장음표시 사용
841쪽
horrere omnes ab illis debebant. Item comparantur peccata cum peccatis, ea de quibus sermo est, demostra litur, caeteris multdesse grauiora. A magnitudine malorum, quae ex pr sen tibus pectis iam enata sunt, quaeque in posterum tempus sedere possunt. Atq; hos locos tanquam ab Oratoribus monstratos licet accipere, caeterum ex Theologia aliae ratio. nei maioris ponderis adducuntur. veluti,
Ab eo. quod tam sordidi abiectici; esse non debemus.qui hosti nostro diabolo velimus animos &coiapora nostra submittere ad si ruiendum improbis eius - suggestionibus. . - Ab eo quod perfidiae, imo dc Issae maiestatis incurram us crimen, si a castris seruatoris nostri Christi dα sciamus ad Belial. Ab eo quod summa sit ingratitudo, adeoq; inaudita crudelitas, Christum peccatis nostris iterum cruci ercisanguinem eius,quo nos semel lauit, ac fa Qitica ui ha spernari. Ab eo quod peccatis nosipsos inquinando, contristamus Spiritum sanctum, sanoosque angelos custo. es nostros, nec non uniuersam Dei Ecclesiam infim
Ab eo quod gratia Dei opitulante possimus te latori Scinsidiatori diabolo resistere, carnem nostra domare,prauas cupiditates profligare,&c. Ab eo quod sic acquiescimus diabolo, nobisipsis nostraeqqe malitiae culpa omnis imputabitur, neque Illam pretexere licebit excWsationem,& nos quidem ipsi luituri sumus poen s pro his, quae suadente di bolo designauerimus. A poenis quae peccantibus sunt propositae, eaedem riRe non temporari et modo, sed etiam sterna ad quas ccclinandas & effugiendas nulla via,nisi resipis en iis Christi opem imploremus, pateri
Nonnunquam vero concionatori occasio offeι
842쪽
tatem seu dilectionem. od quidem tum praeci pue fit,cum de insigni qua piam virtute sermo habe tur, aut celebratur excellens factum Patriarchae, Pro phetae, Apostoli,aut cuiust unque insignis sanctimo
Hic namque par est, hominum animos allicere, di quantum fieri datur, inflammare , ad amandam amplectandamque eximiam ac raram virtutem, ad ardens studium imitandi praeclarum facinus. Ad hanc igitur rem plurimum valebunt rationes sumptae exlocis expetendorum ac fugiendorum,
Qio omnia comprobari & illustrari breuiter que uni rationibus, sententiis, exemplis, similitudinibunde sacrarum literarum pCenu comportatis. causis CAsienis seu contingentib. tum an
Item Α circit tccedentib. tum adiunctis ipsi ne I stantiis. gotio, tum consequentibus, dcc. Qualibus sane locis, de quidem ex Theologia de
ductis, videmus Prophetas Vti,quoties c uo que ex ortantur ad iustitiam,ad modestiam, ad humilitatem, ad agnitae veri tatis confessionem ad diligentem o seruationem cultus diuini. Multo autem clarissime quicquid huius est negotii, in iis elucet concionibus Chrysostonii in quibus ad patientiam, sobrietatem, hospitalitatem,beneficentiam in pauperes, similes Virtutes conatur pertrahere. Iam vel b ad metum diavini iudicii auditorum animis imprimendum,adminiculo erunt argumcta deprompta, A peccatorii nostroru magnitudine si ex lege,eκ circustantijs omnibus decet exaggerari. A nostra indignitate, dc propria
culpa. Α nostra imbecillitate,* vacui sumus ac destituti omni virtutii genere, piudicio Dei imponam'. beo quod cominationes Dei necessariu sit, sine e ceptione ulla perfici. A grauitate r namim quet inco
843쪽
minationibus diuinis diserte commemorantur. Ab eo quod Deus peraeque exequi debet, quibus celebris fit ipsius iustitia, atque quibus innoteicit miserico dia. Ab exemplis eorum,quos a Deo ob peccata acerbe punitos nouimus. Ab eo quod Deus, si non st tim mulctat, sit non in hac vita. attamen post breue tempus,aut certE post hanc Vitam, digna rependit sactis supplicia. Ab eo quod nulla sapientiae, vel industriae humanae rima ad euadendum, emergendumq; ex Dei iudicio pateat. Non difficile est alios quosdalocos his argumentis aptare,in praecedentibus adscri pios. Obiurgatoriae conciones Prophetarum 5e Apostolorum, vel Chrysostomi, aliorumque sanctorum Patrum hoc genere abundant. Porrb ad faciendam spem misericordiae conducunt plerique loci consola tionibus adhiberi soliti, sed hi peculiariter. Α peccati consessione. A nostra humilitate seu mortificatimne. Ab assidua imploratione di uinae opis, Deus non aspernatur prςcesse humiliantium,ac de propriis vitibus dissidentium. A virtute spiritiis nos adiuuantis in nostris precationibus. Α promissionibus diuinis. Ab ingenita ipsius Dei promittesis bonitate, qua vult rogari & petita praestare. A b eo quod Deus promissis stare gaude nemin que vult fallere. . Ab intercessione mediatoris Christi. Ab effectu mortis, atque omnium meritorum Christi Ab eo quod pater nouit necessitates nostras, etia'
Ab eo quod Deus nunquam suos prorsus deserit, sed prius patren' adsectu ruccurrit,quando extrem. periclitantur.
