장음표시 사용
681쪽
gitur, qui caeteros Philosophiae caelestis cognitione ante eunt. destrursus in hoc posteriori genere du- . plex ratio usurpata. Docet na nq; publice, aut i n schola,aut in ecclesia . Siquidem utrunci, docendi genus, propria qu. aedam habet prFepta quibus insistit quo modo alias admonuimus, ut alterum ab altero clarEdistin Matur Ru si in priore libet versari, dissici putalos habebis & auditores, qui postea ali is quoque suntians doctrinae mystcria dispensaturinc proinde labore tuo nunquam fatis laudato ossicium, imo & sacri scium praestas. Deologe gratissimum,& de pluribus simul Ecclesiis, quarum illi suscipient olim guberna- 'la,bene mereris. Sin accedis ad posterius, uniuersa instituis multitudine, in qua sunt magistratus, sunt plebeii & cuiuscunq; ordinis homines: qui dum ex te
'ncerae pietatis accipiunt elementa, quin etiam si dulo admonentur singuli,ut studeant in suo vitae genere Deo placere,&suam probare constientiam, be ne mereris sanE, ut de ea ipsa ecclesia, cui praees, sic αde tota illa Repub.quet te docentem audit. Quamobrem alterum ex his oportet omnino aggrediaris, vel si serat occasio,vtrunq; simul. Vidimus nanq; multis locis,qui in troq; plurimum valerent. Vtrum vero
ex duobus placebit suscipere munus, haud dubie succipies, si labores & curas respicias,difficile : si intueataris ad dignitate, longE amplissimu &cu quo nullii Gliud coponi iure queat, si denique praemia apud Deu rehomines piosco sideras, fructuosissimu & fetuissimuminus luculenter, qua copiose aliquot libris orbi uniuerso notissimis disputauit Ioannes Chrysostomus,toto orbe ob doctrinam & vitae puri tatem ce Iebra tu sataq; turl E fuerit, si alterum saltem quo videlicet existimas te in primis valere, non fuscipias. Ad haec ingratus censeberis in ipsum Deum, qui sua prouidentia, quaecunque ad prosequenda studia Theologica sunt necessaria, tibi benignE suppedita uot,&maiores quam sperare fuisses ausus, laroitus est inpiis sanctisq; conatibus successus: ingratus eris
682쪽
tii patriam, in qua natus: ingratus in ecclesia, in qua renatus es: quibus tamen secundum Deum debes o mnia officia ad pietatem maxime & religionem illu strandam spectantia . postremo, ingratus eris in praeceptores, propinquos,amicos, caeterosq; quorum ecpectatio iiena, quamlibet magna te prosecuti sirit be nevolentia, nunc fallis turpiter: in hos omnes inqua plane ingratus liabeberis,li aliis opitulari, docendo in schola vel in ecclesa, recusabis. In tot enim tantaque crimina si in ut incurrit,&cum a Deo, tum ab hominibus citatur reus, qui doctus cum sit, docere alios
cuctatur& tergiversatur. Opem aute suam si periti denegant, quid obsecro expectabitur ab imperitis3 Quid vero si tuo exemplo detrectent etiam reliqui erudititquaenam tu erit rerum facior is modo na-que in hominum societate religio coseruabitur, aut dilatabitur, si nulli ad docedum sacras literas in scholis&ecclesijs sese apparant3Nec vero si toto animo ad alterum munus obeundum aspiraueris, honestare idonea auxilia suspicaberis defutura. Deus, culus huc usq; expertus es incredibilem clementiam, quimdudum tibi largitus esti elix ingenium,eloquentia, linguarum cognitionem prophetiam, id est,facultatem interpretandi scripturas,vel alia huiusmodi pret- clara dona, viam procul dubio monstrabit, qua famctissimi voti tandem fias compos, atq; iucundos fructus studiorum tuorum i ii posterii tempus percipias.
