장음표시 사용
151쪽
sceven dolo, anti iudicat pisces cetarius. T
Aediles aestimauerunt atrocreas.
Inscribo, is,per intitulare. La came di uitella liene la careella adun cartino tirotolo. Vitulina inscripta est argenteonumo in sinoula sestertia. Licco eris,licitus imiicior,eris, per sere offerta est'incanto. Nil emere cupit,qui reni minoris dimidio licetur. Niete uole coperare,chi onerisce la 'eta maco,che la cosa vale.
Liceo,as, per esere appreZZato. Constat,abat,constitit, per costare. valet, ebat,per ualere. Etiam cum accusativo,ut Mina uales decem coronatis, & coronatos aureos. Libra uale disce
Est,erat,per ualere pretium etiam in genitivo. Quanto va- grano in Sicilia P Quauti erat in Sicilia triticum pEmisti aureolo quod erat decem aureorum.
Sed uerba aestimandi senitivus gaudent,ut Magnifacio,io faccio gran stima. Parui lacio, faccio poca stima. Plurimi aestimo,duco, pensio, assaissimo preetao istimo. Paruiducitur probitas,poco s'istima la bonia. Plurimi fit pecunia,assaissimo si preZZalarobba. agni tua reseri,assai t'im porta. Plurimi nostra interesse Anoie grandissimo interesse. Eleganter etiam cum his genitivis. Nihil recci,naiichpili,huius. Assit te facto , Io te stimo niente, uno peto, una scomza,un cavilluccio. Huius mostrado cosa uile. Aequi, bonique facio, uel consulo,io lio, o Io tengo per bene. A mala pena e stato Priamo di tanto ualore : uix Priamus tanti fuit. Io ho una ueste di maniore ualuta,c'hai tur Vestem,
Costui e riputato di piu valore che Lucio. Hic pluris habetur quam Lucius. Tu sei pochissimo conto delia uirtu. virtutem minimi facis uel in minimis habes. Io ho comprato uncauallo di dugento scudi, cento uinti. Eini equum ducentorum,centum,&u musculatis.
152쪽
d bucciero e per uendere tre rotola di came a bon pessi,noue grana. Lanius uenditurus est tria carnis sestertia,recto examine, uel pleno pondere,nouem granis. si potecaro ha uendulo ire stara d'olio di bona mesura diececarlini.Cupedinarius uendidit tres olei congios,uel sextarios expletos decem carolenis numis. mi buon peso de la came r Appendi mihi carnem pleuo pondere. Parco pondere, a scarso pessi. Non mi posse comperaro tre denari di pane. Non possum panem tribus assibus mihi emere. Il preZeto sono tre danari lacosa coperata in accusativo , Li mercati ucdonoil grano tre uolte piu,ch'l comperano . Mercatores frumctiim triplo pluris,quam emut, nendsit. T E M p v s ponitur in ablativo,csi est pars teporis: ur sup
rioribus dieb' ad te scripsi;Li glomi passati cho stritto. Anno lximo te uisa,L'anno da uenire uerro a uederet.uicesimasecuda significata,nos mitas ficit pceptor, Sonate le vctiduehoren maestro ce ne mada.Significa quato at seni. S P a T I V Μ Temporis etiam ponitur in accusativo,ut hic totu desedi diem, Qtia son stato otioso itutio un giorno . Potauit tota noLm,have beuuto tutia una nolle. Duas horas compositionem meditatus non est, uel in duas,uel
per duas horas,Dueliore non ita pensato it latino,Significa Quanto tempo es senso. Quado si roege dat uerbo,n5 si pone in ablatiuo: ut Hyems' me perdivit,ia uernata m'ha consuitiato. Dicimus per biduum in biduum,biduo,& biduum,per dot giorni.terdum cum ad Cic. Quo uase utebatur ad dies festos,ia ad hospitum aduentum.Π quai uaso adoperaualidi desse seste,&quando ueniliano foresteri.