844쪽
Legantur conciones consolatoriae ad muniendos erigendosque animos in tentationum certaminibus
digestae,atque multo haud dubie uberior materia si se in illis proferet, quam a nobis compraebendi paucis
Postremd si placet hominum mentes ad miseri cordiam reuocare, quod quidem fieri oportet,vbi ad monendus orandusque est populus Vt opem sera ne egenis, ut succurrant iis,qui morbo, naufragio,incendio, alluvione, bello, vel simili calamitate affliguntur, ut errates,Vel in desperationem prope lapso si deant omni diligentia in viam reducere, aut profalute eorundem,Deum deprecari, ab his quidem locis rationes aliquas recte colliges. Ab aetate,ut si puer, si senex assiictus sit. A sexuis A conditione vel impotentia, ut si pauper, si vidua, Orphanus, ecc. A vi tae innocentia. Eius qui neminem laesit, qui sua non abliguriuit turpiter, libentius miseremur. Α priore fortuna, selici, optima,&c. . A genere calamitatis, A magnitudine eiusdem. A comparatione praesentis mali, eum aliis incommodis.
Instrumento. 4 tiis. A potentia dccrudelitate eorum,qui iniuriam in
Α providentia Dei sapienter omnia ordinante, quae di voluit propter nos praesentia exempla calamitatum extare,quo periculum fic et, quomodo nos in alienis malis gereremus, atque occasionem haberemus ossicia charitatis erga oppressi,s exercendi. A dignitate eius qui affligitur, quod nimirum sit frater noster eiusdem regenerationis spiritualis iambiscum particci hoc code christi sanguine udeptus.
845쪽
Item ab eo, quod qui calamitate premitur frate=tioster, non propter sua tantum peccata, sed maj propter exemplum aliorum patiatur,quomodo Claristus interpretatur illorum casum, qui ruina turris i Siloa attriti sunt, Luc.cap. 3. A metu parium malorum nobis impendentium. as enim videmus alijs infligi poenas, eas scire de bemus nobis quoq; Dei bona voluntate atq; iustitia esse omni tempore paratas. Item a praeceptis Dei, qliae iubent ut misericordia
A promissionibus,quae his propositae sunt qui misericordiam exercuerunt. A comminationibus poenarum temporalium, de aeternarum, tum corpori, tum animo impendentium.
A vitandis contemnendis Carnis. ' nos aque insidijs hostium spiritua H Mundi. bene a
uocat,qui in distrimen pertrahere, dc miserabiles nos reddcrestagunt. Sed satis sit hos enumerasse, qui occasionem excogitandi, dc alios locos idoneos prae bent . . Ad haec interdum praedicantur ana plissima beneficia per Christum allata,recte igitur concio nator Omni orationis impetu ac magno animo auditores extintulat, vi beneficiorum Christi magnitudinem explorath diiudicent ut vitam emendan so, de pie sanctem deinceps agendo,conentur se gratos exhibere. In hac igitur rem multum laborem, diligentiamq; non ab re insumit. Quemadmodum autem ant diximus, si cui hae res propriae sunt ipsiusTheologiae ita ad mouendos asselius loci accommodati, non aliunde te ctius quam ex ipsa Theologia post illos,quos Rheto rum contineri pi sceptionibus cςrnimus excerpi po- ierunt.Vettim diutius his insistere atque eiusmodi lota cis recensendis ex is an disq; occuparinnimis prolixus oret. videmur praestitisse quod nostri est ' ficij, qua-- do viam
846쪽
o viam utcunque monstrauimus, qua qui in edi aliquando coeperint, facit Eassuescent locos cuiuisa gumento idoneos ex Theologiaelbntibus haurire. Admodum enim diues est Theologia, atque omnis divelς, generis suppellectilem,ad bene dieendum necessaria in is quibusvis petentibus affatim&largiter dat mutuo. Quod vero ad figuras,quq seruiunt mouendis affecti . bus, attinet, non necesse habemus aliquid post oratores ad ijcere.Quas nanque illi docuerunt ad hanc rem , esse utiles, eas omnes concinnator suae orationi iure vaccommodabit. Itaque repetitio, congeries, increm tum,contentio, exclamatio, interrogatio, subiccti', si is,. Apostrophe, communica tio, dubitatio,promissio,r
licentia,hyperbole, emctio, imago, hypotyposis, eteraeque eius generis figurae locum habent cum iudi cio adhibitae. Quamuis saepenumerb concio natore iam seposito omni artificio, atque exesuso apparatu vehementer asscit,quando nimirum ipsa Dei oracula, Prophetarum testimonia, ipsus Dei pi scepta, promisitones,comminationes,sanctorum Prophetarum interpretationes, ob certitudinem , grauitatem, aliquando di ob gratum sonum verborym, moderataque pronunciationem tantum habere in sese ponde xis,dc virium sentiuntur, ut admisericordiam,indig- nationem odium, metum, silcm, amorem, studium mutandi pertrahere, adeoque cogere etiam agrestes homines statim queant. Qua quidem in parte concio natorem esse oratore feliciorem necesse est omnes v lint nolint, confiteantur.
