장음표시 사용
231쪽
nee eam videri fil)i se Galliam, quae solebat, se laliam nescio quam extoruo subditam imperio atquo iuOpem gloriae militaris; Gurmaniam Rhetii transilii ot Ariovisti suga ac morio victoriisque tam multis Romanorum pudorem inexpiabilcm concepisse; Deutri iugum serre propositum esse; deniquo videri sibi nouposse sinu inagna causa Ambiorigcm illa consulero ); ceterum, qua tinque illi sit mens, consiliu in ipsum vii liquo tutum esse: posse ') iu mora 'aliquod expugnationis aut obsidionis, in discessu autem nullum Prorsus esse periculum; nam si nihil ambigui sit, eos ad proximam legionum tuto callo venturos nullum- quo q) passuros, nili unicum viae brevis incommodum: IRI, ut sua surrct Opiuiola mutuendum aliquid inliaret, nullum osse aliud, quam tu velocitato, rem ium; sicvcl non inutilem certo vel utilissimam csso profecti nem, moram vel praesenti discrimini obnoxiam veIT suturo. His Colla sortesque viri alii uccrrimo relisi bant. Ita tuo crescentu litigio Titurius tu collegam iu- dignabundus cxclamat sic, ut ab omnibus audiretur: Et vincite, ait, si omnino sic ost animus. Non sum
ego, qui magis, quam Vos Orames, mortem timeam.
Sed hi 7), et ostendit inditos, si quid evenerit') adversi, a to exigent rationem, qui ' , li tu perinisuris, cras suis commilitonibus conivucti ct Ic pcriculo excaverint et suo illos advolatu cffecerint tutior . Alio pun dis-grogati a suis aut famis aut serri periculum φὶ lubituris sant. Rumpitur in turea consilium. Milit utrun - illo ὶ circumstant, obsecrant )ὶ, ne sua disseritionc P
riciduui suciaut, ubi periculum non est. Seu ubcani, scii licui, tuta esse O muta, modo sui duces uuum sunt videri sibi eam
232쪽
cΑΡ UT XIIII. 107tiani; contra, si dissontiant, tutum esse nihil. Quid
multa Τ ad modiam noctem vigilando et disceptando res trahitur. In qua quidem curiosior lacrim sortasse, . quam debui; et polui, sulcor, vel rem totam Praetermittere vol multo paucioribus perstringere. Sed, deuiui clior, miseris hominibus de futuro consultantibus et magno in ambiguo constitutis ego, qui exitum rei scio, non aliter scribendo coinpassus sum, quam si sutura nunc cliam res ipsa et notus mihi miserabilis s-nis esset, cui occurroro nec consilio possem ' ncc auxilio. Ea mo compastio diutius, quam volebam, tu hac narratione detinuit, quam tibi, o lector, sic cxcusatus expcdio. Tandum ergo non ratione, sed ')9 collegae ε) pertinacia victus Cotta conssentit, ct, quod crebrum in consiliis, pars deterior vincit meliorem si , ediciturquo militibus diluculo prosecturos. Neque tamen noctis, quod supercrat, somno datum, sed ad auroram usque vigilatum est, occupatis omnibus, quid γ) el rro secum possent, quid rclinquere cogerentur. Ubi primum illuxit, castris egrodiuntur neu-ri, quasi consilium ubeundi' non ab hoste perfido aeversuto, sed a prudento ct fido amico utiquo ') datum csset, scduri, inquam, alii ' : Cotta autem ci, qui secum senserant, fraudis aliquid subesso taciti cogitubant. Hostis proditor, qui nocturnis vigiliis ci consu-Ioso castrorum murmure ituros mane Praesagiebat nec, qua δ') ituri essent, dubitabat, ad proximam sedieci I gionem, Opportuno eos loco eXpectabat. Erat uiuo' medio proelii a castris ad duo milia passuum vallis iac-
