장음표시 사용
71쪽
co iturat, ea perfecit, quum ejus jam nihil interesset. Tanta in eo peccandi libido fuit, ut hoc ipsum eum delec
taret, peccare, etiam Si causa n0n SSet.
Ab h0 i itur genere largiti0nis, ut aliis detur, alus auferatur, aberunt ii, qui rempublicam uetantur in primisque operam dabunt, ut juris, et judiciorum aequitate suum quisque teneat, et neque tenui0re propter humili talem circumveniantur, neque l0cupistibus ad Sua vel tenenda j vel recuperanda obsit invidia praeterea quibuscumque rebus et belli, Vel domi 90terunt, rempublicam augeant imperio, agris, Vectigalibus. Haec magn0rum h0minum sunt haec apud maj0res n0Str0 lactitatas haec genera ossici0rum qui persequuntur, cum Summa uillitate reipublicae magnam ipsi adipiScentur et gratiam, et gloriant. In his autem utilitatum praeceptis Antipater Tyrius Stoicus, qui Athenis nuper St 0rtuus, dii praeterita censet esse a Panaetio, valetudini curali 0nem, et pecuniae Guas res a summo phil080ph praeteritas arbitror. iud essent faciles Q sunt cert utiles. Sed valetud isustentatur notitia sui corporis; et obServatione, quarres aut prodesse Soleant, aut beSSe et continentia lix ictu omni, atque cultu, 0rp0ris tuendi causa; et praetermittendis 0luptatibus postremo arte eorum' qu0rum ad Scientiam haec pertinent. Res autem familiaris quaeri deliel iis rebus, a quibus abest turpitudo; 0nservari autem diligentia, et parcimonia iisdem etiam rebuSaugeri. HaSre,
Tum ea perfecit, quum ejus, etc. Ceci do itas'entendre de re-glemenis que Cesar, devenu dictaleur, et arant par tous esersiane ter axec ror de Espagne et de la Gaule, fit e saxeu desdebite urs rhglement qui rent perdre avx re ancier te quartde e qui leur tali do. Intipuis Tyrius Contem
c0mmodissime Xen0phon Socraticus persecutus est in eo libr0, qui si con0micus inscribitur quem n0s, ista sere aetate quum essemuS, qua extu nunc , e graeco in latin uni
XXV. Sed utillitatum comparati0, quoniam hic locus erat
quartus a Panaetio praetermiSSuS, Saepe PS necessaria. amet 0rp0ri c0mm0da cum externiS, et externa cum cor-90ris, et ipsa inter e corp0ris, et externa cum externis comparari 0lent. Cum externis, c0rporis hoc modo com
palantur 'ulere ut malis, quam dive esse. Tum cor-p0ris, externa, J0c M0d : Dives esse 90tilis. quam maximi c0rporis viribus. Ipsa inter se corporis sic: Ui 0ua valetudo v0luptati an lep0natur , vires celeritati. Externorum autem, ut gloria divitiis, vectigalia urbana rusticis'. Ex quo genere comparationis illud est Ca-t0nis senis quinquum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondit, Bene paScere. Quid Secundum Satis bene pascere. Quid tertium uale pascere Quid quartum rarare. Et, quum ille, qui quaesierat, dixisset, tiri scenerari Τtim Cato, Quid hominem occidere L qui et multis aliis, intelligi debet, utilitatum comparat:0ue seri sulere, recteque h0 adjunctum esSe quartum exquirendorum ossiciorum genus.
Sed 0t h ic de genere, de quaerenda, de coll0candu pecunia, etiam de utenda, c0mm0dius a quibusdam optimisi ui es tu nunc Le sis de Ciceron et ii al0rs dans a ist
de ux hoses honnites qu'elle estia plus honne teris Le quatriὐ me: Ventre deux Phoses utiles, quelle es a plus utile n
Vectigalia urbana rustic s. si Le re venus , e pro luit desbiens de eam pagne et des biens de villo D Male pascere Les Roma insconsiderat enties troupe auxiom me a me illeure solare de ricli esse Cest e qu'indique emo pecunia, teque vient de pecu3, pecuaria res Male dolis'eniendre ici de troupeaux quirapportent mediocrement.
72쪽
viris ad medium Ianum sedentibus quam ala ullis philo s0phis ulla in schola disputatur. Sunt tamen ea cogn0scenda : pertinent enim ad utilitatem, de qua h0 libr0 dis. putatum est. Reliqua deinceps persequemur.