Num igitur,si ad cetesimum annum uixisset, senectutis suae eum poeniteret λcredi tu che sessisse uisiuio emt'anni, chesi fuste pentito delia sua uecchiata' Quadriduo ante Philippi morte,Tridusi post aduenta tuum.
153쪽
PA R T r vu Lociin septimo rasi, vel in accitfatiuo:titia: mille passus processerant, gia hauetiano caminato un mI-glio. Patet in longu sesqui miliarium, e lungo unmiglio, σm eZZo. Pedem,latum culmumdato, unguem, latum digiutuni hine ne discesseris. Non partires di qua un piede, una. pagitu ca,utilanglii aiun dito. Iter,uel itinere unius diei,duc rum,trium,uel bidui,tridui,una glomata, due glomatrium I
M E N s v R 4 Etiam in septimo casu, uel accusativo. Muri uicenos pedes alti, Le mura alte uenti piedi. Puteum patet tres palmos,il poZZo e largo ire palmi Baculus cculsus sex digitis, uel sex digitos, uti basione grossis sei dit lC o P I A, uel inopia in septimo casu. Impleo pocula uino,& uini etiam, pio la taetra di uino.Onero nauem fium Elo,carico lanaue di grano. Hoc te fasce levabo, Io ii dis- .grauero di qitellassima. Abundat praeceptis, abbonda di praecelli. Abstineo uino,& a uino,na allego dat vino.Cnire uacare magusi est blatili, ester sera colpa e gra selaeteto Haec nomina etiam cum septimo casu, ut uacuus curis , & a curis,&curarum,senga pensieri. Ductus pila palmaria , Serpita palmaria Motio delia palla a mulo. Peritus est genistiuo.Peritus aleae, ito des sioco. Iureconsultus, &'i risconsultus dicitur,dotior di legge. Dunus. Indignus honore,uel dignus honorari ab Oibus , ues dignus,
quem ous honoret.Cotctus paruo, contento, di poca cosa.
Item pauper ,diuei plenus,Inanis,etiam genitivum admittuta ut diues opuni,& opibus,ricco di potentie,
suu positiuum,ut Doctior, magis doctus, Stiplativost significat maxillae,& suu positiuu,ut Doctissimus,maxime doctus. Quid interest inter Coparativum & Superlatia γ
mὸSuperlatimim est pars rei superatae, ut Tisses astutis i
154쪽
ut Graecorum.Comparatiuu,est res diuersi,a re superat, ut Vlysses astutior Troianis. t sunt gradus co parationis ΘΤres. Positivus.ut doctus, Milo.Coparativus,ut doctior, piu dotio. perlativus, ut doctissimus,lo piu dotto,basi aissimo dotio. omparativa unde sormanturpab Adiectivis, quorum significatio potest augeri,& minui,addita or,& us, primis casibus positivi ini, ut docti,doctior,& hic doctius. Forti,so tior,& hoc sortius. a perlativa item sermantur , additassimus, ut doctissimus. Forti,sortissi mus. OMPAR ATI vvM construit ea septimo casu , uel eualio casu cn Quam c6iunctione,ut Ditior Crata,piu ricco di rasso.Pauperior Iro,uel quam Irus, piu pouero d' Iro. Uando si dice per Quam, ae,atque, it cassi si rerge dat ue bo. Nessimo grammatico conosco piu diligente dei mio maestro, Neminem noui grammaticorum diligentiorem ineo magistro,uel quam meum magisti si . s. noui. Gli anumali clienasceno in mare sono pili grandi di quelli chepasceno in terra. Ammalia , quae nashuntur in mari,sunt maiora,quam quae humi pascuntur. Su PERLATIvvM cum genitivo plurali,uel singulari nomianis collectivi, ut optimis ciuium, uel ciuitatis, uel inter,
aut ante ciues,uel ex civibus.
