장음표시 사용
821쪽
cite sanctis patribus , ut locum quempiam di sitis tractaturi.initio apertis verbis exponant totius negotii summa. atq; dilucidius interpretentur. quo videlicet auditores omnes perspiciant,quid sibi velit quoq; tendat ea concionis pars. IIII. Aliquando etiam consilii sui reddunt in tionem.atque demonstrant. quasi necessarium, vel utile.de eo ipso argumento in praesentiarum verba
U. Hi ne cogerunt probationes aliquot praee puas ex sacris petitas literis.quamque eae conueniant instituto breuiter dcclarant. siue parare illae sint ad comprobandum confutandumve dogma, siue ad exis hortandum , siue ad consolandum, nue ad finem alium.
ilet. priceperunt quidem Rhetores, primu locum,de postremum tantu vis cacioribus. in medio veris colloeandas minus 5 rmas,atqui sanctos patres animaduertimus plerunq; hic usos libcrtate,atq; pro negotioruNihII si- qualitate probationes varie disposuisse. mobtε ne iudieio nos nihil priscribimus, veru admonemu tantum,ut descriptu ut nemo sine iudicio yllas proferat. I bia V i. interdum eria una aut altera probatio, si quitendum. sertassi obscurior apparet,aut siqua in tanquam ma- ' gis firmam &illustrem cupimus altius h rere infixi . animis auditorum, ea paulis plenius euidentiusque
VI Inde admiscentur similitudines undecunci assumete x bui politicis,dometticis, dc quotidia nis hos militu minum actionibus,imbverba quibuscunq; rebus,tudines au an in alis,tum in animatis corrasis,quae & lucem in dientium gentem adferuntula ad docendos plebeos Iono sunt divi ςon accommodatissimae. Paucas inuenias apud Chrys in v stomum conciones. in quibus non fiant similitudines plures,dc quidem in quacunque concionis parte Nwuiae. Nec factu quisquam eum in hoc artificio a
822쪽
restritate similitudinum seu parabolarum exornate conspiciuntur.
ue historiae ex libris sacris depromptae, in quibus commonstratur veritas,ac certitudo eius, quod inculcare merebia maxime cupimus. Nam historias etiam rude, hebes, storias a.
di impolitum vulgus facile intelligit, dc cum Volu ptate quadam audit.
qua adhibitis amplificationibus. vel deductis ex e. anouis aliquot probationibus, magis visenda specie iante oculos statuitur. Cuius artificii qua peritur, lire rit Chrysostomus, licet tum alibi, tum homil. 10. ad agricolas, 5c de vitando iuramento cernere, ubi histo riam exponit regis Sedechiae, ob fidem ac iusiuranda violatum a Babyloniorum rege Nebuchadncetar debellati dccaptiui. XI. Post probationes atq; exempla e scripturis alla ta nonnunquam recte subiiciuntur aliae prol ationes ad faciendam fidem. Jc ad persuadendit idoneae , quae ipso naturae sensu .aut philosophiae seu rationis humanae iudicio probationem adserunt.
Quod genus est, quod Chrysostomus altri; patres
subinde multa inculcant,de mundi fabrica dc admi- rabili eius pulchritudine, de diu ersis creaturis earundemq; effectis,atque ex hi, ipsis doctrinam multiplice colligunt, de Dei erga nos bona voluntate. vel deos. paria proficiis nostris, tum erga Deum, tum erga proximum. Phanis a Item aliquando, parce tamen Philosophoru vel Pota toribus v. arum placita atque sententiae proferuntur. Ne vero xς .in quis, quod hic dicimus, aspernetur,ceu abiectu vel suspectum, ex epta huius studii ae diligentiae habimus probazu an sacris literis proposita. Nam Christus ipse con cloriatur,de foeno,de liliis. de passeribus,rce. atq; excisco Mincit, quam insignis sit Dei in rerum omni u ornatuati conseruatio . . e prouidelia. Paul. Apo i. Corin. II.
