장음표시 사용
291쪽
166 CAPUT XVII. dorent, non severi iudicis, sed pii more patris castiga-
et Viridomarum ire iubet et suos alloqui, ut videant 13 eos caesos non esse, sicut proditor illo confinxerat. Qui ubi ad Acduos venero amicosque et notos compellare coeperunt nemo autem illos e toto agmine non et noverat et amabat), percussit animos ) illico vera consid
oum sui ducis fraudo perductos. Proiectis itaque statim armis et ) protentis ad Caesarem manibus coeperunt alta Voce erroris veniam implorare. Litavitus v xo intelligens inessicax suum esse commonium dimisso exercitu amplius non suo cum clientibus suis, qui cum ' moro Gallico in nulla deserere poteraut sori na, equo stimulis adacto cIam dilabitur pervenitque 14 Gergoniam '). Caesar nunciis Aeduum ') missis, qui
servatricem suorum civium, quos occidere belli iuro licuerit φ , non amplius, quam tres horas noctis, ad requiem suis dedit, veritus, eredo, ne nimio sopore 15 marcescerent; inde Gorgoniam ) rodit ). Duo interim periculosa ' contigerant ' . Nam et Alvomi co digresso castra eius invaserant ), et castrorum latitudo et Paucitas defensorum et vis hostium rem in summum discrimen adduxerat: id se primo die passuin proximoque Passurum atque ad id se praeparare Caesari Fabius nunciavit, is, qui legatus ad castra remanserat; et luc illi q) mincius noctis et vivo medio occurrit, Per
X sis. 29) Aeduum accedas. C. Addε IIII, 14 Aodia potions quod
idem Graevius vitiosum putabat.
292쪽
quem gressu addito accelerans ad castra nondum omto sole pervenit: et φ) Aedui Litaviti de suorum caede nunciis auditis in furorem versi omnes nihil amplius expectantes nilque aliud requirentes, an salsa esse possent, quae veri utique Dotem non habcrent, sed morogentis audita quaelibot pro comportis accipere solitae Romanos cives, qui apud eos ceu λ) sidisIimos amicos securi agebant, aut morte aut scrvituto damnaverant'), bona diripuerant, nil impietatis omiserant. Agitabant 16 animos latenti odio accoulbs avaritia, ira, temeritas, sa-
miliares polies gentium illarum, et addebat stimulos
furori Convictolitanis, Caelaris munere summus Aedu Tum magistratus, summus Romanorum liostis ac Cae-1aris Τ), horum consiliorum auctor Omnium q) et princeps. Is sua sponte concitatum populum verbis urgebat, ut eo illos adducerct, unde reditus nullus esset ad Laniora consilia. Itaque et tribunum militum Marcum 17
Aristium ') et negotiatores Romanos fide data Cabillono oppido eductos in itinere contra fidem aggrcssi spoliaut
seque in locum eminentcni de ulionis gratia recepta utes dio noctuque circumlistulit ac multis ultro citroque
oecisis in diem posterum vim maiorem purant. Sed haec agentibus atque paranti bius ') nuucius supervenit: decem milia illa suorum ita potestato Caesaris esse, vix Lilavitum ') fuga ereptum ovasisse. Tum subito deiecti ''ὶ metu ad tribunum . quem obsidebant, vultibus mulatis, sed non animis, s litiunt, factum temere sine consensu populi excusant, do bonorum diruptione iudicium instituunt, Litavitum ὶ fratresiue eius exilio condemnant φ), bona publicant, super his ad Caelarem
293쪽
legatos mittunt, qui factum Purgent, Veniam potant.18 Et haec omnia non sido, sed metu agontes solita interim in secreto belli eon lilia agitabant urbesquo snisimas ad arma per nuncios hortabantur. Ilille bonem clorum alquo honorum memoria exciderat: solius Ca sareao meminerant clementiae. Quae cum Omnes ad amorem atque obsequium excitasse debuerit, multos indignum quidem) ad iniurias excitavit; postremo haec cum ad mortem usque perdurit. De quo suo 19 dicetur loco: nunc coepta prosequimur. Itaque Caesar, etsi animos Aeduorum plano noverat, legatis tamen eorum ad se venientibus benignissimum responsum dedit: propter aliquot dementium vanitatem nouso minus urbem sibi carissimam amaro, nec posse sibi ')
semperquo dilexerit ), ab iis Parcius diligatur. Haec legatis.