Optimis viris. Ces mois sontemplores ici ironique ment p0ur designe la classe, si nombreuSea Rome, des usuriers. Dan lepta idorer our Roscius 'Amerie, Cicero se fert de ux sui sic. 8ei 56 de te mot optimus, en partant de Pinsanae Titus Roscius. Id medium Ianum. I avait sues le omina deu petiis ares de anus, ruri silue vers ehaut de la voie Sacree, qui or-dait cette placera norit, et Pau-tre vers te bas de la hine Vole. On des appelait, cle premier,
lique, sphe de bourse potar os gens de sinane es, et qui de sadestination, em pruniuit e n0m de basilique argentaria. V0Ferroux rage de M. eZ0bry, inli- tules Rome ausime d'Iuguste. Horace notis apprenixque unus medius elait uii te sala p0iirbe aveoui de gens si Postquam omnis res mea Ianum ad medium fracta est, aliena negotia curo, excussu proprii S. D 'Ι, Sat. 5 V. 20 l est eneor ques
ii on de medius Ianus , dans esse et u Philippique de Ciee
73쪽
I. Publium Scipiolieni, Marce fili, eum, Imprimus Afri, canus appellatus est, dicere s0litum, scripsit Cato, qui sui sere ejus aequalis', unquam Se in iti0Sum eSSe, quam quum li0SuS; nec minus S0lum, quam quum S0lus eSSet Magnifica ero V0x, et magno vir ac sapiente digna: quae declarat, illum et uili de negotiis cogitare, et in Solitudine secum loqui solitum ut neque ceSSaret unquam, et interdum colloquio alterius n0n egeret. Itaque duae reS, quae languorem asserunt ceteris, illum acuebant, otium et
s0litudo. Vellem n0bis hoc ident vere dicere liceret; sed si minus imitatione tantam ingenii praestantiam consequi P0SSumuS, Volutitate certe proxime accedimus nam et a republica larensibusque negotiis, armis impiis R, Vique Dr0hibiti, otium persequimur ; et ob eam cauSam, urbe relicta, rura peragrantes , Saepe Dii SumuS. Sed neque otium hoc cum Africani otio, nec hae 80litudo cum illa comparanda est. Ille enim requiescens a reipublicae pulcherrimis muneribus, otium sibi sumebat aliquando et a coetu h0minum frequentiaque interdum, tanquam in portum, se in S0litudinem recipiebat: 0Strum autem otium negotii inopia, n0n requiescendi Studi0, conisui primus I ricanus Primus sert ici a distingue te premi e Africa in , non pus dii se condAfrica in mais des utres generaux qui comme lui, conquirent de glorieu furnonas.
Fere ejus inqualis Cato lecenSeu elait u peu plus j euneque Scipion, doni ii avait te
escorte par de satellites en armes, dictai des tot a senat. Rura peragrantes Ctesiron
posseda itin Itali plusi eur belles villas Sibi sumebat A son re, qua nil l lui plais ait.
Stilutum eSt. XSlincto enini senatu, deletisque judiciis quid est, quod dignum n0bis aut in curia, aut in Drui agere possimus Itaque qui in maxima celebritate', atque in oculis civium qu0ndam Vixel imus, nunc fugientes conspecium sceleratorum, quibu omnia redundant, abdimus nos, quantum licet, et Saepe Soli Sumus. Sed quia sic ab homini-lnis doctis accepimuS. 0n 0lum ex malis eligere minima op0rtere; sed etiam excerpere ex his ipsis, si quid inesseth0ni pr0pterea et0ti0sruor, n0n illo quidem, quo debeat is, quiqu0ndam peperisset otium civitati nec eam40litudinem languere patior, quam mihi asseri necessitas, non Voluntas. Quanquam Africanus ni 0rem laudem ni eo judicio assequebatur. Nulla enim ejus ingenii m0numenta mandata litteris, nullum pus otii, nullina solitudinis munus
exstat. Ex v intelligi debet, illum mentis agitatione, iuvestigati ineque earum rerum, qua c0gitando conSeque-liatur, nec ti0Sum, nec S0lum unquam IutSSe. NOS autem,
qui n0n tantum rob0ri habemus , ut 0gitati0ne tacita a S0litudine abstrahamur, . ad hanc scribendi operam omne studium curamque c0nvertimus. Itaque plura brevi tempore, eVersu, quam testi annis, Stante republica, Scripsimus.
II. Sed quum tota phil0sophia, mi Cicero, frugifera et
fructu0Sa, nec ulla pars ejus inculta ac deserta sit tum nullus feracior in ea locus est, nec borior, quam de ossiciis, quibus c0nstanter h0nesteque vivendi praecepta ducuntur. Quare quanquam a Cratipp0 0stro'. principei In curia, aut in foro. In Dr a barreau. In foro repond a deletisjudiciis, commein curia a exstincto senatu. In maxima celebriιate. L'arullue nee des clients 'etait pasmo in grande dans a maison de Cicero que dans celles duri he Crassus et de Pompe e. V. PLLT. Vie de Ciceron, c. 8, edit. elassi i de M. Saucie. Quanquam. Mais, que di je comment puis: me comparer a PAsricain WV0y liv. II,
Itaque plura Ce ut aprosla vieto ire de Cesar que Ciceroncompos la plupari de se traiins de philosophie, et plus leur de
Ses uvrages Sur rari orato ire. Cratippo nostro. Sur Cratippe. 0Υ. l. I, c. d.
