장음표시 사용
151쪽
26 CAPUT IIII. dem de ipsius supplicio cogitavit; ad hoc enim sngula
animum inclinabant, et nihil in rebus erat ambigui.
retractus ) distulit, ne minio apud eum vidcrcturmaioris fratris sides, quam minoris persidia valuisse. 26 Divitiaeo igitur evocato totam fraternae nequitiae Pandit historiam, potens' ), ut vel ipse in eum animadvertat, vel, si pietas iustitiam rcmoratur, per populum animadverti velit. Illo lacrimis mauanti neque eXcu- suus fratris insuniam, sed accusans, non in alios tantum, sed in se, quem sibi in natura coniunctissim uiri fecisset, beneficia vero q) coniunctioroni saccre debuissent, qui7ὶ sub se non ut fratcr, sed ut filius crevis set et omni suo incremento non auctoris in damnum modo, scd pcnc', in perniciem usus esset, nec praeterea quicquam negans Omnium, quae a Caesare dic Tentur , quo consessus veniam facilius inveniret, sed nota sibi dicens omnia sequo ex his dolorem, quan-
Pisse, tandem singultiens φὶ obieerabat, ut fratrem sibi qualitercunque meritum condonaret, eo praeserti in , quod publico erga se cognito Caesaris allectu, si quid in eum statueretur asperius, nulli in animum veniret sino ipsius conniventia φ) factum esse; quae sit spicio omnium popillos Galliarum sibi vehementer alimaret. 27 Victus amici lacrimis Caesar arrepta eius deXua y c-1ὶ omnibus his ei hinc
12) eonpesentia - cod. Convinetitia - Videtur legendum nulli non in animum venirea, sino ipsius conscientia non fuctum esse. vide Caes. lib. I. es p. 20. G. - illud, quod monstrati te codico substitui. saepe iti Petraretiae libris legitur. T. C. Ep. rer. reti. L. VII. v. 1. p. 825: quo magis magisque con-n vetitiam hanc stupeo. ib. L. 1 HH. ep. 1. p. 849: nulli iniuriosum
mendarium univentium suopepi timoruit auditorum.
13ὶ dextera Di iii od by Co le
152쪽
pidum in moestumquo consolans Domnorigem arcessit
illo sit meritus, quid ipso de illo in animo' habu rit' , clare cdocet; ad postremum omnia se non sibi, sed germano eius remisisse; hortari, ut deinccps sonon culpa tantum, scd suspicionibus, liberum praeseruarct. Sic admonitum, submissis tacite, qui omnes viri gressus et nou modo actus, sed etiam verba γ , Observarent, dimisit. Sub haec nunciatur I hostes sub ) 28 radicem proximi montis octo milia passuum a Romanis caluis abesse. Caesar praemissis, qui montis aditum explorareut, ubi facilem accepit, Titum Labienum, unum eX ducibus suis, cum Parte copiarum noctu castris emittit ct montis verticem occuparo 3 iubet Deo prius defccudcro, quam ipso in hostes impetum fecisset. Paret ille, et cum iam summa pr liendisset, Caesarque ipso post paulo μ') secutus nonnisimillo quingentos passus distaret ab liostibus, neo ab illis aut do Caesare aut do Labieno, sicut Postea ex captivis cognitum est, aliquid sentiretur, Cotis ditis pracmissus a Caesare, vir, qui longo bellorum usu rei militaris doctissiinus credebatur, ut qui diu sub Marco Crasso et Lucio Sylla δ' militasiat, mirum qua consio
natione animi quovo errore Romanos ascendentes Procul aspiciens holics ratus equo calcarib adacto r gressus ad Caesarein Helvetios montem praeoccupassu denunciat. Substitit Caciar; ipse etiam Labienus, Cac- 291 eod. tepidum m quod 3 quod
M omnis - F. omnea conatus eis, γε nosse. G.
153쪽
Drei non immemor praecepti, se continuit ). Sio vano nuncio mane illo rei ingentis occasio praetermissa est.
