장음표시 사용
161쪽
tia aut de propria virtuto dissidorent aut minus de se sperarent, tali viro et certo nobili saltem ac Roma-
rassent patrcs eorum, qui Teutonicos ) ac Cimbros duobus cruentissianis et post hominum memoriam maximis procliis deIessct . Neque vero desperandum vinci posse Germanos, qui, ut Romanae de cis vici riuo lacerentur Π, sacpo ab ipsis Helvetiis, nunc Romano subditis imperio, victi essent; ci, si quando contrarium ovouisset, non id ') militum virtute, sed Ariovisti consilio gollum esse, qui cum so suumque exercitum multos menses locis') palustribus tenuisset, iam do proelio desperantes ac dispersos aggressus inopino fudisset incursu. Proinde nil sibi ac luis ad victoriam dccsse, Romana modo constantia non desit. Nam qui degenoris causas motus in frumcnti ponuriam vortant, rursus arroganter sacere, qui se curis sui ducis immisceant. Sibi utique iam provisum, quibus a populis abunde 'in frumenta suppeditentur; et praeterea iam in campis frumeula mati onero. Devique neclamcm ) nec errorem viae, quam praetendaut quidam, nec omnino aliquid obstare, tantum non obstet ignavia, minime φ) Romanum malum. Quod vero signa illos non secuturos audierit, non crodcro λ); non idonim, nisi vel adversa fortuna, quae longo ad ciundican abcslat ab eorum signis, vel avaritia seu μὶ seelcre aliquo solere contingcro, quae do illis suspicari nullo modo possit. Experturum tamen se quampriamum, quod alioquin dilaturus ) fuerit si , an Romanis metus in montibus, nova pestis, ait virtus solita
12ὶ mimo - L. minime. G. 13ὶ codera-L. credere. G.
162쪽
nocte ) proxima vasa colligant castraque moveant, idque illos se sperare sacturos alacriter atquo enixe. Si spes cum salleret, nec euntcm in bellum quisquam alius sequeretur, iturum se tamen sola cum decima legione, do cuius si de nulla sibi csset haesitatio, et hanc sibi praetoriam cohortem fore. Mirum unius viri vir- 16 lus ac secundia quantum ) saepe') possit in plurimos'), quanta his horumque similibus et quam repontina mu- talio unimorum, quantus ex algenti in metu servor audaciae, quanta totis castris alacritas. Nominatim decima legio per tribunos sibi gratias egit, tali siti ducis honestata iudic o. Reliquae Omnes imperatori osson verbis ac rebus satisfacere studuerunt, ad bellum et imperia cuncta promptissimae. Caesar per Divitiacum, 17 eui plurimum fidebat, ilinoro praeparato noclo castra movit, ut, quod iratus edixerat, placatus impleret, et ambitis quinquaginta passuum milibus, quan Planius Pergeretur, continuo itinere dierum septem hostitam proximus factus, ut inter amborum castra nonnisi quatuor et viginti milia passuum inter sciat, con- Ilitis. Quod ubi Ariovistus agnovit, seu animi mi 18tatione aliqua soli mo u forsian ) accidit cuim nonnunquam in bello, ut pars una Vehementer alteram timens non minus ab altera timeatur) ceterum quacunque molus cX causa legatos misit ad Caesarem,
colloquio se paratum offerens, quod vicinitas φὶ sibi sa-cilius secisset ac tutius. Non recusavit Caesar nequo 19 despexit oblationem neque alitor, quam in optimam Partem' , interpretatus est, ad mentem scilicet φ) saniorem rediisse suisque et rei publicae bonosciis ob-1 ut nocte D cod. foras tam- et ita rere 2 cod. tantum ubique. 3 cod. so . M pervicinitas - L. vieinima. εὶ potuit in perplui imoa-L. G. Poδ ιι inter plurimos. G. 9 partem optimara
163쪽
strictum coactumque petitionis aequitate cuncta desit, rantem coepta duritio destituram ). Colloquio dies quintus constituitur. Oravit tamen Ariovistus, ne quos secum pedites Caesar adduceret: alioquin nouse ad diem colloquii venturum; timero se cuim ab illis insidias. Noluit Caesar hac do causa rom, quam putabat utilem, impediri, sed decimam legioncm, dum ad colloquium iret, Gallorum, qui in castris orant, equis imposuit, ut equitum specie ) falleret pedites metuentem et ipse, si res posceret, fidissimo omulum praesidio uti posset. Qua in re iocatum unum eX Beditibus non ineleganter' accepimus: Plus, inquit, Caesar praestat, quam promisit. Dixit euim se decimam legionem Ioco cohortis praetoriae habiturum: ecce in equites nos faciti Erat exiguus tumulus plansem uel ingentis in medio, locus apertus si , ab utrisque castris aequo spatio semotus. Legio Caesaris equis imposita ducentis passibus, pari itidem intervallo Ariovisti inuitatus abstiterat . Orationis Caesareae Prima pars fuit commemoratio beneficiorum senatus erga illum, quod regem cum, quod amicum dixisset, quod amplissimis muneribus honorasset, quao eo gratiora Ie debuerint, quo et in alios rariora et in ipsum gratis absque ipsius collata ossint meritis ci absque notitia; idque sibi cum senatus eximia liberiditate'), tuin' ipsius Caesaris efficaci opera conligisse; lacunda
