Al. Antonii Somprani Sidicini et presb. Sergii Sarmenti Salani,Totius ferè grammaticae epitomae, ex optimis quibusque Latinae linguae authoribus decerptae ... in lucem prodeunt Caesaris Benenati industria ... Praeter Sidicini vitam, ac Dialogum de pe

발행: 1587년

분량: 189페이지

출처: archive.org

분류: 어학

141쪽

sun e aliqua Neutro habentia tria participiaὸ sunt: quae ta

Potus pratus,& sus,& carnatus utraq; significatione habet. Ia lingua,taquale t'ha into 'pato dimostra che tu hai satioqilo errore. Lingua tibi titubata indicat te, id nox eadii iasisse.Molti allegradoli,& che si sono allegrati della ruina della patria, sarano sbaditi. Complures gaudentes, & gavisi patriae calamitate exilitabunt. Tu hau cndo beuuto iluino belluto da me S imbriacato.Tu potus uinu a me po- γtium, ebrius factus cs.Andero a dormire senZa cenare λ Ibo cubitum incaenatus 3Tua sorella maritata, & da in .ritarsi con uecchi si pontira. Tuam sororem nuptam , ac nuptarum cum senibus,paenitebit.

Verba caretia lupinis caret et participijs, quae inde deducuntur, ut Timeo, Metuo,Compesco;per rastrenare. Studeo ,

Posto,urgeo,P cosiregnere.Ambitio,is,p dubitare. Arceo, per distaceiare. Rescidinis, Renuo,is.Respuo, is, per resutare,ango,is,p molestare. Strideo, es,&strido,is,p stridere . Sterto, is. Rudo,is Psallo,is.Conquinisco, is. Dego, is. Glisco,is,scpraeterito, Sc supino,per crescere. Tremo,is, P tremare. Disco,is. Nol da temere Dio so peccaremo ; Nos si timebimus Deu non labemur.vel recurrendu est ad simile

verbu.Nos formidaturi Deli. Hauendo io a studiare stomm andesh a Pisa.Si studuero Philosophiae, uel uacaturus philosophis Pisas me conseram .La lettione imparata date,Thai scordata. Lectionem, quam didicissi, oblitus es.

Cosi ε'ac dera it participio della significatione passiva si ria

solve, coni'c; Li signori seruiti,& da essere seruiti da me, non m'hanorimunerato,Dhi quibus seruiui, atq; serui a me non sunt remunerati. It Re ubi dito dat popolo, e alle- grato da rutti;Rex,cui populus obediuit, gauisus c oibus. A ho, non fit fiendus,Sed secludus. A sum, fit Ens,& suturus. Tu hai da essere prete.Futurus es secerdos. Sic & coposita Absens, Prssen ,Potens. Ab Eu,st Iens, genitivo euntes , Transiens , untis, Abiens,untis, ii quale ii parte.A carpi sit Caepius, Cumiaciato,ordinato.

142쪽

73I co MMvNIa us quatuor participia sitit.duo abacti ua;duo uero a passiva significatione,ut Largies, largiturus, largitus,& largiendus. Sed participium i vs prsteriti temporis,habet iitraq; significatione. Largitus, Io quale e sato

donato,o essendo stato donato .lo quale have donato,o haucto donato,ut Tu amplex' uirtutem, magna gloria comparasti.Tu hau endo abbracciato la uirtu,hai acquislato grastoria Li compagni, si quali sarano consortati da me a sar

bene,n3 se uergogneranno socios hortandos a me ad benefaci endum,non pudebit., DEPONE N TIB vs tria participia ut auxiliatus,&auxili turiis,& actione significant. Li ricchi liquali agiviano

hano agiutato.& agiliterano tuttii poveri,andarano i Paradiso. Diuites auxiliates,auxiliati, ac auxiliaturi omnibus pauperibus,in istas sedes comigrabunt. Sono uenuto quaesi animo di far uelletia dei mio parente.Hoc ueni ulturuseonsanguineos meo S.