morosa et 'in difficilis: illic locarat inlidias. Cum in
1M autem Sabinus et qui suae sententiae fuerant spro ιnςMiam
233쪽
cam vallem Romana acies defccndisset, Iiostra ante ro-l quo ex insidiis crumpunt, ut ii 'primis incedeve nec ultimis rotrocedere liceret ). Iniquissimis Ρugna
qui seeura sibi omnia snxcrat, pavore coopit atque omni bellica arto destitui, contra aut om collega eius, qui haec oventura praoviderat atquc ideo iter illud dissuaserat, si nolibet boni simul et militis q) et ducis officio functus pugnando pariter et hortando nihil omnium practormisit, quae ad lalutem suorum militum portiti 1 irent. Holiis, qui cxpertus agnoscerct suos Romanis in angusto ') impares, odicit, ut telis eminus laollem petant, Propius non accedant nequc manum conscrant hin, sodi ullantibus parumper cedant ' inllcntque cedentibus. Et Ioeus ipso ducis conlilimn adiuvabat. Ρugnatum esta primo matio ad horam diei octavam, cum Rotnani milites, multis licet vulneribus ossecli ct a sortuna et ab alterius ducis auxilio destituli φ), acriter tamon adhuc et ' suo, hoc est, Romano more certarent. Tum demum sortissimis viris e legion o parti in 'φὶ sauciis partim caeIis, cum ut ipse iam 'in legatus Colla, in quo spei sumnia crat, gravi ictu funda iacti lapidis os conlusus solitis muneribus obeundis ' invalidus redderentur, inclinare ros coepit ac ruere. Titurius tunc primum intelligero incipiens sui pertinacis consilii vanit lena omni spo di sensionis amissa R=ὶ, Romanae vir fortassis originis, non Romanae virtutis, Ambiorigem ab adverso q) suos instigantem prospiciens interpretem y)quendam ad illum hospitcm suum misit oratum, ut
234쪽
CAPUT XIIII. 109sbi suisque militibus parcorclur. O ') indignum vita virum, qui stipplicitor adeo vitam φ) poscat hostis ubliollo, Romanus a barbaro '). At illo hospes egregius, lanon coulcntus fidem harbaricam 'in publicam se misso, nisi privatum ius hospitii, illa aetate Peligiosissimum, violaret, respondit interpreti posse Titurium, si li-hoat, ad colloquium venire'; non se desperaro Romanorum militum salulciri a tuis mili libus impetrari posse; sibi vero, si veni ut, nihil esse periculi, inquetioe suam so illi fidem ') obligare. Crodidit verbis miles et illi sidoni') habuit, a quo triue maXime ΡrOdobatur. O seu error ingens scit vitae caeca cupiditas. Aulo tamen φὶ, quam ad hostem ) pergat, propositum suum collegae aperit, vello so ad Ambiorigo mproseisei; spem sibi lillulis ostendi; posse eum quoque, si velit, secum ire. Negat Cotta et, ut fracio oro loqui poterat, Non ibo, inquit, ad armatum holium. Cum quo hac fixus in sentcntia permaneret nec divelli posset, Titurius et tribunis militum et centurionibus sequi iussis ivit ipse, quo destinaverat et quo sua illum sors trahebat. Cumque ad Ambiorigoni propinquaret, iussit illo sibi inprimis, ut arma deponersit, et, o peius morte. O Cacsurcis ) armis insiletum dedecus, puruit liae in re barbari imperio Romanus et parcro comites praecepit. Tum demum cum inermi do pacis 14 conditionibus agi coeptum; dumque ) do industria proditor tempus trahit, circumsus sensim barbari Titurium obtruncant. Qui secum cxicrani, rotro ad suos, quanta possunt ) cclcritate, coufugiunt. Hostos barbarico ululatu victoriam conclaviantes in Romanos ruunt,
