장음표시 사용
671쪽
riam non modicam consecuti sun , quod de Ori 'meec Augustino dici pote L forte etiam de Ambrosio. Nam Hieronymu praeterquam in quibusdam epistolis ad docendum populariter no est progressis s. Videas insuper quosdam in commentationi b. dc meditationibus suis ad , scripturam ircquenter adi ungere allegoria λ&quidem longius interdum petitas, duriusq; detortari&vbi minime necesiam iam diceres. Id quod apud Graecos quidcm Origencs. apud Latinos vero Ambrosius.& Hieronymus iactitarunt. Qi nomi ne apud Cri licos male a udiu iat, qua ndo palam est At legoricas i ta terpreta tioes ra ras esse debere: qu i pape quas experimur, dum iusto crebrius producuntur,
imperitis lectoribus periculum. peritis fastidium sui inde accersere: ab aduersariis vilipendi propemodum dixeram,ceu nihil habentes virium.& ad docendum disputandumve inutius rideri,atque exsibilari. Iam quod ad tractationem locorum communita attinet. siue plures simul, siue aliquos separatim discussos, de siue simpliciter traditam, asseueratamque veritatem, siue pro eadem disputationet contra aduersarios susceptas spectemus. D. Augustritus eam sibi methodii praestituit de persequitur, quam nemo alius, dc haud
scio an aequari ei quisquam mereatur. Equidem confirmare non vereor, in disputationibus, Augustinum sine controuersia unum esse, cuius ciuilitatem, modestiam candorem in oratione, acumen in argumentationibus grauitatem dc pondus in rebus omnibus. omnes optimo iure sibi proponant imitandum. Sip yrro ad eos accedi mus libros, qui a d Ecclesiarii pro ficiunt gubernationem . cert istoriam, atque res gestas. sic videmus eleganter, dc nitide expositas ab
Eusebio Caesareae Palestinae Episcopo, probabile visit, non facile quenquam posse eum consequi, nedum anteuertere. Qu)nquam dum istud dicimus, The doretum Episcopum Cyrensem Socratem Constantinopolitanum . Sozomenum . promerita fraudari
laude nemo putabit.Scd iupcx-t ille omnes, qua 'd'
672쪽
admiscet pleraque de illustri una scriptorum editis
uoluminibus: praeterea multa sortitcr, sapienter, religiose, hon facta modo, Verum etiam dicta, ad h. aece
pistolarum de arduis negoti is exemplaria non pauca fideliter interponit, adiutus nimirum bibliotheca, quam ipse cum Pamphilo martyre prediuitem dc ex qui sitam Caesareae comparauerant. God de hinc ad stylum ac genus dicendi attinet, certum est, vetustos patres fere omnes puriore usos esse oratione, quam rosteriores, atque ex Graecis quidem plerique viden tur summo in id opere labora Ce. quo compte poli t que scriberent. Ac singuli sane, Vel in rerum inuentione, et in dispositione, vel in dicendi figura ali quid obtinent, quo a caeteris discernuntur . Vnde tarasmus stotero damus ratio non dicendi ad concio nes pb illares necessariam spectans, libro secundo, de ratione conbionandi, iudicium de scriptoribus reli quit huiusmodi: Basilio, inquit, nemo mihi vide tur felicior: dilucidus est, pius, sanus, suauiter ra. uis,&grauiter suauis, nihil habens affectatae loὁua citatis. Athanasius in docendo mirus est. Basilio proximus est Chrysostomus, cuius virtutes indicendo non facile quisquam exprimat. Gregorio Nazana no multum est acuminis, vehementiae fatis, quoties id postulat res. Origenes vix usquam assurgit, sed totus est in docendo : nihil attingens affectuum, rusi quos ipsa mouet res: quod est Atticorum. Tertullia nus durus est, tametsi falsus in confutandis haereticis, hasutus in traducendis vitiis: de Aser erat. Hilarius
pa*m utilis, ad parandam sermonis,pr sertim popularis, gratiam. Cyprianus apertus, vehemens,&s
rius, nec inscelici ter fluens: Ambrosius habet argu tias,&septentias assectatas, saephetiam subobscuras. Hieronymus ad omnem dicendi facultatem apposi tus,ardens in concitandis assectibus. Augustinus iri extemporali dictione felix & argutus. Quod autem dulcior est, quam grauior, quo a numeris ac simili