Ad so autem euris cor urentibus versus multa ci eumspiciens magnos undique consurgentos motus si Galliae praevidebat, dum yὶ interea quaedam sibi practer spem prosperioris oventus occasio se ostendit. Fo te enim in cum collem, quem captum et communi tum castrisquo η) minoribus deputatum fossaque maioribus castris adiunctum memoravimus, spectandi gratia conscendenti ') collis alter ab hostibus possessus apparuit vacuus custodibus, quibus consortis-1 hoe
294쪽
smus esse consueverat. Tum parumper gradum s-2xit admirans reique causam quaesivit ex perlagis yὶ, qui in dies ad eum multi veniebant. Audit ex iis, quod ab Oxploratoribus suis iam prius audierat, Omnes inde evocatos ad muniendos aditus loci alterius, cui maXime metuebant, quod inde planum iter esset ad oppidum; quem aditum si Romani caperent, qui collem alterum iam haberent, tum sibi prorsus obsessi et seelusi a suis ci exclusi ab omni Ithoro discursu atquc a pabulo videbantur. Hoc audito recens cogitatio per-3cussit repente animum locum illum occupandi. Erat autem et 'in natura et manu hominum aggestis pcrplexum ) iter saxis, et supcr duplicem dissicultatem tria ibi hostium castra crebraeque εὶ munitiones insederant. Sed dissicilia cuncta perrumpere virtus amat. Ostentatis legionibus, quasi quodq) aliud esset acturus, et hae illac per tonobras noctis magno strepitii discurrero iussis equitibus et immixtis turbao mulionibus galcatis,
quo maior ac Itrepentior motus esset Omniumque animos errore ac Pavore Vario atque incerta expectationesus ponderet, ipse Iiostibus in suspicionem trepidam adductis D legatis legionum, quid paret, aperit, dicit rem esso difficilem, docci, quid iniquitas locorum mali habeat' quantumque 'i periculi ''), adversus quam
occasione, non proelio φ), sit utendum. Ut milites e go suos contineant, monet atque imperat, ne Vel pugnae Vel praedae dulcedine rapiantur, quo non expedit. Sic suos assatus Aeduos ascensu alios ad pori tino
oppidi proseisci iubet; inde suis militibus signum dat λ).1 profugis
10ὶ Videtur omixtam in iniquitate loci tu oseondit. Vid. Caes.
11 eod. qua 12 cod. proelio non13 om. - Adde dedit. G. Lem.
295쪽
Quo accepto rapidissino, undo nullus ascensurus vidcretur, ad munitioncs obvias perveniunt; quibus dicto citius transmissis trina hosti uiri calira corripiunt
rum, dum moridiaretur ' , in lectulo deprehensus vix manus militum D mi sopitus evaserit et seminudus ).5 Caesar ubi, quod animo decreverat, actum videt, receptui cani imperat. Substitit Iegio, quae propinquaerat; altera vero remolior seu q) signo per distantiam non audito seu servore Martio impellento animos quamvis relinculibus legalis, quibus hoc ab imperato- To mandatum crat, et virtuti tamen ) propriao et sugae hostium conssa et victoriarum memoria suarum φ)nil sibi γ) iudicans dissicito non prius Itolles ἔφ) ius qui destitit, quam ad portas oppidi perveniret. Tantusque undique sublatus cst clamor et clamori etiam mixtus rumor Romanos oppido potiri, ut, qui altera in parte erant' ), ex ipso scso oppido praecipitanter
Eriperent, matronae autem stentes Vcuiam Orarent, ne '),
sicut Avarici gestum orat, seminae cliam atque tutantes occidorcntur, utque id facilius impoli arent, e muris vestem argentumque Proicerent ' , quaedam quoquo per murum demissae sese traderent in sile in eis brachia Romanorum militum. Lucius Sabinus ), octavae centurio legionis, mullis audientibus dio illo dixerat se praemiis Avaricensibus, quibus Caesar mu-xi illius ascensorcm primum donaverat, excitatum non
4ὶ eod. meridieretur 5 et semimidus evaserit M eeu - F. feta. G.