Porro in exhortationib. repraehensonibus,sueo Birgationib. praecipue de frequentius locum dari mouendis animorum adfectib. notius cst,quam ut admoneri sit necessui non obscure id comprobante quo- tidiano usu docentium in Ecclesia. bd Oratores praeterea pr cipere consueuerunt,adsectib. praesertim vehementioribus, non esse diu inhaeredum, in eo nos ipsis assentimur,quando diuturna esse nullo possunt modo,quae sunt vehementia.
847쪽
Exempla Caeterum exempla concionum. in quib' affectus eoru qu* mouentur ex Propnetis di Apostolis, itemque exsanrri uia ius Patribus merito subiicerem nonnulla et am me-bratim explanarem, artificium omne commonstias, sed vereor-iusto plus excresca t oratio. Obiter quae dam saltem capita indicabo . Solicitudinem conse sollicit quendae salutis mouent, Iesaias cap. 23. I ech.capite ioconis' ag. DeindE Petrus Actorum secundo, ac tertio,
Iuli. -i primum euincit Christum agnosci ab illis po
tuisse verum Deum, moxq; exprobrat insatiabilem crudelitatem,quam in eunde Christum exercuerant. Amorem seu dilectionem valde efficaciter excitat Apostolus Paulus Achorum a o. Prima Τhes talon. secundo,quorum concionum supra , cum de spiritu seu potentia in docendo agebatur,facta est mentio. Μerem di Metum diuini iudicii auditorum mentibus incutit uini iudi- Iesaias capite primo, tum ubi describit miserabilemcij Iudaicae vastationem,dicens, Omne caput est languori expositum,&c.Tum ubi peccata eorundem tanquam causas vastitatis exaggerare cupiens, Principes Iudaeorum,appellat Principes Sodomae, populum Vero, populum AEmorae,&caei. Eiusdemque ou. a geti exi. concionum partes quaedam sunt, cspite 3 io Hebraeorum tertio,&quarto. Ad spem misei eo diὰ ricordiae inducunt Iesaias, caeterique Prophetae, qui eonducit bus locis,post duras increpationes,descendunt ad co
docet. solationes,ac vaticinantur,promittunque accipiendam,propter C HRISTUM. remissionem pecca torum.Luculeta est concio de liberanda Ecclesia per
CHRISTUM, & quidem gratuita Dei misericor' dia, cap te set. 13. Item de accipiendis post hanc vitam, iustificationis essectis. Romanorum octauo. Si qui dem simul cum eo patimur,inquit, oc ut Una cum illo glorificemur,& quae sequuntur ad finem usque capitis. Apud Chrysostomum autem raras videas conciones, quibus unum aliquem locum commune peti tractat, atque Vel ad virtut aduocat, vel abducit' ' deteirςtque a vitio vel de negotio pro temporis
848쪽
ratione oblato disserit, quin in ijsde acriter moueat adfectus , ac modo quidem ipsa rerum mole dignita- Chrysest. teq;, modo vero peculiari, qua quam plurimis sutor de reditudinis anteit,eloquentia,acdicedi gratia. Legatur in episcopi primis Idom. 2 o. To. 3. De episcopi Flauiani reditu, Flauiani. qui missus fuerat ad placadum Imperatorem, ubi episcopum sene de venerandum introducit incredibili studio atq; orationis suauitate flectentem principis irati animum ad misericordiam. Tomo insuper 6. et odios concio quam habuit cum de expulsione ipsius cosul- concio. delabatur, breuis quida illa, sed ad amorem ac dilectio de suit panem excitandam, cum rebus, tum Verbis optime in sius exstructa. Legantur deniq; c5ciones , dictae aduersus ex pulsione. Grandam ac detestabilem consuetudinem peierandi,aduersus iram, aduersus inuidiam, obtrectatione calumniam,luxuriam,auaritiam, caeter q; eiusdem
farraginis. Atq; hactenus quidem de his, quae omnibus concionum generibus sunt communia,atq; accipi possunt ut generalia totius facultatis concionandi praecepta, superest ut quot uplicia sint concionii genera, & quae cuiq; generi sint propria, hoc est, quos praecipue locos argumentorum ad confirmationes apth parandas in promptu esse oporteat, quae praeterea adhibendae in singulis generibus cautiones,ad vitanta incommoda succincte expo
849쪽
PRETATIONE SCRIPTU rarum palari, Liberse
duabus thematum formis. Cap. I.