Ad multum diei cum digrestis hostibus se delusum Caesar intelligeret, moro solito insecutus haud proeulm ab eis castra metatus insedit. Die autem tertio ') cum Caesar inopia frumcnti, cui praecipuam causam Domnorigem dedisso constabat, ab insequendo detillens alio sum pergeret, Helvetii seu pridianae ' memores tardit iis, quod ') Romani ne de altioribus quidem locis se i vadere fuissent ausi, quod errore contigerat, metu factum, eodemque nunc metu pugnae ) discedero illos rati, seu frumentatumq) ituros avcrsurio magnis gros-Si Iibus insequuntur. Quod ubi Caesar agnovit, tu vicianum collem omnes copias sarcinasque Omnes contrahit sic, ut totus collis a summo ad imum impedi mentis ot hominibitis tegeretur. Ipse acto instructa, equis autem omnibus non dimissis modo, sed e eo spectu abductis '), ut sugae spm erepta') spes quo par - periculi oculis obiecta pares animos darent, pedes ipso cum legionibus in hostes φ) ruit, pedestrique cum equitatu proclium atroX cruentumque conseritur '. Ab hora lucis septima ad multum noctis variis licet eventibus dubio Marte cortatum est. Romanorum tandem impctu ac vulneribus satigati Helvetii primo pedetentim retrocedere, mox et terga Vertere, ad eX-82 tremum magna strage deleti sunt. Impedimenta eorum simul et cestra capiuntur; Pars nocturna fuga elapsi irrequieti ct insomnes, ad centum triginta 3ὶ milia superstitum, quarto die in Lingoncs Pervenero. Caesarem, no eos e vcstigio sequerctur, sauciorum cura
1ὶ eod. contimuit 8 cod. eductis 2ὶ tertia 9ὶ cod. arrepta-Graevius post 3ὶ pridicina - F. pridianae. G. hoc itellulam 1ino ratione posuit. 4, tarditatisque - L. ιαγλω- 1οὶ hostem iis, quod. G. 11 Sc. equia omnibus dimissis 5 pugnae metu ex equitatu peditatum factum ita. 6 frumentum - F. frumenta- tuit nuctor. m. aut fumotum petituroa. G. IV inseritur - L. eonferisur. G. 7 cod. adverssuri 13 cod. trigenta
154쪽
et caesorum sepultura detinuit. Praemisit tamen, qui Lingonibus nunciarent, si Helvetios frumento aut opaaliqua adiuvissent, eos quoque se pro lionibus habit Tum. Ipse tamen nihilominus post triduum insequiatur. Helvetii vero bello victi rerum insuper omnium Maccedonio penuria deditionem per legatos obtulerunt ). Ad sex milia ex iis 3ὶ fugam in Germaniam' meditantes Caesar ex ipso retraxit itinere proquo hostibus habuit, xcliqui flentes ac supplieos misericordiam eonsecuti sunt, traditis armis atque obsidibus et per fugis in restitutis, praeceptumque eis a Caesare, ut incensos vicos atque oppida ) resormarent, ne forte Germani vicinia locorum freti desertas terras invad Tent ac tenerent. Ita eum Helvetiis, lam ρὶ supcrbara gente tamquo indomita, uno quidem, sed ingenti, proelio debellatum ' est y . Illud inter multa m morabile, quod in castris inventao sunt tabulao φ), quibus Helvetiorum numerus ceterarumque gentium, quae illis auxilio δ) exierant, Iiteris Graecis scriptus δ' erat. Fuerunt autem omnis generis homaeum capita trecenta seXaginta octo milia. Quo comperto Caesar Helvetiis in potestatem redactis lustrum condi socii, in quo capita nonnisi centum decem milia sunt inveni a. Unde Deile numerus colligitur vel caesorum Vel in bello consumptoriam, simulque illud apparet, ex iis D, qui noctu e proelio fugere q), practor illa sex milia, quae ad Caesarem ex itinero 7ὶ retracta memoravimus, quatuordecim milia vel vulneribus vel lassitu dine vel aliis, quos bellum fert, casibus perisse. Haec 35
155쪽
non Romanis ipsis, quam Gallis fore omnibus Iactior fuit ac Fratior, quibus Helvetiorum potentia dominandique libido invisa paritor ac suspecta erat. Forino igitur ex omnibus Galliarum urbibus legationes Principum gratulantes ad Caesarem voverunt').
