장음표시 사용
791쪽
mertate Amen dico vobis,quicunq; facit peccatum.seruus est mellanx peccati Sed ut ostenderet Christus, quod licet ipsi eniat.i42 sent filii Abrahae secundum carnem, tamen propter' hoc non erant a peccato immunes. nisi ipse Christus faceret eos filios A brahae secundumspiritum & pro
missionem,& ideo subdit Christus. Scio quod filii A.
brahae estis,secundum carnem,s sed quia estis a patre diabolo, seiundum scilicet imitationem, ideo opera patris vestris, de desideria eius vultis facere. Nam si ut ille in veritate sui cicatoris, in qua creatus fuit.n5
stetit sed ex inuidia desiderauit di proposuit me occidere, ita vos tanquam filii diaboli, desideria eius vultis sacere,de adimplere,ed quod n' statis in veritate legis, peruertendo verum sensum , dc intelligentia. 2 eius,& prophetarum,deprauando scripturas per ve- stras falsas traditiones. Ex quibus superius dictis aperte paret,quod scribae de Pharisaei opinabantur se libe . ros esse per opera legis a peccatis propriis commissis. ex quo expectabant per venturum Messiam liberari solum a seruitute temporali,& smiliter expemibant
cum solum . dc duntaxat . ut eis bona daret temporalia. Quapropter eum esse Deum n gabant, centes sibi: Deopere bono non lapidanius te. sed de blasphemia,quia homo cum sis,te Deum facis. unde
ipsi scribae & Pharisaei ex huiusmodi verbis docti
nam suam haereticam esse aperte demonstratafilicuesset contra veritatem l sis, & prophetarum . peruertebant enim verum senrum sacrae paginae. Quod se probatur. Illa doctrina est haeretica, quae tecti Deu
optimum finem lςgis, & prophetarum: sed doctrina Pliarisaeorum & Scribarum est huiusmodi:igitur est Artumea haeretica. Maior patet, minor probatur. Nam illirium. .. doctrina tollebat & nibat finem legis, negando Christum, in quo lex illa ordinabatur, tanquam in finem suum , ut daret gratiam in praesenti. & glo. riam in futivo, sed illa doctrina nit Christum re demptorem , & glorificatorem, ergo tollit, dc negat
fident optinium legi dc prophetanim. Lex enim de
792쪽
prophetae expectabant Christum,redemptorem ociustificatorem,oc glorificatorem, & gratificatorem, ut Paret per totum discursum Prophetarum sed doctri ala Scribarum de Pharisaeorum negat omnia ista, α non expectat liberationem a peccato ex obseruantia legis.sed solum liberationem a captiuitate,& seruinite temporali,nec expectat bona spiritualia, sed tanta temporalia,ergo tollit bonum de optimum finem legis, de per consequens dissipat legem. ει Prophetaq
.quos mendaces esse demonstrat,ex quo in haeresim cadit,dc sic essicitur haeretica.Et ideo saluator noster,intam illam doctrinam.tanquam haeretica & blasphe
pellat eam fermentum corruptiuum legis,& Propna bearum,a quo monet nos cavere.'& fugere, ut Mattha
ca. iue.Et haec fuit causa potissima,quare Scribae,&Pharisaei conspirauerunt in mortem Christi eo quia ipse usa spe . Christuscondemnabati& improbabat eorum doliri clausnam tanquam falsam & hereticam,ut patet in Euan QR id, geliis nouris. IvLoia
Perseuerantibus autem ipsis scribis dc Pharisaeis. in huiusmoes filiis & impiis traditionibus, di in tali haeretica doctrina per Christum reprobata,sic & tali
ter remanseruntin ea obstinati,&confirmati,ut eam
tanquam morbum quendam pestiferum, et ereditarium in descendentes,dc succe res suos, dissemin runt & transfuderunt. ut ipsi quoque descendentes Di,maiorum suorum more,in eadem sententia, firma perstiterint opinione,&adeis firma, ut licet per publicam famam statim exortam, ob supernaturaliu ignorum multitudinem factorum.per ipsius Christi Apostolos, cognoscerent Christum a mortuis resurrexisse.& verum filisse Messiam.& ideo quam plures non solum de populo Iudaico, sed etiam de gentili ad fidem Christi conuerti cernerent. tamen ipsi non solum id verum esse fateri voluerunt, imis E contra ipsi obstinati pertinaciter obstante di impugnante omni quo poterant Meonati sum optimam
