem esse contemnendos, Vel damnandos . . liquido Non quisquis modeste significatenasse eos, ac monet caute legendos, pronunciat eosdem esse damna
reimendios, ptos ac vitandos. Nam siquando lapsi sunt, factum
fortassis id est quadam incogitantia, animo mi nimὸ malo: Deinde vel semel amanter admoniti, haud dubiEsuissent parati canere palinodiam&sar
cire: praeterea non errarunt in his, quae ad capitales i
articulos fidei spectant: ad haec, non se a comm mone ecclesiae si1bduxerunt, charitatem priuato a -' mori postponentes: postrenab, constanter retinue runt caput CHRISTUM uidelicet, eique in- diuulse ad mortem usque adhaeserunt: propter quem errores illis condonari indubitatum est: Est quide Deus seuerus iudex,errorem & noxam omnem grauiter detestans: sed idem ad misericordiam semper magis propendet, quamobrem architectis & fabris, in domo sua operantibus libenter indulget, etiam si
que foenum ac stipulas iuperstruanti dum tamen sua per fundamentum a Prophetis & Apostolis semei positum, id est, super Christum laborare incunctan ter, dc bona fide perrexerint. Etiamsi alicuius opus exustum fuerit , damnum quidem aliquod patietur, ipse tame saluus fiet. Deus&ignis declarabunt tande, quale uniuscuiusque opus sit, i. Corinth. 3. Placent D E O etiam, qui tantum pilos caprarum ad coni structionem tabernaculi offerunt. Exodi visesini quinto. Uamlibet eximius aliquis sit,constituiti men Deuhmittitque angelum,qui ipsi iniligat cola-
632쪽
a nos, idque, ne aut ipse ob magnitudinem reuelatio rium animo extollatur,aut alij de ipso aliquid natu ra humana sublimius cogitet. a. Corinth. i 2. Ac tali- thbus propemodum rationibus, D. Augustinus admo- tiomb D dum erudite, nec minus pie,dignitatem beati marty- August. s ris Cypriani acrimine haereseos vindicat:qui senten Cyprianatiae postea ab ecclesia damnatae, de haereticis videlicet haere- rebaptietandis author extiterat.Vide epist. 8. ad Vincentium,& de baptismo contra Donatistas, lib. I. cap. 13. Item contra Cresconium Grammaticum, libr. a. eap.33.
Obseruatio It I. , Provideant rerum Theologicarii studiosi, simul Diligi et
ne in exemplaria incidant maligne corrupta & adiit curanduterata: simul ne spuria pro γνησιοις ac germanis VO- luminibus amplectantur. Paucos esse credo, qui non audierint aliquandoquerelas de veterum scriptoru no suppo- quibusdam opusculis per aemulos data opera vitiatis sititii ha- praeterea,de imperitorum & insulsorum hominum bstantur. commentis &consutis centonibus, nomineac titulo
clarissimorum & sanctissimorum virorum obtrusis. Multio ius factum in quibusdam operibus Origenis, olim libximulti questi sitiat, reterente Hieronymo in epistola d*x-0p ad Pammachium &Oceanum. spars erunt nonnulli, idem animaduersum in scriptis Cypriani : quemad modum Augustiniis testatur epist. 8. ad Vincentiu . i.- Posterius vero nimium frequens est:& quo, qui do- sibi ctrina plus excelluerunt, eb plura Volumina inue- lalso no niuntur falso illis asscripta. Si opuscula Cypriano, mine sita Hieronymo, A mbrosio, A ugust.attributa,in quibus tamen nihil tantorum hominum spiritu dignit inest in fasciculos colli arentur,scio ingentem struem nobis exhiberent.Sed quid non audet fallendi praua cupidoὶ iub no erupit humana temeritas:Verbis eloqui nemo queat, quanta ecclesiarii pernicie fraus ista ali- i bio,
quot ia seculis sit impunerpetrata. o supplicio di in, sal,
gni sut,a per incaut plebeculae many adulterina ino nominib. neta tota ciuitate dincminant: eode plane assici,naeo subijciun
633쪽