823쪽
gloriae sit,ed quod coma pro velamine data sit Et undem epi st. 3,. asserens dogma de resurrectione corporum, exempla producit de semine proiecto in te ram, atq; nouam sibi formam induente. Tum de diuersitate carnium,ubi distinguit carnem hominum. quadrupedum,piscium.volucrum, itemq; corporum, quorum alia fac t caelestia,alia terrestria. Idem Apoc
in i stolus i n Act.ca .i profert hemistichion ex poeta Arato. i. Corint. F.Versum ex Menandro comico,ad Titum ca. I.alium Versum ex Epimenide. Quamuis ab his, quos constat a religione nostra fuisse alienos, te. stimonia petere non decet, nisi ut diximus,parchac raib,&ad conuincendos refractarios didurioris animi homines,praeterea adhibita nonnunquam hac cautione,ut dicamus nos id genus rationes ab humana
sapientia derivatas usurpare, quo auditores pudeat suae inscitiae tarditatis, stuporis, incredulitatis, vel quo sciant se conuinci etiam a gentilib. prophanis omnium rerum spiritualium ignaris. Quod sane a patribus solere fieri nonnunquam obseruauimus, Chrysost. Chrysost. Homil. 23.defugiendis iuramentis. Posta uom.* , rescripturas,inquit persuaderi vobis non potest, ab externis monere vos volo, hoc & DEUS apud Iu daeos faciebat dicens: Ite in insulas Caethim 5c Kedat inittite de cognoscite si mutauit gens Deos suo . qui tamen non sunt Dii. Et ad bruta frequenter mittit, Lia dicens: Vade ad formicam piger & ad apem, hoc Linq; vobis ego nunc dicam: Cogitate gentilium philosophos, ac tum scietis, quanto simus digni supplicio, despicientes diuinas lines,ita ille. Quem quidem ad fine dictum etia videtur ab Apostolo de Cretensib. Dixit quide ex istis proprius Propheta: Cretenses semper mendaces, mal bestiae, ventres pigri, testimonium hoc est verum,quam ob causam redarguito illos seueriter.
digredi XII. Aliquoties videas fieri in media disceptationepoteth EG breuem quandam digressionem,qua vel vitia repi γhcnduntur, ves ad viruitem .instruitvit cachortatio.
824쪽
Qitales dioressiones peropportune, di cum gratia etiam non praemeditatis solent frequenter accidere. XIII. Postrem b, quod reliquum est. impenditur mouendis affectibus, quo quod argumentisaeloci communis a nobis tractati caput l,omnes libentius alacriusque excipiant, & ad ast liendii nobis Quodammodo pertractimenti impressum perpetuo circumferant. Atq; huc quidem cum peruentum fue .rit,ad finem properare oratio intelli tur. Haecio itur est communis& simplex quaedam tormula inueniendi, colligendi, disponendique proba- . tiones,ad explicandos locos commune'inlacris concionibus idonea utcunque a nobis delineata, quam depraehendimus, non modo magni nominis I'atribus, verum etiam sanctis Prophetis inpenumero vsurpatam. Nullum prorsus redolet artificium, nihil in ea elaboratum conspicitur, naturAE tamen durivii s=ieione,
di imperitae multitudinis simplicitati,u quae alia ma humanaximEcongruit. Quamobrem Venit minime contem- laudia. nenda,masi mecum ut oratorem, ita citio natorem
Quoque semper deceat, suspicionem adsectati artiti est quantum potesta se amoliri. Plurimum vero ad consenuendam facilem hanc rationem populariter docendi iuuabimur,si veterum,oc ante omnes Chrysostomi, conciones assueuerimus dila genter aliqua partium diiudicatione perlegere. Deinde u locos communes, in primis sententiarum atque exemplorum e sacris literis collecto omni tempore in probiu habeamus. In quorum utroque est profecto ei enixe desudandum.qui desiderat aliquando cum
beri fructu spirituali,populum ad pietatem,in Ueine
clesia erudire. De Confutatione. Cap. xx L
aod si aliquando res postulat quaedam ab ad
uersariis contra nostram sententiam allata co 'futari. perficietur id quidem oratorio potius more,quam Dialectico,sed tamen succina daa -
825쪽
nibus perspicuis captui auditorum conuenientibus . Exemplum esto huiusmodi, Chrysostom. Homi. 7s. eui titulus. Quod melius est iniuriam pati,quaan imi crre, postquam dixisset. Propterea Deus nobis praecipit iniuriam pati di a.