i deponcti channo Paccusativo,anchehanno quatim partiacipii,i Vs,& Dus,della significatione passiua,ut inimici,ulciscedi tibi, da essere uindicati da te.Bella detestata matribus,guerrebiastemate dalle matri. doti e Pablativo si is datio .Ma meglio si risolueno. La iiirtu seguita da te.a tuiti

dile ita Virtus, quam tu secutus es,omnes delectat. Li ue

sigij di tuo padre imitati,& da essere imitati da te,tidarano gr 'honore. Vestigia tui patris imitata,ac imitada a te, erat tibi magno honori uel quae tu imitatus es,ac imitaberis L'armi usate,& da usarsi da uoi,saranno corte:Arma,sbus uos usi estis,ac utemini,crunt breuia. x IMPERso NALI avs no uere sunt participia, nominatiuum non habent. Sed potius sunt nomina,ut Decens, Libens, Poenitens, Miseres,Pudens,Poenitedus, Pudedus,& Periaris.il qhalelia in ricrescimeto,cum accusati-uo.Sic etiam Osus, Exosus,& Osurus. M have do in odio la luce,stat nascoso i casa : Tu ostis lucc, domini abdit' es.Noi impar ah da maestro,che no ci potiremo: Discimus a pceptore nostro nobis no poenitendo. mcitu , cuius nos no poenitebit Ho menata moglie , chux non

143쪽

no pota uergognarmi: Duxi uxorc mihi non pudendam uel cuius me no pudebit. His enim participijs Cice. abstinuit.Lo faro di bona uosia.Libens faciam. Queda uident esse participia. Sed sunt nomina, ut Pileatus, col capello.Tunicatus, colla robetia. Togatus colla ueste Isiga.Praetextatus,colla cappa da giouanetto p sno a quattordici anni.Trabeat',colla ueste d'Imperatore. Soleatus, 'colli chlanelli.Oberat',chi e schiatio p debito.Macherat', icolla spada.Christatus,col penacchio. Armatus, armato,ocoli'armi.Ocreatus, colli stiuali,o gam bali.Petestatus,col

capello.Cirratus,coi capegli. Galeat , col morrione, o celata.Clypeatus,colla tareca.Pelat',colla rotella.Scutatus, coistudo.Hastatus,colla picta.Comatus, colla chioma, oraZZera. Penulatus,colla capa d'acqua.Brachatus,colle calet. o brache. Manicat',colle maniche o guati. Personatus, colla masthera .Loricatus,colla coraZZa. Sagatus, col salo Toracat',i gippone. Anulatus, coli'annello.Concionabundus' chi spesse predica Furibundus,chi spesso s'isuria.Gloriabudus,chi spesso si gloria.Moribundus,chi spesso more.

Appendix. Haec participia degenerant a formatione a Notu si nosciturus.Ignotum,ignos iturus.Ortsi, oriturus. Mortuus moriturus.Natum,nasciturus.Ruo,is,rutum,ruiturus.Pario,iri partum,pariturus.Tutum,tuiturus. Sonitum,Sonatus. Fructurus, ruiturus,a seu Or.

Haec participia a Deponctib' sunt passiuae significationis,quia

Sunt etiam quaedam uerba habetia participiumanri, utriuio ue sanificationes,,ppterea quod sub duplici uoce io,

144쪽

7 unam signifieationem habent,ut Iuratus, loqualeti

ue jurato,& e stato giurato.Nam legitur Iuro,as, & Iu-rotiaris,ut magis mihi iniuriato quam tibi iurato credendum es piu si deue credςre a me senEa giurare ch'a te iacendo giuramento.Comitatus, liquale est,to accopagnato,& have accompagnato.Populatus,sacchetalato,io quale ha saccheggiato.Medicatus,& Or.Sic etiam & utraque

uoce legutur. Alterco,& or,per contrastare.Obsono,&or, per comprare companatico. Nutrio,& or, per nutrire. Pari

REsOLUTIO PARTICIPIORUM.

Ualitas participij duplex est, Relativa' Coniunctiva.R latiuaresbluit per Qui, Quae, Quod,suo seruato tepore:

come sono queste uoci. Amante,amato,d'amare,d'amam

s. alido adunque ii uerbo non haue supino, G uera me te ii relativo non potesse stare in nominativo, si risolve, com 'c.It cauallo rasfrenato dat coZZone, no gli obedisce. quiis,quem compescuit comitor,eic5tumax est.Il Mae stro temulo da suoi disceptat,lisera dotii.Magisteriquem discipuli timuerunt,reddet eos doctos. Re ubidito,a tuiti haue latio gratia Rex, qui obediuersit, omnibus gratificatus est. La ueste spogliata at Signore, si Mestira at servitore.Vesse, qua exutus est dominus, induet famulus.ta gramatica insegnata da me a uoi,e seno bar- baria. Grammatica,quam a me docti estis, caret barbarie. r uirtu seguitata da mici uali, no l'hanno acquislata.Virtutem, quam secuti sunt aequales mei, no sunt assequuti, Li potieri agiutati dalli ricchi, haueuano bisogno d'esser. seu uenuti.Pauperes,quibus diuites auxiliati sunt,egebant Φbsidio. . . 'i I Κ 1 Coniuncti-