793쪽
popul i, quam deChri sto concepera n i, peruertere opinionem, de hoc manifestando ipsi populo, qualiter lex Moysis erat in se persecta. & nullo modo abominanda, sed in aeternum duratura. - . Item qualiter Messias in lege promissius, non dαbes at est e D E V s. nec bona debebat dare spiritualia, sed tantum temporalia. Nec debebat redimere Israel a peccato, quia hoc lex ex se operabatur,sed -- lum debebat liberare Israel a seruitute, &captiuit: te temporali, Romanorum scilicet. Et qubd ipseMessias venturus erat cum magna potestate tem porali &maiestate, ut omnia esiicere posset supra-ἡicta. Et ex his arguebant, & praedicabant populo ipsum CH R lSTU non fuisse Messiam. Et ideo per quadraginta annos, quibus stetit tem- .plum 'postquam CHR IS TVS surrexerat, sem-pη eontradixerunt Apostolis, & in Christiana E escii a successis ribus.. . Quia C H R IS TU S omnes illos locos Iudaeo
rum malitia deprauatos restituit, ver,mque Spiritus sancti mentem lege inclusam exposuit. hinc factum existimant, ut CHRISTUS nouus legislator sum rit habendus. Quem certius veteris legis nouum αverum interpretem.vocari poterant & aebebat. Sciat 4 turconcionatorex hoc praecedenti. tam prolixo caste iam decurso.quae sit materia tractanda, quando
suggestu illi dicendum fuerit ad populum Christia
num. Nempe lex oc Euangelium, quorum doctrinis vitam aeternam,& non allia ratione,sibi comparabulchristiani. Sciat igitur Chri stum non fuisse legis nouae authorem ased nouum interpretem legis antiquε eorruptae ac deprauate Iudaeorum malignitate,& no. nae gratiae authorem, largitorem, atque nostrae sal f tis,reconciliationis,& iustification is fortem op . A ratorem. Nunc tractabimus de forma, atq; succincte perstringemus a-
794쪽
Nonnulla de concionum forma at. . que Partibus.
Concio omnis esse debet breuis, deinde oratio. Qui b. eoα
ne constare dilucida di explanata : ad haec par stare detes habere rite ordinatas. primum necessarium bet coci est ut populus sine taedio, & alacri ter ad sacrosccetus conueniar,atque audita memoriae commendet facialius, haud quaquam necesse est Ecclesiasticae conciones prolixitate vincant oratiori es, ab oratoribus haberi quondam in foro solitas, propterea re cte virisque,& concio natoribus.& oratoribus datae clepsydrae horarum spaciis dimetiendis. Ac possunt paucis multi res
utiles explicari. Secundum requiritur, tum propter imperitos, quorum ingens est in pleberrumerus, tuna
ad amoliendum omnem sinistri studii, fraudisq; suspicione. Enim uerbelaborata,&aliquo modo inuo ' bluta oratio, inducit auditores ad cogitanaum aliud quippiam, quam ipsorum prosectum quaeri. Quocitam etiam, siquis omni instrumento atq; apparatu dicendi instructus sir. consulto tamen sic aget apud populum, quasi artis vestigia nusquam seques. memor illius dicti egregiam esse artem .dissimulare. Conse quetur autem facultatem dicendi de pulpito diluci putei, ἡdE qui lingua ni vulgarem pulchre callet, qui consue calleat, et tudine pure eam inantium aliquandiu usus fuerit, docet P qui concioneo in eadem lingua diserte docentium aspulum. . suevcrit audire. qui libros eorum qui in illa iudican- tur excelluisse diligenter euoluerit, sed reliquos om-
nes hic anteuertet,qui naturae quadam bonitate pr
dirus est atque facilitatem modestiam qi in dicendo habet quasi ingenita. Non minor est viri' aperte, simpliciter, dc populariter, qua docth, argute dc grauiter
eloqui. Qita virtutem vere eximia & raram necesse Doeet i est omnes uni prae caeteris Chrysost. inter Graecos concedat, que sane optarim indesinenteroes iuniores coςionatores diurna nocturnaque versarent manu, quin
