장음표시 사용
411쪽
sine ordino. Hoc ipso primus, post alii atquc alii por-33 penderunt. Itaque legati evocati luc, qui in castris erant, Caesarem adeunt: Et da, inquiunt, imporator, pugnae
gnamus. Resistento Caesare inflammatis desideriis mi tilum atque aciem ) sustentante ac fremente et sabindo exclamante non sibi jacero eruptiono pugnari iactus enim orat iam ') ad bella ciuic tantior ot aliquid de illa sua naturali celeritate remiserat, non
M fortuna tot ot tantis victoriis fuligata desereret) dum so igitur ') impetum frenat ac comprimit, repente, quod nullo unquam proelio auditum erat, coruu ab altero imperatoris iniussu classicum insonuit, quo universus exercitus arrectus signa in adversos ferre cooperat, centurionibus lingua et manu nequicquam renit entibus. Sensit Caesar pugnas horam advenissuet accensos in pugnam Vorbis coercero frustra essor et ipso igitur laeva laxavit datoque ) smo fellei latis equoque calcaribus adacto primus in hostium princi-35 pes ' i invehitur. Impetus a dextro cornu in olephan-' tes a sagittariis et funditoribus factus beluus incxpertas et ') tutilum a silva venientes avertit retro in suos. Secuta est fuga equitum Maurorum, eodem que impetu occupatum vallum Scipionis per Caesarianos ), custodibus interfectis aut fugatis; et iam copiis eius per campos effusis ac deiectis fugamque pe-
L. III. ep. 6. p. 777. 6ὶ eod. Om. 7 providentiae plus
412쪽
tentibus Caesareao legiones insecutao in nihil Iaxamenti nullumque respirandi spatium dedero ' . Illi malia castra petentes, ut ibi se reparatis animis tuere
derunt νὶ, iam defensionis spe amissa arma magna ex parte proiciuntq), ut expeditiores ad castra rogis evaderent. Quo cum venissent, ea quoque sugato rege a Caesarianis capia conspiciunt. Tum dcposita sposalutis quendam in locum oditum so rccipiunt atquo inde salutationem 7 militarem armorum, quae 'in supererant, mota faciunt, quod petendae misericordiae signum erat. Sed nihil cis prosuit. Militibus votoranis ira et dolore inflammatis et in caedem' obstinatis ac rabidis non modo Persuaderi, ut hostibus parcoroni, non potuit, sed aliquot etiam illulires viros de numero suorum, quod pro miseris intercedere ausi fuerant frenantes impetum et in cives misericordiae admonentes, quam virtutem duci suo norant osse gratissimam, inflictis vulneribus Occiderunt. In quibus fuit Iulius Russus )37 quaestorius, qui a milite iaculo traiectus interiit, Docnon et Ρompcius Bussus λ) brachium ') gladio percussus occidebatur, nisi ad Caesarem confugisset. Taulus tamque indomitus militum ardor erat, tanta cx memoria gestarum rerum considentia ac peccandi licentia, tanta ex odio relisientium cruoris sitis, ut multi exemplo territi senatores et Romani equites campis excederctit, ne in simile discrimen ' inciderent. Quinci ipso Caesar pro miseris intercessit agetisquo nou
4ὶ nisi - Videtur delendumni . G. 5 cod. viderent 63 proiiciunt 7ὶ eod. saluationem
8 om. - L. armorum, quas supereranι, motu. G.
IOὶ miseriis -- L. miseris. G. 11ὶ minimo - Aliquid deest, sorte Iaei iendum. G. 12ὶ Rusus 13 Rusus 143 cod. Brachini 153 cod. m. 16 discrimino - L. discrimen.
413쪽
pro imperio, sed amicis precibus, ne perirent, nillil obtinuit: ad unum inexpiabili odio caesi omnes. IIio bellorum civilium fructus ὶ erat: hic crudelitas, Millic'ὶ mors. Non est visa scriptoribus antiquis nec mihi etiam videtur silentio practercunda inter hos me-
dum pugnaretur et Iacuo in cornu clephas D vulneratus et dolore vulneris irritatus sorte' inermem in lixam') irrui fiat et substratum pudibus ac mole corporis oppressum et φὶ magnis stridoribus territum con- si corct, horrcndo spectaculo ad misericordiam motus stricto gladio occurrit laturus opem, suram licet; iam enim isse miser expiraverat δ'). Cum Vcro elephas 3ὶ scia ferro peti vidit, omisso cadavere Versus tu militem proboscido ') circumventum in ultum cXtulit. . Suusit milcs, ubi csiat, et sibi aut viriliter agendum aut viriliter moriendum esse cognovit. Gladio igitur Τ), quem q) in manibus habcbat, proboscidem I)belua o ') vinculum quo δρὶ suum crebris ot 'ra repotitis ictibus Periarat, quo victus clephas cruciatu spuit ad terram militem incolumem et solito cum stridore
Tantum ' valet in periculo ) praesentem q) et ') iu-39 territum animum habere. Caesax trina caltra 'in adc- Pius Scipionis, Iubae et Labieni, caesis X. milibus '
s) cod. ante corr. νeteri habebat.