145쪽

Comunctiva resbluitur per dum, eum, si,mlhquam,& ubi,

com'e Amando, Leggendo, Amandosi, Haueudo amato, Essendo amato. Essendoliato amato . Hauendo famare,

Essendo per amare, Hauendo d'amarsi,& altri simili. Quado aduque significa. Perche,com'e,Il Vicere essendo litio mo da bene e stato confirmato p ire altri anni. si risolue per Cum at Subisitivo.Cu i ses sit,uel quonia uel sido est all'Indicativo vir probus in altera trientu cofirmatus est. O uero significa, Mentre che,o tralato,& si risolue p Du, ali'Indicativo,come e.Tu dor modo, io studiaua: Te do iniere,vel da dormi ebas,ego studeba.Ouero si nifica teporalmete,edo, Ali hora si risolue pCisali Indicativo, ciat Subium uo,com 'c.Venedo it capitao tu suggisti:Veniε te praetore,vel csi veniret, uel ueniebat,dedisti te in pedes. Dicedosi la messa ti partisti, csi res diuina seret,discessisti. O uera mente significa coditione, SE, massimanae te seguedo it futuro,come e Faccdosi ii sochi io te chiamero. Si fiant lud quel fient,te uocabo. Hauendosi da leggere Virgilio,non mi partirodalia scola. Si enarretur, uel enarrandus sit Virgilius, non abibo a ludo

Id a quando significa temporalmente,pol che,si risolue postquam,uel Vbiali Indicatiuoi, o p cum at Subiuntiuo, come e. Seruilo,o essendo flato seruito it principe,tu si tornato a casa, possquam, uel ubi a te seruitum est principi, redijsti domum. Nota,Ho studiato dice tempo passato propinquo. Studiaui, remoto, & accadendo it partare uel remota. ii Participio si risolue p il praeterito plus qua desiecto det Subi uetiuo, cona'e. Haucdo vistata messa,spasieggia per lachiesa.Vis re diuina,vel cu rem diuina uidissem,per Fc sacra deambulaui.S'accade ii propinquo,si risolue per io pterito perietto. Essendo nato in questo mondo,tuttii mali ho comportati. Cu in hanc lucem aeditus sum, omnia mala tuli. PAR Ticipi vhi Migrat in nomen quatuor modis:T poris amissione, ut homo doctus laudat,Phuomo dotio,& noli quello,ch'e stato insegnato. Imitadus, idest duntas imitatione. Laudadas, lignus laude, no autem qui

146쪽

7s laudabitur.Constructione,ut fugitans litisi, spem sestente delletiti. pies belli.Si essem participia, accusatauum

idmitterent.Comparatione,cum ab eo sermatur. Compa. rativum,atque etiam tempus amittit. Nec reuerentior ulla deorum.Nemo est Petro amantior poetarum. Tui lam. imantissimus a nomine reuerens,& amans. Comparatio inae,cum ex aliqua praepositione componitur, quae uerboron conuenit,ut innoces,indoctus,in lens, inultus. Nai nnoceo,indoceo,& alia nusquam leguntur.

DE ABLATIVIS ABSOLUT IS A,

. uel participiorum. Α R T I c I P I v M eum non habet uerbum quo tegmtur,ponitur in septimo casu,ut Oriente Sole, fit dies,na. st edo it Sole,si si piorno. Reseluitur perdum, uel cu,sii ost st secodii sensum.Piagedo i fratelli,tu mutasti parere, larantibus fratribus sententia mutatii,idest cu plorarentinati andando per Uine,il uecchio more innari, Euntibus,rdine fatis,senex prius suum diem obijt,hoc e si erant ori line. Nolitudiamo,tu dormiui: Nobis studi tibus,tu dor niebas. Hoc est,dum uel cum studebamus, vel studerem .il indicatiuu,o subiuntivo. amentandomi& uedendo , quelli piu .erano crudeli Me luerenx ac uident illi magis saeuiebant. Cominciando anxiregii arbori,cantano gli uccelli:florentibus astoribus

um canunt.