iudicio merentur, quicunque horrendum in eccIesia designant flagitium, atque vel studiose in uertunt ac de piauant aliorum bene dicta, vel confictis praeclaris nominibus suas ineptias supponunt pro fide dignis operibus, notha pro legitimis. Clierum qua arteeu Libii Viii 'pericula eiusmodi queant dissicile est praescribe ali quo- re. Hoc autem paratum est solatium aduersus prius modo ag- genus periculi. i. deprauationem,quq per aduersarios nostςdi- posset fieri,quod nimirum raro vel nunquam istud usu venerit. Nam devoluminibus Origenis, tametsi rumor longe lateq; percrebuerat,reuera tamen id ita compertu Me, neq; Eusebius, neq; Didymus, neq; Hieronymus, strenui aliasOrigenis assertores affirmarun minimEquide cetiaturi. si quicqua certi illa de rei, buissent. De operib. aute Cypriani corruptis, ipse Aur gustinus suspicionem omnem tollit, quando partim ex stylo atq; dictionis habitu, partim ex genere argu-πentorum iudicium faciens pronunciat se illa, quae . Vitiata putabantur,genuina Cypriani esse scripta MNothi li- gnoscere. Ad discernendum autem supposititios libri,quib. bellos a legitimis acgermanis, maiore iudicio prud is Iz. t xi que Opu est,quam ut iuuenes candidati Theolo
it interim notas quasdam repetere,quibus adiuuari mediocriter unusquisq; possit, ad subodorandum tria terdum aliqua quae suspectu opus faciunt, iubentq; ab eo remouere, cuius nomen indignE praeponitur: tametsi quaedam de hac re ipsi supra. ubi de Gratiani decreto agebamus, obseruatione quarta attigimus. Prima igitur ac simplicissima ratio,qua distinguun
tur legitima opuscula ab adulterinis peti debet ex Gmendatorum exemplarium diligenti collatrone.Ε enim diuersa exemplaria eiusdem operis si quis nariacisci potest,eademq; inter seconfert,crto deprethendet si quomodo varientiatque in uno sit abs re superata ditum,quod in alio recte praetermittitur. Fides autem exemplari habebitur ca stietatissimo & antiquis simo.Secunda nota sumitur nominibus propriis
634쪽
Imperatorum, Regum, Principum, Potificum, quorum sit nonnunquam in libellis dubiis mentio . In quo opere siue id Hieronymo tribuatur, siue Augustino,recitantur aliqua de Imperatore aut Pontifice, qui non nisi diu post illorum scriptorum aetatem vi xerit:oportet sane hebetis sit ingenii,qui non adue
tit statim fieri haud posse, ut quis ex illis sanctis pa
tribus, talis operis credatur parens. Absurdu est existimare,ab Hieronymo vel Augustino aliquid relatu in commentarios de Imperatore Carolo Magno, vel Zacharia Romano Potificci qui vix dum anno quadringentesimo ab illorum morte rebus praefuerunt. Tertia nota derivatur ex descriptione memorabiliurerum gestarum,rituum, eremoniarum , & si quae 'Praeterea eius sunt generis.Est, verbi gratia, volumen in manibus, ostentans in istote vetusti cuiusdam scri petoris illustre nomen: adhibita etiam est artificiosa
quaedam styli imitatio, &vix quicquam obest quis
minus persuadeatur omnibus,id reuera eiusdem a thoris existere. Sed ecce in parte aliquota eius voluminis occurri t sermo de rebus gestis, veluti de bellis Regum & Principum,de rerum publicarum insigni
mutatione, de exortis ii resibus,de celebratis cociliis, demiraculis,de prodigiis visis: vel exponuntur quidam ritus,caeremoniae,institutiones ecclesiastisae, de quibus tamen cum scriptor ille in vivis esset, nihil auditum fuerat. Ergo impellunt nos eiusmodi narrationes,ad quaerendum alium patronum, & quidem aetatis longe pbst secutae,cuius nomine tale opus deinceps commendatum prodeat. Idem esto iudicium, si creditus author narrauerit quaedam, quasi nuper di sua memoria confecta,quae tamen euenisse constat longissimo tempore retroacto antequam ipse mundo innotesceret.nec dissimile est, si in libro suspectores erantur aliqua in persona ipsius scriptoris , quae
interim minime in eum quadrant,cuius nomen in
prima operis pagina visitur. Etenim alienum erit, in
libri inscriptione nome audiri hominis priuati, qui- Nn 3 quc
635쪽
que lanctionem publicam nunquam adierit, postea