414쪽
cΑΡ UT XXVII. 289 hostium, suss aliis ac fugatis, L. de ) suis tantum
deperditis ), aliquot autem vulneratis in castra regreditur, LIIII. elephantis') captis, armatis more solito et turribus instructis; quos eodem, quo capti erant, ornatu'ὶ ante oppidum Tapson adduci ) iussit, haec si intendens' , si sorto Virgilius'), Ioci custos, et qui secum orant exemplo suorum moti ab ' insita obstinatione desistere et ad se transire velleui; cum quo φ
minatim evocari ') secit cumque blando sermone et suae clementiae commemoratione Τ) ad transitum eo- hortatus est, cumque si illo silentio se teneret, quod praevalidus locus erat, paulisper ab oppido secessit. Postera 'γγ autem dio sacrificio diis ' sacto dignus vir, 40 qui uni et vero 'in deo sacrificiuna faccret et pro eo ς Pugnaret, convocato eXercitu spectantibus oppidanis milites pro concione collaudat et Viros egregios pro qualitato moritorum μ) donis ornat ingentibus, cons
stim quo discedens Rebilum yὶ proconsuletri cum aliquot cohortibus ad Tapson ' , ubi, ut diximus, Virgilius praeerat, Gn. 'q) Domitium B cum aliquot aliis ad Tisdram, ubi Confidius erat, obsidendam linquit '), M. Messallam ') cum equitatu Uticam prae mittit, ipse cum exercitu primum yφὶ subsequitur. Mi-4I
1.j eod. nominatim conmeari 153 commemoratione clemen tia
28ὶ eod. liquit 29ὶ eod. Malelam 3M F. quamprimum. litet te
sus requireret, ut legeretur e dem, ut apud Hirtium. G. -- qtiam Primum Lem. - Locus gravinsassectus videtur. cf. ἶ49. nisi torto
415쪽
CAPUT XXII U. lites interea Scipionis, qui pugna evaserant, fugientes
Uticam versus cum Parandam δ) pervenissent, quo prius Caesar ac victoriae fama per onerat ), cum quo ab ) incolis exclusi moenibus oppidi illud viribus expugnassent, nondum Propter adversitatem serocitatis obliti ingculi lignorum siruo') soro medio erecta aggestisque rebus omuibus incolarum, quac j asportari non posscntq), superimpositis una cum hominibus oppidi, nullo discrimino aetatis aut sexus omnes atque omnia crudeli incendio combusserunt et 7ὶ quasi inligni 42 suci uorc perpetrato Uticam Proficiscuntur. Illam urbem M. Cato tunc regcbat, qui propriis viribus diffisus inermcm plebem muris eXpulerat et 'ὶ extra pose iam vallo fossaque et custodibus adhibitis circumcluserat, senatuni vero urbis in custodia inclusum detine-hai'). Equites Scipionis supervenientes a Catone exclusos ' Uticensus invasere, quod eos pro Caesare sensisso ὶ coguOvcrant, quorum exitio φ) non pracda, sed sola ultio quacrobatur. Illi, quibus auditu vici oria Caesaris animos fecerat, se saxis ac sustibus egregio 4a defenderunt ' . Inde igitur repulsi equites Uticam sunt ingresIi multosque Uticensium occiderunt: opugnatis ae direptis occisorum domibus abire decreu Pant. Quibus Cato multis verbis persuadero nitebatur, ut rapinis ac cacdibus fincni facientes secum remanerent oppidum quo defenderent, neque id 7) persuadere ullo 'ὶ valens iugenio et intentionem eorum intelli
simplieἱter delendum eat primum ut XXV, 7. tibi item post Merculuin edd. male inculcatum est. 1 in Pardam - eod. int. vers. Rm. r. sup . Oppidum 23 cod. erat 3) urbia - F. M iarbia ineotia.