Nomen collectivum sub voce singulari signiscationeni habet plurale m,ut populus,penus, turba. Terminationes Supellatiui frequentior es sunt tres, in ssimus,ut Castissimus in Rimus,ut Pulctierrimus.In Limus, ni Facillimus. Tulli quelli Adiettiui, e'hanno R,al nominativo, sermano ii Superlativo,agglutaui Rimus,ut Pu lcher,pu lcherrim'. Niger, nigerrimus, Ater, atterrimus. Dexter,& Sinister, sanno Dextimus, & Sistimus, per syncopen . Gli nomi in bris,pchaismo anchora it pontivo in Er, ut Saluber, &Salubris, Saluberrim',molto saluti sero Celebri,celebe rimus, timosissimo. Αcer,&acri, accerrimus, sortissimo. In Limus, quae continentur in nomine FAGus, ut facilis,
dissicilis,agilis,destrς Gracilis,sottile.Huhailis .similis, oc
155쪽
dissimilis,dissimillimus. addunt etia Docilis, Docillimus. A tribus partibus oratioriis sunt gradus comparationiς , a domine adiectivo,ut dictum est a praepositionibus. & ab Ad uerbus.
Comparativa a prspositionibus accusativus, vel ab antiquis nominib.Cltra,citerior, titimus,ptu da qua, assaissimo da qua.Extra erifr,extremus,uel extimus. Intra erior,itim'. 4 Inis,inferior,infimus. Post,posterius,postremus. Prope, dpropior,proximus. Supra,erior,supremus. Vltra,erior,viti dinus. Quandoq; cu accusativo prspositionis.ut Eras propior arcem,uel arci, quam caeteri,eri piu preta at castello de gli altri. Anterior ab ante non legis,sed prior. Ma presto si risolue,quando hau e raccusativo. Piu sopra di aluiti si asceQ alni&e:Maxime olum supra mole ascedi Ru di qua della sentana sta la casa tua della naia.Magis es ira Ionte eit domus tua,si mea. Mosse ii capo piu appressis at nemico. stra propius hostc mouit.Li mori seno molio uicini alia Spagna Mauri sunt proxime Hispania. Iosedeua alato a Popeio Proximus Pupetu sedeba: Proxima nagini loca. Salustius, & dativus regit ut nominis a quisitine Li seidati statiano seu es la dat mote,del capita-
no.Milites erat ulterius motu, vel magis utim montem, Itor. Propertius. Ulteriusq. domos vadere. Menonias.
Uuidiuscum preposi-αProximus ad dominam nullo I. . sedeto, c.Vltima a coelo,citima terris,luna. al.Max. o gradu a publico,supplico, manu que carnia: citerior.Mar.Aera sed a cuneis ulteriora petis.cero procurrit ultra metam,quam caeteri,piu di la dei ter mino paulo supra quam pntabas,poco piu sopra che pen- . raui Sine magis dixit. Gallia ulterior,& citeriorita Franciasottana,& pra:Nihil est interius incte,nulla cosa sta piuo interiore sdium parte sedebat,piu Diu, diutius, diutissime .i Saepe,sepius,
156쪽
blativo,si uim habent Comparativi. Tu hai piu eloquen , a,e manco audacia de gli altri.Tibi plus eloqticliae,& itan' audaci g, csteris,uel quam caeteris .Plus scientiae, & ,1inus libroru,piu scientia,& manco libri. Selasse numero, dice perplures,&pauciores. Io ho piu amici, & man- lo danari di te.Habeo plures amicos . pauciores num os,uam tu. Pauciores Oratores, quam Poetae boni reperintur. Quando hanno serra di comparatiuo,sara nci uoti
arc. D E: Mena pili di dieci garzoni appresib. Ducit lus decem famulos, uel plus decem famulos , & si reggelal uerbo,uel plusquam decem famulos. Capti sunt plus iginti piratae, uel plus uiginti piratis, captu est, uel sit praiiginti piratis, sono stati prefi pili di ucti corsari. Sono piuli iei mesi passati,che no t'ho uisio. Amplius sunt sex menctes,cum te non uidi. Furono Diti prigioni piu di seimila
hii omini. Amplius sex millia hominum capta. Livius. Minus triginta diebus,meno di irentagiorni. Plus minus d cem aureolos impcdi, poco piu,o meno di dieci ducati hospes . Amplius cu genititio. Hircius. Amplius duorum in illium terga uertebant. Cicero in Epistol. Famil. i 2.Iccirco etiam naves onerarias,quorum minor nulla erat dum mit .lium amphorarum. Sed hic quidam Atticimus latet. mandoque habent alios casus positivi, ut es charior Regi
alijs uticis.Sei pili caro at Re d gli altri cortigiani. Quis plenior inimicoru suit C. Mario 3 Chthebbeptu inimici, che C. Mario Ille est altior me corpore duobus palmis. Me,si repge dat comparativo. Corpore, dat positivo per ragione diabito. Duobus palmis, per eccessis, o di misura.