pars de Aeduorum cum Romanis autiqua necessitudine, Propter quam nullo φ modo possent salva bouestate desii lui, praesertim cum et auto Romanam quoque amicitiam totius Galliae principatum sine lito possederint; soloro aulcm Romanos amicorum sortuuas non tantum defendero, sed augere; Aeduos ergo, floren-
6ὶ apparatus 7 astiterat 8ὶ eod. libertato
164쪽
tissmo in flatii suo Romanam amicitiam consecutos, sub eadem postea principatum servit io, prosperitatem calamitatibus permutasse qua fronte quovo animo tolerari posse 2 Finis fuit, ut peteret eadem ipsa, quae legatorum ore petierat: bello in Aeduos atquc iniuriis abstineret, obsides redderet, Germanos si omittore forsitan non posset, at. saltem no alios in Gallias transportaret. Barbarus ad ingenium revcrsus pI 2Inum ) superbiae iactantiaeque responsum roddidit, ct primo quidem virtutes ipso et ros suas multis laud
bus ' extulit. Quod ad transitum in Gallias attineret, transisso quidem se ὶ non sponte, sed wactum preciabus Gallorum. Et noli, inquit, o Caesar, opinari sine magna praemiorum spe et promissis ingentibus me propinquos et patriam dimisisse q)l IIabco ego se des in Gallia, hahoo et obsides et tributa. Nihil horum vi, sed Gullorum omnia voluntate, praeter uia buta, quas iure belli victis imposui, quod non ego quidem') illis, sed ipsi primum inlulcrant. Omnes enim 'ὶ simul Galliae populi tuo me arma movero q), quos ego omnes uno proelio vici. Si φ) deceptosso vel insidiis circumventos dicant, non recuso pugnaTollerum certamque victoriam in ambigua sortunae Ianco ) repouercet sin paeem bello pracserunt, cur non tributa persolvant, quas pro pace convenerint et ha
tenus sine contradictione persolverint 'ὶ ἶ Quod do ramultitudine Germanorum dicis, hanc' ) in Gallias non cuiusquam iniuriae, sed meae defensionis gratia traduco; idque vel Ilinc patet, quod rogatus veni bellumque non intuli, sed repuli. Amicitiam sano po-
6 reliquis τὸ quidem bellum 8ὶ oma
165쪽
appetiit si in ') contrarium verserit, cupidius etiam illam abiciam ), quam assumpsi. Verget ) autem in contrarium, si mihi ius meum longo usu praescriptum, sed si , obsides ac tributa subtrahitis. Addo, quod prius ego, quam tu, in Gallias Veni, ut mirer, quid tibi negotii in provincia mea sit. Sunt, ut vobis, fieet mihi fines quidam ), et sicut ' iniquo agerem v siros irrumpondo, fio iniusto vos' nostros ' fines i rumpilis. Sed cuim Romanorum fratros Aeduos dicis. Non sum adeo' ) rudis nec 'φὶ barbarus, ut ignorem neque vos vostris in bollis Aeduorum ope nequo illos in suis vostro λὶ usos auxilio. Quid superest aliud suspicari '), nisi to gontis caeternao nihil ad vos porti nentis fraternitato simulata ad mei solius excidium in Gallias exorcitum adduxissa Z quem uill abiens mature dedoeris, non pro amico, sed pro hoste mihi' γ tofuturum scito; ot, si proelio congredimur teque sorte ego victor occidero, unum dicam, quod'73, ut reor, nescis: non mo solam iuiasto hosio liberavero, sed multorum quoquo principum Romanorum gratiam ηὶ liac una mihi caedo quaesiero, qui nil magis, quam to perditum, optant; idquo mihi per nuncios intimarunt, ut intelligas, quam ') carus φὶ patriae etiam tuae sis. Sin abieris Galliamque mihi vacuam ) cxpeditamque voliquoris ''ὶ, magno ego te Pracinio prosequar abeuntem: nominatim quaecoque geri bella 1ὶ et praesdio
23 eod. relinqueris Diuitigod by Cooste
166쪽
volueris, ego illa ceu ) semel pro omnibus stipondio
uccepto fine ullo tuo discrimino ac laboro consciam. Advorsus haec multa Caesar distaruit, cur coeptis ab-23sistore nullo modo posset; nequo enim esse in sui aut Romani moris socios atque amicos bene meritos in sua advorsitato deserere; Galliam sano non tam Ariovisti esse, quam Romanorum, qui orato cum per Quintum Fabium Maximum hunc ultimum Ruthouos et Alvcr-
