장음표시 사용
801쪽
tio aperitur, de quo negotio in animo sit habere oti Aperiat tionem. Quantum fieri potest, debent prima exordii statim co- verba respondere ipsi materiae quam tractandam de
Clon iox legeris atque illa ipsa, vel sumpta ex aliquo scripturqnegotii exprimentia. Ex dictu iu,. scripturis sumpta sunt illa initia: Apud Nazian genui ii concione ad subditos timore perculsos, & imperatorem irascentem, ex Ieremiae 4. Viscera mea, di interiora mea doleo,&c. Apud Basilium cum de ieiunio disserere instituit ex Ioelis. a. Clangite tuba in Syon in insigni die solennitatis vestrae, Sc. NOSpa Nota. l. ante comemorauimus. Vbi argumentum seu propositio explicatur verbis simplicibus, nullo scripturae loco adhibito, plura inuenias exordia apud Chrysostomum, Nazianzenu, alios , . Nazian Zenus sermonem ad eos, qui classe aduenerant ex Aegypto, sic orditur: Ad eos, qui ab Aegypto sunt,loquar. muis nondum ibi aperit, quod argumentum sit tractaturus, disserit aute postea de mysterio Trinitatis. Sed quando ad illos dixit, sermone se Velle facere, qui v . niebant ab ecclesia Alexandrina, quam Athanasius, μεμ με deinde Petrus episcopi fano dogmate Trinitatis r Ele imbuerant atque illi Constantinopolim venientes se recipiebat ad ecclesiam, in qua tunc docebat Gregorius strenuus Trihitatis,& unius substantiae in eadem au ertor, facile intelligere auditores potera 't Gregorium ea occasione dicturum de fidei consensu, in consessione Trinitatis. idem verba facturus de ha benda cura pauperum: Viri fratres & commendici.
Omnes enim pauperes sumus, ac diuinae gratiae dignitam etsi alius alium praecedere videatur, si mensuris metitus fueris paruis, hunc de pauperum amore se monem suscip te. Sunt alias in hoc concionum genere per uam tib ra, ut diximus, exordia. Esaia sca.I.r
praeliciis urus suae gentis vitia, praesertim hypocriatim.& neglectum veri cultus Dei, orditur ab exclamatione seu contestatione omnium creaturarum si
mulque introduci h Deum ipsum grauiter expostula α :
802쪽
in. Tota nanq; oratio ab initio inde vehςmensati ardens est. Petrus Acha. redarguere volens peruersum populi iudicium,de miraculo linguarum utitur lo in attentionis, mox Mimen obiecium de ebrietates a Pienter amolitur,atq; ad causam de Christo seruato ae progreditur.Stephanus Act. .&Paul. Act. 13 cupientes negotium euangeli j exponere, de vocatione Α-hrahami sermonis faciunt initium. Caeterii exordia aliena a causa,& longius petita vel etiam valde proolixa nemo sanus probauerit. Et tamen aliquando in sacris concionibus ista conditione locus ijs dabitur, aliena vel dum ad aedificati oriem aliquam ecclesiae di pro tem nimis prσPorum personarumque commoditate sint coparata, lixa vi in acidextre pertractentur. Tunc vero potissimum ad mittentur, quando populo quaeda proponenda sunt. quae in subsequenti enarra tione non fatis apte admiscerentur, vel alia de causa expedire iudicatur. Talia
extant quaedam exordia in Homiiij, Chrysost. in lib. Geneseos, in quibus exordijs hortatur, obiurgat, vel simile quippiam quasi de improuiso facit. Tale quoq; exordium videtur usurpasse Paulus. Act.i7. Vbi incipit a reprihensione superstitionis A theniensium, di ab ara ignoti Dei. Transit deinde ad annunciandum Christum veru Deum omnibus cognoscendum. Neq; hoc praetereundum, aliquando exordium praeter Omitii mitti, statimq; proserri propositione vel diuisionem. potesti ηChrysost. in cocione de tribus pueris: Trium inquit puerorum sermo tractabitur, quorum fideo quali laxi chi1λλde intonet gloriae salutis flammae testantur. Item homilia 33.ad populum Antiochaenum. Lia charissimi prius dicta repetamus,&hodie ostendamus quomodo eleemosyna starn& omnium artium questuosis sima. Fit autem istud,aut ubi conciones aliquae proxime pr cesserunt, in quibus populus satis super attentus est redditus, a ut quando temporis angustia non pati tur sermonem protrahi aut sorte eo loco, vel die dicendum est, quo perpauci ad audienda sacraeoniluunt.