Nur etiam septimo easu, sine participio,ut Clemente Polsce respublica Christiana grauiter uexata est,essendo Pa

a Clementela Christiantia grandemente e stata traiia. liata.Saturno rege,suit aetas aurea,Saturno essendo Re,A

adendo dunque net uolgare. Essendo non si la. Ente,ne, xistete, ma per I ablativo seneta participio.l Quelli esse io giudici,io sui condennato. Illis iudicibus danatus suioc est citin elsent udices. Essendo cosoli Mario, & one;Mario,& Carbone cosulibus. Essendo tu autore, Te

147쪽

sto regno la castella sparomo eontra la citia; Domino Petro a Toleto Protege in hoc regno, a castellis urbs uerberata est tormentis aeneis. Al mio parere,Meo quidem iudicio,vel me iudice,uel mea sela. SecOdo it mio animo, meo

quidem animo. Quelli essendo .testimonij, Illis testibus ,

idest,cum essent testes.

vel per Cum,suo seruato tempore, Amilla pecunissipere incipimus,ldcst postquam amissa est.Audita sacra concione domum redijsti, hoc est postquam audita est,uel cum , vel ubi audita esset sacra concio. AELATrvi Participij in Rus apud bonos Authores noleguntur,Tu hau endo da stare in Napoli beato me,Te co' moraturo Neapoli,5 me felice,uel melius hoc modo, Si commoraberis Neapoli. Hauendo a ueniret Cardinati,n5 se che farq,Venturus cardinalibus,quid agam, nescio,vel si uenient Cardinalis.

tiani s'innamomno:vidcdis pulchris mulieribus,tuuenes more capiutur,hoc est dum uidentur. Sed potius est Geradium adiectivum, nam futurum tempus non significatur. Es empi det Participio praeterito assoluto. Clodio,essedo ucca se Milone,pesaua,d'hauer a regnare. Clodius interfecto, Milone,regnaturu se sperabat.Lettala tua lettera, mi quietat atquato: Lectis tuis literis,aliquantulu acquievi. Octio su posto in croce lagitatali la lingua Ille in crucem actuc est, acta lingua.Tramutato it uino sero attre sacende. Diffici uino alii negotia exequar. Inteso che uten it Turco,ogia'uno hagra paura. Audito , ueIpostquam auditum est,Turcam aduetare, quisque timet.

Studiato Virgilio ei partiremo; ubi studuerimus Virgilio , discedemus. Amandosi la uirtu da Liuio, m allegro, per 'Actiuum,Liuio amante uirtutein gaudeo. uel dii amatur virtus a Liuio.

Vol hauddo da alutarmi sempro mi segustate, uos mihi auxiliaturi, me semper sequimini Nuc habet uerbum a quo re-

148쪽

chlamano Ablativi abseluti, perche non si reggeno. Ablativi di participi), & ablativi di conseguentia, per

loro posti,un'altra sententia segue appresse. slampi des participio in Hus,as luto. Venturo Cssare praedam ignavae liquere manus. Lucanus, Haucdo a uenire Cesare.Phosphore ueturo Cssare redde dic.Marti tis.I 'Imperatore hauendo aseguitare,io non partiro dat camporSecuturo Imperatore, a castris non disceda. Hauendo dabatta larsiit castello ,saremo accusati di tibellione. Si oppugnabitur arx,maiestatis accusabitur. Iauendoti da rincrescere ii studio, meglio serebbe, che non com inciassi;cum sutursi sit, ut taedat studia, uel si taedebit studu praeclarius tecum ageretur,si non inciperes.

DE ALIIS ABLATIVIS.

o D v I s Verbum admittit ablativos significantes Instrumentum, Modum actionis, Materiam, causam, Esta etiam, Praelium,Tempus,Spatium loci, Mensuram, Copia, α Inopiam. N S T R V M E N T v M , est quo aliquid nt,ut perijt me saxo, m'ha percosib co lsasso. cecidit discipulos loris,ha fatio una stafflata alli scolari. Enecas me uerbis tuis, mi tabchi con te tue parole. Vincit cunctos sapientia, c pili savio diluiti. Sibi multo conciliauit humanitater Mollisi haue fatii amici con l'humanita. Scribit calamo arundianeo,scriuere con penna di canna. o D v s, Est qua uia quave ratione aliquid fit,ut Mira celeritate rem peregis,con gran presterra ha snito la cosa. Suma eloquentia causam egit, uel summa cu eloquentia, con gran eloquentia ha disesa la causa. Hic interdum apponitur praepositio C v xl , atque etiam,cum comitem u-gnificamus.Egit cum populo de annona rei frumentarie rata pregato A popolo della grassa dei uiuere.