His poraclis dies totius Galilao concilio ) legatis potentibus Cacsaro permiticute praefigitur. Is cum
venisset, Primores Gallorum xcverluutuae petitoque et concesso secretiore colloquio gementes ac moerore nimio persu si ad -pedes Caesaris cuncti procubuere γPractatiquo sunt se de rebus acturos, quac si qua Voltcnui rimula in publicum erupissent, mortem Di S n quo ultimum excidium ullaturae ossent. Data silo s- lentii Diviliacus in loquondo partes omnium executurus 7 Ariovisti insolens ct immane iugum atque abiectum et flebilem Galliarum statum verbis multis miserabilibus doploravit, unum so ex omnibus dictitans nec iuroiurando nec obsidibus obstrictum ci olim Romam ad senatus praesidium confugisse et nunc pro Onmibiis coram Romano imperatoro liberius Io lui; deui quo nihil cis Praeter Caesarem ac Romanos spei Telaquum, qua si destituorentur, quod Helvetii coope rint, Gallis omnibus imitandum, ut desertis patriis
suibus ), quocunque') sua sors illos φὶ tulerit, ova-I Gallis - F. in Galliis. G. 2ὶ eod. Caesaria prima
8) des. Iaribus patrita Sin cod. quoque Io) illos sua fora Di iii se by Corale
156쪽
dant; nullam enim fortunam non iugo Gormanico praeserendam. His ad sinem peroratis et statu Gallia-2rum pluribus verbis exposito, quem in non repeto. quia superius attigi, sc ccrtum est ), quod' , si haec' ullo inodo ad Ariovisti notitiam per soraulur D, do omnibus , quos haberet, obsidibus inhumanum ille supplicitum sit sumpturus; et opem se igitur rebus adversis ot verbis necessitato ultima expressis silum silentium implorare. Quac cum dixisset, ceterI omnes 3 astasi certatim verbis ac nutibus I misericordiam atquc auxilium Romani impcratoris exposcunt. Cunctis tamen') obsecrantibus soli Sequani moesto silentio defixos in torram oculos servabant. Quod admirans Caesar cum, quid rei quaevo 'in silentii R) causa esset, ex hisitorum atque iterum quaesivisset, ipsi vero ne laiseere quidem ausi in eadem moestilia atquc φ) taciturnitato perstarent, respondens pro eis Divitiacus y Scito, ait,4 Caesar, miserorum omnium hos esso miserrimos, quod
Ariovistum alii iuxta, hi autem intra suos snos suis in vilioribus quasi Vcnenum' ' habeant; his doniquo libertatem sortunasque omnes funditus excidisse, et quae aliis pateat, his solis abeundi otiam ' spem ademptam; occupatis enim Oppidis praeclusisque tramitibus ceu quibusdam compedibus vinctos' ) esse, et
se transferro volentibus non aliter, quam carcerum
effractoribus, praesto osse tortores; iuro ηὶ igitur 'hubicunquo sint, cruentam tyranni crudolis imaginem ante oculos habere semperque cervicibus impendentem
6ὶ eod. omnium 7) verbia, at mitibus, 8 autem
157쪽
credere, ob eamque nunc causam cunctis lamentanti-5 hus solos obmutuisse. Miseratus Caesar miserias Galliarum stratos animos leniter crigit, promi tens se de illorum calamitatibus curaturum et sp . raro Ariovistum hinc Romani nominis maiestato, Ilitie privatis suis in eum meritis sponte temperaturum 6 ab iniuriis. Soluto concilio et legatis reversis ad propria Caesarem super auditis attentius cogitantem multa quidem ad suscipiendum miscrorum patrocinium impellebant, sed iuprimis consideratio Aeduorum, quos
non amicos modo, sed consutiguincos et Datros a senatu totions appellatos sub ser itio Germanorum cernere es sibi et populo Romano ignominiosissimum aestimabat ). Accedobat quoque illa ') cogitatio, quod Gesemanos passim ac temere in Gallias effundi non modo cum Gallorum pernicie, sed non sine periculo Romani imperii videbatur, cum praesertim Ariovistus et natura superbus et successibus tumens' supraque
et hominem elatus nihil non ausurus appareret. Quibus ex causis visum est factu optimum legatos ad cum mittoro, qui nunciarent habere secum Caesarem de
rei publicae statu magnisque de rebus colloqui: Ioci ad id ac temporis opportuni electionem 7 rcgis esse. Huic tam modestae legationi in&lcntissimum ille r sponsum reddidit: Et quis, inquit, est Caesar, aut quid mihi commune cum Caesarer ego si Caesaris egerom, ad cum venirem: ipse si mei eget, ad moveniat. Equidem in posscssionem Caesaris neque sine exercitu pedem positurus ) nequo exorcitum eo tacito perducturus sim . Proinde fateor me mirari, quid ad Caesarem nostra Germania inumquid ego enim 'ὶ rebus mo Bomanis immiscuod aut quac causa in sines
4ὶ illa quoque citu6ὶ ruperbet - L. Dperbus es 9 sum
158쪽
Galliarum, quas mihi belli iure quaesitas scirent, Cae-lurem et Romana signa pertraXerit. Hoc responso ac-8cepto Caesar legatos ad eundem romittit, qui haec reserant: Quoniam' ipse et privatim Caesaris et publieo senatus ac st populi Romani beneficiorum immemor nihil sibi cum illis iudicans commune, cum tamen inter amicos cuncta soleant esse communia, tam superbe Romani imperatoris et amici sui colloquium recusaret, se, quae ) sibi dicturus fuerit'), haec mandaret ne scilicet ullam Germanorum uouum manum transferret in
Gallias, Aeduis, amicis populi Romani, eorumque sociis obsides restitueret, bello in posterum atque iniuriis temperaret ); si haec D faceret, posse amicitiam inter eum Romanosque conlisteret alioquin, quoniam ita senatus consulto cautum esset, non se posse sociorum iniurias negligero. Huic legationi nil placatius respon-9dens Ariovisius nunquam se Romanis impcritandi i gem praescripsisse ait; non igitur ) aequum osso sibi leges a Romanis statui; et suo iure suoquo illos arbitrio bellis') parta moderari, et ipse cur non suo iuro uti possit tu victos Z Iura haec osse bellorum aequagentibus omnibus. Quod I ad Jniurias spectet, non se bellum Aeduis sino causa, hoc est, si imperio pareant, illaturum, obsides minimo φὶ redditurum. Sin imperium detrectent , re ipsa probaturos, quid de tam longinquo illis prolit Romana fraternitas. Postremo comminatione Caesarea nihil se moveri. Nullam geutem ad eum diem secum sine suo discrimine eoncumrisso. Facturum se Caesari ac Romanis, quotiens verulent, pugnae copiam ollcnsurumque φ), quid indomiti Germani, inter arma geniti et nutriti, humi ad imi Quanda
fuerat 5 temeraret - L. temperaret.