74쪽
128 CICER0MS hujus memoriae pliilosophoruna, haec te assidue audire atque accipere consido tamen conducere arbitror, talibus aures tuas Vocibus undique circums0nare nec eas, Si sieri
possit, quidquam aliud audire. Qu0d quum omnibus est faciendum, qui vitam hunestam ingredi cogitant, tum haud scio, an nemini potius, quam
tibi. Sustines enim non parvam exspectationem imitandae induStriae nostrae, magnam honorum, n0nnullam lariasse nominis. Suscepisti onus praeterea grave et Athenarum',
et Cratippici ad quos quum tanquam ad mereaturam bonarum artium Sis prosectus, inanem redire turpissimum est, dedecorantem et urbis auct0ritatem, et magistri. Quare quanthim conniti animo potes, quantum lab0re contendere si discendi labor est potius, quam voluptas , tantum, lac, ut esticiasu neve committas, ut, quum omnia Suppeditata sint a nobis, tute tibi desuisse videare. Sed haec hactenus: multa enim saepe ad te cohortandi gratia Scripsimus. Nunc ad reliquana partem proposita divisi0nis revertamur. Panaetius igitur, qui sine controversia de ossiciis accuratissime disputavit, quemque nos, correctione quadam adhibita, potissimillia secuti sumus, tribus generibus pr0p0sitis, in quibus deliberare homines, et consultare de ossicio S0lerent, uno, quum dubitarent, honestumne id esset, de quo ageretur, an turpe altero, utilene esset, an inutile tertio, si id quod speciem haberet honesti, pugnaret cum eo, qu0d utile videretur, quomodo ea discerni oporteret de duobus generibus primis, tribus libris explicavit de tertio autem genere deinceps se scripsit dicturum, nec XS0lvit, quod promiserat. Quod e magis miror, quia scriptum a
Onus Ithenarum. Lesardea qu'Athdnes et Cratippet imposent. γγ Ciceron appelle ait leur Athhnes : omnium doctrinarum inventrices .... Domicilium studiorum Vor De Oras.
Si discendi labor. Construlsea: Si discendi labor labor est. 3 Voye plus bas c. 30 si Non amicitiae tales amicitiae ,
sed conjurationes putandae sunt.
disciput ejus Posidonio est, triginta annis vixisse Panaetium, p0steaquam eos libros edidisset. Quem luctim miror a Posid0ni breviter esse tactum tu quibusdam c0mmentariis praesertim quum scribat, nullum esse locum in tota phil0s0phia tam neceSSarium. Minim vero assentior iis, qui negant, eum locum a Panaetio praetermisSum, sed consulto relictum , nec omnino scribendum suisse, quia nunquam posset utilitas cum honestate pugnare de quo alterum p0test habere dubitati0nem, adhibendumne uerit hoc genus, quod in divisione Panaetii tertium est, an plane omittendum alterum dubitari n0n 0test, quin a Panaetio susceptum sit, sed relictum. Nam qui e divisione tripartita duas partes absolverit, huic necesse est restare tertiam. Praeterea in extremo libr0 tertio de hac parte p0llicetur se deinceps esse dic
Accedit eodem testis locuples, Posidonius, qui etiam scribit in quadam epistola, Publium Rutilium usum' dicere s0lere, qui Panaetium iidierat, Ut nemo pictor esse inventus, qui Coae Veneris eam partem, quam Apelles inch0atam reliquisset, absolveret oris enim pulchritudo reliqui corp0ris imitandi spem auserebat sic ea, quae Panaetiti praetermisisset, et non perfecisSet, propter eorum quae perseeiSSet, praestantiam, neminem esse persecutum
lII. Quam0brem de judicio Panaeti, dubitari non po-
Publius Rutilius Rufus εiai disciple de Panaetius o ur
Co Veneris Apolles a valleoni mene poli tes habitant dec0s ne Venus que a mort rem-pech de terminer. On ero it 6-neralem en que e grandie intre
Son art. Apelles orissa it versyan 352 v. d. - L. Alexandre e combia de se saxeurs, et ievoulut ire peint que par tui. Sur Apelles V. Pline, XXXV, 4 0.