Erunt,qui vitae sanctimoniam,morum candorem,
ruditione eximiam in re suspicies ac venerabunturierunt, qui varia de te honorath dc honorifice. & grauiter apud alios pridicabunt,&comendabunt: erunt, qui Deum ardenter precabuntur, ut te dignum M aptum ad gubernationem scholae vel Ecclesiae faciat: t per te erudiri S confirmari in relinione Christia na aliquando possint. Et ne longior sim,inuenies ceria humanissimos pationo qui tui,dum locus & tenuyus ferent,erunt inemores, qui cum minime crederi
habita prosectus tui rationcte ad iunctione, quali di
683쪽
gnu dc pare prouehent. sed plurimum in te ipso situm est, Vt quod desideras, consequaris. Elaboranductiam atque etiam est, ut cum necessaria adminicula
Gmnia suppetiit, ipse tibi nusquam desis. Declarabis autem te nolle tibi ipsi deesse, si nullum refugiens laborem, nullam praetermittens occasionem, inco docendi genere in quo te praestare caeteris posse confidis temetipsum incipias assidue exercere. Vnde cum supra, ubi diuersii exercitationum scholasticarum genera exponebamus, nullam de concionibus ad populit, vel scripturaruies praelecti opibus, a candidatis Theologiae habendis fecerimus mentionem, peropportu nE sa ne hoc loco, duo istuenera proponimus recommendamus,ceu his potiminum congruentia, qui in legendo quovis genere bonorum in Theologia a ut rum, bonas horas aliquandiu insumpserunt. Acm
amini videre celebria quaedam gymnasia. in quibus, his, qui scholas Theologorum longiore temporis spatio suerant secuti concedebatur, ut extra ordinem, i publicis auditorijs, vel aliis locis accommodis, pericu tum virium modo in scholastica interpretatione scripturarum modo in concionibus popularibus faceret ubi non tantum studiosae iuuentutis coronam habe-b'nt audientem & spectantem, verum etiam Viros plure , pollentes iudicii bonitate quoru spectata grauitas calcar addere ad diligentiam,exquisita eruditio iudicium ferre, dc in alijs aligere:candor vero S hun) nitas amanter synceriterque commonefacere de quibus is correctioiae estent, potest Nec Verd sa- - udari, adeoque in caelum extolli eae scholae pota
i n quibus. haec praeexercitamenta locum, quem ' rentur, obtinent. Et qub ea tandem aliquando di gς xius excolerentur non immeritb sancirent Epi-fDP , cauerentque, ne ullis deinceps ad munus in ec-.8 3- Pateret aditus, qui se ante in scholis publicis non ' m diis exercuissent, deque sua industria cona fide dignis testimonium proserrent. Ou dubie -
684쪽
etesiis lolige rectius, quam nunc, prospectum in rebus
omnibus cerneremus. Prestat autem praelectiones, si
ueconciones, in scholis, qua alibi, haberi, diuersas ob cito causas. Primum, adsunt ibi omni tempore, qui, que Theolo- admodum proxime attigi, quid decorum & sequen gis ς-ndidum, vel indecorum fugiendum sit, optima si de in Pdicabunt&aperient dehinc pIerunq; licet, ubi scho lae publicae sunt,audite eximios aliquos doctores,ina elone rigna cum gratia concionantes, quorum Virtutes se uotis haabs re proponat sibi quisque imitandas. Ad haec ste bere A Iius ibi expetitquispiam sine magno periculo,cum, δ' i paululum aberrare cotingat eum, qui dicit in scholata malum non evagatur ad impertiam multitudi nem, sed statim a doctoribus oppi imitur, atque in traicholarum septa sepultum manet Crebro in superexpei iundo, subinde item aliorum monita au- i. . diendo, eligitur dc paratur certa methodus, quam in posterum tempus retinere,ac perpetuo sequi consul tum sit: de qua quidem methodo erit anxie solicitus, quisquis cupit aliquid laude dignum,& auditoribus frugis erum, eXequi. Siquis porro innotescere multis, praesertim literatis expetit; atque apud vicinas Ecclesias nomen &existimationem bona ni adipisci, meo
iudicio expeditissime,quicquid huc facit, in schola c5 sequetur . Postrem ὁ , frequentissime contingit ex ischolis ipsis postulari ,& honorificε accersi, quibus
gubernario ecclesiarum committatur dc commendetur. Nec dubitare quisquam ex Theologiae studiosis debet, se, si aliquantisper huiusmodi exercitijs excet lentissimis toto animo sit deditus, atque interea er ditioni adiungat vitae integritatem: post breue tempus ad splendidam functionem publicE docendi in seliola vel in Ecclesia, sortE etiam in utraque, legiti.