159쪽
CAPUT V. Brom et ad solom iacere soliti, qui iam multis annis
sub tecto non sucrint, contra omnem gentem bello
rorum ὶ uno lcmpore legationes exciverunt' . Aedui fines suos vastari novis populis o Germania nuper in
multitudinem Suevorum ad Rheni ripas duorum se trum imperio PerVenisso nunciabaut, transitumquela moliri. His rumoribus Caesar eX perrectus, ne coniungendi copias daret hostibus spatium, expeditissimo dispositis, quao in rem erant, sestinanti agmine in Ariovistum proficiscitur. Iam tridui iter exegerat, dum in egressum illum sinibus ad nobile Sequanorum oppi dum Velancionem occupandum ingenti cum exercitu properaro comperit. Quod summo sibi studio prohibendum ratus erat enim locus ct fluminis ambita et, ubi numen eum deserit, montana arce validissimus, insuper et rorum copia bellis aptissimus) nectit iter et noctes diebus interiarcus maximis itincribus Vesuve num ante regis adventum pervcnit oppidumque 'o in- 12 trogressus praesidiis opportunis firmat. Hic vero cxc citum Romanum incredibilis rumor tremorque Pesevaserat'), initium trahens a quibusdam, qui, ut sit, Caesarem nonnisi amicitiao iuro prosecuti bellorum- quo φὶ inexperti atque ilico ad omnia trepidantes Gallas praecipuo mcrcatores do statu hostium assiduo i
quirobant auditaque mole corporum sto Virtute et experientia Germanorum, quotienscunquo ) eum his Gallorum exorcitus concurrissent, couspectum eorum tolerare nequivisse, ingentem sormidinem mente con- 13 ceperant territi quo alios terrebant. Iamque volui contagione quadam lotis castris offuso metu alii simulatia i) et
ri Trevirorum- et ita in seqq. 33 advenerunt 4) eod. Caleas 5) L. eum. G. 6 cod. nobilem p ratns erat, cum IO.
160쪽
eatas nocessariao prosectionis missonem flagitabant, alios pudor solus continebat, sed tristitia oris et interdum
vulgi trepidatio ab inertibus j ad egregios viros se pons centurionum quoque et militum sortissimos animos attigerat, et quos sateri motum verecundia non sinebat, non se hostem formidare, sed angustias stu strium locorum perplexumque dumis') iter et dim-
mis hominum salsa etiam possit oΡinio, quampriamum hos terrores excutero instituit, priusquam inconsternationem pestiferam coalescant, praecipue quia illud inter cetera serebatur, obtorpuisso' adco omnes motu, ut, si sorte in aciem vellet D educero, nequosmiser nequo milos φ) imperia excepturus sit. Con-1s vocalis ergo ad concionem castris orationem habuit plenam animosis exhortationibus acerrimisque reprehensionibus, quod temerarie ac supcrbe consiliis se suis ingererent. Non enim militum esse, sed , ducis, meditari et providere, quibiis viis eX citi uri ducat,
quibus ortibus regat; quac quoniam sibi provisa sitit omnia, frustra eos vanis ) ac ridiculis φ) terroribus quali. Non milites ducem dueere, sed sequi oportore, qua iusfi sint. Fidoro quidem sc non commissurum Ariovistum, ut ex '3ὶ amico hostis sat populi Romani: csto aut cm, malo sana mens Praecipitem oblitum quo sui ageret, non se tamen intelligcro, cur hos lautos ')fibi fingerent ) pavoras aut de sui ducis q) provide
53 eod. meatuum fi) ad Caesarem cum ) praecipueque N eod. ohtoreuisse