utramque victoriam interesse, quod libertatem, quam Ariovistus victis abstulerit, Romani reliquis ni eainque illis in perpetuum salvam velletit; ita enim senatum consuisse, ut Galli in libertate' viverent et suis legibus utcrentur, atquc ideo Romanorum in Galliatum ) antiquius tum n iustius imperium esse, quam illius; quodsi quis sorte huic senatus iudicio obstitcrit' , cam sat iussam causam csso bellorum. ΙIaco di-24 centi et plura etiam nunc dicturo Caesari nunciatur equitatum Ariovisti propius admotum iam tela iactaro et in eo rem osse, ut proelium incohetur I. Itaque Caesar inexpleto Rrmone digreditur et rcvcrsus ad suos imperat, ne quid omnino missilium in adversos )iactarent φη. Nain ossi legionis, quam praesidio si hi delegerat, adversus pracsentem hostium cquitatum it thun satis osse certamen intelligeret, timuit Τ) tamon, ut erat lamao studioIissimus, no serio scrIno Vtagaris, saepe culpam a nocentibus ad insontes vertero solitus. sibi apud gentes imponerct, quod hostem colloquio circumvenire voluisset. Ceterum ubi in casera esl rc-25 diluin cognitumquo, qua superbia Ariovistus Gallia 1 seu
167쪽
iactis in Bomanos telis colloquium pervertissent'), mi-
pugnandi. Post biduum nutante, quantum intelligi datur, animo misit iterum Ariovistus ad Caesarem, velle so de rebus agi coeptis nec periectis secum, fiet placeat ), latius agere; alioquin exqὶ suis aliquos ad se mitti petiit, cum quibus, ut cum Caesare, Io-26 qui posset. Non censuit Caesar rem paciscam su- rori iterum barbarico ) committendam, ne quis forto subitus motus inter verba consurgeret, unde sibi aliqua conflari posset infamia. Rursus ct lcgatos mitti perieulosisIimum iudicabat fido uc'ὶ homines nam quo alios non misisset) barbaris obici I rationo modestiaquc carentibus. Consilium tandem cepit, ut Gaio Valerio Procillo, Gallicae originis, sed Romanae virtutis adolescenti et Romano civi. legationis huiusce munus imponeret et propter eXimiam erga imperatorem fidem et propter linguae Gallicae notitiam, quam ipse cliam Ariovistus diu Gallis incumbeudo didicerat. Addidit ei collogam Marcum ' Metium, Ariovisti ipsius hospitem, quod in hos duos et Origianis et hospitii iuro minimo saeviturus barbarus vide-27retur. Sed δ' neque illis hospitium neque origo n quo ius gentium valuit. Illico enim ut ad se venientos q) vidit, audiente exercitu quasi rabidus exclamavit: Et qualiter et quomodo, inquit, huc 'ὶ v
T caelarem - Graevius stellu Iam praeposuit. - ωσον rem Oudendorpii mantas in margine, Leausirius in contextu posuit. - 8 barbarico iterum - cod. uernm barbaro
168쪽
castris meis 3 Ρarantes causam sui adventus expromere loqui votuit et in vincula conclusit. Hoc facto Iiatim inde discessit et sex milia passuum prope Caesarem castra metatus in est, eumque ipsum' locum dio proximo mutavit et dimissis'ὶ a tergo Romanorum castris ad duo milia passuum ab altera parto cons dit, quo scilicet commeatus indo venturos ad Caesarcinimpediret. Caesar autem cotidieq) instructam aciem racastris educens pugnae copiam hostibus faciebat. Ariovistus Io castris assiduo continebat; sex tamen equitum milia et totidem expeditissimorum poditum mittebat'), qui dietim' levibus proeliis Romanos incesserent. Id vero cum diebus quinque continuis actum esset, C mito Caesar hostium proposito non diutius tulit se' commeatibus intercludi, Ied castra holitum transcendens φὶ ad sexcentos non amplius passus locum novis caltris idoneum occupavit; et praesagiens barbarum obstiturum ) tres acies ordinaverat, quarum duae inhosicin verno et tu proelium intcntae sent, te ita metatissis cestris incumberet. Quod Ariovistus imtelligens magna parto pedestris eTercitus ct omni cquitatu 'ὶ immisso turbaro rem voluit nec valuit: ita de voti crant omnos ad imperium Caeluris eo uendum. Iam duo inter Romana castra coartatus hollis et Smultis insultibus lacessitus cestris tamcn se pertinaeiter tenubat. Quod cum Caesar admirans ex capti-
T om. - cod. ivt. vers. - D est uliquod verbum. G. - emiti bat Lem.