Differt a TVltum diuersa cum sit actio concio natoris esto donet i in templo ab actione RIaetoris in foro, fro natoris V Istra mihi videntur se torquere, atq; iniuriam
b acti'st etiam non leuem inferre the9logiae, omnium disci Rhς φοβ plinarunt principi, qui conantur tria illa genera caua serum, demostrativum, in likam, deliberativum, in diciale e prophano foro in iacram & religiosam ec clesiam inducere,atq; concio natoribus pioponere se- - quenda. Quanto iustius illa agnoscimus gelacra concionum,quae& quod in sacris literis ab Apostolo di stingi cernimus. Etenim iS. z.Timot.3 Omnem scripturam diuinitus inspiratam Vtilcm esse ait, addo ctrinam,ad redargutionem,ad correctionem,ad institutionem,& quod Roman is idem addit ad consis lationem. Clim igitur Orationem Omacio, quae ex
si ripturis ad instituendos homines ad pietatem paratur sine inuolucris, significet Apost.ad haec quinque dirigi debere capita quod Jc supra demonstrauimus
satis dilucide de unaquaque concione in locos ceraltos distribuenda agen tes recte sequentes excellenti simi concionatoris di ut Pauli iudicium, quinq; con Quinquo cionum genera constituemu4 Quorum primum a parenera eo pes labitur doctrinale seu διδοι καλικον. Secundum rionum. Redargutiuum siue ελεγευτικον, tertium institutuuia alias παιδιυτικον, cu Apost. dixeru7Ἱος π δρίαν tueat
850쪽
liceat verb his uti in nostra pro sessione vocabuli
non male, quod cupimus exprimentit, . quartum corrcitolium Vel ἐπανωρθοτικόu, quintum consolat xiuin παfακλητικον vel παραμυθικὸν - Ad haec genera quaecunque conciones sacrae referri possunt ac debent, multoque plura sub his comprYhenduntur, qua sub illis causarum generibus, quae Rhetores tantopere venditant. quae enim iudicialis sunt generis Orato-tibus, ea apthcollocantur sub redargutione, aut comrectione, quae autem deliberativi generis, itemq; demonstrativi, sub institutio: quod vero ad doctrinale itemque ad co nsolatorium genus reducatur,rhetores non habenr, utpote qui uniuersum docendi consolatidiq; munus ad Plii losophos Academiarum & Scola rum incolas liberali vacantes ocio. deuoluerunt. At verbconcio natorinullam docendi rationem, quae adiuuandos in forma ndosque miserorum mortalium animos usui esse queat, praetermittit. Verum de has concionum sacra rum generibus, plenius a nobis superius dictum est Pori bcum status sit propositio inmani rei,de qua dicere pio positum est, continens, adeo quietotius argumenti caput, sanE quot conciona Praefiniuntur genera totidem etiam statuum formae agnoscentur, ut alius quidem sit status διδακτὸς vel doctrinalis alius redargutiuus, alius institutivus, alius correctorius, alius denique consolatorius, quando concionis habende summa paucis Verbis comprς-ihenditur, tum status est in conspectu positus. Explina itur autem statu'modb themate simplici. i. una dictione. vel uti si decreueris dicere de fide,de Operibus, de morte de patientia, erunt haec themata simplicia,
fides; opera, mors patientia modo vero themate coinposito seu integra propositione, ut fides iustificat,
mortui resurgunt ad vitam aeternam , bona opera mercedem dc prξmia tam praesentis vitae quam futurae apud Deum consequuntur. Tantum de diuersis concionum, statuum, ac thematum generibus.