13 omnisin cod. vitam adeo 3 eod. barbarico 43 om Q cod. interpetri 6ὶ pervenire T) cod. inerare 8ὶ lutem illi
11ὶ hostium- F. tamen, suam ad hostem. G. 12 cod. Caesaris 13 muti
235쪽
unam vallis in pariem condensos iamque vix impo- tum sustinentes. Ihi Arunculeius Colla sortissime di micans occiditur, vir haud dignus, cimi alienao stultitiae poenas daret; multi alii praeterca, inter quos jLucius a Petrosidius vexilliser, turba circumventus in-geuti , aquilam, ne 'γ cibi extorqueretur Τ), cum in castra iactas lat, ipsc gcucroso impctu mediis soso hostibus inserens occubuit. Milites ducibus spoliati muli laboro ac virtute usque ad noctem locum, ubi constituerant, defenderunt; nocte autem de I peruta q) undi quo salute '), uo vivi in manus ii ostium pervcnirent, indomiti spiritas scin omnes' manibus propriis per merant, Praeter Paucos, qui per diem proelio dilapsi incertis hinc inde tramitibus ad legatum alium La-15bionum 'in tristes nuncii praecossurant φὶ. Et hic qui-dom ius alisiac legionis exitus fuit, inter tres belli Oxterni adverIllatos Caesareas numeratus j. Ubi admonuisso lectorem Velim, quod Stictonius Tranquillus, auctor certissimus ), Gormanorum hoc in sinibus accidisse ait, Iulius autem Celsus, Cacsaris 'ὶ comes et qui rebus intersuit, Eburonum in 1inibus iactum reseri. Non autem magna dissensio, cum et tunc con- torminae nationcs cssent omnesque hodio fiut Germani. 16 Post haec Ambiorix, iniquissimi voti compos, ad graviora su praeparat perquo omnes qὶ vicinas gentes odio raptante discurrit, legatos duos et magnam partem Romani exorcitus periisse 'ὶ dictitans; monet, Orat, obsecrat, ne Vindictuc et rccuperandae in perpetuum
Gallicae libertatis occasionem 'b labi per ignaviam pa-1 nna vallis Parte 2ὶ quos ruit 33 Lucidius - Lucius Oud.
5ὶ extorquerent 6 eod. desperuta littera ι extremae a inscripta 7) eod. de salute S) omnibus - L. omne . G.
236쪽
liantur. Ardentes inflammare porsacito est. Coniu-
insumunt, facioquc agmino ad alia Romanorum hiberna φὶ pcrveniunt, ad ea scilicet, quibus Quintus Ciecro, magni Ciceronis frater, praeerat, vir' ingentis antini, sed nullarum virium. Eo itaque cum venis-17sciit, quo accoplac cladis nondum suma pervencrat, aliquot lignatores nil lato metuontes in silvis, quo munitionis castrorum causa porrexerant, adventu hollium subito capti sutit. Hanc volui urrham victoriae tenentcs magno impetu castra invadunt. Romani usque ad vesperum circa dos culionem occupati per noctem cX convcclu'ὶ iam anto maloria contum viginti turres iv ὶ castrorum ambitu qὶ attollunt tam mira volocitato, ut mane hostos niloniti non humanum opus, sed momstrunt aliquod sibi cornero videroratur. Miutis deinde is continuis diebus hiuc ad deseusionem, illinc ad oppugnationem caliroruin multa utrinque animorum pertinacia φὶ atquc obstinationc certatum est, dum Galli perpetuac victoriuo hic repositum spem putarent, Romani autem periculum cognoscentes nihil omitterent et, quod luci defuisset, nocte supplerint, ut vix ullum sopori tempus indulgeretur, non ab aliis modo, sed ab ipso duco, cuius imbecillitatem milites miserati nonnunquam recusantem illum ad Toquium compell bant. Ipso vero iampridem primo ab obsidionis diodo statu rerum suarum Caelarum facere certiorem nisus' orat, sed praeclusis itincribus os comprehensis nunciis frustra fuerat. Tonlutum in his etiam litibur- is uis suit, quod in aliis paulo ante succcsscrut, ut Romani et coniuratae Gidliue et Germanici auxilii mei uincusso et comitum recentis casus memoria admoniti