ur desinentibus gaudet,quodq; crebris digressioni
673쪽
quae ad vitae proprii seu etiam alterius rectam institutionε
moratur auditorum animos suae gentis ingenio tribuit virpius & humanus. Gregorius Ponti sex Romanus simplex& pius est, etiam gaudens pro temporii in illorum ratione membris & incisis similiter cadentibus, dc similiter desinentibus . Tantum loco Era smus. Plura ac meliora de Patrum scriptis, proserre in medium,&pronunciare, quid unicuique proprium. quid item decorsi. vel indecorum, pro diuersitate argumentorum,ac varia docendi methodo iisdem congruenti in unoquoq; appareat, fateor meae tenuitatis
nequaquam esse sed ab alio quopia, qui inter Themlogos Aristarchipeisonam sustinere sit idoneus,id peti expectari si, debet. Interea autem studiosi adolescetes qualicunq; hac admonitione paululum experrecti .ssingula maiori cura ac solertia indagare in Patra
Obseruatio XV. Non est hic negligendum, quod in aliorum quo que voluminum lectione iacto opus esse iudicauimus. Quisquis sanctorum Patrum euoluit commentarios, minime praetermittet asteriscis seu obelis insignire,aut potius commendare memoriae,si cui eata est: vel, quod multbest praestabilius, in librum I corum communium,quos sibi ipseςongerit. transtriabere, quaecunque hinc i ndE occurrunt. ad rectam institutionem vitae propriae seu ad docendum consul idumve aliis utilia. od qui vult e pedite essicere. cosiderabit in primis,atq; distinguet ubiq;. qu nam simpliciter ad explicationem scripturarum,hinc qui
ad materiam dogmatum . seu locorum communiu, posthaec quae ad Ecclesiastica gubernatione spectant. In his vero omni b. operaepretium est separatim no tentur religionis dogmata rite excussa, itemq; falsarum opinionum recrargutiones.Tum institutiones.& correctiones,quarum aliae in Ecclesia alis in imitalia,aliae in oeconomia, aliae deniq; in cuiusq; vita pri uata, oc quoculi unctionis genere usui possunt.
674쪽
&quidem omnium latissime illae patent,neque praetereundi sunt loci consolatorii. qui assatim multi, di magna cum gi alia a veteribus tractati inueniuntur. Sed in illa praecipue intentus erit animus, quae coi fruunt praesenti Ecclesiarum statui: & siue res post ar, plantare sanam doctrinam, di extirpari errores, siue necessum sit abrogari vitiosos ritus, deprauata. que consuetudinem, di denuo institui, quae decora aerecta sunt: siue denique pro ratione temporis,& inci dentibus calamitatibus consolationes adhiberi expediat: quaecunque inquam huc proficiunt, ea malo ri cura obseruabuntur . Referentur & illa in charatas, quae ad danda consilia, de variis negotiis proponi solitis sunt accommodata . Quae omnia quoniam sunt plane communia ac trita, nec non ad quarumcunque Theologicarum lucubrationum lectionem peraequὸ necessaria . longiore oratione superseden dum in Q porro in veterum siriptorum lectione, ut frugifera & fructuosa existat, obseruanda hacte nus diximus: aequum est, eadem intelligantur simialiter profutura in euoluendis, aestimandisque illorum
commetariis,qui nostra aut Patrum nostrorum memoria clari extiterunt. Quem ad seopum referre,omne suum studium pili
uenes debeant. Tum quomodo Praeparandus animus ad functionem docendi in schola, vel in Ecclesita
OVa: in rem studiosorum Theologiae fore exti
stimavi. diligenter Ic candidE sum huc usque
prosecutusineque arbitror quenquam iure po. stulaturum, plura ut adiiciam. Spero namque eos, qui consiliis nostris hactenus expositis acquiescent. si uctum non poenitendum percepturos, oc monitorum vera deinceps non egere. Caetcium. partim quo tuaiore dili sentia , nec non ordine aptiore studia sua
675쪽
pii adolescentes semper instituant: p. utim quo in statacto animo in laboribus coeptis perseuerent, neque se abduci ab honesto proposito patiantur: opportun Shic quem ad scopum omiae studium in literas sacras
