장음표시 사용
271쪽
obsidum data erat, et centuriones Hiquot cum paucis militibuis oppidum introgressi cetera conquirebant, dum )repente de longinquo equitatus a Vercingetorigo in praemissus apparuit. Oppidanos spe tempestivao opis erectos ) deditionis coeperat poenitere. Volut igitur
ex condicto ) clamorem tollant, arma corripiunt, muros scandunt, Portas obstruere properant. Sed Romani illi pauci, qui in oppido erant, animorum mutatione perpensa in strictis subito gladiis portas praeoccupantro et incolumem 7ὶ exercitum intromittunti Capto ad hunc modum oppido Caesar statim equites suos contra ) equitatum hostium adventantem n educit φ) et illos equestri proelio conserto multa cum eorum strage vieit et in fugam vertiti In qua victoria, ne privemuS sua Iaude barbariem, quadringentorum equitum Gese mavorum, qui sub Caesare militabant atque ab ipso principio secum erant '), opera fuit egregia. Ab eo enim immissi laborantibus aliis in tempore subvene runt fregeruntque Gallos repentino impetu. Hoc vi dentes e moenibus oppidani spo auxilii amissa iram Caesaris metuentes eos, qui tumultum excitaverant, vinctos ad eum deduxerunt coeptamque ) doditionem 1 peregerunt. Ipse autem his pcractis Avaricum, max mum optimumque oppidum Biturigum et uberrima finium in parte situm oppugnare constituit, quod eo capto civitatum ipsam captum iri non diffideret. Ve cingetorix tot adversis nondum inimo collapsus suis
st) eod. syllaham so a m. r. int. vers. habet. 3 promissus - L praemia a.
M eod. errepto 5ὶ eod. condito 63 L. pa poeta. G. Lem. pe pansa recte tenuit; et miror Graevio hoc uno loco suspeetum fuisse,
quod VI. 10. X vlli, 45. XX, 18.et XXIlli, 32. sne nota trumisit. V. praeterea Rer. mem. L. l. c. a. p. 4m: quod eos laeuua, quam oratores, andIH sola nn merorum suavitate perpenderant. ih. L. IIII. c. 2. p. 468: perpεodi absque diffi- Cultate potuerat. MFiliol. p. 543 rnullum unquam mutati animi per pendit iudicium. D eod. incolumen 8ὶ eod. smas) eod. Om
272쪽
Quottidio in , inquit, experiendo et discendo sunt homines doctiores. Quod cum in 'ὶ rebus omnibus, tum praecipue in re bellica verum esse dcprehenditur.
rendi modum belli non sat sollerter advertimus. Alia nobis itaquo bellandi ratio ineunda est: non sponto eum Romanis concurrendum, sed omni ingenio providendum, ut pabulo hostes et q) commeatibus arceantur. Id nobis haud difficile videri debet, cum et cqui-
quoque nobis ) acriter cogitandum: hostes nobiseum in finibus nostris pugnant et contra nos nostris frugibus sustentantur. Non vos a con filio publico studium rei familiaris avertat' . Ubi Romani pabulantur, vi-
videatur: utilissimum est; ne sub noli ris tectis nostri honos habitent, nostris alantur frugibus. Inopiam aut non fercnt , aut non tuto longius pabulatum ibunt. Nihil ad victoriam interfit, an holtes occidamus, an bello nece sariis spoliemus. Gravius yὶ aliquanto videbitur '), quod dicturus sum, sed virtuti nihil praeter culpam atquc infamiam grave est. Oppida quoque, quae nou penitus valida ac munita sunt, exurenda censeo, ne aut nostris inertiae aut hostibus osson o diverticula sitit. Si quis est, cui haec acria videantur, cogitet, quanto sit si acrius 7ὶ liberos atque uxores in servitutem trahi ce nere, exarmatum hosti iugulum praebere et alia multa
8ὶ eod. nobis quoque 9ὶ haec novem o cod. a editatur Im domosque omnes t Omne cod. a m. s. ivt. vers. habet. 11ὶ comb. damnosum sori savid. 12 sera d. terrent - F. ferent. G. 13ὶ eod. M n m. s. inta Uers. habet.