Fit omnia, vino sa secularibus separet,&intelligere
raciat, quid gloria, quid dedecus, quid iactura, quid
lucrum, subi jcit hanc obiectionem,cum adiuncta e iam mox diluti5e. Sed est graue, inquis, iniuriam pati &calumnia. Non est graue, non esto homo. Quousque circa praesentia stupidus haeres Z Nec enim id Deus instituisset, si nimis graue ret. Animaduerte veris. incit iniuriam, abiit, habens quidem pecuniam sed dcconscientiam percussam. Qui autem peti fert iniuriam, pecuniis quidem priuatus est,sed habet fiducia apud Deum, polleissionem innumeris thesauris digniore. Itaq; diluitur obiectio, opponendo leui damno corporali,eius qui iniuriam patitur, grauius damnum spirituale iniuriam inferentis . Paulispbst ibidem. Q ὶ ais, priuatus sum omni b. meis, ociubes tacere 3 Calumniam sum passus. & serre iubes aequanimiteri&quomodo potero:facillime profeci si tantum in caelum respicias, si spectes hanc pulchritudinem Fc quo te Deus suspicere promisit iniuriam generose ferentem,lioe ergo fit, dc in clium respicies, cogita quod illic super Cherubin sedenti factus es si nulls. Nam ille, de contumeliis affectus suit, dc toltirauit,opprobria pertulit, nec vit' est,percussus, de noinsu rrexit,sed econtra beneficia reddidit: his innumera, qui talia perpetrabant, nosq; suos esse iussit imitatores. Sumpta est haec dilutio a proposita spe praemii,
ab exemplo ipsius Christi dc Dei, itemq; ab eiusdem
praecepto. Nequaquam verb necesse est,qui consul tione egent, in unum accumulari locum, quo semel
diluantur omnia, sed licet ea per diuersas totius sitar nis partes spargere, ut ubicunq; per occasionem taeitὶ aliquid in mentem venit,q iod opponi senteniiqiisarae,sse suspicamur, ibi id sine mora refellamus. Cuius
826쪽
Cuius obseruationis exempla passim videre datur in concionibus Prophetarum, Apostolorum , di illustrium Patrum. Enimueris iustas confutationes. αqualescenimus in causis forensibus apud Rhetores, tales institui in concionibus Euangelicis, Doctorum non est consuetudo. Nam populo haud consulit, qui in eadem concione cognoscendis multis obiectionum dilutionibus onerandum eum putat. Veruntamen si contingat aliquando rebus Ecclesiae ita postulantibus,orationem totam compar ri ad redarguendum falsum dogma, vel ad corrigendas abolendasve superstitiones,Velinueteratam - Iam consuetudinem tum sanhomnia ex ordine diu solui, quae ad patrocinium erroris.ab hominibus pertinacib. producutur,oc decorum,di pernecessariu est. Multo enim labore ac diligentia opus est.ad extirlsandas prauas opiniones,quibus animi hominiima iquanto tempore imbuti fuerint, quado multa semper astutEexcogitant & comminiscuntur ad noxias opiniones suas stabiliendas. Hoc autem pacto videmus consulari in libro Solomonis,qui inscribitur Ec . clesiastes falsas multorum opiniones de summo bono,dc Apost Paul. in epistola ad Rom. ca. s. 6.&7. n5
pauca sapienter infirmat aediluit,quet aduersari j contra doctrinam de iustificatione per fidem absq; operibus legis obiiciebant- . .
C terum utetur concionator omni consuladi arti usi scio,ω ab oratorib praescriptu animaduertimus,ac libere quide adhibebit negationem,eleuatione,transiationem,excusatione,digressionem, regestionem, in- uersionem,distinctionem. absolutionem,coquisti0- se,. ει ni nem,inuestigationem formae&materiae argumen- sas optiustorum more Dialectico, di quicquid est hui' generis. nea. Na horti omniu exempla possitiat in concionib. Pr phetaru Christi. A postoloru commostrari. Ponet tamen in id studiis,u; a consutatione fo-phistice,absit ostentatio insidiosae subtilitatis dialecticae aim intensia callidiinu Absit curissim
827쪽
cupidi ias, atque id quidem, ne quis te,aut ludere,aut circumuenire velle s uspicetur, quorum alterum pudend est vanitatis,alterum versutae maliti et pulchre procedit disceptatio Ecclesiastica,quae veritate ac sim 'p' ' plicitate vestita ornataque conspicitur. Quidam in
d x ς0ςi eonfutando interdum exardescunt, atque tanquam tia inode 'perciti, in contumelios as Obiurgationes, aliquo. Re,5c eave ties & in execrationes Thyestaeas prorumpunt, quodat sibi ave dum faciunt, modum omnem excedunt. Hos autem hementi admonitos volumus, ut vehementis & concitatae αφφRςit ' rationis excursum nitamur fraenocharitatis cohibe.
