장음표시 사용
61쪽
ines in oratione mixta modestiae gravitas, nil admirabilius fieri potest eoque magis, Si ea Sunt in adoleScente. Sed quum in t plura causarum genera, quae el0quentiam destiterant, multique in n0stru republica adolescentes et apud judices, elapud Senatum dicendo laudem assecuti Sint maxima est admiratio in judiciis quorum rati,duplex est. Nam ex accuSalione et defensione conflat quarum etsi laudabili0rest defensio, tamen etiam accusatio probata perspepli est. Dixi pauli anth de Crasso. Iden secit adolescensu Antonius i. Etiam P. Sulpitii el0quentiam accusatio illustravit, quum Seditiosum et inutilem civem, C. Norbanum, in judicium vocavit. Sed hoc quidem n0 est saeph aciendum, nec unquam, nisi aut reipublicae causa, ut ii, qu0 anth dixi; aut ulciscendi, ut duo Luculli β; aut patrocinii, ut nos pro Siculis pro Sardis, pro M. Albucio Julius . In accusando etiam M'. Aquillio L. Fufi cognita industria est. Semel igitur, aut non saepe certh. Sin erit, cui faciendum sit Saepius reipublicae tribuat hoc muneris, cuju inimic0s ulciSci Saepius, non est reprehendendum. Modus tamen adsit duri enim h0minis,
M. Intonius M. Ant0Lius, Vorate ur, leui u trium ir, qui dans acieia nesse accusa ne ius Papirius Carbon, undes ches duparti de Marius. CIC. ut ., 45. P. Sulpitii elo uentiam. Sulpicius , orate uret consula ire. VOFeZCIα, Brut. 55 56 88. duo Lue ulli Les deux Lucullus, Lucius et Marcu en cor fori eunes aceusῆrent Ser- ilius, qui ui- meme Vait ae-eus leur ὁre.
O nos pro Siculis Ciceronae usa Verres surda demande des Siciliens. V. argumen d De Suppliciis, dit de M. Caboche. Pro Sardis, pro M. Albucio
Iulius Tex te ex idem ment Or-rompu. I saut ire pro Sardis in T. Albucium D. Titus Albucius ax ait gouuerne la Sardaigne en qualite de pro-preteur: Iulius Cesar Strabon et quel quesau tres, don Quintus Mucius Scaevola , Iugure, rere de ei. Mucius, omni acia sinta cha-pitre precedent, accuserent de
concussion et letarent condamne au annisSement.
ron parte de celle accusationdans te Brutus, ch. 62. Manius Aquillius, consul et collἡgue de Marius, ainquit les selaves re voltes en Sicile ou i tua Athenion de fama in Accuse de concussio par Fufius il ut absous en me moire des services qu'ilavait rendus en Sicile.
vel potius vix hominis videtur, periculum capitis inferre
mullis Id quum pericul0Sum pSi St, tum etiam sordidum ad famam, c0mmittere, ut accuSal0r 0minere
quod c0ntigit M. Bruto, summo genere nato , illius silio, qui juris civilis in primis peritus suit. Atque etiam huc praeceptum ossicii diligenter tenendum
est, ne quem unquam inu0centem judicio capitis arcessas: id enim sine scelere seri nullo pacto potest. Nam quid est tam inhumanum, quam el0quentiam, a natura ad salutem hominum, et ad conservationem datam , ad b0n0rum peStem perniciemque convertere 2 Nec tamen, ut hoc sugiendum est, ita habendum est religioni, nocentena aliquando, modo ne nefarium impiumque defendere Vult h0 multitudo, patitur consuetudo, sert etiam humanitas Judicis est, semper in causis verum equi patroni, n0nnunquam Verisimile, etiam si minus Sit verum defendere ' quod scribere praesertim quum de philosophia Scriberem non auderem, nisi idem placeret gravissimo Stoicorum Panaetio. Maxime autem et gloria patitur et gratia desensionibus,e0que major, Si quando accidit, ut ei Subveniatur, qui potentis alicujus opibus circumveniti, urgerique Videatur. Ut nos et speph alius, et adolescentes, contra L. Syllae dominantis opes pro Sext. Roscio Amerino' secimus quae, ut SeiS, exstat oratio L
XV. Sed expositis adolescentium ossiciis, quae valeant ad gloriam adipiscendam, deinceps de benesicentia ac liberalitate dicendum est. Cujus est ratio duplex. Nam aut opera
V. CIC., Brut. ch 54.-Summo genere Lariam ille Iunia remontait avx anciens rois de Ome. Mais e Brutus donio parte ei, uniquem en occupe 'accusations, ut considere comme in
62쪽