ed. Lono . eiusque repetitioue notae Graevianae dedist striaris.13ὶ uec - F. ne. G. 14ὶ proiicerent
296쪽
passurum, ut quisquam Gergoniae' murum anto soscanderet. Is cum primus ad murum ὶ venisset, trium suorum ope γ) manipularium in illum sublevatus at- quo ipse sublevans ') cos j capti oppidi speciem pra buerat. Sed temcritas, ut Iacpo laeta principia, sic moestos habct evcntus. Alvemi enim, qui adversa in parte erant, audito captiq) oppidi rumore glom rati advolant ), eligentes, credo, in defensione patrias mori potius honesto, quam turpiter in exilio
senescere ' , et praecurrente equitatu nullo ordine co-tera turba consequitur seque pro muris obicit '). Hinc animus crescit Obsessis, ut matronae, quac modo I Romanos, sicut diximus, orabant, iam sparsis moro patrio capillis ot praetontis Ad 1 ignoribus Orare suos inciperent. Instauratur pugna locis omnibus, sed ini quo Partium concursu. Nam ex alto dimicant Alverni, ex inscriore autem loco Romani et pugna praecedenti et ascensu sessi. Quod Caesar arpiciens proelii )oritura quo, qualis suturus ' crat, tutelligeus Iogutum Titum Sextium cum expeditis cohortibus ad radicomcollis misit, ut, Ii suos dare terga Τ) contingeret, liORes ab insequendo repolleret; ipse autem, quoniam locus pugnandi iusta acie ') non erat, Tei critum anxius expectabat. Galli quidem Ioco et numero, Ro-8mani sola virtute praestabant, quae lumen Τ) ad ultimum mole hostium victa succubuit. Ita tuo Lucius Sabinus e muro, in quem primus ascenderat, cum comitibus intersectus abicitur q), speratique locum prae
m Iullinem - Puto deesse viatam. G. Non putavit Lem. δεδεμ
297쪽
Dii supplicium occupavit. Memorandum praeterea
in hanc ipsam horam facinus incidit. Marcus neu poPetronius, legionis ciusdem centurio, dum portas fran- gero nititur, multitudiue hostium circumvelitus et plagis inultis amictus ac φὶ versus ad socios Quando, inquit' , me vobiscum servare prohibeor, vos servabo, quos mecum gloriae studio in discrimen traxi. Itos incolumes, dum parumper hos barbaros detineo. IIaeo dicens quasi adhuc integer tu adversos iuvehitur ciduohus uno caelis impetu reliquos a portae cestodia
interim avertit'); dumque sui comites, qui inviti cimoesti eum dos urebant, opem sibi nunc etiam ferro nitorentur, ille, ut loqui poterat, Frustra, ait; iammo enim sanguis vita dostituunt. Quinqὶ molinquito igitur et vos morti' , dum licet, oripitc. Sic
vociferans insultansque hostibus ruit et moricus suis Io prosuit. His ac talibus suorum casibus Romani tandem praegravati caelis quadraginta'ὶ sex centurionibus ac militibus septingentis' iniquo colle reiciui tur R). Fuisset et fuga longior et largior caedes, ut providonlislimi ducis ex sculentia Romanae se cohortes Gallis insequentibus Obiccisscui; cumque ad planufugiendo, insequendo atque obflaudo pervculum esset, legiones ipsae instructa acie stabant 'λ), quibus animadvertis Vercingetorix ' , antequam se εὶ locis aequis 11 credoret, suos in caltra revocavit. Haec est legio ad Gergoviam 7 sula, cuius meminit Tranquillus in primo , inter tres belli Gallici adversitates Caesarcas numerata. Et dici 'ὶ quidem illius reliquiae sauciis curaudis aut humandis mortuis et seris querimoniis sunt1ὶ loco praemii supplicii - F.
3 eod. quadraginta 9ὶ eod. setigintis 10 reiiciuntur 11 om. 12ὶ prudentissimi 133 eod. instabant 14 cod. Vercingetoris
298쪽
absumptae. Ubi dies proximus illuxit. convocato ad concionem eXercitu Caesar ita disseruit: Habetis, o milites, temeritatis δ) et cupidinis vestrae fructum
animo moestum meo, vestra tamen audacia atque insolentia non indignum, qui vobis ipsis, quid agendam linquendumve ), quo eundum, unde abstinendum, hoc cst, totum ve1iri ducis ossicium usurpastis. Atqui 12 ego velirae militiae, ubi possum, saveo: Vos mihi, quod in Vobis est, meum imperium abrogastis' , qui signum receptui a me datum, qui legatorum, imo
meos ex illorum ore utiles monitus contempsistis atque urgente noscio quonam animorum impetu tui stis, unde nec redirent omnes nequo, qui redi-rcnt, aut salutein tuam aut Romanum decus i tegrum reportarent' . An ignorabatis, ut magni saepe exorcitus a paucis sola locorum iniquitate sup
rati sunt Τ an, si alias nescirclis historias, obliti eratis, ut nudius tortius ego ipso ad Avaricum, dum hostes equitatu ac duco nudatos et Per se vinci suciles auto oculos habcremus, quia tamen illis loci favebat iniquistas, vestram in nobilem indignationem ab eorum aD gressione continui 3 non quodq) victoriam dosperarem, 1ed ne secum magni aliquid afferret incommodi. Vos 13 et veterum et recentium obliti hostes simul et naturam Pncere voluistis. Metito igitur, quod sevistis, et, cui ' Plus miscreor, mel et ipsa res publica tot viris sori bus amissis, quanti nec Gorgonia ) nec tota erat Auvernia' . Ego quidem sortitudinem vestram miror,
quam ') ncc arduus mons nec muri nec castra IIO-
1 temeritatis o militea 2ὶ cod. ii tuendum Ba) eod. abrogatia
7 F. Ied, etiι Maptas miseras' metae. G. lLem. et cui Dalbutis huie seriptori familiaria est. V. Ep. rer. sum. L. II. ep. 4. p. 595: ut misereamur amictis sen L. X. ep. 4. p. 875: misereri mi seris. Et saepe alibi.