me & magno cum honore eligendum ac vocandu: Nut suavissimos ante actorum laborum fructus tandem ferat,atque ad optatam studiorum metam istus Perveniat. Non sine grauibus causis dixit sapienti simus ille rex, Piouobior. ia. & as. Qui colit terram
685쪽
suam,saturabitur pane. Etenim oninibui stienti ae bona fide in sua vocatione laborantibus Deus, qui clementer &liberaliter praestat, quae semel promisit,
quemq; promissiorum nunquam poenitet, praemia talia praesenti,quam in futura vita largietur uberrima. Nominatim autetna deum, qui talenta sibi concredita,cxpenderit ad domini sui gloriani,& ad piorum
auditorum utilitatem quod sane is cum primis facit qui synceriter tradit in ecclesia doctrina religionis dicet in extremo die domi n us: Euge serue bone & fidelis super pauca suisti fidelis, super multa te consu- tuam, intra in gaudium domini tui. Matth. aue. vox ipsius Christi est,in quo uno acquiescere esst consultissimum. Volentes S promptos Deus ad laborem benigne promouet: qui se in laboribus iam exercent. une intermissione adiuuat:deniq; in laboribus per
seuerantes,sceliciter coronat, aeternumq; beat. Pr
ponere haec in medio de ratione studii theologici vi-ium fuit, cum multum &saepe essem apiis audit Tibus rogatus,quae perinde erunt utilia, ut quisq; sibia accommodanda Viendaque censuerit. Demea fide diligentiam bene mihi sum conscius quam exiguae praeterea meae sint vires,neq; ipse ignoro, neq; dissiteor, sed tamen hoc nomine spero, quae huc usque digessi profutura,atq; etiam aliquid habitura apud aequos existimatores ponderis,quod partim ex optimis quibusq; authoribus, & in primis sanctis patribus in gna ex parte sint deprompta: partim occasionem offerunt, dc curam non anci-
Pitem,multa alia, eademq; que modum spero meliora excogitandi. γ
686쪽
TERPRETATIONE SCRI-pturarum populari, Ia-i , bri Tres. VNT quam plurima ipsaque amplissimani in illaria a Christo in be neficiumEcclesiae sponsae suae institu ta: quae adeb necessaria fidelibus esse Videntur, ut ipsis ademptis diuina haec machina, regni Christi salua con rx xsertur possit. A t vero quamuis cuncta, quae Christus in Ecclesiae aedificationem stabiliuit, pluri- alijs Eeelemum momenti habeant,nihil est tamen, quod reli- sae miniquis Ecclesiae ministerii Adclieat ulla ratione praeser- steriis. . xi quam verbi Dei praedicatio, siue munus docendi. Hoc enim inter omnes Ecclesiastitas functiora, loge esse dignissimum, nemine sore,aut esse arbitror, qui Velit, aut possit negare. Posuit enim Christus, in hae sacra functione, praestantissimum totius Euangelii ministerium,per quod cuncti mortales,alioqui infideles idololatrae,aut Athaei ad fide Christi, & eius Eeriesiam essent prouocandi,&ad sacras nuptias inui tandi. Docuithoe satis luculenter Paulus, in illa n bilissima quam ad Romanos scripsit, epistola, ins rens exinterrogatione illa Isaiae: Domine quis credidit auditui nostro fidem ex auditu pendere, cu prius affirmasset,neminem inuoca turum, nili credentem, crediturum Vero,neminem,qui non audierit.