benigii sit indigentibus, aut pecunia. Facilior est hae pos-lerii r locupleti pr esertisti sud illa lautior ac splendidior et iro sorti claroque digni0r. Quinquam enit in utr0que iu0st gratificandi liberalis voluntas, tamen altera ex arcu, altera ex virtute depromitura largitioque, quae sit ex re familiari, sontem ipsum benignitatis exhaurit. Ita benigui. iale benignitas tollitum qua quo in plures usus Sis, e mi, nus in multos uti poSSiS. At qui opera, id est, virlute et industria, benefici et liberale erunt, primum qu pluribus profuerint e plures ad be uigia laciendum adjutores habebunt' dei nil cou
suetudine benescentiae paratiores erunt, et tanquam exercitati0res ad ben de multis promerendum. Praeclar in epistola quadam Alexandrum silium Philippus accusat, qu0d largitione benevolentiam Maced0num consectetur si seu Ble, malum'. inquit, ratio in istam spem induxit, ut e0 tibi si- deles putares lare, qu0s pecunia corrupisses Pon tu id agis, ut Macedones non te regem suum, Sed intuiStrum et praebi-t0rem sperent lareo Bene ministrum et praebit0rem; quia sordidum regi: melius etiam, subdiargitionem, curruptelam dixit esse. Fit uim deterior, qui accipit, atque ad idem semper exspectandum paratior. Hoc ille silio; sed praeceptum putemus omnibus. Quamobrem id quidem nun dubium est, quin illa benignitas, qui constet ex opera et industria, et honesti0 Sit, et latius pateat, et possit prodesse pluribus: nonnunquam tamen Si largiendum, nec h0 benignitatis genus omnin repudiandum est, et pepli idoneis h0minibus indigentibus de re familiari impertiendum; sed diligenter atque m0derate. Multi enim patrimonia effuderunt, inconsulte largiendo. Quid autem Si Stultius, quum qu0d libenter facias, curare, ut id diutius sacere n0n possis 3 Atque etiam Sequuntur largitionem rapinae quum enim
dando egere coeperunt, alienis b0nis manus afferre coguntur. Ila, quum bene V0lentiae comparandae causu benes si esse selint; 0n tanta studia assequuntur e0rum quibus lederunt, quanta odia eorum , quibus ademerunt. Quam-ὶbrem nec ita claudenda est res familiaris, ut ean be-3ignita aperire non possit nec ita reSeranda, ut pa-: ea omnibuS M0dus adhibeatur, isque reseratur ad sa- iil tales. Omnino meminisse debemus id, quod a nostris liminibus saepissime usurpatum, jam in proverbii consue-bidinem venit, largitionem landum non habere . Etenim quis p0test m0dus esse, quum et idem qui consuerunt, et
idem illud alii desiderent pXVI. Omnino duo sunt genera largorum quorum ulteri, pr0digi alteri, liberales Prodigi, qui epulis'. et
viscerationibus' et gladiatorum muneribus, lud0rum, Venationumque apparatu, pecunias prosundunt in eas res, quarum mem0riam aut brevem, aut nullam omnino sint relicturi Liberales autem, qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt , aut aes alienum suscipiunt ami-
Lurgitionem fundum non sun g, et ii restait oujour deshabere. La prodigaliten 'apoi ut ad avres sur Parone Dans eque s0nd. ii Metaphore ire e 'un venationes, O chasses, ii sal vase ans Onii, et que par eon sat parat ire descii ons, des Dan- Sequent o ne pe ut remptir. heres, des tigres, des elephanis, Apuris Lescitoyens qui ou de rhinoceros, de taurea uxuuerat entia arriere de honneur ron salsa it combattre, sol conire donnatent des est in publies au es gladia leurid'une espece par-peuple our capter a bien ei l tieuliere, appetes bestia tres, sontane a 'p0que de comices enire eux, en entrem hiant les os- ' iseerutronibus Celaientdes phees, comme u lio contre undi rutvlion de viandes erues elephant, ouis flephant con e Gadiatorum muneribus. . . . ut rhinoceros; ne panthere t
63쪽