OMPARATI v A Anomala,Boiius,melior, optimus Malus, peior, pessimus. Magnus, maior, maximus.Parvus,minoriminimus.Multus plus,plurimus. Multissimus etiam apud Ciceronem.Iuuenis,iunior, maxime iuuenis. Senex, senior maxime senex,uel maximus natu. Diues, ditior ditissimus. Nequam,tristo c5sumatore.Nequior,nequissimus . A deter, ribaldo,fit deterior, deterrim'. Abocys graeco,ocyor, Ocyssimus uelocissimo.
Srdgalior,piu ricapito,utile. Frugalissimus, a frugi . Dexter,
157쪽
erior desti: nus,pui stltro,selice. Sinister, io sinissimus, pila
sinistro cotrario. Vet , tieterior,ueterim',il piu uecchio dico se. a nomine Veter. Matura,rior, maturissimus, & niaturrimus. a Matur Olim.
PRIMA exceptio Comparativi.Nomina habetia uocalem ante Vs,no sormat comparativum , neque superlatiuum . Euphoniae causa iaci Q comparativum superat positiuum saltem literis. vi Egregius,Idoneus, Sobri', Strenuus. Arduus, Assiduus, Necessarius, Dubius. A tenuis fit tenuior,
tenuissimus, molio sottile, pOuero.
Ii quali net det to secolo di Cic.p soauita di uoce si dicetianop magis & maxime iit magis pius Aenea nemo fuit. Hoc est maxime necessarium patrie . inesto e necessariissimo alla patria Beche appresso gli antichi quasi tuiti si dicessero. Pacuuius.Mulier egregijssima sorma. Lucius Villicus
paulo strenuior, Iuvenalis. EEregius csnat, M. Cato. Exe citu meliore & industriore racit. Ide uita innoxiorem , dixit. Ide arduus a curia dc aiduissimo additu. Ide perpetuissimo curriculo. Ide perpetuus atque firmius repsit. Inoenuius M.quoque Cicero dixit. μDirai ad unque. Era it piu gagitardo de gli soldati. Erat maxim e strenuus militum. Era piu gregio di quat si vo iliacit
radino: Erat quouis ciue magis egregius. Nulla cosa e piudubbiadella morte, Morte nil magis dubium . S E C v N D A Exceptio Nomina composita a Dico, Facto , Loquor, Volo,c6 parantur, ut desiderent in Ens, ut Benevolus,Beneuolentior, Beneuoletissimus, chi Moltouo- te bene. Maleuoly,chi uole male.Benedic chi dice bene. Maledicus, mal dicere. Magnificus chi se cose gradi.Munia ficus, liberale,coitcse.BeneficLchi se bene. Malcscus, chisa rnale. Magmloquus . Gradi loquus.chi parta cose grandi. Grandiloqu ontior, Grandiloquentissimus: da Grandiloquens,& Benevolens.