insumptum tendere debeat,&quomodo unum quenque de suscipiendo munere docendi in schola, &in Ecclesia deeeat cogitare, explicabo. QE9rsum enim toti tantosque perferret aliquis labores, si non esset finis quidam, isque longe honestissmus, &quasi bea
titudinem quanta, inquam, in terris obuen ire homirunt potest adserens, praestitutus, ad quem respectarent uniuersa. Quis non deterreatur in ipso statim initio vel quem non pert deat etiam postea, labo sex hau sisse immensos, deuorasse molestias infinitas, in le--endis assidue sacris Bibliis, & Commentariis quia busdam adiunctis , qui eadem familiariter expla
nant: in audiendis sacrarum literarum publicis in terpretibus: in repetendis. pensitandisque quae ex iis dem audita ac percepta sunt: in euoluendis diuersis libris, qui continent praecipuos locos com unes Theologiae uni uersae: in locis communibus. ad usum pria uatum colligendis. describendisque: in publicis exer citationibus, tam disputationum, quam declamationum Theologicarum: in exercitationibus priuatis atque doinesticis, quae multiplices sunt. & quam latini me patent: maxime verbin perdiscendis peregri nis linguis, Hae braea, & Graeca, quibus sacra scriptura primum est exarata, ad haec in perlustrandis montamentis , quibus compraehendulitur Ecclesiarum
πράξεις, postrem b in percurrendis sanctorum Patrii Commentariis, quorum & magna est copia, & mira
varietas, in hisce omnibus inquam, multos, dc ace
bos, & longo tempore consumpsisse labores, quem non pertaedeat, si nullum paratum sit praemium, si nullos decerpere dulces fructus liceat 3 Quemadmo dum qui post longam nauigationem , dc Varios te
ra marique errores, procul tandem conspicit terram.
A filmum de tectis surgentem in aethera, non potest
676쪽
non vehementer gaudere : ita & leniuntur laborestum, cum tolerantur, Ac iucunda est eorum recordatio. ubi peracti sunt, mod5 contingat Opta tam qui tem dc solatium aliquod tandem consequi. Itaq; non ingratum opinor erit piis, si de scopo, dc fine sacroiarum studiolum quaedam suggeramus, atque ubi finem facimus monitionum, ibi dulcem, diuque desia ieratum finem laborum ponamus in conspectu. Duo autem sunt studiorum fines, omnibus his, qui Dus fines Theologiae nauant operam, propositi. Alter, ut ipsi sunt om- an vera pietate proficiant, de meliores sanctioresque Dib.Thes' uotidie evadant, atque ita veham beatitudinem &immortalitate, apud immortalem Deum tandem adipiscantur. Alter est, docere alios, salubria dare consilia,atque ex verbo Dei viam monstrare, qua hi 'quoque ad salutem perueniant. Devtioque hoc fi Me coniunctum, ita inquit Apostolus. i Timothaei . Non possium autem. quin pluscula ex eo loco verba adiiciam cum ciusmodi sint. quae omni brerum diuinarum cultoribus iure optimo ante oculos, dc quidenitidissimis depicta characteribus, in perpetuum vegsarentur. Attende lectioni, inquit, exhortationi, doctrinae. Ne neglex cris, quod in te est donum, quod datum est tibi per Prophetiam. Haec exerce, in his esto. t tuus profectus manifestus sit in omnibus. A ttendutibi ipsi,& doctrinae,pei siste in his. Nam id si seceris
teipsum seruabis, &eos qui te audierunt. Vides Gspicii ab Apostolo commendari sacrarum literarum diligeus studium: mox veris exprimi,&inculcari e iusdem studii, duos fines principales, nimirum se uare, si ue ad salutem adducere, primum semetipsinu
demdE & alios. Sed illud cum primis obseruandum, quod ita hi describitur uterque finis, tanquam ho 'mines ad salutem, id est, veram scelicitatem, summu
bonum,extremam, & externam beatitudinem c
l nitendam certissimo deducens. Quod hoc non tami vim loco, verum etiam alibi explicate monstratur. '
M primem quidem, quod ei, qui .acram scriptu .