tamen in progrestia quaedam legi, tanquam ab episcopo dc gubernatore ecclesiarum dicta factaue. Quarta nota est de pronunciatis ac testimonijs, qu ex aliorum eruditorum depromuntur monumentis. Quur,
obsecro, largiamur opusculum Augustini vel Am-brosii esse, in quo invenimus quaedam comprobari aut horitate& verbis Gregorii Bedae, forte etiam ipsius Augustini vel Ambrosii) aut cuiusquam ait rius,qui muli bfuit amplissimis illis patribus post 3 riorὶ Quinta nota observetur, tum in rebus, tum invocabusi s siue locutionibus nouatis. Quod sic opo tet intelligas. Sunt posterioribus aliquot saeculis mul
tae introductae in ecclesiam obseruationes, traditi nes, canones,constitutiones, item motae quaestiones ac disputationes,de rebus, quas antiquitas plane ignorauit. Nouis autem inuentis,aptata mox sunt noua vocabula,& nouae locutiones. In eorum volumi nibus, qui intra annos septingentos proximos scrip- sere, maxime autem scholasticorum & canonistarii, tales res nouae descriptae, necnon vocabula noua re- aperiuntur innumera. Legimus namque estes, vasa. & diuersa instrumenta ecclesiastica, eorundem consecrationes, sacra metales characteres,canoni sationes . bullas,dispensationes, commendas, constaternitates, indulgentias, irregularitates,casus reseruatos,interdi. M aggravationes,reaggravationes, praebendas,annatas, inuestituras, degradationes, homagia, vasallos. tallias gabellas, dissidationes, guerras, treugas, item . res de vocabula pleraque noua actionum forensium, praetcrea,aureolas,quodlibeta,quidditates, formali- tates,decisiones, replicas, resolutiones. determinationes, ecquis reliquam eiusmodi vocum multitudie nem enumeretὶ Libros igitur in quibus describuntur ςius generis res, vel usurpant ir locutiones intra septingentos annos primit in enatae, quis non statuachetur, videns collocari inter monumera Veterum, quo
unis aculis με atque locutionea exaeque visae ruere .
636쪽
neque auditae. Sexta nota elicitur ex consideratione sargumentorum & negotiorum,quae tractantur. Certis temporibus plurimum disseritur de certis quibus dam argumentis, vivente Cypriano , & aliquanto I bsi, cum ecclesiam opprimere meditabantur crud es tyranni,frequenter disputabatur de his,qui metu suppliciorum Christum abnegantes, idolis honores diuinos impenderunt:& qua: iitum est, an ijdem du- poenitentia, iterum recipiendi essent ab ecclesia ingratiam. Nostra vero memoria audiuimus disputantes de indulgentijs Pontificiis,de potestate ecclesiae de conciliorum,de primatu sedis Romanae, de iure triusque gladi j: si ad Romanum Pontificem pertineat, utrum iustificentur homines fide absque operi bus,an fide cum operibus, de caet. Αlijs denique temporibus,alia quqdam passim & accurate sunt discus se. Qua autem ratione aliquem faciamus authorem libelli cuiuspiam,in quo eiusmodi res continentur, quando promptum est demonstrare , illius aetate de talibus argumentis nondum fuisse coeptum disputari. Quam non est probabile,cum alta suit pax ante annos quinquaginta in nostris Ecclesijs: quemquam disseruisse de illis, qui tormentorum grauitate ad Eli idolis immolarunt: tam est absurdum, ab Augustino euulgatum esse aliquod scriptum de sola lide iustificante. Ratio est: non conueniunt ea argumenta diuersissimis illis temporibus. Sic vero quos in Arianis exagitandis oppugnandisque acres ac VehementeS cernimus , merito ratiocinamur eo vixisse tempore, quo Arianorum pendia ecclesiae diuexabantur . Nam si qui, ea haeresi nondum exorta, vel penitus sopita, clari extiterunt, nequaquam a bitrati sunt sibi aduersus Arium laboriose dimicandum. Atque ita de caeteris iudicabis. Raro autem usu uenit,ut scriptores nullam earum controuersarum- dc quaestionum faciunt mentionem, quae dum viverent in ecclesiis agitabantur. Septima nota Iecstilo atque orationis habitu colligitur. Nunquam
637쪽