803쪽
De diuisione seu propositione, Cap. X v I ILniuis, Λ B Ordio descenditur ad diuisionem.seu pro seu propo m positionem. itaque cum de uno tantum negotio. tio animus est tota concione dicere, satis fueri t propositione rem complecti Sin de pluribus insti tuitur oratio,diuisio adhibetur, membra omnia,de quibus ordine sumus dicturi,continens. Ac proposi tio quidem,aliquando ponitur initio exordii, quod
paulo ante admonuimus plurimum fieri in concio nibus, quae de re per occasionem oblata habentur,se
Chr3sost. quentillime veris exordio subiicitur. Exemplum priode humili ris apud Chrysostomum Homi lia, 38. cui titulus est tale di de humilitate de quiete. Nealtum, piamus inquit, Bb'es'i, inflemur,cum terra simus.&cinis,fumus,& umbra. Exempla posterioris generis extanta Vita russi 9. ad agricolas. h. vitando iura meto,post prolixum exordium, inpleκ liuia quo commendatur vitae rusticanae simplicitas. Rur datur. sum inquit de iuramentis sermones moueamus . veradicitus ex omnium mentibus improba haec consuetudo evellatur. Ite Homit . ues. quae habita est contra
deditos luxui & voluptatibus. Dica quot molestias& tristitias habeant delitijs inhaerentes. Caeterum di uisionis exemplum cum primis elegas occurrit in m δηλης ratione Nazangeni habita in funere fratris sui Cae liquantum delibabimus ita ut & lachrymas prosu da mus,obiter tamen admiremur, deinde humanam ostendemus imbecillitatem, & de animi dignitate ta ciemus verba. Postremo debitam moerenti b. adhibe bimus consolationem, doloremq; a carne ac a tempoConribi, ratibus adspiritualia dc aeterna transferemus. Debet diuisio autem omnis diuisio esse breuis, ordinata ac diluci bleuis & da, id est,no erunt multa mebra, vix inquam plura. pi R., quam tria deinde rith prout expostulat rerii natura. ' collocabuntur. Postrem b verbis minime obscuris de
cet omnia exprimi.At tu quoque cen tur necessaria, quando
804쪽
quando in animo habemus plures distinctosq; locos verbis mi
Pro concione excutere, Vel etia quando unus aliquis
locus incidit tractiandus,cuius obscuritati ac dissicut , 'tati oper preciu est facta partitione luce aliquam in- seiiρωα
ferre: Enimueris partitio, cum propter ordinem rectuin dispositione partium, seu propter docendi methodum, tum etiam illustiandi causa imb vero & ad memoriam iuuadam merito adhibetur. Adnotandum interea, diuisionem interdum aliquam in exordio vel post exordium commemorari, de cuius tamen singulis membris non est propositum disserere, sed tantum de uno vel duobus verba fiunt. Nagianzenus in oratione de sancto lauacro post locum attentionis. Triplicem scriptura nobis generationem ostendit, via Triplex. nam ex corporibus, aliam ex baptismate, tertiam resurrectione. Deinde post pauca, proinde de natiuitatibus duabus, prima inquam di nouissima philoso- Ex baptis. phari temporis non est praesentis,at de media, & quae mate. nunc nobis est necessaria,quae dc luminarium dies co Ex resur-gnominatur, iam verba faciemus. Vsu venit etia no rectione .