corum, aut in siliarum collocatione adjuvant, aut opitulantur in re vel quaerenda, vel augenda. Itaque miror, quid in mentem venerit Theophrasto' in eo libro, quem de Divitiis scripsit in quo multa praeclare, illud absurde. Est enim multus in laudanda magnificentia, et apparatione popularium munerum taliumque sumptuum facultatem, Ductum dixitiarum putat. Mihi autem ille fructus liberalitatis, cujus exempla pauca p0sui, muli et major videtur, et certi0r. Quant Aristoteles gravius et Verius nos reprehendit, qui has pecuniarum est usiones n0n admiremur, quae sunt ad multitudinem deleniendam At ii, qui ab hoste obsidentur, si emere aquae sextarium mina cogantur, hoc primo auditu incredibile n0bis videri, omnesque mirari; sed, quum attenderint, veniam necessitati dares in his immanibus acturis, insultisque sumptibus, nihil nos magnopere mirari quum praesertim nec necessitati subveniatur, nec dignitas augeatur ipsaque illa delectatio multitudinis sit ad breve exiguumque tempus eaque a levissim qu0ques in quo tamen ipso, una cum satietate, memoria quoque moriatur voluptatis. Bene etiam colligit, haec pueriS, et mulierculis et servis, et servorum simillimis liberis,eSse grala; gravi vero homini, et ea, quae sunt, judicio cert0p0nderanti, probari posse uti modo. Quanquam intelligo, in n0stra civitate inveterasse jam bonis temporibus, ut splend0 aedilitatum 'ab optimis viris
eoum Fab. Maximus qui lavait 3 I lavissimo. Sed id ne vendesses biens ruraux ou ra hoc, Scaevola, totum it a me D. cheter te Roma in prisonniers orat. I, 35. Ne 0it a m0udes Carthaginois. Vantage. Theophrasto. Τhδ0phraste, de , Splendor caedilitatum L
rite de Lesbo discipi de Pla dilite etait m ne des premi reston et d'Aristote, latin des plus charges par tesquelles ii sal ait illustres enire les philosophes et passer our arri Ver a consulat. lesia eriva in de cette cole. Les ediles etaient harges des Sextari inmmina Le se iter edifices publies, de a police de contenait unpeu plus de 54cen Rome, et de a celebration destili tres Latine alait enutron eux. aes depenses u iis ira: 8 aranes satent cur es lai sir duae' -
postuletur. Ilaque et P. Crassus, quum cogn0mine dives tum c0piis, unctus est aedilitio maximo munere. Et paullo post L. Crassus cum omnium hominum moderatissimo Q. Mucio, magnificentissima aedilitate iunctus est; deindhC. Claudius, Appi filius' multi p0st, Luculli β H0rtensius,
Silanus. Omnes autem P. Lentulus, me c0nsule, Vicit superiores. Hunc est Scaurus imitatus Magniscentissima vero nostri Pompeii munera secundo consulatu : in quibus omnibus quid mihi placeat, Vides. XVII. Vitanda tamen est suspici avaritiae. Mamerco Lh0mini divitissimo, praeteranissio aedilitatis consulatus repul sam attulit. Quare et, si postulatur a p0pulo, b0nis viris sin0n desiderantibus, altamen approbantibus, faciendum est m0do pro facultatibus nos ipsi ut secimus' et, si quand6 aliqua res maj0 atque utili0r populari largitione acquiritur; ut Oresti nuper prandia in semitis decumae nomine'
venalent plus tard demander apretur et te consulat. i P. Crassus, quum cognomine dives Ce ut tui qui te premier ut parat ire des lephanis dans rare ne Publius Licinius Crassus Mucianus Dives, si is de P. Mucius, avait et adopte par P. Crassus, collὐgue u premi erAsrica in dans e consulat.
Potir es eu donnes par Claudius Pulcher, es heres Lustultus, Scaurus, Pompee, 0 peu VoirPLINE, liv. VIII, c. 7, 46 et Suiv.
te 'eelat que deplora Lentulus
dumhme Claudius, des Lucullus, et de Lentulus. Luculli Les eu si eres
Lucullus, Lucius et Marcus, furentediles a me me anne e.
Magnificentissima, etc. P0mpe sit parui tre dans l'ari nec in s cenis tons, si cent paniheres, et Ving elephanis. Mamerco I avait vite Ῥ-dilite par avarice. Nos ipsi ut fecimus Cisteron, durant son edi lite sit sile-brer de jeux, et se servit de Ialiberalite de Siciliens poli diminueres prix des iures. Oresti. n. Aurelius OreStes, appete ussi Cn. Aufidius, apres son adoption par Aufidius, sui consul l an de Rome 682. Decumo nomine Celait unusage he les Roma ins que elui qui oulait se rendrelos dieiix favorabies, leur Offrit la dime de de se revenus Orestes rit e
prsi lex te 40ur latre servi au
64쪽
uaagii honori suerunt. Ne Marco quidem Seio vitio datum est, quod in caritale ann0nde asse m0dium populo dedit. Magna enim e et inveterata invidia, nec turpi jacturu, quando erat aedilis nec maxima liberavit. Sed lioni ii s immo nuper n0stro Mil , ni fuit, quod gladiatoribus emplis
rei publicae causa, quae Salute n0Stru continebatur , Omnes P. Clodii conatus, furoresque compressit. Causa igitur largiti0nis est, si aut necesse St, aut utile.