aliquis stylum alterius sic exprimit, quamlibet operose affectet dissimilitudo nulla vi prorsus appareat Nec unus idemque tam efficitur unquam sibi ipsi iudicendo disti milis, quin semper retineat antiquum
quiddam sibi proprium dc peculiare. Vigor animi Macumen in inuentione, prudelia in dispositione, nitor in elocutione remitti quidem, molliri.ac languescere Utcunq; per aetatem & quotidianas molestias in aliquo possunt, penitus verbextingui atq; evanescere non possunt Semper vestigia aliqua pristinae facultatis dicendi hinc inde impressa haerent: in primis
autem alguties, candor, suauitas, grauitas, perspicuitas, ac similes virtutes. Itaque videre quidem licet opuscula cuipiam veterum Theologorum antesignano attributa, agnoscis etiam eius verba dc senter
tias: sed mox partes male consutas & sine ordine diniectas comperis: desideras deinde grauitatem & acumen caeterasque virtutes vetusti a uilioris ibi falso nominati. Ad haec animaduertis quaedam satis pueriliter exposita monnulla ignorantiam tantam produli quantam credibile non est in magni nominis virum posse cadere: dc interea admixtos flosculos, scilicet te pores, elegantias , lautitias ab ingenio prisci scripto - ris multum abhorrentes: & alia quaedam inusitata. Atque huc pertinet, quod Erasmus Roterodamus censor sagacillimus, libros hvpognosticon aduersus Pelagianos, audet bibliotneca Diui Augustini. exturbare, quod quanquam de huius operibus co ceruata sint in illis omnia, insolens tamen sit eidem beatissimo patri titulos vocibus Graecis praefigere: addens praeterea, quod stilus dispar utcumque appareat, quod. item in retractationum libris praete cantur silentio. De hisce autem duabus notis ex st Jo videlicet. dc ex genere argumentorum sumptis,D.
A ugustinus epist. 8. ubi pronunciat de quibusda scriptis Cypriani, quae nonnulli suspicabantur deprau ta,ita ait: Nos duas ob res no negamus illud sensisse
Cyprianu,2 dc stylus eius habet quanda propriam
638쪽
ciem,qua possit agnosci, dc Llu OGIDi mdgὲ Uri nostra causa monstratur inuictior, vestraeque separationis praesumptio, videlicetne macula remini peccatis alienis, tota iacili late subuertitur, cum apparet in literis Cypriani, communicata esse cum peccatorib'sacramenta cum admissi sunt in Ecclesiam,qui secundum vestram &. sicut vultis, illius sententiam baptismum non habebant:&tamen Ecclesiam non perisse, sed in sui generis dignitate per totum orbem sparsa Dominica frumenta mansisse. Hεc ibi. Hieronymus
quoque de sty li & characteris iudicio,aliquid subindicat libro de scriptoribus Ecclesiasticis, in Minutio Felice Roinatio, & Diodoro Tarsensi episcopo. Octa suam notam licet hanc addere. Interdum sententia, dogma vel error manifestus operi suspecto inseritur, dc astruitu quem eximius ille scriptor,cuius nomen fraude est praepositum tin legi timis suis lucubrationibus tantum abest, ut agnoscat vel defendat, ut etiam Palam oppugnet. Nona nota. Consulere quandoque sprodest Hieronymum,Gennadium,Trithemium,&similes. qui solent librorum, siue tractatuum, quos scriptores singuli ediderint,texere catalogum. Apud
illos igitur subinde legitur operis, de quo dubit tio
acciditialius author, quam is, qui in peruulgato titulo scribitur. Itaque id ubi sit, quinetiam aduertimus
aliquot alias notas, ex his quas enumerauimus con currere, in primis,de stilo, inuetion elocutione, g duitate,acrimonia, vel de rerum gestarum,aut illustriuvirorum memoria, ne cogitemus bonos offensos iris decernamus Pelagi j crimen commissum esse, alclibrum ei domino, de quo apud scriptores illos si t tio,rest tui oportere. Hoc autem pacto colligit Imus Roterodamus, enarrationem symboli Apilorum inter Cypriani opera, hactenus circumlata esse Rumni, quippe cui Gennadius eam vendicat consentit insuper Russini stylus. Alium quoque bellum de persecutione asscriptum Cypriano, mi
639쪽