237쪽
Roma Os Odisse nec ') Ciceronum neque omni uo quicquam aliud Romani imperii rccusare practer impo tutiam hanc consuetudinein hibernorum, qua sub lal a cetera omnia facile couventura; proinde paratam illis
cero, longo aliter ac ) Titurius, non osse Romanis morem ait, ut conditioncs pacis ab armato hoste iu- scipi aul: quodli arma poIueri ut et legatos ad Caesar in miserint, se illis, ut petita obtineant, apud suum ducem Procibus afruturum Doeg dissidero illos iustis eum i
sallendi ad cogendum vi R nudium omne translatum est, et ad legionem unam oppugnandam quatit a IIo- Itium turba confluxerit, vel hinc liquot, quod muu tiones quiudecim milia Mὶ passuum iu circuitu horis tribus non integris explevero '); et suis locis turres Iadditae munitaeque obsidionalibus init rumentis; quibus in robus ab ipsis Romanis praccedentibus annis edocti erant et nunc captivorum quorundain Romanorum con-21 silio at tuo opera iuvabantur. Multis diebus duravit oppugnatio, ct die quodam εὶ vcntis sorte vehementibus igno arida q) in cultra traiecto ηὶ cunctisque ivlus ardentibus ros in ultim tun est adducia discrimen. Tanta aut cui Romanorum militum virtus suit, ut, cum Et ') telorum procellis urgerentur et flaminis uillati oc*φὶ semiusti ossent os fortunae corum inccudi O Omn absumerentur ') nunquam aliquis aut ad illas oculam
238쪽
resecteret aut momento temporis a defensione cessaret ' . Et quamquam Romanis dies illo durissimus, nihilo ) tamen levior Gallis fuit, eorum plurimis Vulneralis atque occisis, ita ut intrinseci deserta statione
introitum invitarent ε); ncque omnino, qui introiro Praesumeret, invenlus est aliquis. Exat q) in legione 22 Romana par virorum sortium, quorum minime mi-
tus Pullo, Lucius Vorenus alteri nomen fuit. His per- paetuum inter se de virtute erat *ὶ ac superioritate eo tamen, unoquoque ad summum tota vi q) nitente neque sponto allori cessuro. Dum ad munitiones igitur res
inquit, seu quid cogitas r Nostrarum Iitium dies ista 'γsententiam seret δ γ. Haec dicos castris egreditur munitionemque q) hostium, qua densissima crat, irrumpit. Nec Vorenus segnior seu virtutis stimulis adacti .a seu motu infamiao aemulum consequitur. Pullo, cum adraiactum teli pervenisset, unum hostium, qui so anto alios serebat. pili omissono transfigit. Currunt I co tra unum milia ') et cadaver suum clipeis protegent Bostom telis omnes premunt reditumque eius imp diunt. Iam scutum sagittarum una traiecerat balte quo haeserat dextramque ') ad capulum reflectenti ob stabat. Sic implicitum hostes premunt, aemulus adiuvat sorique illi, quem odisse consueverat, auxilium.1 reflecterent inem resecte et 2 eessarent Lem. cessaret N eod. nichilo minus 4j veber - L. t Ocibua. G. 5ὶ eod. convitarent 6 cod. Erant 7ὶ Romana legione
17ὶ eod. cucumant18 L. mille. G. -Pluralis non
est mutandus. CL Elν. rer. len. L.