In his autem ipsis mediocritalis regula optima est. L.
quidem Philippus si, uini filius magno vir ingenio, in
primisque clarus, gl0riari Solebat, Se Sine ullo munere adeptum SSe omnia, quae haberentur amplissima. Dicebat idem C. Curiosi Nobis qu0que licet in h0c qu0dammodo gloriari. Nam prora inplitudine h0n0rum, quo cuncti Suffragiis adepti Sumus, nostro quidem iiii 3, quod c0ntigit eorum nemini, qu0S modo nominavi, and exiguuS Sumptus absit latis suit. Atque etiani illae impens ae meli 0res, muri, navalia,
90rius aquarum ductus, omniaque, quae ad imum reipublicae culilient. Qualiquam quod prἴρSens, tanquam iii manum datur, jucundius est haec iam in in p0Sterum grati0ra. heatra, porticu S nux a templa, Verecundiu repre-peu ple des repas dans tous Mesquariter de Rome. v. quidem Seio M. Shiussus id ite Pan 680 denome. Isse modium Letoisseau, ni odius, quival ait a Llit. 67 nii l. ,eor respondanta 6 kil. 50 h. de romeni Les distributions de Pannone etant mensu elles, esivi log 50 eclogr. elatent laetalion 'un mois. Nostro nil nii. Iodius, Penn mi de Cisteron, avait his dis position ii nombre considerable de gens armes Ont ii Seservati ou exciter de troubles et intimide les magistrat et les juges: Milon, cur tui te ni tele, ae hela de gladia leui S. Quin solute nostra Dan laperson ne de Ciceron , Clodius vo ut ait rappe la re publique. L. Philippus Orate ur et consula ire. Cico ron, dans lebr tus c. 47ὶ te place omine Ora te ur, rapi es Crassus et Anto ine.
DE OFFICIIS LIB. II. 109hendo, propter P0mpeium Q Sed d0ctissimi non probant, ut et hic ipse Panaetius, quem multum in his libris secutus sum, non interpretatus et Phalereus Demetrius'. qui Periclem, principem Graecide Vituperat, quod tantam pecu iam in praeclara illa pr0pyndex conjecerit. Sed de huc genere toto, in iis libris, qu0s de Republica scripsi diligenter est disputatum. ola igitur ratio talium largitionum
genere, Vitiosa est; temporibus, necessaria; et tum ipsa et ad facultates accommodanda, et mediocritate moderanda est.
XVIII. In illo autem altero generes largiendi, qu0d
liberalitate pr0siciscitur, non uno m0do in disparibus causis assecti esse debemus. Alia causa est ejus, qui calamitate premitur, et ejus, qui reS meliores qui erit, nullis suis rebus adversis. Pr0pensior benignitas esse debebit in calamito-S0s, nisi solle erunt digni calami late. In iis tamen, qui se adjuvari volent, non ut ne allii g uitur, Sed ut ad altiorem gradunt Scendant, restricti omnino esse nullo modo de
bemus; sed in deligendis idoneis judicium et diligentiam
iique, desii ne a a pro inenade, et ait o intra e theatre. Phalereus Demetrius. De metrius de balere, eharge par Cassandre dii gouverne menti' Α-ihunes se sit heri pendan dixatis, par te Atheniens, qui ui 'rigorent, it -on, trois cents0ixatile statues. I ne n0us reSterien de se productions. illa Propylina Le Propyle es, portique qui forma ierit Pentre de la ita delle 'Auie nes On a V ait mis in s ans a los construire, et depense 20 4 ta
Inacharsis, ch. XIX. Cliaeu desarchontes avait, 3 On Our, et
quorum alteri, prodigi , alteri, liberale S. D. Restricti omnino. Omnino Se opporte a restricti, et non u
65쪽
Bene saei mal locata, malefacta arbitror.