169쪽
vis inquireret, quid causae osset, quod Germani. bellacissimi in homines, sic bella metuerent. deprehendit eos sortibus muliercularum castra sequontium absterri-
messe, ut talibus sortilegiis μὰ rogerentur. Caesar Voro, cui nulla videretur gravior iactura, quam temporis, vix adlluc triduo expectato firmavit, quod ingenio non posset, vi aperta hostes in proelium elicere. Itaque suis castris duobus dimisso gemino praesidio cum omnibus copiis caltra hostium invadit. Videns Ariovistus trahi amplius remq) nou posse plurimis cX populis Germanorum ingentem aciem instruxit atque ita omnem exorcitum rhedis') et curribus circumclusit, ut nulla fugae spes ὶ praesertim equitibus supcros lat. Fuerunt et viris into mistac 'ὶ satiloquae, de quibus diximus, mulieres aliaeque viros secutae, fletibus altis Orantes, ne Romanis 31 ad servitium tradorcntur. Concurrerunt autem tanto impetu Gcrmani, ut consumpto moX spatio, quod acies dirimebat, iactandi pila nulla occasio supcresset aut sucultas. Proiectis ergo φὶ missilibus res gladiis acta est, eventu aliquamdiu ) dubio. Fracta tandem pertinacia Germanorum omnes terga Verterunt, et diruptis obicibus plaustrorum, quibus firmasse aciem dux sperabat, usque ad Rhoni ripam fuga perpetua luit. cuius alveum nando quidam, alii parvis navigiis transerunt, quo ex numero ipso fuit Ariovillus, qui deposita, credo, superbiae suac sarcina, quae tanta
rat, ut Cam nco Germauia caperct nec Gallia toto- Tarct, cimba unica catu in ripa citeriore amnis inventa
solum ) in advertam ripam se proripuit. Reliqui pene
170쪽
riere; in quibus duae Ariovisti coniuges, altera Sueva, Norica altera, quarum primam domo digredicus eduxerat, secundam, dum in Galliis moram trahit ),duxorat. Filiarum quoque altera cacia fuit, capta altera. G. Valcrius, quom ab Ariovisto captum me-32moravimus, in ipsum Caesarem holicin insequentem, dum tribus catenis vinctus traheretur, incidit, quo nil laetius tu tota illa victoria Cactur vidit. Summa sibi laetitia ac voluptas suit virum talem tamque ) ei familiarem crudelissimis hostium manibus, quibus ipso cum obiecerat, ereptum recepisse, nequo de sua prosperi tale aliquid amici miseria diminutum. Illo vero iam liber subito ridiculum renarrabat' , coram insuisso do sua saluto sortibus inquisium, an scilicet
disseretidus' , sequo' iactu sortium dilatum bonosicios Caesaris fulvum csse. Collega quoque eius rei nVentus' in Metius et Cacsuri pracsentatus auXit gaudium. Hae victoria divulgata *ὶ Suevi, qui ad Rhenum tran-33situri convenerant, retrocessere essu quo domus δὶ suas ac tropido repetentos a stillimis magna strage deleti sunt, magnos tuo in Germania et in Gallia rerum motus huius proelii cum tus excivcrat φ). Caesar autem, a stato una duabus inclitus λ) victoriis, in ') Sequanos paulo ante, quam tempus cXigeret, in hibortia perduxit eXercitum, quibus Labienum praesiciens ipso citeriorem in ' Galliam properavit.
Praspositione facile caremus. CL
7ὶ eod. disserendum 8 quo iam 9ὶ eod. rei Numitus 10 dimulgata 11ὶ domo IM excierat 13ὶ eod. inclitis