IIII. ep. 4. p. 785: ante annorum milia. ib. L. Vlli. ep. 2. p. 834: milia ibi tamen querulorum. 19 dexteramque - cod. destramque
239쪽
Ιn hunc primo obmisso tota acies ruit. Ipse stricto gladio sequo ct illum protegens uno hostium occiso parumper ullos submoverat, sed dum ardentius invehitur, e loco altiore excidit. Cui confestim Pullo assuit et funditor circumventum e manibus hostium expeditus et nudato iam gladio metuendus eripuit. Sic illaesi ambo ad suos multis hostium caesis et adhuc 24 ambigua lito virtutis evasere. Colerum quanto in dies durior obsidio et vulneribus intortoro militia amicta decresccbat numerus defensorum atquo hostium augebatur, tanto Cicero attentius cogitabat de statu rerum nuncios ad Cactarem dolitvare, quorum aliqui in manus hostium lapsi et sub oculis suorum crudelibus suppliciis interneti reliquos merito ' terrore compleverant. Inventus est tandem scrvus unus ex ) GaIlia, qui libertato et magnis praemiis promissis literas iaculo insertas Gallus non suspectus Gallis tulit ad 25 Caesarem'. Qui, ut erant' , rebus cognitis legiones sibi omnes expectandas non Existimana, ne mora P riculum allatura esset, evocatis proximis satius duxit )cito cum paucis, quam tardo cum multis, proficisci. Convenerunt, qui evocati erant, omnes. Labieno scripserat, ut, si rei publicae commodo posset, ad se venirct. Illo rescripsit legionis et Iegatorum caede sublatos animos hostium et omnem potentiam ' Trevero rum ad tria milia passuum in armis esset fi discedat hoc in statu, non proscctionem, sed fugam potius visum iri, nec praetcrea suum iter vacaro periculo. 26 Caesar, quamVis ad paucos redactus, togati tamen
consilium approbavit, dumque ad hostes properat, iuitinere audit δὶ, quanto apud Ciceronem in diserimine
2ὶ hostium manu B) supplicibus - L. suppliciis. eod. Int. vers. a m. s. habet
6 ad caesarem detulit R eod. Erat 8ὶ di,it -- L. duxist. G. 9ὶ voeati Io potestatem
13a audivit Di sti su by Corale
240쪽
res essent. Illius ergo sollicitus Gallum equitem quendam promissis iligentibus impellit, ut ad Ciceronomliteras Iuas ferat et, si castra ingredi nequeat, alligatas iaculo intra vallum iaciati Paret ille et, cum ad castra venisset, accedero metuens, ut iussus erat, litoras iaculatur. Illao casu quandam in turrim inci-
sunt; tunc conspectae a quodam milite detrahuntur
lae atque in concilio militum recitatae magna omnes fiducia ct gaudio replevere. Erat autem perbrevis opi-27stola, no a barbaris possct intelligi, scripta literis Graecis hac γ sententia: Ego iam cum legionibus itor a ripui confestimque aderor tu Virtutem pristinam ut si)relincas, quaeso. Accessit ad spem fumus ex ea parte prospectus, qua Venturus orat Cacsar, et ) villarum incendia, fgna propinquantium legionum. Galli da ventu hostium n exploratoribus odocti obmissa εὶ oblidione castrorum venientibus') obviam eunt. Quod ut Cicero intellexit, eum ipsum, qui primas tulerat, oum literis ullis assi Caesarem mittit φὶ, monens, ut iter suum cause peragat; hostes enim omnes se dimi so contra eum properare. Erant autem milia armatorum sexaginta ). Caesar literis nocte perceptis raexorcitum de contentis in eisdem admonet; iubet sortihus esse animis et ad proelium Paratis. Primo mano castra movet et ad quatuor milia Passuum progro sus Itostem Videt, quem repente aggredi loco iniquissimo periculosum et Cicerone liberato 3ὶ dilationem tutam ratus substitit et locis idoneis castra mola-
1 Iites suas ad Ciceronem F. titeras. G. 2 ad castra cum
10ὶ mittit ad Caesarem 11 armatorum sexaginta milia 12ὶ eod. m. 13 eod. deliberato In cod. raptu