75쪽
test rectene autem hanc tertiam partem ad exquirendum ossicium adjunxerit, an Sectis, de eo ortasse dispulari potest. Nam sive h0nestum solum bonum est, ut Stoicis placet, sive quod h0nestum est, id ita Summum bonum est, quemadmodum Peripateticis Vestri Videtur, ut omnia ex altera parte collocata', vix minimi m0menti instar habeant:
dubitandum non est, quin nunquam p0Ssit utilitas cum honestate contendere. Itaque accepimuS, Socratem exsecraris0litum eos, qui primum haec, natura cohaerensia, opinione distraxissent. Cui quidem ita sunt Stoici assensi, ut, quidquid honestum esset, id utile esse censerent; nec utile quidquam, qu0d non honeStum. Quod si is esset Panaetius, qui virtutem propterea e0lendam diceret, qudd ea esticiens utilitatis esset ut ii, qui res expetendas, Vel voluptate, vel indolentia metiuntur; liceret ei dicere, utilitatem aliquando cum h0nestate pugnare sed, quum sit is, qui id s0lum bonum judicet, qu0d honestum siti quae autem huic repugnent specie quadam utilitatis, eoru ii neque accessi0ne meliorem Vitam sieri, nec decessi0ne priorem tan0n videtur ejusmodi debuisse deliberationem introducere, in qua, qu0d utile ideretur,
cum e0, qu0d h0neStui est, compararetur. Etenim quod summum bonum a Stoicis dicitur, conVenienter naturae vivere : id habet hanc, ut pin0r, en tenuam, cum virtute congruere Semper cetera autem
1 ae altera parte ollocata. Metaphore ire de a balance, et continue dans les mois sui vanis momenti instar. V ii, qui, etc. Les pieuriens spicure salsa it consister te bie dans a volupte, et leniat dans a douleur. ΟΥ. plus has, α 55. Indolentia. L'absene dela douleur. n. Non videtur. S. -entendet quibusdam , et n0 pas mihi; ee 'est a Cicero qui lanie Panaetius cita excuse P0n
traire. Naturop. La nature parsa ite D
Cetera autem est Oppiis a bonum, et comprendriouic queles Stoiciens appetaient, non pasdes biens Mais des Iania ges
quae Secundum naturam esSent, ita legere, si ea virtuti nunrepugnarent. Qu0d quum ita Sit, putant quidam hanc comparationem n0n recte intr0ductam, nec omnino de eo
genere quidquam praecipiendum fuisse. Atque illud quidem h0nestum, qu0d proprie Vereque dicitur , id in sapientibus est solis, neque a virtute divelli unquam potest in iis autem, in quibus Sapientia persecta n0n est, ipsum illud quidem persectum h0nestum nullo modo, simitti lines honesti esse 90SSunt.
Haec enim omnia ossicia, de quibus his libris disputamus. media t0ici appellant', ea c0mmunia sunt, et late patent; quaret ingenii b0nitate mulli asse liniatur, et progressione discendi illud autem ossicium, qu0d rectum iidem appellant,
persectum atqtie abs0lutium est, et, ut iidem dicunt, omnes lulmer0 habet; nec, praeter sapientem cadere in quemquam li0teSt. tium autem aliquid actum est, in qu media ossicia compareant, id cumulate videtur esse persectum propterea
qu0. Vulgus, quid absit a perfecto, non sere intelligit; matenus autem intelligit, nihil putat praetermissum seu id item in poemalibus, et in picturis usu venit, in aliisque c0mpluribus ut si electentur imperiti, laudentque ea, quae laudanda non stuli beam, cred0, causam, quod insit in iis aliquid probi, qu0deapiat gnaros, qui idem, quid in unaquaque re vitii sit nequeant judicare. Itaque quum sunt docti a peritis, facile
IV. de igitur ossicia, de quibus his libris disserimus, quasi secunda quaedam h0nesta esse dicunt 40n sapion ium m0d pr0pria, sed cum omni h0minum genere c0m- ' βμὶ, 'N'i' in0yens media), et parsalis per
76쪽
munia. Itaque iis omnes, in quibus est virtutis indoles . commoventur. Nec Vero quum duo Decii , aut duo Scipiones , sortes Viri commem0rantur, aut quum Fabricius. Aristidesve justus nominatur, aut ab illis, sortitudinis, aut ab his, justitiae, tanquam a sapiente, petitur exemplum. Nemo enim h0rum sic Sapiens, ut sapientem Volumus
intelligi nec hi, qui sapientes abiti, et nominati, M. Cato'. et C. Laelius'. sapientes suerunt ne illi quidem sep
tem et sed ex medi0rum ossici0rum frequentia similitudinem quamdam gerebant speciemque Sapientium. Quocirca nec id, quod vere honestum Si fas est cuni utilitatis repugnantia comparari nec id, quod e0mmuniter appellamus h 0nestum, quod colitur ab iis, qui bonos se viros haberi v0lunt, cum emolumentis unquam S comparandum tamque id honestum, qu0d in n0stram intelligentiam cadit, tuendum e0nservandumque n0bis est, quam illud,