677쪽
AMM- ipse auidEdidicerit,atque credendi dc pih viuea
beatitudo di normam ex ea deprompserit aeterna beati tudo ob pr mium tingat Paulus Apostolus apertis verbis, 2. Timoth. 3'
est eox in enunciat: Persistito in his, quae didi isti, α quae tibi ηψ --it,sciens a quo didiceris,& quod a putati a , άL ro sacrast iteras noueris,quet tepossunt eruditum redeerit & vi- dere ad salutem,per fidem, quae est in Christo Iesu. ta expreD omnis scriptura diuinitus inspirata, & utilis ad do serit. ctrinam,ad redargutionem, ad correctionei, , ad ina stitutionem, quae est in iustitia, ut integer sit Dei ho mo, ad omne opus bolium apparatus. Quid autem, praeclarius dici queat obsecro quam quod Spiritus sanctus disertEhunc in modum ait. hominem qui sacris literis operam nauauerit,eundem essici ad sal tem, quae post hanc vitam parata est: deinde ἄρτιον, id est,integrum: denique ad omne opus bonum apia Iaratum,insitu tum,& plane, quemadmodum Amrosius reddidit, consummatum, perfectumque. Certum vero est, nihil tale de Philosophia humana. de iurisprudenti de medicina, vel ullo omnino dis ciplinarum genere , quamlibet eae sint excellentes.
Triam ii praedicari posse. QDd porro ihi promissa sint pr
lorum qui mia dc ornamenta singularia, nec non beatitudo a P ., .. terna,qui alios sacram Scripturam docet, apud Danielem capite i a. legimus. Is enim paucula locutus de resurrectione & vita futura. statim subiicit. Qui a lioserudiunt,fulgebunt sicut splendor firma meti: Sequi multos ad iustitiam conuertunt,erunt sicut stet lae in seculum, de in perpetuum. Et Apostolus. 2. Timothaei quarto, ubi commemorat, se docendo alios Euangelium DEI, bonum certamen decertasse,in sum consummasse, fidem seruasse: addit, repositam 'esse sibi iustitiae coronam, quam redditurus sit D minus in illo diciqui est iustus iudex. Quid multat Clim omne sacrae Scripturae studium in negotio verae pietatis versetur, ac pietas, quemadmodum idem
Apostolus habet. i. Timothaei quarto, ad omnia sit utili promissioneaque habeat, tam Yitae praesentis. quam
678쪽
quam futurae: consequitur manifeste, ei qui ex scripturis sanctis vel discit, vel docet,quae ad veram pi tatem spectant, omnis generis promissiones vald i
signes esse propositas, di quidem de bonis,aliis in hae vita, alijs post hanc accipiendas: quae ipsa aeterna de spiritualia esse, simulque in periecta t eatitudine consistere nemo ambigit. Igitur duos esse fines prastitutos
omnibus his,qui Theologiae nomen dant, atque eos quidem, per quos singulos ad Veram aeternamque peruenitur beatitudinem, fatis iuperque ex sacra scriptur id est, ipsius Dei aut horitate, quam nephas velle humana ratione labefactare, demonstratum est. Prae dicantur eidem fines multis adhuc sacrae scriptu raelocis, praecipue autem in psalmis: sed neutiquam opus est pluribus comprobationibus in re manis
Restat ergo in hos duos fines usqueadeb praeclaros. Ad praedi.& cum multis aliis nominibus, tum eo maximὸ cele ctos duos
bres dc commendatos,quod recta deducunt ad aeternam beatitudinem, candidatus Theologiae toto animo intentur sit, atque ad eosdem,cogitatione curaβ, Vi Theolo gilias, labores suos omnes die noctu i; referat : neque gis eandicoquiescat donec argumentis minime dubi js testatu dati, resecfaciat,atq; alij quoq; animaduerteretestariq, possint, xqdςbant
ipsum serio velle id essicere. Omnium sanE iudicio quis lini uni est, in iis diligentissime sequi si exerceat
per quae summu ita bonum, &extremam beatitudi nem adipisci potest. Neq; cuiusquam mens tam est irecto sensu aliena,Vt negligenda ea ullo modo exi sti mat,quae audit ad suam salutem,praesertim iternam facere. In primis autem,quod quilibet sacrarum literarum cultor, leprosectu in doctrina de actionibus, pietatis, adeoq; de seipso seruando, quemadmodum Apostolus loquitur, solicitus esse debeat, nulliis non intelligit id iustius magisq; necessarium esse, quam
ut verba seri de eo contieniat.Turpe in genere est omni homini Christiano,turpissimum autem The
logiae studios in doctrina pietatis esse eruditum, de
679쪽