'ηφ' re. Minus namque offendit quamlibet acris reprata hensio. si ex charitate intelligatur profecta , haec de ratione confutandi ad popularem intelligentiam accommodata, & cuicunque concionum generi, siue integer liber siue pars libri enarretur, siue de negotio
pro temporis ratione Oblato agatur,congruente,sufficiunt. De Conclusione. Cap. XXII.
QVaelibet par , siue locus communis sua gaudet
breui conclusione, sed piae terea uniuertae orationi apta quaedam peroratio subiici debet. In hac autem .si de libro integro, vel parte libri,pl ures loci insignes fuerint excussi, recte praecipuorum capi- . tum fit breuis repetitio. Si duo vel tres loci fuerint explicati, de singulis ordine reuocare in memoriam pomunt,etiam magis eminentes quaedam probati nes,nonnunquam autem iis tantum insistitur, quae ad solum locum postremum pertinent, cuius unius doctrina&utilitas midiose commendatur. Si vero Vnus aliquis locus tota concione suerit uberius expo situs, vel suscepta est concio de negotio, quod status
Ecclesiae tractari poscebat,solet tum plerunque peroratio impendi mouendis affectibus, quo homines a4 expetendum, vel fugiendum,ad probandum, vel improbandum, id de quo dissertatio est,excitentur. . Postrei ab aliquoties cuiuscunque generis concioni bus appenduntur exhortationes, veI obiurgationes
828쪽
ab iis locis qui ante sunt exposi ti,prorsus remotae. dium quidem recte fit, cum negotia qu*dam obiπινε incidunt,quorum admoneri populum oportet. Ita eos,qui eo Chrysostomus alicubi in sine cocionis obiurgat eos, temnebit qui a lectis concionibus facris, adibant theatrum VM.ti Des spectaturi Iudos equestres. Idem Homilia is .in Genesiai,post enarratas scripturas, & breuem conclusione delabitur ad exhortationem,in qua detestatur auariatiam,atque orat omnes, Ut vacent iuuandis pauperibus, eleemosynasque his largiantur. Homil. I . pota quam orasset auditores, Ut quae dicta fuerant, de in comparabili Dei misericordia erga genus humanum memorii commendarent, admoner,Vt quod reliquuerat quadragesimae,niterentur cum fructu transige re,atque non a cibis modo,Verum multo magis a peccatis & maleficijs temperare sibi studerent, creberri-mEautem ille concludit simpliciter,orando,obsecra- doque.visalutaris doctrinae propositae diligente habere velint rationem,eam domum reuersi, repetere, interdum di aliis explicare. Deniqi ad vitae emendationem totam c*nuertere. De Amplificatione. Cap. XXIII.
-- Vicquid verbad perspicue docendum, vel et iam ad mouendum conducit,id omne conci anator,tanquam maxime necessariam supellectilem sibi comparabit. Itaq; & argumentationes tripartitas, quinque partitas,enthymemata,deinde sch mala,atque tropos,ad haec artificium amplificandi. mouendique affectus, di quicquid tandem huius est ordinis a Rhetoribus benEdicendi magistris traditu. sciet ad se pertinere Caeterum de argumentationum formulis,descematibus,actropis animus no est qui quam disere,quando in eorum duntaxat gratia nos ista congerimus, quibus illa omnia iam probe nota esse arbitramur. At de amplificatione tame aliquid adnotabimus,
quod plexosque saneos Patres studio. in ea pertinctanda
829쪽
ctanda an in aduertamus versatos, quinetia paulo liter usurparea in plificationes. atq; abaetia proferre argumenta,eoratores lent. Amplificationε nanq; non adhibet cocionator quoessiciat, ut res maior, min6rve, qua per sese est. appareat, in quo vel maxin ET l 'Orant Rhetores, cupientes videlicet audatoru iudi,ilumi tui'ςQr umpere,atq; a recto abducere, sed quo talis aetanta ab omni b. agnoscatur, quale 5c quantam agnosei par est, qd profecto alliud ni hil est, si homines a
errantes, ad prudens, sincerumqAudicium reuocare.