299쪽
situm arcuerunt ), sed non mitius et superbiam et contumaciam vostram damno, qui plus vobis in venturi in praesagio tribuitis, quam imperatori vestro, cui non iubero, scd Parore tenemini, qui quo frustra datur exorcitui, si ad nutum quisque suum ire possit in proelium ac redire. Rarum divinumque animi bonum providentia est. Ideo pauci sunt boni duces, cum 14 multi sint ) milites animos. Quao quidem virtus si omnibus data esset, quid in bellis esset opusqὶ impcratore 2 Vostra nunc in acie quisque sibi fuit imperator, ego tristium spectator eventuum et stultitiae calligator irritus sui, qui prosecto sum per in militibus
mois ot modestiam et obedientiam non minitis, quam sortitudinciri, requiro. Nolim ) tamen vos hoc errore deici '): non torrere, sed arguere et calligare propositum ost'). Reparate et firmate R) animos. Errando
discitur. Erilis ad alia in posterum cautior . Ninuo enim, quod iniquitas loci et vestra secit ) audacia, virtuti hostium imputandum est. Hesternum diciti fortuna suo egerit arbitrio, in reliquis vostrae sortitudini, ut sporo, Vestraeque prudentiae morem geret ').15 lli; dictis consolatus milites et ') pudoro ac ' mo , da Oa Concussos Oratione firmaverat, ipse vero bellis undiquo orientibus propositurii abeundi ex his dudum Iocis ceperat. Sed ne abitus 7) fugam saperet, iniirueta acie o cultris in apertum exiit, ut, si quid hostes aud 16 rent q), se Paratum invenirent. Vercingetorix ), cui mul-
3ὶ inventuri - nec aliter cod. - F. MIMauri aut mani. G. Lem. in venturi 43 donum - Videtur donum expungendum esse. G.
5i sunt 6ὶ opus esset τὸ eod. nolite
9ὶ Ita cod. ante corr. sed . corr. Propositurn qua habet. 10ὶ reparare et firmare
300쪽
tnm animi et plus erat Virium, contemplatus abeuntem ipse etiam tu plana descendit, concursumque ost equestri latitum levi proclio, quo superior Caesar in castra se x tulit. Par sequenti die proclium Parque eum tus. Quibus et Gallicam iactantiam sat comprcssa in et Riorum spes erectas ratus, ne Vel hostes sugae arguerent digressos vel sui non tam duci ad alia, quam subduci pra sentibus periculis se crederent atque abduci, castra movit nulloque hostium insequente Aeduum versus, ubi maxime metuebat, institutum iter cirripuit. Erant 17 in exercitu Eporcdorix φ) ct Viridomarus Acdui, quorum supra montioncm iacimus. Hi magnis beneficiis praeventi, et praesertim secundus, in multis saepe discordes in hoc uno lunc impio et ingrato') animo
concordarunt, ut dominum et ' benefactorem suum non solum in nocessitate desererent, sed contra cum quoque nefarie coniurarent. Tertio ergo prosectionis dio simul illum ) adeunt, narrant Litavitum, conc vem suum, Inagno cum equitatu ad alienandas mentes popularium a Romanis in patriam Prosectum, et necessarium esse ipsos praevcnire, ut consiliis atque conatibus eius occurrerent. Non sesellit circumspectissimi 18 ducis acumeu sucata adolescentium oratio. Senseratiam pridem orga se nutantes Aeduorum animos et horum iuvenum levitalcm certis indiciis iam ante notaverat, neque in dubium revocabat, quin horum prosectio allatura esset alimeula perfidiaeq) essetque his Ipracsentibus latens adhuc proditio eruptura maturius. Ne tamen aut ') liberum commeatum liberis hominibus denegundo videretur iniurius aut invitos detinendo
pavidus crederctur, licentiam dedit abeundi. Digredientes vero sic alloquitur: Et ito, ait, amicit, quando 19
impιi et ingrari. G. Lem. impio et ingrato)εὶ eod. Om.