perfugium est omnium Danda igitur opera est, ut iis honescias quam plurimos assciamus quorum .mbri, it
Omne enam immem0rem beneficii oderunt; eamque in uriam In deterrenda liberalitate sibi etiam seri eumque u faciat, c0mmunem hostem tenuiorum putant 'Atque haec benignitas etiam reipublica est utilis rodimi
vulgo s0litum seri ab ordine nostro in ratione Cras
Conveniet autem, quum in dando munificum esse tum in
consulis , aequum, facilem multa multis de suo jure pauli a plus etiam, quam liceat, abhorrentem. Est enim non
Seu interdum etiam suctu0sum. Habenda autem ratio essedita, ut illiberalitatis avaritiaeque absit suspici0. Posse
poris qui existent necessa trementenire Volsins confiniis signi siepr0prementiet espae neutre destin ou si xii ed qui separa it les proprielsis. Et nescio an Vore ei-deSSus Ilv. I, c. 57. I ordine nostro. α'ordre
Largitioni munerum Legenre de argesses doni ii est parte dans lecha p. re edent. Vieinitatibus e confiniis. res latibus exprime les rap-
DE OFFIcII LIB. II. 111 enim liberalitate uti, non spoliantem se patrimoni0, nimirum is est pecuniae fructus maximus. Recte etiam Jheophrasto est laudata h0spitalitas. Est enim, ut mihi quidem videtur, valde decorum, patere domus h0minum illustrium ilhistribus h0spitibus idque etiam reipublicae est ornamento, h0mines externos hoc liberalitatis genere in urben0Str non egere. Si autem etiam vehementer utile iis, qui honesth posse mulium volunt, per hospite apud externos populos valere opibus et gratia Theophrastus quidem scribit, Cim0nem Athenis etiam in suos curiales Laciadas δh0spitalem fuisse sita enim instituisse, et illici impera- isse, ut omnia praeberentur, quicumque Laciades in Villam suam divertiSSet. XIX. Quae autem opera, non largitione beneficia dantur, haec tum in universam rempublicam, tum in singulos cives conseruntur. Nam in jure cavere' consili juvare, atque hoc scientiae genere prodesse quam plurimis, Vehementer et ad opes augendas pertinet, et ad gratiam. Itaque iussu mulia praeclara majorum, tum qu0d optime constituti juris civilis summo semper in hon0re suit cogniti atque interpretati : quam quidem ante hanc confusionem tempo-
Valere opibus opibus siere' dit. D VOS. plus bas, ch. 49: si ad opes augendas pertinet, et ad gratiam n Cimonem Ithenis etiam. Pearce eriten Athones h me,d'Athbnes quandri letali dansee uexille , Cimon exerto itene ore Phospitalite enuerscies habitanis de Lacia. - 'autres troia Vante sensun e fore en tendent: si Cimon exer ait, meme I Versse compatriotes de Lacia, elle hospitalitε, que les uires 'exercent qu'enverS lese trangerS. D In suos curiales Laciadas. Laeta bour de Attique , una qui Limon. - Curiales, en gre δημι ται, habitant du hmebourg. Le euple roma in tali divise en irente euriesu de a lemo curiales, signi fiant les hom-mes 'une meme eurie L peu-ple de Attique tali divise en bourg ou ἡmes, δημοι. 0rex Inaehar8is c. XIV. In jure cavere. Donnerdes consultations surrae roit. Cavere exprime a revorane eque devat montre te jurisconsulte repondant a client qui en ait te consulter. Tum quod optime Construi- se : Tum illud est praeclarum, quod juris scientia senaper in ii nore suit n
66쪽
ium iii 0ssessione sita principes retinuerunt nunc ut h0n0res, ut innes dignitatis gradus, sic hujus scietissae splend0r deletus est idque eo indignius, quod eo temp0reh0 conligit, quum is esset'. qui omnes superi0res, quibush0n0re par esset, Scientiu facit vicisset. Haec igitur operagrata multis, et ad beneficiis obstringend0s40miues accom
Atque huic arti initima est dicendi gravior lacullas, et grati0r, et 0rnalior. Quid enim el0quensia praestabilius, elaumu'atione audientium, vel spe indigensium, vel eorum. qui desensi sunt, gratia Huic qu0que ergo a m 0ribus nostris est in t0ga dignitatis principatus datus. Diseri igitur hominis, et facit lab0rantis, quodque in patriis eS m0ribus Mult0rum causas, et non gia valli, et gratuit defendentis, beneficia, et patrocinia tale palent. Admonebat me res, ut h0 qu0que l0co intermissionem eloquentiae, ne dicam interitum, depl0rarem ni vererer
ne de me ipso aliquid viderer queri. Sed tamen videmus
quibus exstinctis orat0ribus, quum in paucis Spes, quanto tu pauci0ribus facultas, quam in mulsis Sit audacia Quum autem Omne n0n40Ssint, ne mulli quidem, aut jurisperiuesse, aut diserti licet tamen opeia pr0desse multis, bene- sicla petentem, commendantem judicibus, magistratibus igilantem pro re alterius, eos ipsos, qui aut consuluntur aut defendunt, rogantem quod qui faciunt, plurimum gratiae c0nsequuntur, latissimeque eurum manat industrici. Jam illud non sunt adm0nendi est enim in promptu ut animum advertant, quum juvare alios velint, ne qu0s os
ra iide, ignerici e Savant juris de rece voir aueu present detons te Servius Sulpicius Rufus leur clients. Ceu lo 2 portee In patriis ea moribus. Λ muneralis.
laudant Saeph enim aut eos laedunt, qu0 non debent; aute is qu0s nun expedit. Si imprudentes, negligentiae est; si
scientes, temeritatis Utendum etiam est excusatiun ad Vera e08, qu0s invitia ossendas, quacumque poSSU, quare
id, quod feceris, necesse fuerit, nec aliter sacere potue ris ceterisque operis et ossiciis erit, quod vi0latum est.