273쪽
' pali, quae bellorum iure victi a victoribus patiantur 23 Persuasit his verbis: viginti ci eo amplius oppida una lueo combusta sunt. Neque solum in finibus Bitur gum, sed in reliquis hac illac, quocunque oculos necteres, incendia cernebantur, non sne omnium doloro;
quos P ea spes lenibat, quod parta victoria cito perdita omnes ) restaurarent. De Avarico in consilio 3 agitatum est, an incendi illud, an inlaetum linquimelius sorol. Enimvero ad hoc verbum ad Vercing torigis 'ὶ pedes Gallorumque omnium, qui consilio φ intererant, astasi Bituriges 7 obtestantur, ne pulcherrimum Galliarum oppidum, decus'ὶ provinciae Bituriagosis ac praesidium, flammis immeritis deleatur, eum dolandi possit 'μὶ locus pono inexpugnabilis natura,eui, si defensio militaris accesserit, maledici possit, non 24 noceri. Movebant hae ) preces animos cunctorum: unus vereingetorix ') cunctis obstabat; qui et ipso tandem victus misericordia in sententiam ceterorum transit. Sic defensoribus rebusque aliis ad custodiam opportunis eo transmissis servatur Avaricum a Gallo rum flammis, sed non ab obsidione Romanorum; in qua quidem obsidentium sortis et animosa tolerantiari omicuit. Cum enim hinc R Vercingetorix ') eastra propius admovisset et ab eXploratoribus per singulas
horas, quid in Romanis castris ageretur, edoctus omne iter eorum observaret et Romanos circum omnibus
exustis urgente nocessitate longius pabulantes crebris incommodis ac damnis afficeret, illinc vero Aeduiae Boii '), quibus ea cura mandata erat, illi quidem, quia 'ὶ mutato erga Romanos animo non curabant, 1 quem
274쪽
hi, quia ) parum potorant, rem Romanam maligne commeatibus adiuvarent, ad lautam penuriam devo-nero ), ut diebus plurimis frumento carentes tenui pecore vix proferrent imbecillem Ibi ritum, nunquam
vel irata vel mollis cuiusquam Ox ore vox erumperet aut Romanae non conveniens maiestali, imo vero, cum Caesar laborem militum miseratus inter exhortandum
saepe diceret: Si nimis aspera sunt ista perpessu'ὶ,
nulla per me mora est: oppugnationem omittoro sum Paratus, unanimiter responderent: Noli hoc ι qua sumus 7), optimo imperator. Sic multos annos te ducemi Iitavimus, ut nullus metus, dimicultas nulla nos fregerit, nullus hostium nobis hanc ignominiam i rogarit'), ut coepta deseramus: ne tu ergo, dux no ster, hanc aclernam maculam nobis immiseris' . Sine modo; omnia pati malum D, quam, ne nostra mollitio manibus Romanorum civium apud Genabum ') Gallica ncquitia peremptorum Gallico sanguine satisfiat. Haec Caesari, haec eadom et tribunis militum et centurionibus repetebant, ut per eos imperatori familiarius dicerentur D. Caesar, dum hac nobili por-26 sevcrantia in oppugnatione proceditur, iam turribus muro admotis discit ex captivis Vercingetorigem castra propter desectum pabuli promovisso et cum equitatu expeditisquo peditibus insultatum sero ad ea prosectum Ioca, quo Romanos populatores 'in luce proxima Venturos opinaretur. Quo cognito nocto media digressus primo mane castra hostium attigit ducis ) carentia.
73 eod. quaesimus M irrogant - L. irroget. G. 9 F. inmiseris. G. - Nil mutandum. Apologia contra Galli calumnias p. 1073: sortasse etenim laeuisset nee perpetuam illam famae notam immeritia immiIisset. 10 malimus - L. malumus. G. II) in cod. luper manibua am. r. scriptum est animabua.
12ὶ Genabim Lem. Genabum 13a diceretur. 1M L. pabulatoras. G.
275쪽
27 Illi adventu praecognito impedimenta silvis intres rant, aciem altiusculo in colle, quom difficilis palus, sed angulla, cingebat, orexorant et praecisis pontibus quasi clipeo quodam Io paludo protexerant ibique ' conlitterant ') in Romanos vorfi. Eratque res facilis
niretur . iniquissima, plena difficultatis ac poricul i. Itaquo milites rem nonnisi oculorum iudicio metientes nobili indignatione permoti Caesarem circumsislmite Et quid hic, inquiunt, rei est 3 quis hic pudor Z qua nam haec indignitas, imperator' Ergo hostes consp-ctum nostram e tam proximo pati possunt 3 Quin tanos pugnare inbo et signum' proelii propone, ut iamiam ex his ' , quibus sidunt, Iocis hos barbaros 28 detrahamus. Fido militum laetus Caesar ') Ego, inquit,lic assectos cum vos videam, ut nullum discrimen pro mea gloria recusaretis μ' , impius lim φὶ, nisi vestram vitam meae praeseram saluti. Proinde, cum tempus fuerit φ), solita virtute dextrisque victricibus usuri nunc quiescito '): olectionem temporis et consilii capiendi curam mihi ε) linquito. Nompo haec victoria, quam tam Deilem iudicatis, loci situ, non hostium vigore, difficilis, multorum, mihi credito, virorum sortium
morte constaret, quod adversus ponitus proposito atque animo mco ost. Eis enim vincendi avidum moneo negem neo dissimulem, nunquam tamen mihi placuit multo sanguine meorum empta victoria. Quicu
hostes scriptum est. N pars - cod. σι . Correctiona habet.