i Virtutis indules. AEn ea - guerre contre Pyrrhus, dans araeid re vertueux, une disposition personne 'un troisthme Deeius, naturelle a la vertia, et non pac si is de elui doni nous ven0nsu cette veri parsa ite des Stoi de parier. Voy li V. I, c. 8.eiens , d Duo Seipiones. aes Heux Duo Deeii Lichron ne parte rὐ res qui furent tuε en Spa-iei que de de ux Decius P. De gne, pendant la econde uerre eius Mus, qui, consul pendant tu iunique. guerre contre es Latins se de Fabricius Iristidesve. Vo s. oua dans ne bata ille qui eut dans e hines liv. 22, lieu au texta Moni Vesuve, des molis qui aliarent a Fabrii an de Rome 436 P. Decius itus et a Aristidele nona de juSles. Mus, si is de te ternier, qua ire M. Cato. e censeur. s0is consul, puis enseu et pro splius. Qui comm Caton,PGn Sul, o Sant 'arme roma in e m ait ne grande reputatio de altaque ara suis par es strus sagesse. OF le commene ementques, es Samnites et les Gau dii De amicitia, edit classi I delois, pr ille parti de se ex ouer. M. Cabothe. P0mine avait saltison re re Ne illi quidem septem Lesd0nna a vieto ire u Roma ins sep Sages de la Grece : Thales,l 'a 457 de Rome. - Queique. Bias, Pittacus, Cleobule, 0l00, bifl0riens, et Ciceron ui- meme Thilona quant a la ' plaee, te I, 46 , parientd'un troi inscia donnent a Periandre, essi Eme ex ouenient qui aurait ei a uires a Anacharsis, 'auties
quod proprie dicitur, Vereque est h0nestum, sapientibus. Aliter enim teneri n0n p0test, si qua est ad virtutem facta pr0gressio. Sed haec quidem de iis, qui conservationem Dsciorum existimantur boni. Qui autem omnia metiuntur em0lumentis et comm0dis, neque ea volunt praep0nderari h0nestate, ii 0lent in deliberando honestum cum eo, qu0d utile putant, comparare: bovi viri non solent. Itaque existimo, Panaetium, quum dixerit, homines s0lere in hac comparatione dubitare , hoc ipsum sensisse, quod dixerit' solere modo, n0n etiam op0rtere Etenim n0n modo pluris putare, quod utile videatur, quam quod honestum; Sed haec etiam inter Se comparare, et in his addubitare, turpisSimum est. Quid est ergo ' quod nonnunquam dubitationem asserre soleat, considerandumque videatur Credo, si quando dubitatio accidit, quale si id, de quo consideretur. Sarpe enim tempore sit, ut, qu0d turpe plerumque haberi S0leat, inveniatur non SSe turpe. xempli causa ponatur aliquid, qu0d pateat latius. Quod potest majus eSS Scelus, quam n0n modo hominem, sed etiam familiarem hominem 0ccidere 'Num igitur se adstrinxit Scelere, si quis tyrannum occidit, qtiam vis familiarem β Populo qui lena Romano n0ni Sensisse, quod dioeerit. UN 'arien pretendu ire de plus quece que contiennent les mois doni illa' est servi, a V Oir, γγ etc. Quid est ergo. . . Cette question 'est aut re hos qu'une formul de transition. Quandest-ce dono qu'on e ut a voir
quamvis familiarem. Ceci S applique videminent aux evr- trier de Cesar, qui ou la tu pari sita ierit se intimes. Au reste Cicero ne ait que reprodui reicita doctrine prosesse par t0ute Pantiqui te grestque et roma ine, relative metit a me urire de ly
Grande ur et decad des Roma in g, c. II . Ciceroni'avait amat pupardonne ce crime a Cesar
77쪽
Videtur, qui ex omnibus praeclaris lactis illud pulcherrimum
existimat Vicit ergo utilitas honestalem primo vero honestatem utilitas consecuta est. Itaque, ut sine ullo errore dijudicare possimus, si quando cum illo, quod honestum intel ligimus, pugnare id videbitur, qu0d appellamus utile, formula quaedam' constituenda est quam si sequemur in comparatione rerum, ab osticio nunquam recedemuS. Erit autem haec formula Stoicorum rationi disciplinaeque maxime e0nsen lanea quam quidem his libris propterea sequimur, quod, quanquam et a veteribus Academicis, et a Peripateticis vestris, quiqu0ndam iidem erant, qui Academici , quae h0nesta Sunt, antep0nuntur iis, quae Videntur utilia Mamen splendidius haec ab eis disseruntur, quibus, quidquid honestum est, idem utile videtur, nec utile quidquam, qu0di0nh0nestum, quam ab his, quibus aut honestum aliquid nun utile, aut utile non h0nestum. 0bis autem nostra Academia magnam licentiam dat, ut quodcumque maxime probabile occurrat, id n0sir jure liceat defendere. Sed redeo ad formulam.