TERTIA Exceptio Nomina patria, uel gentium non coinparant.Tu si piu Spagnuolo, che Italiano; Es magis Hisparuisquam Italus . Era piu Francesse di tulit. Maxime erat in nisi gallus. Cosi germanus, delia Magna . Theutonus Te desco Romanus,di Roma. Allifanus de Alli Q. Nomina-
158쪽
Iomina etiam substativa. Substantiva enim neque crescere. neq; decrescere pol. Tu pari pili pietra,che homo: Vide vis magis lapis,qua homo. Non posso diuentare piucdile.
che no, Non possunt odilis magis euadere,quam sum. ἰomina coposita cum subitantivis, ut magna minis , di grananimo.Ineimis,disarmato. Imbellis, no alto alla guerra . Composita cum Fero. Belliger,chi fi guerra: Mortifer, chida morte.pestifer,chi da peste. ψomina participalia in Dus. Amandus,d'amassi,no sa Ama-dior. Reuerendus, d'essere respetiato, nota Reuercndior, issimus,ma dat participio in Ns, Reueretior, reuerentissimus,actitiae significationis,chi molio se reuerera . Neque
nomina ordinalia. Primus,secundus,tertius,quartus. Neq.
haec adiectiva Singularis, Almus, Rudis,Mediocris, Princi
I A I o R natu,& minor natu, sitam quo l. elegantiam habent. Iolio manco tempo di ut i, sum minor natu uobis .imio figliuolo ha pili di dodici anni : Meus puer maior est
duodecim annis. Horii omni u minimus natu Lucius, hamanco lupo di tuiti questi.Biennio Popeius,st nos fortanse maior,sorsi ha da dotanni piu di not. Hatieua un mese manco di dieciotto anni . Mense minor erat duodeuiginti annos,uel naensem natus infra deuigintiduo annos. Ypud Liuium cu genitivo. Obsidesne minores octonu d num annorum, ne maiores quinum quadrageiau.s aetate. Alibi cu praepositione ab. Iuniores ab annis xvij. scribunt. Boues neque minores binos,neque maiores quadrimos parandum.di manco tempo di due anni, ne margiori di quattro. Varro:&apud eundem si equutissime cum genitilior ut minor decem annorum . Qusdam carent Superlativo Adolesces,tio ptu galetone. Iuvenis, iuuenior apud Apulatu, sed iunior melius a Iuue,diu ei de eta,ut placet Co nuto Senex,senior, piu uccchio. Loginquus, loginquior,
piu lontano. Il superlativo di qitelusi dira per maxime, ut maxime iuuenis , maxime longii avus, lontanissimo,
159쪽
Quaeda positivis rarent,ut Ocyor,ocyssimus.Habitior,habi-- tissimas,piu corpulo:quamuis habitus apud Gelliu lega
Qit edam comparativum desiderant. Apricus, apricissimur, et pollo at Sole.Columella, apricior: Comis, comissi mus, piaceuole.Christianus,ssimus. Falsus,ssimus. Inclytus, M'mus.glorioso. Iurisconsultus,ssimus dotior di lcgge. Meritus,ssimus. Immeritus, stimus.a Mediocris, mediosimus , ut quibusdam placet. Nil peti nuperrimus: nuperus apud Plaut. legitur, Nouus,ssimus. v o, Eo,Ho adverbia,uel ablativi adhaerent Coparativo.