687쪽
Vocatio modo ergo, inquit, inuocabunt eum, in quem non imi dia- crediderunt: Aut quomodo credent ei, quem non au
gelos, vel Ecclesiam nomina Christo per homi daturi accedunt, non sua tantum sponte veniunt, ues. sed vocati Jc docti, vel immediate ab ipso Deo, ut A dam,aut Abraham, siue Moyses. Paulus: vel per Angelos, ut Cecilia dc Valerianus:vel per homines, quemadmodum in ipsis Ecclesiae primis incunabulis venerunt cuncti, qui Apostolorum doctrinis instructi. eiusque diuinis praedicationibus inclinati di docti. in Christuna crediderunt. Christus iamiam migrat rus ad patrem, nihil prius aut antiquius iniis quo ad Apostolatum vocaverat,discipulis esse voluit, quam docendi prouinciam strenue ac fideliter obire. Sice nim referente Marco, illis dixit. Euntes in mundum uniuersum, praedicate Euangelium omni creatur .ina si diceret. docete omnes creaturas sacramenta,
atque Euangelii diuina mysteria. Praetulit Christus ita Ves hanc docend unctionem bi-DEi admi i linii lcrio, seu reliquorum sex sacramento nistialibi' rum dispeiationi.Vnde factum est, ut Apostolus qui
aliorum in tertium caelum raptus, liuinaque arcana illic scrusex sacra- tatus fuerat. lndhreuersus, dixit: Non enim misit memetorum Christus baptizare, sed euangelizare. Quibus Verbis a V x innuit docendi facultatem, ceu Λpostolicum munus
diuino iure singulari ratioe ad se pertinere. Eiusdem fuit sententiae Petrus, quando variis negotiis distractus in administrandis mensis fratribus, dolens paulo tepidius, aut negligentius verbum crucis Genti bus praedicari, imo ipsis Gentilibus conquerentibus, uod verbum Christi ipsis non administ aretur,per Usi. indEatque Iudaeis, dixit: Non est aequum relinquere verbum DEI, &ministrare mensis. Ex quibus locis facile est colligere sacram hanc verbi Christi proclamandi functionem, longo interuallo uniue
fas alias administrationes, quantumuis eximiaS. e
collirc. Nec est alia catior, ut manduitor nota, qua
688쪽
vera catholica que Christi Ecclesia discernatur a fal sa & haeretica, quam sana & Apostolica doctrina . sana do Qu in do haeretici sacramenta in suis cori ciliabulis ctrina in habere quidem possunt, sana hi vero doctrinam ha sola Ecelebere non poterunt, simul enim atque haeresim medi sa RQ tantur, pro suis falsis dogmatibusatque peruersis do ctrinis auruendis,corrumpunt, vitiant, atque adulte xant. Proinde nos certo statuimus, doctrinas haereti Ea retici corum nostri temporis, in suis concionibus falsa sec. Viti t. scrisse, & peruersas, quas etsi medius crepet Brentius, pxv ms, rumpatur aut Caluinus, vel alij Grammatici. nun Qxium quam ostendere poterunt Apostolicas, neque Euan- Haereti et . gelicas esse. proserunt Nam quamuis scripturas iactent, de in medium etiam scriaudacissime proserant, sui su iit audaces interpreta pturas sa- tiones tamen earum quas verius deprauationes dia
Xerim nunquam ostendent ex sontibus illis limpi dissimis Apostolicis continua irrigatione ad ipsos us dique profluxisse. Idcirco cum videant Apostolicas
doctrinas, suis haeresibus exclamantes atque aduerias antes, vel prorsus reijciunt aliquas epistolas canoni- Rei ieiunicas aut qui modestiores esse, haberique Volunt, Pa- haeretici tres Ecclesiae , Doctores sacros, ipsas interpretantes quassiani
Prorsus negligunt. QDm vero graue sit, atque i in tepistolas Pium, temerare Spiritus sancti mentem, sacrasque 'Π doctrinas pro sua libidine violare, cognoscent profe- ob suo tepore ii qui faciunt. Mirifice delectatur De', Eeelesiit requando euangelica sacramenta an nunciantur, fide. Doctore
libusq; proponuntur pura, candida, atq; sincera,&ab sacros omni inquinamento repurgatissima. Est pars no mi ni macultus diuini an nunciatio Euan sej ij. Ob idq; Apost. Paulus, non dubitauit gloriari se Deum, ver , de in spiritu colere Euangelium Christian nuncia n- Duplex ra do. i.docendo Gentes sacramenta, & mysteria Euage tio inter-
Iicis historiis contenta.Sed didicerunt viri sancti di e pretandi xuditi, ex ipsis Scripturis duplicem esse ratione inter scripturi pretandi scripturas sacras in Ecclesia Catholica anti si