795쪽
in linguam vulgarem transfunderent. Neque pud redebebat,uel erud=tos homines doctrinae christia. nae locos nonnullos,&penhad verbum, de Chryso- stomo,qui non sine causa illustrem hanc appellatimnem adeptus est,aut alijs,si qui sorth inueniantur similes, mutuari. Iam tertium illud, yt nimirum concio suis constet legitimis partibus, quis nescit in om- ordo sex' ni oratione,ceu rem praecipuam desiderariὶ Necep n Π dς ς stola quidem de rebus familiaribus, ad unum priu tam scripta,ordine partium destituta eile potest,quato magis partes concionis, quae de rebus habetur grauissimis, ad multitudinem uniuersam,ordine coli cari oportebit. Non tam discentes,quam ipsi docentes. iusta partium dispositione opus habent. Porro concionis paria septε eon tes sunt septem. Lectio Sacraescripturae,Inuocatio. eionis par Exordium, Propositio seu Diuisio, Confirmatio. Cotes num sutatio Conclusio.Quas quomodo tractari,&quai do adhiberi i n.genere conueniat. ἡeinceps common. strabimus.1i, ii 5 π Vit sanὶ hic mos veteris Ecclesiae, recitabat ali suetiiqita Pis,cui id muneris erat deligatum , clath & di. qitam ha stinctE partem aliquantam ex certia libris sacris,huit inini mox verbalius quispiam eruditus sirggestum ascen ti. Eccle-debatiquae praelem fuerant enarraturus: Legimuλn Actor. 13. cum Antiochiae Pisidiae, Paulus cum suis A 'x eomitib sabbatho ingressus esset synagogam, alectionem legis. 6c Prophetam misisse principes sui eos dicentes : Viri fratres, si quis ea in vobis sermo exhortationis adplebem,dicite. Christ', e.4. ipse ascendit&legitideindEsedens lecta inter elatur,magna cum omnium admiratione. Abii ene lactione sacrae scripturae. Caput X v. Nunc
796쪽
Nuite vero plerunque scripturas idem initio concim mae inanis recitat,qui&explanat. Quod quidem tum maxi- rarum dome conuenit fieri,cum intrarum librum sacrum em cet vel
ponendum quis suscipit. Atqui diebus Dominicis,qμ etiam,alii epistolam,vel Euangelicam historiam.'φquae venit enarranda,in publico praelegunt. Caeteruubi prore enata concio instituitur, non solet sacrate.ctio praeire,verum is,qui docet, aut paucula tantum verba, siue thema quoddam liberE ex scripturis G iligit, quod nimirum arbitratur instituto conueni re,aut nullius omnino loci h scripturis mentionem faciens. statim dicere incipit, quorum illud a Veteridi i perraro factitatum, istud frequentissi me. Prioris generis exempla sunt haec. Nazianzenus Gretori, inconcione ad subditos timore perculsos, propter L Naatan aram Imperatoris, usurpat Verba ex lere. 4. Uentrem nus. meum,ventremim eum doleo, sensus cordis mei tutabati sunt in me Idem de sancto Paschate habiturus orationem,praemittit ex Habacuria. Super custodia meam stabo, Chrysostomus disserens de perturbata Chrysost. Rep. Antiochena. Item de reditu suo ab es ilio, saepi 'Repu.usculEincul*t, in initio illud Iob. Benedictus Deus. Antioch. Basilius populum adhortari cupiens, ad placandum Deum iratum,ex Amos, haec Verba prosem Leo ru- redituri, &quis non timebitὶ Dominus Deus locutus est, ab exilio. oc quis non prophetabiit risitius. Rursus ubi ad ieiuniuinuitati Canite tuba in o. insigni die solennitatis vestrae,ex Psalm. Si. & Ioelisa. Posterioris generis,id est,ubi nulla praemittuntur sacrae scripturae verba, slint exempla, apud illos celeberrima. Iam illud his addamus. Videndum etiaatque etiam concionatori, ut cum lingua patria sacram lectionem de suggesto recitat, vertione utatur, 'quam fieri potest lectitii ma,probatissimaque,& vul se ipsi nota atque usurpata. Enimuero propria dc a
curata versio, tantam adfert rebus lucem, Ut commen . tarii vice haberi mereatur. Neque vero in illa conci
tot aliquid temtrenovabii, idque, nc dum a do. .