XX. Sed quum in hominibus juvandis aut 0res speciari, aut fortuna soleat dictu quidem est proclive . itaque vulgo loquuntur, se in beneficiis c0llocandis m0res huminum, non fortunam sequi. Honesta orati est. Sed quis est tandem, qui in0pis, et optimi Viri causae n0n anteponat, in opera danda, gratiam Drtunau et p0tentis quo enim expeditior, et celerior remuneratio ore Iidetur, in eumser est voluntas n0Stra propensior. Sed animadvertendum est dilige utilis, quae natura rerum Sit Nimirum enim inops ille, si h0nus est vir, etiam si referre grauam n0n 90test, habere certe potest. Commod autem, quicumque dixit u pecuniam qui habeat, non reddidisse; et qui reddiderit, n0n habere grassam autem et qui retulerit habere; et si qui habeat, retuliSSe. ηΛt, qui se locupletes, hon0rat0s, beat0 puta ut ii ne obligari quidem beneficio volunt. Quin etiam beneficium se dedisse arbitrantur, quum ipsi quamvis magnum aliqu0d acceperint Datque etiam a se postulari, aut exspectari aliquid suspicantur patrocini vero Se 80s, et clientes appellari, mortis instar putant. At Iero ille tenuis, quum, quidquid actum Sit, Se spectatum, non fortunam putet, non modo illi, qui est meritus, sed etiam illis, a quibus exspectat eget enim multis , gratum e videri tu- det neque vero verbis auget Suum munus, Si quo inrthlangitur, sed etiam extenuat. Videndumque illud est, quod si opulentum, lartunatumque desenderis, in illo uno,
Quicumque dixit. O ignore troux repete dans deux utres de qui est et adage, que ron u rages de Ciceron.
67쪽
aut fortesin liberis ejus manet gratia ; sin autem in0pem, probum tamen et m0destum, omnes non improbi humiles quae magna in p0pulo multitudo est praesidium sibi paratum vident. Quamobrem melius apud b0n0s, quam apud fortunatos, beneficium collocari puto. Danda omnino opera est, ut omni generi satisfacere p0ssimus. Sed si res in contentionem veniet, nimirum Themist0cles est auctor adhibendus; qui quum consuleretur, utrum bola Vir pauperi, aut minus probat divitistiam collocaret: si Ego vero, inquit, malo virum, qui pecunia egeat, quam pecuniam, quae Viro. Sed corrupti mores depravatique sunt admiratione divitiarum quarum magnitudo quid ad unumquemque n0strum pertinet Illum sortasse adjuvat, qui habet ne id quidem semper sed fac juvare utentior' sanessit; hunesti0 vero qu0modo Quod si etiam bonus erit vir, ne impediant divitiae, quom inti juvetur, modo ne adjuveni'; Sitque omnejudicium, non quam locuples, sed qualis quisque sit. Extremum autem praecep tum in beneficiis, operaque danda est, ne quid contra aequi-ialem contendas, ne quid pro injuria Fundamentum enim
est perpetuae commendationis et famae justitia sine qua nihil potest esse laudabile. XXI. Sed quoniam de eo genere beneficiorum dictum est, quae ad singulos spectant deinceps de iis, quae ad uni
FerS0s, quaeque ad rempublicam pertinent, disputandum est. Eorum autem ipsorum partim ejusmodi sunt, ut ad uni-Ve 0 cives pertineant, partim singulos ut attingant, quae Sunt etiam graliora Danda opera est omnino, Si possit, utriSque, nec minus, ut etiam singulis consulatur Sed ita, ut ea res aut prosit, aut certaenon obsit reipublicae C. Gracchi frumentaria magna largitio exhauriebat igitur aera-
Utenιior is Qui ait plus de qu'elles les richesses ne solent
DE OFFICIIS LIB. m. 115rium iri modica M. Octavit'. et reipublicae tolerabilis, et
plebi necessaria ergo et civibus, et reipublicae Salutaris. In primis autem videndum erit ei, qui rempublicam administrabit, ut suum quisque teneat, neque de b0nis privat0rum publice diminutio fiat. Pernici0se enim Philippus in tribunatu, quum legem agrariam erret, quam tamen antiquari facile passus est, et in eo vehementer se m0deratum praebuit; sed quum in agendo multa p0pulariter, tum illud maleci non esse in civitate duo millia hominum, qui rem haberentn Capitalis oratio, et ad aequati0nem bo-n0rum pertinens qua peste quae potest esse maj0r Hanc
enim ob causam maximh, ut sua tenerent, respublicae Ivitatesque constitutae sunt. Nam etsi, duce natura, congregabantur homines, tamen, spe custodiae rerum Suarum urbium praesidia quaerebant.