quio obsinuata. Ob id est in more positu, ut altera
689쪽
popularis habeatur ratio in studiosis viris docendis, in scholi intexpre- publicis priuatisque, aut reliquis collegijs. Altera x xkψ vel o in informanda plebe rudi dc inculta , de rebus ad salutem necessarijs. Illa vocatur scholastica, haec vero popularis, seu Lclesiastica, illa est coetibus Do
chorum virorum,atque studiosorum adolescentium,
aliquo usque in litAis progreissiorum apta, haec adia stituendam promiscuam multitudinem, in qua plurimi rudes, i inperiti, atque illiterati tota comparata est. Illa exercetur inter scholarum angustos parietes,
haec in spaciosis templis locum obtinet, illa concisa, 5 astricta est Philosophicam solitudinem, severita temque redolens, ista expensa, libera, effusa, necnon oratoria luce,& quasi foro gaudens. In illa pleraque ad Dialecticam breuitatem ac simplicitatem exiguntur, in ista, copia oc ubertas plurimam adfert gratiam. Atque haud diis culter hoc discrimen in multis v misellinε. xcrum scripti, depraebendi potest. Siquidem inter pretatione populari, pler que omnes conciones Prophetarum Jc Christi sunt expositae. non paucae insuper Apostoli Pauli exhortationes,deinde quae homi liarum aut sermonum, aut orationum inscriptioni- bus apud sanctos Patres,Origenem, Chrysostomum, Bassilium, Naaianaenum, Α ugusti num, Maximum, Emissenum, Leonem, di post hos Gregorium. Beda, dc Bernardum, dc similes leguntur Quibus licet adiicere Augus fini in Evangelium Ioannis, dc Psalmos
aliquot enarrationes.seholasti. Ad interpretationes autem scholasticas pertinento inter- grauiores&subtiliores quaedam disputationes Diui pret uo, Pauli, nemphilia. de iustificatione hominis in Epistola ad Roman dc ad Galatas cum aliquot in priore . ad Corinthios. Duae praeterea, in epistola ad Hebr.
- altera de duabus in Christo naturis,altera de abroga-
tione sacerdotii legatis,atque Christi sacerdotio aeteri no. Eidem ordi ni accenseri par est, omnes commenta. rios Diui Hieronimi in Prophetas, Ambrosi, in D vi Pauli Eristola ad haec epistolas,atque disputatim
690쪽
FORMANDIS, LIBER I. 6i nes A ugustini. Breuiter quisquis aliquo pollet iudi
cio, iis quae diximus adiutus, citra negotium discerano, ad utrum interpretationas genus, scriptum quod cunque referri debeat. De hac interpretatione scho
lastica, nihil amplius dicemus, cum nobis non sit a nimus, ea de re quicquam tractare . sed institutam materiam de sacris concionibus sormandis pros qui . Hoc tamen docti animaduertent, Patres illos, qui Antiochiae, & Hierosolymis primas illas sacras rerum diuinarum officinas aperuerunt. Posteaquam iMarcus illic reliqui Verb discipuli hic illas scholas ea rexerunt, non temerE, sed magno iudicio atque ma-tiiro prilis deliberantes diuert uatem hanc docendi Ecclesiae Catholicae inuexiise sequentes spiritus sancti ductum,& Christi Apostolorumque exemplum. Christus enim duodecim annos natus, cum intemplo permissis parentibus domum redire, mansissetito tu inque triduum cum Doctoribus legis illic dispu tando transegisl et, minime est dubitandum , quin multis aliter, diuersaque ratione illic negotia legistractauerit, quam ubi apud plebem promiscuam, imperitam δ: rudem concionem habebat. Disserebat fata ne ut Lucas testatur, illic tanta altitudine, & sublimitate, ut legis Doctores, Prophetarumque periti, minime potuerint ei assirmanti aduersari, neque neganti contradicere. Interrogabat tam acuth, respondebat percontantibus, tam succincte, tam solide, tantaque veritate, & luce, ut non possent non maxime admirari. Et factum est, inquit Lucas, post triduum inuenerunt illum in templo, sedentem in medio Doctorum, audientem & interrogantem eos. Stupebant autem omnes, qui eum audiebant, super prudentia di responsis ejus, & videntes admirati sunt. Hos ut viros doctos , eximiaque legis & Propheta. Lucaerum cognitione praeditos, di multum in Scri laturis
exercitatos, scripturis conuincit, arguit, dc doc t. . .