797쪽
... cais adsectate&curiose, ab indoct is inepte loqui eis afridion detur, multorum offensionem in se concitet. Spiri thes ita 'LpiiςQpu. Cyprius in consessu multorum ui Triphina plebi. Vniuersae,ausus est iii
vpiseopli' crepare Triphilium Ledrensem Episcopum qui cotia edienQ loquii supercilio tumidus,cum ad verba illa venisset
publice. historiae Euangesicae . Tolle grabatum. i. lectum lusi.&ambula,pro voce graba tum aliam reposuit, veluti splendidiorem,quae significat cubile. Tum vero snquit Spiridion, meliores illa, qui grabatum dixit. quia eius uti verbis erubescisytripartitae historiae. lib. I. cap. lo.ex Sozomeno. Non dissimile est quod Augastin. epist. io. ad Hieron. scribens, refert Episcopum quendam in Aphrica, cum locum aliquem in Iona Propheta aliter recitaret, quam Vulgata eius.tem p ris cotinebat editio,popu li noua voce omenii surore periclitatum,&propemodum, iri si rationem se reci aditurum fuisset continuo pollicitus, exturbatum Esede. Quanquam recte concionator ille fecerit, qui quo tempore domi tacitus praemeditatur,quae dictita habeat, quam corre et ouato, ctissima exemplaria conferat insuper& haec inter se eesepiaria se,& sicubi res postulabit, Latina cum Graecis& 13 correcta. breis, ex his vero omnibus concinnas germanasque sententias eruat, multitudini postea sermone vulga . Λ . ri proponendas,haec diligentia, haec honesta,ac ne rosa curiositas, tantum abest, ut incurrat vituperatione, ut etiam laude prosequ da ab omnib. reputetur.
Cap. xvi. oratio in rc inuocandi ratio uti siperius monssi aut principio mus in concionum initio, nobis ab Apostolis
bee. alii Act- -Vbi Deum orant, videt loqui
cum omni fiducia sermonem. Item ubi Paulus ApoAustu de py0se,atque pro cursu verbi. docaciti, ' ad Deum fieri Ac veteres quidcante exor Chr. lib. diu morabant,quod Augustin. diserte tellatur dedo Ma.orati cirina Christiana, lib. . cap. i. Concionaior aute poscebat
798쪽
. poscebat quod Augustinus non obscurE innuit sibi idari spiritum ad sinceriter ac libere docendum,dein, de ut auditores recth cuncta perciperent, atque ad vita /tae spiritualis institutionem conuerterent, auditore ' vero vicissim, dc pro Ecclesiaste, di pro se in eandem precabantur sententiam. Nunc vero in quibusdam Ecclesiis videmus precationem exordio statim subiici. Q Pecunque aute Ecclesiarum consuetudo fuerit,decet inuocationem est febreuem puram, atq; ad auxilium Spiritus S. implorandum,quo is dignetur, tum Doctoris,tum audito xum mentes insormare,directam.
Exordia in hoc dicendi genere sunt admodum - ,
libera. Quamobrem in ipsis exemplis conciO enum,quas Prophetae, Christus, Apostoli,&san liberum. cti Patres ediderunt,monstrari potius potest commoda exordiendi ratio,quam praeceptionibus compsaea hendi. Neque semper necessum est ita institui sacra q. rum concionum principia, ut auditores attςntos,do ciles, benevolos reddamus. Ipsa enim eos quibus de agitur per sesepossunt ac debent tales auditores essi cere. Nec sere quisquam ad templum pedem confert nisi qui iam persuasum habet,se auditurum qu in rito auidEdiscat, necnon utiliter percipiat. Itaquei' isὰ rerum circunstantiae,&causae incidentes subminifrant odb hanc, modis illam exordii materiam. OQujam interea pro diuersi tale argumentorum qui tractantur obseruanda in genere annot bimus. 9do ad populum explicatur liber integer, saepenume 'id adhibentur exordia a transitione. Chrysostomuse in in Genesim Homilia decimas exta. Satis opinor in ' quit,pro nostra virili heri locum de ligno interpretatantes enarrauim M. Docuimus enim charitatem V
stra, quare diuina scriptura lignit cogniti uti boni 5 mali vocet,proinde hodie anim' estad sequῆtia perti rere, ut discatis incitabile Dei misericordia, di quat.