Danda etiam opera est, ne quod apud majores n0Str0s saepestiebat, propter aerarii tenuitatem, assidituitatemque bellorum tributum sit conserendum' idque neeVentat, multu arte erit providendum. Sin quae necessitas hujus muneris alicui republicae obvenerit malo enim, quam n0strae ominari neque tamen de nostra, Sed de omni republica disputo in danda erit opera, ut omnes intelligant, si salvi esse velint, necessitati esse parendum. Atque etiam omnes, qui rempublicam gubernabunt, consulere debebunt, ut earum rerum copia sit, quae sunt neceSSariae. Quarum qualis comparatio fieri soleat, et debeat, non esti Erarium Lesales, distribues a peuplea vit prix, etaientaehetes au depens du resorpublic. M. Oetavit Octavius, col-lδgue de Tiberius Gracchus dansle tribunal, ne cessa de 'Oppο- ter a se projets. Ensin celui-cile sit depose dans une SSem-blee u euple, et arracher dela tribune parvi de se assi anchis. Philippus Tribun d peu-ple, Pan de Rome 649. . Tributum sit eonferendum. Tributum signifie impol Φ- parti entre es citorens. 'ac-croissemen de a uissa nee ro- maine, et les conquetes rent Supprime ce genre 'impotcomme inutile avait asseχdes contributions paγεes par tespeuples a incus u allibq
68쪽
necesse disputare Pest enim in pr0mptu tantum l0cus attingendus suil. Caput autem eSt in omni pioculatione neg0tii et muneris publici, ut avaritiae pellatur etiam minima Suspici0. Utinam, inquit C. Pontius Samnis'. ad illa temp0ra me fortuna reserVaviSSel, et tum essem natus, Si quando Romani dona accipere coepissent i non essem paSSus diutius e0s imperare. Npe illi multa saecula exspectanda fuerunt. Modo enim hoc malum in hanc rena publicam in Vasit. Itaque lacile pati0 tum p 0sius Pontium suisse, siquidem iii illo tantum duit. Ἀ0ndum centum et decem anni Sunt, quum de pecuniis repetundis a L. Pisones lata lex est nulla antea quum fuisset. At vero p0Stea t0 leges, et pr0ximae quaeque duri0res t0 rei, tot damnati, tantum Italicum bellum propter judici0rum metum excitatum tanta, sublatis legibus et judiciis, expilatio direptioque S0ci0rum ut imbecillitate aliorum, n0li n0Stra Virtute aleamus.
XXII. Laudat fricanum Panaetius, quod fuerit abstinens. Quid ni laudet P. Sed in illo alia ut 0ra Laus
i C. Pontius Samnis ta Pontius, genera de Samnites, qui, a o Siecte de Rome sit passer Parme roma in Sous te laur-ebes Caudines. I L. Pisone L. Pison Frugi,
elati tribun an de Rome 604 la o qu'il porta etait dirige econtre la venalite des juges, et te, spoliations exerce e che lespeuples allies. Italieum bellum La guerre Italique, plus conniae suus lenum de guerre Sociale M. Livius Diusus, tribun du euple, Pande Rome 662, vo utant metire un
par les che vallers qui etaieni olor en possession des tribu naux se sit appure par tesse u-ples 'Italie, auxque is it pr0mi: le droit de citd, et sit passer nelo qui conserat a Senat ne part gale a celle des che vallers dans Padministration de a justice Mais ors tu'ensui te les Italiens vinrent reclamerile droit decitd, 0 me entiere 'oppos a requ' iis roblitissent dela laguerre Sociale. Africanum. Le secondis fricain, fils de Paul-smile, et adopto par te ista premi e Asrieain. Cest eneor de Paul smile et deson fit qu'il est question plus bas patrem imitatus Afri
abstinentiae, non hominis est s0lum, sed etiam temporum illorum. Omni Macedonum gaga, quae sui maxima potitus est Paullus' tantum in aerarium pecuniae invexit, ut unitis imperatoris praeda nem attulerit tributorum. At hic nihil domum suam praeter memoriam n0minis sempiternam detulit Imitatus patrem Africanus, nihilo locupletior Carthagine eversa. Quid qui eius collega sui in censura L. Mummius iumquid copiosior, quum copiosissimam urbem landitus sustulisset 'Italiam ornare, quam domum Silam, maluit quanquam Italia ornata, domus ipsa mihi videtur