nunquam ut de pluribus atque diuersis locis sermo fiat, neq; tamen ulla usqua praeeunte diuisione. At De pluri- qui in hoc genere cautio haec adhiberi solet, ut quo ' m xς
ties ab uno loco ad alium fit progressus, quidam sues Ir .ὸEri
ticiatur,aut conclusio aut transiti O,aqt nouus locus eoncione attentionis,atalia denique distinctionis nota,ex qua uinare. animaduertere auditores citra negotium queant,ri uum esse prae manibus locum. In Chrysostomi concionibus non paucae tales formulae reperiuntur. Ho-
milia. 28. inscripta defugiendis iuramentis, &quod in paupertate degentes Deo gratias agere debemus, priorem orationis partem consumit in detestatione iuramentorum, tandem vero concludit, asserens, si quos deinceps deprghendat consuetudinem iurandi& peierandi non deponere, se eos a participatione sacrorum mysteriorum exclusurum,quicunque tande illi sorent, siue diuites siue pauperes.se nanq; propter Ilos nolle in damnationis aeternae periculum incide-Z a 3 se. Ir
805쪽
Inde procedit ad posteriorem partem, de aequantist
ter serenda paupertate, dicens: Cum itaque paupertate vel morbo pressus fueris, ὀ homo, si non aliunde atex mendicantibus saltem per angiportus euntibus, Deo gratias agere disce. Itaque ex illa conclusione iudicare quiuis poterat fine ei parti imponi, verba autesequentia declarabant no obscure, aliud argumenta sulcipi. In caeteris concioni b. videas transitiones, exhortationes, aliasq; sententiaru figuras,quae demonia strant ad aliud argumentu properari. Exempla sunt eiusmodi. Hai enus satis multa de malis, que gignit ira, nuc de com dis dicamus,quae proueni ut a masuetudine. Item,age Vero, Videamus qua necessiaria sirpatientia, vel, ei a dicendum nobis nonnihil est prora tione temporis de ieiunio, vel, sed quin etiam de ieiunio quadoquidem opportune id nunc fiet, nonnulli
adiicimus utena, porro vide etiam atque etiam mi frater, ut cum sermones tui omnes, tum etiam actiones singulae, amorem castitatis pudicitiae spirent. Item, ubi forte praecessit sermo de castitate, rect e transitus fiet ad locum de sobrietate in cibo, potu, ac Vesti- tu, hoc pacto. Atqui flustra omnis oratio de excellentia castitatis consumitur, nisi etiam attexamus quaedam contra luxu in cibo, potu ac vestitu, vel sic, nunc Vero attentis adeste animis ad ea, quae restant dicenda contra luxum in cibo, potu,ac vestitu. Item,quando huc usque de timore Dei satis multa diximus, nodubito, quin vobis pergratum sit futurum charissimi fratres si disseramus de patientia in aduersitatib.
ruid multauia concionibus prophetarum, in quibusam Paulinis epistolis, in plurimis homilijs Chusostomi, aliorumque sanctorum patrum, haud dim cule est eiusmodi formulas transitionum obseruare. lent vero ipsi concio natores nonnunquam silentio aliquanto i nterposito, si ue mora quadam. aut alia ratione simili innuere se ad alium pergere locum velle. A liquando vero, pr*cipue aut cum liber integer peripet ςn rratio 'e explicatur populo, neq; proposi
806쪽
tio, neque diuisio ulla prorsus praemittitur, sed fini Doee, to exordio, paucula quaedam verba, de contextu libri quomo- sacri recitantur, ex quibus mox doctrina aliqua spiri tualis eruitur, eademq; breuiter pro auditorum cap. tu enarratur. Inde autena mox transitus sit ad verba sacra sequentia, ubi similiter unus aut alter locus an- habete denota tur adhibita exhortatione ad multitudinem, ut bet. commendet memoriae,atque singuli priuatim ad .vitae i nsti tutionem emendationemq conuertere laborent. Apud Chrysostomum varia inuenias exempla. . Homitia i 3. in Genesim post exordium. Videamus i taq; n hic quid doceat nos beatus ille Moses, no sua lin- . . , qua haec dicens: sed a spiritu sancto afflatus. Et acce pit dominus Deus hominem quem formauit. Vbi ex duabus illis vocibus, dominus,& Deus, argute colligit confutationem haereticorum, qui filium minore patre contendebant. Quae doctrina tunc propter Arrianos peropportune proferebatur, nunc Vero, quando ea haeresiis extincta est, non perinde locum haberet. Mox prosequitur cotextum, Jc posuit eum in horto Voluptatis. In quibus verbis admonet obseruari, quanta sit Dei erga genus humar um misericordia. cura, prouidelia. Deinde, quia in contextu sequitur. Vt coleret &custodiret illum,breuiter subiicit, ibi nos discere, quam sit periculosa res ocium, atq; propterea
homini semper aliquid faciundum. Eadem via de i nceps progreditur, tum in illa, tum in multis alijs cocionibus. Quae ratio aduertitur, subinde obseruata, in iis quoque sermonibus, qui in explicatione partis alicuius libri consumuntur,maximE vero quando habentur sermones ad multitudine, cui permixti sunt nonnulli eruditi, vel qui diligenter audire scripturarum enarrationem assueuerit. -d intelligere potest quisquis Homilias sanctorum patru, Chrysostomi, Augustini,Gregorij. Leonis, Maximi,quises Euangelicae historiae diebus Dominicis recitari solitae cxplicantur, non oscitanter perlegerit.