V. Detrahere igitur alteri aliquid, et h0minem hominis
temps ne morale plus elatre ea proserit omine angereus et anti-sociale te principe consa creici par notre auteur. Formula quoedam. Une certaine δgle. D
i0te, qui devait tre te plus illustre de totis es discipies de
Platon, aprps 'hire opare de Xenoerate, alia 'etabit a Lyeee, ii usage qu'il observa de philosopher en se promen an sidoniae a se discipies e nomde peripatῆticiens. - Veteribus
Icademicis. 'ancienne eademi e dura tisqu' Arcesilas, ele0mpta in I mai tres qui a gou-vernerent sue essi vement depuis Platon, avo i Speusippe, Xenocrate, Polemon, Crates et frantor Ave Arcesilas commen a la
turam, quam m0rs, quam paupertas, quam d0lor, quam cetera, quae 908Sunt aut corp0ri accidere, aut rebus externis. Nam principio tollit convictum humanum, et Societatem. Si enim sic erimus assecti, ut propter Suum quisque emolumentum spoliet, aut violet alterum, disrumpi necesse
est eam, quae maxime est Secundum naturam, humani generis societatem. Ut si unumquodque membrum SenSum hunc haberet, ut p0SSe putaret, se valere, Si proximi membri valetudinem ad se traduxisset debilitari, et interire totum corpus necesse esset sic, si unusquisque nostrsim ad se rapiat commoda ali0rum, detrahatque, quod cuique
possit, emolumenti sui gratia; 0cietas h0minum, et e0mmunitas Vertatur necesse est. Nam sibi ut quisque malit, quod ad usum vitae pertineat, quam alteri acquirere, 0nceSSum est, non repugnante natura illud natura n0n patitur , ut aliorum sp0liis n0Stra lacultateS, copias,
Neque verb hoc solum natura, id est, jure gentium , sed etiam legibus populorum, quibus in singulis civitatibus resepublica c0ntinetur, eodem modo constitutum est; ut n0n liceat sui commodi causa n0cere alteri Hoc enim Spectant leges, h0c volunt, incolumem esse civium conjunctionem :quam qui dirimunt, eos morte, exsili0, inculis, damno coercent. tque hoc multo magis esset ipsa naturae ratio quae est lex divina, et humana cui parere qui velit omnes autem parebunt, qui secundum naturam volent Vivere , nunquam committet, ut alienum appetat, et id, quod alteri detraxerit, sibi aSSumat.
Iure gentium Cicero de tres passages des Cisteron. Desinit e qu'il en tend iei parci Leg. liv. I, c. Q Lex Si ratio mo nature: il enien ce droit summa insita in natura, quae nature qui est e lien de laesa jubet ea quae facienda Sunt, Pr0- mille humat ne, ouledroit desgens hibetque contraria pis lato esta Ipsa naturo ratio. Lavai laraison suprhme, communiquee Son qui, etc. O trouvera cette 1 noli e nature, et qui ordonne definition de lauaison dans d'au o qui de senil n
78쪽
animi et magnitudo, item stre comitas, justitia, liberalitas. quam voluptas, quam vita, quam di itide quaeriti dem contemnere, et pro nihil ducere, 0mparantem cum utilitate communi, magni antini et excelsi est. Detrahere autem de
altero sui commodi causa, magis eS contra naturam, quam m0l S, quam dolor, quum celera generi ejusdem. Itemque magis est Secundum naturam, pro Omnibi gentibus, si fieri possit, conservandis aut juvandis maxim0s labores molestiasque Suscipere, imitantem Herculem illum quem h0minum fama benefici0rum memor, in concili0 caelestium collocavit, quam vivere in solitudine, non m0dusine ullis molestiis, sed etiam in maximis voluptatibus, abundantem omnibus copiis, ut excellas etiam pulchritudine, et viribus . Quo h'ca optimo quisque, et splendidissimo ingenio longe illam vitam huic antep0nit. Ex quoessicitur, hominem naturae obedientem, homini nocere
Deinde, qui alterum vi0lat, ut ipse aliquid c0mm0di
consequatur aut nihil existimat Se sacere, contra naturam, aut magis fugietidam censet mortem, paupertatem. 0l0rem, amissionem etiam liberorum, propinquorum, amic0rum, quam sacere cuipiam injuriam. Si nihil existimat
contra naturam fieri hominibus vi0landis quid cum eo diSSeras qui omnino hominem ex homine tollat δ Sin fugiendum id quidem censet, sed et multo illa priora, mortem, Paupertatem, dol0rem errat in eo, quod ullum aut 0r90riS, aut fortunae vitium, vitiis animi graxius existimat. VI. Ergo unum debet esse omnibus propositum, ut eadem Sit utilitas uniuscujusque, et univers0ruum quam Si ad
Pulchriιudine et tiribus si quam censet fugiendum sa-Les Peripateticiens complaient tere cuipiam injuriam. Di beaute et la lare parmi es mominem eae homine tollat.biens. Qui te a Phomine ce qui e0n- Quum faeere. Construi se Stitue Ph0m me. D
se quisque rapiat, dissolvetur omnis humana consortio. Atque etiam si hoc natura praescribit, ut homo homini, quicumque sit,is eam ipsam causam, quod is homo Sit, consultum velit necesse est Secundum eamdem naturam omnium utilitatem esse communem. Qu0d Si ita est, unae0ntinemur omnes, et eadem lege naturae idque ipsum si ita est, certe violare alterum lege naturae prohibemur. Verum autem primum P erum igitur et extremum.