Diuinarsi nulla intelim pietatis ossicia praestare. Non ben Elia .reru cog- bitat excellens rerum diuinatum cognitio, quando
. ε. m. non habent piae actiones,quq rid, Ebi L comites indiuiduae omnis eruditionis elIe debent rete de Quale nanque est illud praeconium: Ipsi dicunt & nobeat. faciuntὶ Quae dixerint vobis facite, secundum opera
eorum nolite sacereξSi caecus caecum tentat deduccre,
periculum est ne in foveam cadant ambo. Atque abs re iactat aliquis,alterum sibi adhuc esse oculum, salas bris, videlicet doctrin*m alieno,qui bonarum est actionum,conspicitur orbatus. Nam uni illi oculo, de sortassis lippo luscioso, vel alias impedito, non satis tutum fuerit,in via praesertim lubrica, inaequali &salebroso fidere. Neque vero simile est eum poste alios certe ducere vel docere,qui quantum sermone pridie cxtruit, tantum corruptis moribus destruit postridie. madmodum igitur medicus, qui cupit ut sibi vaTheolos, letudinem suam concredant caeteri, necesse habet pri non solu moloco curare semetipsum:ita Theologiae studioso primis incumbit, ut sancte,pi ac iuste vivat ip-
Iut euia ' 'pyQg edi poxiis idem debeat ad procuae debet. Ianduri sal qtem aliorum,nauliae concurrunt causae,
quae id euincunt. Iesus Syrach , inter sapientes He braeos non postremus,&auilior grauis ac sanctus ait: Deus unicuique mandatum dedit de proximo suo. Atqui animaduertit quiuis, quod communiter prae- .ceptum est omnibus,eo prae omnibus obstringi illos.
qui Theologorum scholas diu & cum laude si cuti sunt,& in quos dignatus est Deus spiritus sui sancti eximia dona liberalius coferre. Atq; hbc nimirum illud est quod Christus sibi vult, docens talenta quibusdam a Deo patre esse concredita, Bon vides deat, ea,Vbi neque ipsis, neq; aliis prosint, verum ut ad eius dem Dei patris gloriam, & hominum amplissimam utilitatem expendant. Nec decet lucernam occultari sub modio, sed in locum attolli editum:vnde lumen ad omnes diffundatur,qui in domo Dei, in est,ecci
in G,existunt, Sequet une faciet,siqui hac in parte dia
680쪽
- diuinae ordinationi obtemperare detrectauerit. Qui nanq; donis dei sibi concessis nequaqua recte vititur, is non modo illis equissimo iure spoliabitur, , verum etiam tanqua in Deum ingratus, poenas luet 'nauit bacerbissimas. Quae sentctia ab ipso Christo tu dice iam diu lata est. Mattiri et s. inquiente. Habenti dabitur, non habenti etiam,quod habet adimetur: ata .
que inutilis icritus in exter res pro ijcietur tenebras, ubi fletus erit, de stridor dentium. Et prosectis, si ni sil aliud, necessitas salte aliorum, qui nequaquam paria sunt consecuti dona, imb vero omnium reru spi ritualium existunt plane rudes, meri id permoveat ruditos, quo de negotio salutis illorum diligenter curando, consilium secum,&cum aliis capiant. Α- sino aut botii collapso in fbueam,vel alio modo peri litanti, quam fieri potest Ocyssime occurrendum c sciat omnes: quato magis congruit,eos, qui rerum diuinarum sunt periti, suppetias serre miseroru homi ixum ignorantiae3 Excusatio igitur nulla iis, qui doctrina religionis animum excolueruli relicta est, quominus ad reducendos in viam, instituendosq; & Anfirmandos alios, operam, quoad possunt, suam impe dant. Duobus autem modis ad aliorum prosectum H iiii rebus spiritualibus dc animorum salutem, quicunq; diuinis imbutus est literi , intentu esse: ni- logite, nimirum aut priuatim dando salubria consilia, aut pu didatus a. blice docendo, ut autem consulas aliis, multae patent iijs suaviae: ac latissime deducuntur ossicia, quibus bene me xuditionσreri de alijs recth consulendo queas. bis enim nescit infinita propemoduni negotia quotidie incidere, quibus petuntur responsa suscipiuntur deliberationes Ac toties fanE te impartim alijs sana consilia requum est, quoties te dubitantes anxi ique aliqui ad eunt Publice vero docent eruditi alios,cum opere, id est, excia plo vitae in culpatae, tum sermone, hoc est, ldoctrina cana fideliter proposita. Quanquam P usillud docendi munus omnibus credentibus incumbit omuniter; at vero posterius ab ijs seuerissime exia gitur