807쪽
Qiis ratione unam quamqtie concionem in locos certos apte possimus distribuere. Caput. XIX.
CAetexum quoniam, siue diuisio aliqua praemit
tatur, siue nulla: multis tamen de causis utile. imo pernecessarium est, ut concio quaecunq; in aliquos certos locos siue partes distribuatur,idq; ante fieri, quam veniatur ad confiimatione oportet equidem arbitror operi me facturum pretium, si quomodo loci praecipui. dc ecclesii scii primis utiles ex scrip turis, quae en atrandae Veniunt excerri, atq; pro auditorum ratione partes cocionum apte distingui qumant in praesentia demonstrare. Est autem in hac parte singularis ponenda diligentia quoniam locorum dit,bbiuri sti Axitio Veluti basis est, cui reliqua uniuerset concio disi ibu nibusuctura innititur. Neque enim recte potest pro tio basi, gredi, nisi certos adnotaris locos, in quorum explic
Quo autem facilius omnia percipiantur .quae hue pertinent, visum est ea aliquot regulis complecti. Loes duin I. Regula, Loci omnes,quos eligi pro concione ex inplices, plicandos conuenit,quintuplices inueniuntur, iuxta iuxta Pau Apostoli Pauli traditionem. Omnis scriptura diuili traditio nitus inspirata, utilis est, inquit,addoctrinam, ad re-nςm, dargutionem, ad correctionem ad institutione, quae .a - ἴ' iustitia, Vt integer sit Dei homo, ad omne opus vlieit. bonum apparatus. a. Timoth. . Item ad Roman. is. Quaecunq; praescripta sunt, in nostram doctrina prata scripta sunt, ut per patientiam dc consolationem scripturarum spem habeamus. Quibus verbis Apostolus perspicuEdemonstrat,quomodo ex lectione scriptu rarum colligere debeamus, primo, quae ad doctrina. sue ad cognitione dogmatu Secundo, quq ad vitam, seu mores formandos. postremis, quet ad cosola tiones si quando forta siis contingat ob doctrina vel vitam molestas tentatiora oboriri γoducunt.Significat aut Apostolo. doctrina,veroru dogmatu conlirmationR
Redargutio filsorum dogma tu confutatione, quib. l duabus
808쪽
duabus partibus fides plene instituitur. Institutio
vero in iustitia significat rectam vitae ac morum in formationem. Correctio,Viti Oium ac malorum mO Tum repraehensionem,ac complectunturhq duae patites omnia ossicia charitatis. Consolatio denique si. onificat exhortationem ad perseuerantiam, tam in sana doctrina, quam in sanctis moribus, atque hac patate spes erigitur. Itaque vides haec capita ita est e digesta, ut omnia ad periectionem hominis Christiani necesiaria, in ijs plenisti me conti neantur. Ergo ad ea ipsa quinque capita. omnes loci qui utiliter proponuntur in Ecclesia, possunt ac debent iei erit, atque alios quidem locos parabis, ad lana dogmata confirmanda, alios ad talia dogmata confutanda, alios ad hominum vitam sancte instituendam,alios ad repraehensionem vitiorum .alios deniq; ad eorum, qui animis anguntur, consolationem. Atque huiusmodi plane sunt omnes loci, quos ubi de concionum materia agebamus adnotauimus.
Consarcinant nonnulli etiam allegorias, praeserutim ex sacris historiis, sed enim quando ipsarum allegoriarum interpretatio, omnis dirigi semper ad ea capita,quae iam iam commemorauimus,debet, nihil de allegoriis putamus hic separatim dicendum, nec ego tyroni author esse velim, ut ineffingedis allegorijs multum se fatiget. II. Regula. Eligantur autem loci communes fusius ad populum explicandi, non plures quam duo, vel tres.Qu9d facere expedit, quo auditores etiam rudes omnia facilius percipiant,necnon reuersi domu, utcunq; valeant, memoria repetere, quae didicerunt. Videmus autem Chrysostomum atque alios sanctos Patres, imb Prophetas ipsos, ciebris in hunc modum, in duobus aut tribus locis communibus,conciones
Esaias in prima sua concione,inuebitur in duo genera vitiorum, ni miram in idololatriam, seu corruptum Dei cultum,qua parte, perstringit Ecclesiasti
x cos. Eligantur loci mini. me dissici
lo tradedi quos facile intelliis sat Duo genera vitiora
809쪽
cos. Deinde iniqua sori iudicia, ubi impetit magistram iudicia. 0b grauissima haec peccata eo
minatur, ac praedicit diras poenas secuturas. Apud
Chrysostomum legis conciones, de humilitate,&contemptu rerum terrenarum, de poenitentia, & quod non sit desperandum, seu de fide. Item de ira & mania suetudine, de agnitione peccatorum, ac Dei iudicio,
de timendo Dei iudicio, atq; de Deo diligendo, de fu. giendis iuramentis,&aequanimiter serenda pauperitate. Neq; id tantum fit in concionibus, quae institi untur de argumentis pro temporis ratione oblatis, verum etiam in quibus explicatur S. scripturae lectio. .