Nam illud quident absurdum est, qu0d quidam dicunt, parenti se aut si atri nihil detracturos, commodi Sui causa; aliam rationem esse civium reliquorum. Hi sibi nihil
juris, et nullam societatem, communis utilitati cauSa, Statuunt esse cum civibus : quae sententia omnem S0cietatem distrahit civitatis. Qui autem civium rati0nem dicunt habendam, externorum negant, hi dirimunt communem humani generis societatem: qua sublata, beneficentia, liberalitas, bonitas, justitia lauditus tollitur; quae qui t0llunt, etiam adversus deos immortales impii judicandi sunt. Ab iis enim constitutam inter homines societatem evertunt:
cujus societatis arctissimum vinculum est, magis arbitrarieSSe c0ntra naturam, hominem homini detrahere, Sui com-m0di causa, quam omnia incommoda subire Vel Xterna, et e0rp0ris, vel etiam ipsius animi, quae vacent justitia . Haec enim una virtus omnium est domina et regina it
Forsitan quispiam dixerit: Nonne igitur sapiens, si a me ipse consciatur, abstulerit cibum alteri homini ad nullam rem utili Θ Minime vero. Non enim mihi est vita mea utili0r, quum animi talis asseclio, neminem ut violem com-
79쪽
modi mei gratia. Quid si Phalarim , crudelem tyrannum et immanem, vir bonus, ne ipSe si ig0re c0nsiiciatur, vestitu spoliare possit; n0nne faciat Haec ad judicandum sunt facillima. Nam si quid ab liomine ad nullam partem utili tuae utilitatis causa detraxeris inhumane seceris, contraque naturae legem rati autem is tu sis, qui multam utilitatem reipublicae atque hominum S0cietati, Si in vita remaneas asserre possis , si quid ob eam causam alteri detraxeris: non sit reprehendendum. Sin aulem id non sit ejusmodi suum cuique incomm0dum serendum est politis, quam de alterius c0mmodis detrahendum. Non igitur magis est contra naturam morbus, aut egestas, aut quid ejusmodi, quam detractio aut appetitio alieni. Sed communis utilitatis derelictio contra naturam est: est enim injusta. Itaque lex ipsa naturae, quae utilitatem hominum conservat et continet, decernet profecto, ut ab li0mine inerti atque inutili, ad Sapientem, b0num, lartem, virum transferantur res ad vivendum necessariae ; qui si occiderit, multum de communi utilitate detraxerit: mod040c ita aciat, ut ne ipse de se bene QxiStimanS, seseque diligens, hanc causam habeat ad injuriam. Ita semper ossicio langetur, utilitati consulens hominum, et ei
quam Saepe commemoro, humanae societati.
Nam quod ad Phalarim attinet, perfacile judicium est.
Nulla enim s0cietas nobis cum tyrannis, sed p0lius Summa distractio est; neque est contra naturam, Sp0liare eum si possis, quem est honestum necare Patque hoc omne genus pestiferum atque impium, ex hominum communitate X- terminandum est. Etenim, ut membra quaedam amputanlur, si et ipsi sanguine, et tanquam Spiritu carere coeperunt, et nocent reliquis partibus c0rporis sic ista in siguru
ri iv. II, e. 7. 3 Si et ipsa. Ipsa est opp0se Hane eausam Savo i ra a reliquis partibua .
h0miuis seritas et immanitas belluae, a communi tanquam humanitate corporis segreganda est. Hujus generis sunt quaesti0ne onmes ideo in quibus ex temp0re officium exquiritur'. VII. Gusmodi igitur credo res Panaetium perSecuturum suisse, nisi aliqui casus, aut occupatio eius consilium peremisset I ad quas ipsas consultati0nes ex superioribus libris satis ni ulla praecepta Sunt, quibus perSpici p0SSit,
quid sit pr0pler turpitudinem fugiendum quid, qu0d
idcirco fugiendum n0nsit, qu0d omnino turpe n0n it. Sed quotliam operi inch0ato, pr0pe tamen h80lul0, tanquam sustigium imponimus ut geometrae Solent' n0n omnia docere, Sed postulare, ut qudedam ibi concedantur, quo sa-cilius, quae volunt explicent; sic ego a te postulo, mi Cicer0, ut mihi concedas, Si p0lex, nihil praeter id, qu0dh0nestum Sit, propter Se SSe expetendum Sili40c non licet per Cratippumq; at illud certe dabis, qu0d honestum sit, id esse maxime pr0pter se expetendum. Mihi utrumvis Satis est; et tum hoc, tum illud pr0babilius 3 idetur, nec praeterea quidquam probabile. Ac primum in h00 Panaetius defendendus est, quod n0ni Humanitate corporis tra-iluis Z eo mirae avait a corpore humanitatis. Eae tempore. . . exquiritur. WDepe nil de circon StaneeS. D Peremisset. CI', pro Sext. , e. 22 Si causam publicaminea mors peremisset. Perimere
equiva ut a irritum facere tol
Consultationes. Ce genre de questionS. Ut geometro solent. LeSgeomptres ne de montrent pas
Per Cratippum. En esset,les Peripateticiens 'admettaient pas u lu'il ' eut de desi rabieen sol que Phonnhte: n et Cratippe et ait Peripateticien Voy
detur. 'une u autre de cespropositions me sussit En ma qua
80쪽
utilia cum h0ilestis pugnare aliquando posse dixerit neque enim ei fas erat ' in, sed ea, quae viderentur utilia Nihil ver0 utile, quod non idem honestuma nihil honestum, quod non
idem utile sit, saepe testatur nes atque ullam pestem majorem in vitam hominum invasisse, quam e0rum opini0nem, qui ista distraxerint. Itaque n0n, ut aliquando anteponeremus utilia honestis, sed ut ea Sine err0re dijudicaremus, Si quando incidissent, induxit eam, quae Videretur eSSe, 0n quae eSSet, repugnantiam. Hanc igitur partem relictam explebimus, nullis adminiculis, sed, ut dicitur. Marte nostro. Neque enim quidquam de hac parte post Panaetium explicatum est, quod'ii idem mihi pr0baretur, de iis, quae in manus n0StraS Venerint.