Hieronymi, testantis tali cum inscriptione librum quendam aTertulliano editum deinde respiciens adio congruεtis per omnia dictionis filum. Decimam notam habemus non admodum diuersam a praecedenti. Quidam authores suorum librorum indicem describunt ipsi, idq; vel coniunctim,in una aliqua commentariorum suorum parte, vel hinc indesii iisdem sparsim. Si igitur tales authores, voluminis eius,de quo pleriq; haesitant, nusquam in suis lucubrationi- . bus memineruuliapparet iustam hinc arripi occasionem ad illud reiiciendum, maxime si & alia qusdam D signa patrocinatur.Undecima nota de varia ac multiplici pristantissimorum autorum lectione eruisensim debet. Siquidem dum scriptores & plures,dc quata fieri potestanimi attentione euoluimus,indies sormatur, crescit,atque persectius redditur in nobis tu dicium, paulatim deindeassuescimus, bonorum au. thorum ingenia propius nosse,&exactius discernere:
t postea verb, ubi quasi habitum quendam legendi parauimus.atque in illorum familiaritatem nos quo-
. 2 dami do dedimu citb nobis subolebit, quid ex hii. ius,vel illius ossicina prosectum sit. QDnquam ad
hanc rem, si verum fateri libet, & tempore non m diocri opus est,&diligentia. Sunt porro aliae qua damnotae eundem adfinem utiles: veru has in praesenti exposuisse, erit,opinor,satis. Neque cuiuslibet
est i n hoc labore versari, atque iudicis perstinam sibi Non imponere. Non enim nisi aliquousque inTheologia cuiv libςx progressi, & bonorum authorum lectioni paulisperbi. . assueti, tum n diocriter exercitati in historiis, quic ris legitimis essi
nere. cient,quod modo spes sit probatum iri eruditoru calculis. Placuit tamen notas illas digerere,qubd confida meos, qui generosiore sunt,quam cetieri spiritu,ad praeclaras res aggrediundas, aliquo modo excitari de accendi posse. Omnes certE admonitos velim, quo' considerantes, quanta solertia, quantisque vigilibranta in re opus si discant de eximi, viri , qui in lic
640쪽
dem dissicultaribus desudarunt recte atque honorifice tum loqui, tum sentire. Adolescentibus autem rerum diuinarum studiosis uniuersis, consilium hoe proponimus longe saluberrimum, ut quando aliter non possim Kacquiescant,videlicet, dc fruantur iudiciis alienis: necnon siibscribant eruditorum hominum sententi js, quas iam vident de lcgitimis atq; nothis veterum scriptorum libris publice editas, dc qua plurimis receptas. Bonam prosectb nauauit operam Ecclesiae. D. Erasmus Roterodamus, vir, si quis alius, emunctissimae naris, ac plurimae lectionis, ideoq; ad hane rem mire idoneus : qui in operibus Cypriani, Hieronymi, A ugustini,& quorundam aliorum, domesticos libros, ab alienis & peregrinis sapientissimEdiscrevit. Merito autem ad publicam omnium credentium utilitatem, Ecclesiarum praesules concordi charitate viros quosdam doctri na dc vitae innocentia praepollentes accerserent, ijsdemque darent in madatis, ut Sanctorum Patrum monumenta accurate ac religiose euoluentes,communicatis consilijs separarent legitima, ac germana omnia a supposititiis: quandoquidem una hac re studiosis & piis, imo generatim uniuersis Ecclesiis, dc scholis, supra quam credi potest, bene prospectum foret. Sunt quidem de libris qui veterum nomina ostentant,admittendis vel extrudendis nonnulla breui ter relata distinctione iue. capit.San cta Romana. Si porro ijdem viri ab Episcopis designati, separatim exciperent veterum scriptorum manifesta errata, Velam
bigue inuoluteque dicta, eademque in praefationi bus ad sin ulos authores additis, indicarent vitanda, simulque accommoda antidota exhiberent, tum
sanE possent absque periculo studiosi nostri in qui
busvis veterum scriptis exspaciari, de se oblectare. Parcensura atque lima iuste adhiberentur Commentariis eorum , qui superioribus annis celebres extitere. Idcirco vero operaeprecium duxi, obse