Hi ne vero iudicare etiam licebit,quando amplificutionis artificium opportunE adhiberi debeat.Si qua-Quando do enim in eos incideris locos, de quib. probabile est ampli fici a udi tores non se tis recte i u dicareposse, tu nc admotisdam te- amplificationibus studebimus eo perducere illos, ut
es. i. xlv li βα-r quta; si si percipere valeant. Ac
penumero fit, ut peccata qux dam, quia crebrb,dc pacsim de impune committuntur, vulgus non tam gra- uia esse ducat, quam reuerasant, cuiusmodi sunt,o dium proximi,contumelia periurium, rixae, datu on fendiculum, dcc. De his igitur ubi continget conci natorem disserere, non immerito eorunde magniti di nem,adhibitis amplificationib. conabitur demon strare. ratione Iesaia cap. t. artificiose amplis cat quaedam peccata Iudaeorum, per comparatione, Matth. s. de similes locos. Christus item Mati. s amplifi a tua via peccata, nimirum contumeliam in pr imum,c5 cupiscentiam periurium, ac multo ea esse grauiora, atq; pleriq; suspicabantur,euincit. Itaq; concio nator prudenter obseruationes, seu traditiones omnes Pharisaicas extenuabit, nec non argu muniati Omb. qum ad fieri possit, necessariis. probabilibusque e cludet,n ullo pacto cum praeceptis druinae legis conscrcndan Matth is, Christus Mati. is. Mar. . praepostera Iudaeoru iudicia Μ ἔς 7 hae in parte grauiter redarguit. Et Paulus in epist ad Colos miro artificio assertores obseruationum exagitat atq; in contemptum adducit. Aliquando vel,
unia quaedam virtvica negliguntur,n co habet
830쪽
tur loco quo dignae sunt quare amplificationes in locum quem meientur optimo iure eas subvehet. Quo pacto Apostol. ad Rom. . amplificat fidem Abaae, ex causis videlicet accircunstantiis, quo nimirum o- innes percipiant, non suisses rigidam doleuem,sed vehemetuem atq; admirabilem fidem, qua Abraham Deo tantopere placuit, probatusq; est. . Praeter spem, inquit,sub spe credidit, se re patrem rides A. multarum gentium, iuxta id, quod dictum est, Sic α brahae. ait semen tuum. Ac non in firmatus fide, haud consi
derauit suum ipsius corpus iam emortuum,cum centum sere natus esset annos, necem O..uam vulvam
darae, velum ad promissionem Dei non haesitabat ob incredulitatem, sed robustu factus est fide, tribuens illoriam Deo,certa fide concepta, quod is qui promi ierat, idem potens esset&praestare. Et quia obediuit verbo Dei, etiam imputatum est illi ad iustitiam. Ex tal&grauis amplificatio de metuenda Dei ira illis omnibus qui Christum verum Messitam nolunt aet- nostere, alΗeb. 3.&4,Videte fratres, inquit,n uan . ado sit in ullo vestrum cor prauum, obnoxium incre dulitati, ut desciscata Deo vivente,sed exhortenti ni vos inuicem quotidie, quod appellatur dies hodi onus, nEquis ex vobis induretur seductione peccati. Christi participes facti sumus, si sane initium substa eiae usque ad finem firmum tenuerimus, & quae se quuntur. Nam locus prolixus est. Caeterum utitur cocionator omni instrumeto amplificandi,quod scho ra oratoria suppeditat.Itaque quod ad verba quidem attinet,admiscet expoli tionem, definitionem, descriptionem .distributione, congeriem, incrementu, deinde quod ad res ipsas attinet, transfert, a quistione finita, diua sit ad quaestione infinita seu locu comunem
excutit,quantu natura argumeti patitur,causas. i. maceriam,sormam effcientem, finem. De hinc circunctantias, personam, tempus, locum, modum, in stria mentum,occasionem, occaei. Contingentia siue sit.