IlI Quum igitur aliqua species utilitatis objecta est,c0mmoveri necesse est. Sed Si, quum animum altenderis, turpitudinem videas adjunctam ei rei, quae Speciem utilitatis attulerit tum non utilitas relinquenda est, sed intelligendum, ubi turpitudo sit, ibi utilitatem esse non posse. Quod si nihil est tam contra naturam, quam turpitudo recta enim,
et convenientia, et constantia natura deSiderat, Spernaturqtre contraria , nihilque tam Secundum naturam, quum utilitas tacerte in eadem re utilitas et turpitudo essen0n potest itemque, si ad h0nestatem nati SumuS, eaque aut 0la expetenda est, ut Zenoni visum est' aut certe
omni pondere gravior habenda, quam reliqua milia, quod Aristulet placet : necesse est, quod h0neStum Sit, id eSSe aut Solum, aut summum b0nuum quod autem b0num , id certe utile ; ila quidquid honestum, id utile. Quare error hominum n0n proborum, quum aliquid, qu0 utile visum est, arripuit, id continuo secernit ab h0
Neque enim ei fas erat. U Zenoni est visum. e Pa e qu'il elait Stoicien et que non ches de StoicienS.p0ur l0us ceux qui sui valent cette omni pondere gravior Me 'seete philos0phique rutilae et taphore tire de labulance. 0 rhonne te ne salsai eut qu'un. e. 5 et M.
DE OFFICIIS, LIB. III. Iuliaesto. Hinc sicae, hinc venena, hinc salsa teStamenta nascuntur hinc surta, peculatus, expilati0nes, direptionesque sociorum et civiunt hinc opum nimiarum potentiae non serendae; 0strem etiam in liberis civitatibus regnandi exsistunt cupiditates, quibus nihil nec tetrius, nec Redius e cogitari potest. molumenta enim rerum allacibus judiciis Vident poenam, n0n dico legum, quas Saepe perrumpunt , sed ipsius turpitudinis, quae acerbissima est, non Vident. Quamobrem hoc quidem deliberantium genus pellatur e medio est enim t0tum sceleratum, et impium), qui deliberant, utrum id sequantur, qu0d honestum eSS Videant, an Se Scientes scelere contantinent in ipsa enim dubitati0ne facinus inest, etiamsi ad id non pervenerint. Ergo ea deliberandaminii in n0u sunt, in quibus est turpis ipsa deliberatio. Atque etiam ex omni deliberatione celandi et occultandi spes, opinioque removenda est. Satis enim n0bis
si m0d in philus aphia aliquid pr0 fecimus persuasum
esse debet, si omnes de0s hominesque celare 908Simus,
nihil tamen avare, nihil injuste, nihil libidiu0se, nihil incontinenter Sse faciendum.
IX. Hinc ille Gyges inducitur a Plat0ne 'ci qui, quum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, descendit in illum hiatum, aeneumque equum, ut serunt sabulae, animadvertit, cujus tu lateribus lares essent quibus apertis corpus hominis mortui vidit magnitudine inusitata, annulumque aureum in digito ; quem ut detraxit, ipse induit sera autem regius pastor tum in concilium Se paStorum
Indueitur a Platone. VOS. PLAT. Repub. li V. II HEROD. , liv. I, 8, 2 JUSTIN li V. I, 7, edit classique de M. Valto n. Platon , apres a voir raconter histoire de Gygd , Supp0Sequ'il ex iste de ux anne auxcomme celui donici vient de direla uissance, et qu' iis sont un