Idem nanque Chrysbst. Homil. 6 o. in Matth. ad verba illa. Vae mundo a scandalis, necesse enim est venire sca data.&c. in duos locos seu partes distribuit, ac priore quidem disserit grauiter sane. & tamen populariter summo cive artificio de causa peccati. Posteriore..eii alpe, ill --Videte ne contemnatis unu ex his ne filii tur 'nsin cotem nendis fratribus, unde sub fine Fib. assues Milabitur ad locum de cura, qua parentes cauere de vini. bent, ne liberi turpibus assuescant.
III. Regula. d si omnino plures locos placet
an medium adferre, quemadmodum interdum praesens scripturae lectio, plures eosdemque utiles submi- nistrat, tamen in duobus aut tribus explanandis, maiori fide ac diligentia laborabis, caeteros autem satis libet fuerit succincte.& quasi in transcursu attingere. Qua habet an- ratione Chrysostomus insuperiore HomiL6 o. peruesui ni eas ad verba illa in contextu. Dico vobis, quod ait geli eorum in caelis semper vident faciem patris mei, prudenter colligit adnotatque dogma, singulis nimirum hominib' angelos aliquos custodes inspectoresve datos. Vertim quam paucissimis locum nunc ab soluit continub ad reliqua, ceu magis utilia. dc vitae Loes nihil p x ,ςQR tendens. Aggreditur nanq; locuin tricatu contemnendis fratribus.
habente, IIII Regula, deligantur loci,qui satis latE patet. deligendi. quique nihil intricatum continent, quo possis effuse
810쪽
ac plane, & populariter verba ad auditores sacere. λnim uerb sunt quaedarn materiae steriles, dc quasi in . angustos contractae carceres, eaedemque perpleXis qua
stionibus obscuratae. Si quae igitur in sacro scripto
quodena iratur, tales incidunt, praestat silentio tege re, seu 1issimulare. quam pluribus verbis excutere. Huius generis est, si quis explanans ex Luc. 36. hist
i iam de diuite sepulto in inferno, dc L-Zaro deportat situ 1
to in sinum Abrahae,conetur diu multum j, dcxine bialii p.uxe auditorium plurima adserendo in medium, de si- ea simpli nu Abrahae, de quo cum admodum variae sint inter ci populo Pretum, etiam doctissimorum sententiae, pauca certa dicenda.dc frugifera dici possunt, cum interea in eadem historia plures utiles locos, veluti contra i uxum, in cibo ac vestitu, contra auaritiam, de serenda paupertate, de . non contemnendis pauperib. de eleemosyna, de Dei
misericordia ac iustitia, de praemiis bonorum, δέ sup- - pliciis malorum tractare salubriter liceat. In summa Praetermittentur cuncti loci, qui periculosas quistiones vel dissensiones apud plebem pariunt, vel quacunq; ratione scrupos ini jciunt bonorum conscie iijs, vel deniq; utilitatem exiguam adserunt, V. Regula Ex locis aute plurimis qui utiles sunt, lateque patent, hi prae caeteris diligentur excutiendi, qui loco atque tempori sunt accommodi. Incidunt euiosi, verbi causa, in Evangelica historia loci continentes quaestioe, dogmata, eademque fortassis de reb, paulbsublimio- parientes,ribus, praeterea loci alij, quibus repr henduntur vitiadi sorte ea ipsa, quibus praesenti tempore multitudo insecta cognoscitur, vel alii loci Vitam, ac more. h - potest, o
minum instituentes, hic sane prudentis concio nato- inittEdo xis munus erit, locos illos omittere, qui monstrat dO- docet. gmata fidei atque se ad eos coueitere, qui tradunt ossi cia charitatis, quibus corriguntur vitia atq; corruptimores emendatur,psertim cu multitudo illi' doctri nae minus est capax, huius vero etiam valdE eges. Sit