73 cod. s non 8 lain Ox iis s) suit caesar. 10 recusetis 11ὶ sum - L. fim. G. Lem. tinuit indicativum.1N Om 13 dexterisque in quiescente, et - in codice post quiescus aliquid deletum est. 15ὶ om. cod. michi - F. cum
276쪽
runt tanti ducis auctoritato repressi; quos ille eo ipso die nulla alia re gesta reduxit in castra atque ad inceptam oppugnationem studium omne convertit.
suos pervenisset , accusatus ab eis est, quod sine praesidio et sino duce do industria derelictis castris equiatatu et omni flore militiae abducto Romanis Galliam Prodere voluisset, quodque in . fuerat, prodidisset; nempe regnum concessuq) populi collatum sibi so dero et illud a Romano duco consequi sibi gloriosus extimaro 3 Proindo Galliam sui regis fraudo proditam Ioci opportunitalo et coelesti favore liberalam; nequo enim casu aliquo, sed corto conlilio evenisse, ut et
mola desereret, imo etiam spoliaret omni robore, vix quo eo digresso hostes velut nuncio monili advolassent. Accusationis haec summa, hio suspicionum meolor scit, quibus apparebat tanti modo regis in dubio salutem verti, nisi ') reus his obiectis constantissimo respondisset. Nam, ut φὶ castra moverem, inquit, pabuli coegit inopia et hortatus vector; ut propius Romanis accederem, ipse loci situs attraxit porso ') ipsum tuli '). Equites abduxi, quos palustribus Ioeis inutiles sciebam ), utiles autem, quo Pergebam. Ducem certum abiens non dimisi q) veritus, no se lassis aequieiceret 7 vocibus atque consiliis insanoruin pugnam laboris ' intolerantia, non virtute, poscen-
R eod. Vercingetori, 3 a - F. M. G. Lem. o q) potentia humana ς0d. praevenisset
12ὶ litos loci 13 f. suum a m. s. in eod. ru
277쪽
nae, non alteri, imputandum: at, si aliquo suadetito contigissct, habenda illi gratia esset, a quo vobis'
ignaviam nosceretis, qui stulto adventu, lurpi reditua1 et consilii et virtutis inopiam detexere. A Caesare ego non regnum per Proditionem, sed de eo victoriam per virtutem lacro, quae iam proxima, iam pene nobis in manibus est qὶ. uulsi hoc ipsum regnum. quod eo sensu omnium iuro possideo, sponto dimittere parat sum, si forsitan vos honorem mihi potius contulisso creditis, quam a me beneficium accepisse. Caesar Romanusque . exercitus ultima laborat inopia. lam ad pugnam atque ad opus et animi et corporeae ) viros d sunt, et nisi confestim aliquid'ὶ insperatao prosperita
me fictum nihil suspicemini, Romanos milites audite. 32 Erant servi aliqui inter pabulandum capti et in carcere torti multipliciter et asilieti, ius liquo, quid μφὶ per eos dici vellet, et producti in modium legionarios se m lites dixerunt: extrema samo victos e castris clanculum essugisse: pari omnem eXercitum fama consectum esse. Cetera dehinc omnia dicto regis consona persecuti sunt. Tum Vercingetorix 'ὶ exclamavit: Et per 1ὶ is cod. inter b et I Qiquid
re licet in Caesare. et sequentia pertinent ad orationem, quam Vercingetorix habuit suis militibus post Avaricum captum. Ettamen transposita fuerunt, et sequitur eadem narratio lasea 96. ubi est hoc signum L. G. Scilicet ita ed. inter legionarios fa et militos di- runt perperam interiecta sunt
Graev. Ibi vero excipiunt haec nostra milites dixerunt etc. utque
ad Romanis obtigiaso g 42ὶ p. 98, quo demum loco series p. 96
interrupta verbis in anteriora cou tinuatnr. Errorem notavit et correxit Graevius: in codice omniareete disposta leguntur. 13 eod. prosecuti In eod. Vercingetoris
278쪽
euncta proveniunt in , atque illud extremum, ut lino vestro periculo victus Caesar ac sugiens nullis agris aut urbi hus receptetur; id enim inter multa meo
mi variae gontis et credulae usquo adeo, ut laeto plausu et armorum crepitu ), quod signitan erat, dicta