799쪽
Mota. sermonis attemperatione usus sit,nostrie naturet prouidentiam dccuram habens. Homitia i .orditur a repetitioncseu enumeratione earum rerum, quae die praecedenti fuerant expositae. monetque auditores.
quo eos ad fructum spiritualem conuerrunt Crebro utitur similitudinibus,de apponendis lautitiis conuiuiorum, de corporum aegrotationibus depellendis. atque eius generis pluribus,declarans intermi in reb. spiritualibus, dc refectione, atque cura animorum. eadem omnia consideranda obseruandaque, quae fieri in rebus corporalibus,siue in conseruatione corporum solent. Homili f. dc 6 statim in initio repraehe dit,acriterque obiurgat, eos qui cursitabant ad spectaculum ludi equestris in theatro,sacras autem conci nes negligebat. Homiliam s. iterum ab obiurgati 1 ne orditur,cum perpaucos videret ad locum sacrum aduentasse. Gudii et Homilii . a.dc i .laudat eos, imo posteriolitenter re agit etiam gratias, quod lacriter ad audiendum
audientes rerum .diuinarum interpretationem conuenirent. sterare enim se nonmediocrem fructum spiritualem secuturum. Haec vero idcirco a nobis commemorantur,quo omnes intelligerensitum quoque,cum liber integer explicatur, liberum esse pro circusiantiarum de causarum incidentium ratione,exordia variis modis parare. Admodum vero familiare est Chrysosto mo, exordij propositionem statim comprobare, vel expon re,vel illustrare aliqua similitudine, aut comparatione,deindE vero subiicere nonnulla, quib. aut attento aut benevolos avditores reddat. Etenim in conciliandis excitandis , auditorum animis,dc dilia..sens est,& mirus artisex.
Caeteriim si tanta est libertas exordiorum in eriplicationetotius libri, promptum est iudicare, non 'miniis liberὶ posse illos agere cui partem, siue sea mentum libri enarrandum suscipiunt. Frequenter vero in hisce concionibus,de parte libri insitutis ducuntur exordia, a commendatione authoris, ex quo' lectio
800쪽
lectio recitata fuit. Nonnunquam ab utilitate doctrinae,quae in eadelectione praecipua eminet. Aliquando vero ex lectione audita unus aliquis locus paucis verbis initio sermonis repetitur,ille prssertim de quo constitutum est fusius disserere. Exempla quindam eoaciona. adnotabimus, Chysostomus in qua/a homilia ad populum A ntiochenu expositurus locum ad Timoth. Vino modico utere propter stomachum &frequentes tuas infirmitates, a dignitate Apostoli facit dicendi initium,eundemq; cum tuba & lyra comparat. Ide interpretans Psal. iar. post recitatum psalmi initium. Ad te leuaui oculos meos,statim orditur sermone, ab eo quod utile sit premi aduersitatib. Homilia aῆt 68. repetit initio haec verba ex prioris adThessa. .s.Semper gaudete, beatus inquit Paulus di lcctissimi, sine intermissione orate, in omnibus gratias agite, hqc est 'enim voluntas Dei. Et mox addit: Semper gratias agere est anim sapienter institutae, passus es aliquid mali, sed si velis, non est malum. Gra tias age Deo, dc malum in bonum fuerit transmutatum. Receptum insuper est a circunstantiis, a causis, a similitudini b. Chrysost. alijs uelocis duci principia. sic Chrysostomus exposi demuli turus historiam euangelicam de muliere Cananaea, re Can incipita laude diligentiae ac constantiae auditorum. At vero historiam de Elia subuecto in caelum curru igneo orditur a s militudine su mpta de more,quo re erium. ges solent periclitatos in bello donare curru, aut alijs regi js insignibus honestare, unde colligit Deum quo que eodem pacto fidum suum ministrum Eliam vo
luisse curru ornare.atque in caelum subvehere. Nazianzenus ad Euangelium,quod initio capitis iS .apud Matthaeum legitur, Oncionari incipit de diligentia& labore Christi in pertrahendis ad fidem homini,
Sed nihil attinet plura hic dicere. Postreino autem, quando oratio instituatur de argumento I)ro Icruporis occasione oblato, licet quidem ex variis rebus a tilocis ducere exorditim. sed tamen accommodati si