13 eod. egregie se 1M defenderent - L. dessenda
15i ergoa 6ὶ atque 17l hoc Iri cod. praesuadere nullo Di ii co by Cooste
416쪽
gens, quae erat praedae intendere, non virtuti mira, pracsertim in hominibus victis, intentio) ut 3 corum
rct, contena sextortia ) dispersit iu singulos. Idem
regnum iter arripuit. Venerunt post hos alii atque Molii ex ) proelio sugientes, quos Omnes ad tutelam urbis hortatus, cum paucis consilium placero et maiOrcm partcm studio sugao 'in deditam videret, loqui dolioc amplius supersedit ' , sed navos eis ad fugiendum, quocunque libuisset, praebuit. Tandem vero rebus omnibus quanto quivit accuratius dispositis liberisque γ, qui tunc ei quaelior crat, Por fidem amicitiae commendatis nulla cuiquam ne levi quidem horrendi propositi suspicione data vultu et sermone solito ac ' tranquillo cubitum ivit secumque in cubilo ε) et PI tonis librum immortalitatona animae continentem simul et gladium clam invexit, alterum, quo mori vellet, alterum, quo posset. Lecto igitur ad lucornam libro, 45 quoad sibi Ioetione firmitatom animi assumpsisse v sus cst, paululum subticuit, tum ' gladio, quom ad illum diem, ut aiunt, incorruptum ab omni caedo serva vorat, in se ipsum stricto pectus illud, quod constantiae templum aliquod habebatur, gemino vulnero confixit. Aliquo forsan ') indicio experrecti medici
14 eod. ante eorr. et hahebat. 2ὶ oportunam - L. importunam. G. inopportunam Lem. inopponianis Precibus Ber. mem. L. 11 l. e. 3. p. 449. inopportunus consoαιον Ep. rex. Lam. L. IIII. ep. 6. p. 630.3) lex terna - L. Daeter M. Fuerunt centum restertii, non so-siertia. G. - stertioa Lem. 4ὶ eod. Om.
113 haee quinque Om. - Deest amplitia Aorea νi desilais aut quid simile. G. - Lem. etiam 1equena
Sane aliquid horum deest. 13 cod. Er. perfide
417쪽
cΑΡ UT XXIIII. atqno amici cly) lhalamum introgressi remedia adhibero γ vii inoribus nisi j, quod illo aequo tulit animo, ut se ab illorum vexationc liberarore His digressis ot
revelatis roscissisque εὶ vulneribus ingenii sanguinis copia q) insecuta genorosum spiritum manu extrusit. 46 Quam mort cm Seneca miris modis laudat, in can-
excusat, Auges inus rectius et vituperat Otaccusat; et ' mihi prorsus sic ') videtur: Cato magni temper et constantis, sed in sinem ), si do tanto viro loqui ausim, inconsulti praecipitisque et, ut vero dicam, vani animi fuisse. Nam, ut ait quidam scriptor egregius, Cato videtur caulum quaesisso moriendi non tam, ut Caesarcin sugcrct, quam, ut Stoicorum decretis obtemperaret, quos sectabatur, suumque nomen grandi
rit accidere, si viveret, non εὶ invenio. Gaius enim si Caesar, ut erat clemens, nihil aliud emcero volebat, etiam ') in ηὶ ipso 'in belli civilis ardore, quam, ut bene mereri do re publica q) videretur, duobus opti-47mis civibus Cicerone et Catone servatis. Haec ille. Et certe horum altori clementissimus Caesar suit, ait 1 ad
2 eod. adhibuere u Int. vers. . m. pr. addita
relegendum: Mahi prorsus νιὰ aiar Ciago. G. - Lem. vulgatam Ie-etiovem et punctum post Iuda cir
retinuit et infra suis dedit profuisse. 11) L. in fne. G. - in finem
rupta VIlII, II legimus. et legitur infra XXV, 22. add. Ep. rer. ren. L. VIII. ep. s. p. 841: Vereor, noto in finem iure optimo de me di
15 cod. int. vers. a m. t. habet. 16 eod. tamen 17ὶ cod. et
19ὶ ipsi - nec aliter eod. Sed de Remed. uir. sor. L. II. dial. CXVII l. extr. p. 207, ubi haec eadem verba recitantur, recte legitur ipso. - F. in ψω. G. etiam et in ipso Lem. 20 cod. .P. 21 cod. alterius
418쪽
. . , . . . . .. . ... ybiuii, quia eum ''' ,'' ' '
Constat autem, quod audito hoc casu Cato, inquit ), invidit gloriae meae et ego in suae invideo. Uticenses autem, etsi eum studio partium odissent, propter int
et quod urbem in eorum operibus publicis adornaVerat, miserati exitum viri sepulcrum illi q) statuerunt. Catone robus humanis exempto L. Caesar ex hoc ramalo boni aliquid' decorpore cogitans Populum ad concionem vocatum ' hortatur, ut contentione deposita pomao Romano pandantur imperatori: se de illius Clementia plurimum considere ac sycrarc. Non fuit longo'ὶ opus tractatur ad id ipsum proni erant animi.