tur 'γ et una voce Vercingetorix' summus ducum ac fidesissimus hominum crederetur φ . Caesar Avarici Mcoepiam obsidionem coeptamque defensionem lios hesperugunt, inque dies obniXius utrique. Nam et Bomani aggorem immensi operis gelu ingenti atque imbre perpetuo praepediti virtute tamen ac pers verantia difficultates superanto vigintiquitiquo dictus extraxerant et muris admoverant, et Galli decem in Ita ex omni Gallia electorum y hominum oppido i truserant eo consilio, ne vel ''ὶ solis Biturigibus U) sa- Ius Publica crederetur, Vel servati oppidi gloria solorum esset Biturigum, sed Gallorum omnium. Et actis sub terram cuniculis incensoque per noctem aggere et simul lactis eruptionibus Romana castra in magno discrimino posuissent, nisi numna ducis providentia es-Ιet occursum, qui q) duas assiduo legiones excubare pro castris faciebat. Harum interventu 'ὶ ct corum, qui eiusdem iussu totis noctibus in opere vigilabant, et flani as extinctae et instillus hostium sunt repulli, et Oxcitati omnes totis ex φ' castris ad auxilium convenerunt. Neo Romana virtute Gallica ideo pertina- 35
279쪽
eia Iemefectat. Obstinati in mortem non tantum P sistebant, sed erumpere audebant Deo vel hostes invadero vel iactare incendia desinebant et delassis integri et vivi mortuis succedebant, ut qui in eo ipso temporis momento situm patrias statum et salutem totius Galliae cogitarent. Qua in Parte praetereundum non videtur illud memorabile, quod nec scriptor, a quo anto alios ilia decerpimus, sibi praetereundum exli1na-36vit ), sub oculis suis gestum. Gallus quidam aut e portam oppidi traditas ei ab intrinsecis picis ac sevi gi has in ignem iactabat: scorpione trafixus 'γ exanimatusque procubuit. Hunc iacentem unus e proximis transgresI et periculi oblitus eodem officio fungi coepit. Illo quoque pari ictu Dorpionis occiso mox
successit tertius et tertio quartus, nec ante successionum talium finis fuit, quam extincto igne depulsisque 37 hostibus in oppiduin pugnae etiam finis esset q). Vo
cingetorix tandem oppidanorum animis atque corporibus saligatis, ut quorum conatus omnes in nihilum recidissent, fugae illis auctor coepit, quam tutam fore castrorum suorum vicinitas inom dabat ) et ins qui volentibus obiecta palus. Ad id nocturnum tompus idoneum visum erat. Fugae consilium casus mirabilis impedivit. Nox aderat, et taciti per tenebras itineri se parabant γ). Tum matronae aliae parvulos suos Iiringentos ad ubera, aliae humi stratae flebiliter obsecrabant, ne se novo communes filios hostibus ad I dibrium et ad poenam darent: so quidem ad prosequendam suorum fugam sexu, aetato illos invalidos. Ubi suos nec pietate nec precibus necti et in proposito fixos vident, et pudorem et amorem superante metu, e muris exclamare I et Romanis, ut Poterant, da-
4ὶ transfixus issi unus e proximis transgres' rus hunc iacentem
93 ten. ituros se sperabant 10 ex clamore - R exclamar .
280쪽
ro instantis sugao signum ') coeperunt n. Quo motu oppidani, no re ab hostibus intellecta praeclusis itin
Tibus eaperentur, abeundi consilium mutaverunt ' . Caesar die proximo cum muro oppidi turres et ma-38chinas admovisset, repente tantus imber nimbis em
saepe socssis lempestati hus ad victoriarum uti sol xot occasionem, imbrem q) illum sibi ) iter ad id, quod intendebat, aperuisse 'ὶ extimans, quod et suos ad opus solito pigriores cerneret et hostes ad tutelam oppidi
lentos et incautos ex rarioribus per muros custodiis animadverteret, hortatus - milites, ut fructum tandem longi laboris arriperent i, et primis in murum ascendentibus praemia consueta pollicitus tuba proelii Ggnum dedit. Ira igitur et spe praemii ssimulante et Munoquoque certatim adnitente primum gradum laudis apprehendere muri undiquo ad fastigia non tam ascenderunt, quam evolaverunt. Stupefacti cives insperata 'in hostium corona seia locis patentioribus lib xius dolansuri, no viarum premerentur angustiis, in pla- toam confugerunt. Postquam vero 'νὶ animadverterunt haudquaquam D Romanos in plana dc endere, sed uno alium I) aliouento 'magis ac magis moenia complere, metuentes undique circumcludi fugamque eripi trepidourmis abiectis extrema oppidi cursu rapido petiere. Ibi QPars portarum in exitu se eoartans, pars limen ηὶ transvecta ab equitibus ad hoc ') missis cata omnes. Nullum praedae sudium, sed vindicino fuit: omnibus a
2, inceperunt - in cod. antEe Hiquid deletum est. 3) haec tria om. - Supple eXCaelarer consilio destiterunι. G.
Lem. arriperens tenuit. 11 muris - L. murum. G. Lem. muros 12 asi ensuris
14 in spem - F. ι parata. G. 15 cod. Om 16l cod. aut quaquam in cod. allio