149쪽

marmore Intem. Panis consectus ex sulfure, pane di breda. Anulus ex algeto,vel argetus. Anello d'argento-CA vs A vel effectas est, propter que aliquid fit. Labore miretur doctrina, perta fatica s'acgila la dottrina. Concordia res parulerescunt, discordia maxime dilabant,per Ia: cocordia te cose picciole cresceno, per la discordia te gratidissime vanno in ruina. Horatius. Oderut peccare boni uirtutis amore. Odersit peccare mali Armidine pens Lassus cura,siaco per Io pensiero. Ressu cursu,staco per lo correre. Let' honore, allegro p rhonore. Potens pecunia,potente per ii danari. Prsceps ambitione, pcipite pel desiderio Shonori. Alle uolte c6 ppositisne De, Ex, Prq,Pro, De te no sieui,ideli Ppter te. Corpus tenuissima de ea saepe coficit, idest ob causam. Claudie bat ex uulnere,Zoppi caua per la serita. Ex iniuria homines occipiut insanire,ideli ob iniuria. Praelachrymis non ponsum reliqua scribere,Prae moerore loqui non possum .ibri tuis: sumis brificijs gratias ago, Ti ringratio per li tuorgrabnficit. Hunc amare,pro eius eximia suauitate debemus,perta sua gia soauita. Vel cu Ob, & 3ptemper quelli eagione ii scrilli queste comob ea re tibi hare scripsi. Gli Iadii te n'hanuo fatio pathe la pena per qualche peccato: Dij poenas a te ob aliquod delictu expetiuerui. Non posio ponerc it campo per la stagione deIranno. Castrapter anni lepus facere no possiim.Per ramore, che mi porti: Propter tuu in me amorem. Per iram ieersecit , per cla-lum secit non significa causa, mamediante Pira,&c-PR E Trv M Dii est cerisi i septimo cassit,ut emi codico aureo, Ho c5prato il libro uti ducato. Praeceptor docet trib' argε teis numis. Il'Maestro insegna p tre carimi.Pretiu icertu igenitivo,ut lati,tato premo. anti,quanto premo. Pluris,piu pZZo. Minoris, maco NeZZo. Quantilibet, quantinpre o ti piace. Quatiuis,quanto preZZo uuor.Tantidem,

lato medesimo preZZo.Tu minoris reuendes quam em ris,per manco preZZo reuendera ,che liti comperato.

Ite haec. Pluris coducis,quam emi poterat, per piu pre ologii apision chesi potea coprare. Q anti locas aedes alus,tantidem abs te conduca. Per quato preeteto da la Ρεgione

150쪽

gione te case gli altri, per tanto te pigii ero io. Io no com

prero la fgeranZa con danari:Spem pret: o non emo.nterdu in ablativo sine Subi aliti tu, pretio: ut Parvo. M gno. Miniimo. Plurimo.Nimio. Multo, molio preZZo. Via ili a bon mercato.Vilius,uilissime, a molto bon mercato. Caro,uel care, cara mente.Carius , caristini e . molio pra ramente. Duplo,in doppio. Dimidio .la rneta.ut ire dana

ensem meu paulo pluris, & nihilo minoris decem aurco Iis, Vendero la mia spada poco piu , & niente manco didieci ducati. Gratis Gratuito, uel nulla mercede, di gratia senZa paga mento. Io non compreret horata tua uitae una noce guaila. Non ego emam nunc uitam tuam uitiosa nuce. Doti e fi pone preZZo. per sei tornesi sono saturato. Sex trietib' explet' su. Ho guadagnato circa treta ducati,Lucrat' su ad triginta aureolos.

Uam plurimonendidi,aslbissimo lici uendulo. . ilissimo emi poterant ea bona.Varro dixit. Emi domum dimidio carius, quam aestimabat,c6pero una casa la meta pili che la ictima ua. Interdum ponitur Substanti uia pretio.Ut paruo pretio homines emuntur , e bon mercato d'huomini. Si minimo non potes pretio, redimas te quam plurimo. Secdpochissimo preZZo non puoi,rescat tali, quanto piu puoi. Ite h. aec adverbia. Valde, care, commode,uendidit. Bene. quam optime emit,a bonissimo preZZO. v E A mercandi& emendi sunt haec.

SEARCH

MENU NAVIGATION