Quato sei pili humano di suora, lato ptu si supbo in casa.
acto foris es humanior,eo,uel hoc domi es superbior . T A N T o, & Quanto Comparativo,& Superlativo: ut, &Ita. Superlativo tantii m. Quanto superiores sumus tanto summissimus nos geramus, luanto semo piu grandi, ta
to pili ne in ostriamo inferiori . Quanto la seglia e mancoeotia,tanto piu douaal corpo Quo brassica est cocta, eo magis laeti corpori, uelut minime cocta est brassica , ita maxime corpori prodest,ut quisq; optime dicit, ita maxime difficultatem timet, qlia tociastuno piu meglio dice, . tanto piu teme .il poter dire. r Α Μ, & Quam,Superlativo,positivo,& uerbo: ntum,&quantum, ioli uerbo adhaerent. Quam quisque pessime fecit, tam maxime tutus est,quato Phuomo hasello pN gio,tanto piti ita sicuro. Gradus his etia uocib' amplificatur Multo, Loge, ut multo Adoctissimus, multo uberrimus. ge maximus, longe Omnium pulcherrimus.Multo c6modius, multo magis. Longe melior. Ite liis decresciit, paulo,alquanto,nihilo. paulo maiora cana:catero cose poco piu gradi. Nihilo factus es melior,niete si fato miliore. Dimidio min', la meta inaco. Multum uerbo adhaeret. Muliu laborat, parii piaret, multo uastatica poco piace. Valde admodum. mirum .in Modum,
impense,in primis,molto assai: positivo & uerbo . Vir inprimis egregius impense patriam adiuuat, livomo molio egregio alibi aluta la patria. cui superlativo,sine casu.Erax iussissimus, era mi r
160쪽
ib. tonustissimo. Dio p clemcte che sia,n5pubpatire lipea catori.Deus,llari sit qua clemetissimus, sceleratos pati norsit.&gnificado sito,& molio at positivo.O stto sei dotiissimo O si es rdoctus.Cic.in verrc,pro ualde uidet usus. Hoc genus praedandi,quam improbum, quam indignum esse uidetur.Interdu suptatiuo contra Vallam; Sed quam est illud imperitissime dictum. Pro Cor. Bal.pro quatum. CVM possisi, queo,ualeo. Quam adlisret superlativo,ut dico qua maxima positam uoce, dico quato pila sorte post Scribit qua celerrime, seriuequato piu puo uelocem e. Quisque eleganter cu superlativo. n'huomo da bene.Optimus quisque.Ognicosa bellis lima; Pulcher quidque, Cesare e mio afiettionato,& d'ogni nato amico;Caes tu est mei perstudiosus atque amicissimi cuiusque. Elegater dicitur. Cicerone e lato facile,che non ha bis no. d'interprete; Cicero facilior est, si ut interprete egeat. Ταsi lato dotto,che nesi uno pud disputare teco. Doctior es, quam ut quisquam tecu disputet. Quesio e troppo glo- Mane a darii tal faccda; Iunior est,q cui tale negotiu detur. Questa ueste e troppo stretia 'pel tuo corpo Ista uestis arctoor est,si uuae,uel ut quadret tuo corpori:uel ςsi arctior, quam pro habitu tui corporis. Le scarpe tisono troppolonglie:Calcei sunt logiores quam P tuis pedibus,uel pro habitu tuorum pedum.Cic. Lentulus multo maiore opinione diccdi actione faciebat, quam quata in eo facultas erat.Quin. Apertius est,quam ut exemplo;sit monstratu. Si diuentato piu dotio ch'io pesaua,& speraua. Doctior euassti mea opinione,atque spe. Alia uecchleaerasta innamorato pili che mai; In senectute amat,ut csi maxime. M'estato tanto grato stio cosa che sia; Tam grata mihi fuit, quam quod gratissimum. Eratiranno, it piu crudele dei mondo,& che mal non sit tale; Tyrannus erat, quam qui fuit unquam quissimus.Livius. At piu tardo litornero da Roma sta uetigior .uiginti di bus, ut cum tardillime, Roma reuertar. Priamo era lo piu animosis deuecchi, & anco de giovante Priamus animosis inaus erat sensi, atq. ivuenib. aiosior. Erat,n.unus.sςnib*,uo aut ex iuuenib.Velerat caeterb