salla in, cui hoc iniunctum fuisse praediximus, Uticam venit et pacifico susceptus omnes Porias custodibus occupat. Interea Caesar Tapso digressus Uticam pet 49bat . Medio urbes λὶ ilitiore obvias sino proelio O eupat Uiuitiam, Adrumcntum η, magnamque m iueis vim frumenti atque armorum. Uticae propinquunti L. Caesar occurrit raptimque ad genua provolutus nil aliud petiit, quam vitam. Hanc sibi Caesar et Catonis filiis, qui secum erant, aliisque comitibus clementissmo concessit et iam luco ambigua Uticam venit atque extra oppidum noctem egit. Mano portas ingressus convocatis civibus de praetcrito gratias egit ad praellulatiliam et ' perseverantiam cohortatus ). Erant inieae CCC. viri ditissimi, magna pars Ro-5omani negotiatores, qui pecautis suis enixe admodum
Sin Ego, inquit, ego Lent. 4ὶ eod. dissimilitudina
419쪽
bellum iuverant et laverant Scipioni. Vos Caesar od rat vehementer, nec immerito; animoso enim se in adversus eum gesserant. Sed cius odium semper citra
tes, cum ad se adducti ostent, acerrimis verbis increpuit dequo eorum flagitiis longum texuit sermonem; cumque ab omnibus sperarctvry), ut orationem tam
vicinao mortis attoniti post tot verborum tonitrua iam ) pro meritis fulmen ultimum eXpectarent, con- elusit longo ab opinione cunctorum: Et ito, ait, de vita securi. Hanc solam vobis dono; bona vestra, quae Utimo habetis, vendi iubeo. Vobis ipsis tamen Primumq) redimendi locum tribuo, ut pro pretio, quod Drebus constitutum fuerit, emptores omnes alii 'ὶ vobis 51 cedant. Insperato gaudio concussi et vix sui compotes Imo ucro, inquiunt, non ost haec sufficiens itultitiae
nobis simul omnibus impono. Miratus ost Caesar: Et impono, inquit, vobis D. M. in sextertiorum sex solutionibus intra λ) triennium persolvenda I. Hodie, tuquiunt ', nos damnatos q) intelligimus, ut simul omnia persolvamus, proque tam miti calligatiotio concessuque praeter spem vita tibi, imperator invi-52ctissime, gratias agimus. Dum haec ad Uticam Caesar agit, Iuba rex, modo tam superbus 7ὶ, diurnis latebris, uocturna fuga duviis silvosisque tramitibus
3ὶ superaretur - L. expecιaretur aut Aperiaretur. G. - sper retur Lem.
4ὶ eod. et is 53 cod. cum iam s) eod. in primum
lat. vers. Et i e corr. 15) cod. Om 16ὶ In Hirtio recte legitur H mum natos. quod cum nou intellexerit hie seriptor, aut in vitiosos codices adde ineiderio, ineptam hanc iude eoti eii l ententiam, ut in aliis quoque locis Laetum. G. damnatos Lem.
420쪽
stium olim ad reguum regnique caput Zamam oppidum pervenerat, ubi larem praecipuum uinoresque et filios et sietaurum habebat palatiumque ibi sumptu sissimum erexerat. Ibi vero homo vanislimus, qui magna pruicipia praecipitanter ampleXaretur neque exitus metirctur, in ipso belli principio adversus Ca sarem tumere φὶ suscepti ingentem lignorum pyram modia urbe congesserat, ut, si bello succubuisset, Omnes illic cives serro caesosyὶ imponeret atque ita submissis ignibus et accensa pyra se et uxores et filios omnemque thesaurum superiaceret ), ut sic omnia cremarentur neque de fortunis suis ad Caesarem aliquid D perveniret. Id sibi consilium fortasse magnifi-53
cum videbatur, at Zamensibus, et praesertim Caelarem amantibus, merito non placebat, eaque res civibus illum suis odiosissilium 7ὶ essecerat. Nequo enim unius hominis desperulio uui magno populo excidium publicum assurro debuerat. Nec illa quidem sola iuia qui consilii causa erat, scd invidia, qua ' impulsus rex γ) immanis non victores modo consuetis helli praemiis, sed suos etiam ' vita spoliare decreverat, quasi eos post se vivere iudicaret iudignos; quod non dieam
do Iubditis, liberis lamen γ hominibus, sed de scrvis
etiam inhumanum prorsus iudicium ac superbum e set. Hac ergo de causa iuro optimo suis omnibus in-54 visus erat, et fortuna sibi j tu omnibus adversante odio quoquo contemptus accesserat. His duobus pessimis comitibus cum ad oppidum pervenisset, ut admitteretur I ad suos penates et suos libcros, mina-
1M eod. conceptus inter e etp aliquid deletum eat. 16ὶ eod. admiterent 1ὶ eod. praecipitatus
63 aliud - F. aliquid. G. aliud Lem. 7 cod. odiorum 8 cod. quasis cod. verum