Nullum igitur vitium tetrius est ut ed, unde digressa est, reserat se oratio , quam avaritia, praesertim in principibus
rempublicam gubernantibus. Habere enim quaestui rempublicam non modo turpe est, Sed sceleratum etiam, et nefarium. Itaque quod Ap0llo Pythius oraculum edidit, Spariam nulla re alia, nisi avaritia perituram, id videtur non solum Lacedaemoniis, sed et omnibus opulentis populis praedixisse. Nulla autem re conciliare facilius benevolentiam multitudinis possunt ii, qui reipublicae praesunt,
quam abstinentia et continensia. bui ero se populare volunt, ob eamque auSam aut agrariam rem tentant, ut possessore pellantur suis se
paria librela' impol pendant 25 an , usqu' la guerre civiled'Auguste et 'Anto ine. L. Mummius, destrueteurde Corinthe, consul Pan de nome607. Vor. l. I, II, et t. III, II). Cest lui qui salsant marche nurie transpori de Phess-d'ceuvre de Corinthe en Italie, di fait auxentrepreneurs, que sicles statues phrissalent en route, iis seratent tenus 'en laurni de paruilles. Igrarium rem Les Ois suria possession des terres et Surrabolition des deites, o talent des armes 'autant plus uissantes enire te mains de ceu qui ou- latent se reiadre populat res, quela misbre u euplea Rome Sem-hlait les justi fier. I ne sera pasinutile, a ce vj et de dire queles Iois agraires, tant reprothee qauc Gra eques, 'aValent pol nipou aut ainst 'u'on te ero it communement, annulation des
69쪽
dibus, aut pecunias creditas debit0ribus condonandas putant ii labefactant undamenta reipublieae concordiam primum t0llunt, quae esse n0Hi0lest, quum aliis adimuntur, aliis condonantur pecuniae deinde equitatem, quae tullitur omnis, Si habere Suum cuique non licet. Id enim est pr0prium ut supra dixi cixitalis atque urbis, ut sit libera, et n0n S0llicita Suae rei cujusque custodia. Atque in hac pernicie reipublicae ne illam quidem con-Sequuntur, quam putant, gratiam. Nam cui res erepta St, est inimicus, cui data est, etiam dissimulat se accipereV0luisse ; et maxime in pecuniis creditis occultat Suum gaudium, ne videatur non fuisse solvendo. At vero ille, qui accipit injuriam, et meminit, et pro Se fert dol0rem Suum;
nec, si plures Sunt ii, quibus improbe datum est, quam illi, quibus injust ademptum est, idcirco plus etiam Valent.
Non enim numero haec judicantur, sed pondere . Quam autem habet equitatem, ut agrum multis annis, aut etiam
Speculis alat possessum, qui nullum habuit, habeat; qui autem habuit, amittat pXXIII. Ac propter h0c injuriae genus Lacedaemonii Lysandrum ephorum expulerunt Agin regem l quod nun
dro iis de propriete, et te partage
teni a ballis a lore plus de 500 jugῆres hectare 26 res 40 cent. de terres du domat ne public Cette tot avait ou but
Vres ei tοSens, et en Φ me temps de rendre a culture de terres plus productive, enla more elant.
Sed pondere Pline ieci eunedit, dans u sens tout contraire: et Numerantur enim sententiae,
at non ponderantur. II, ep. 4 2 )a Lysandrum ephorum. Cen' etait pasci vallaqueu d'AEg0s- Potamosa mai u ephore , uno de Lrsandre , doni parte Plutarque, dans la tela'Igis, et que e ro avait associe a sesproj et de reforme. Igin regem Agi montasu te trone de Sparte, Pan 2453 an I. -C. Sur en viro 700 Spartiales qui restalent 4 0040S- sed aient tout te territoire, a Pexclusion des 600 au tres, qui D'a- Valent aucune propriete. Ce sutia ce qui si termina Agis a pro- poser abolitio de deites, et
quam antea apud e0s acciderat necaverunt; ex e0que temp0re tantae discordiae secutae sunt, ut et tyranni exsisterent, et optimates exterminarentur, et praeclariSsime c0nstituta respublica dilaberetur. Nec ero Solum pSa cecidit, sed etiam reliquam Graeciam evertit contagionibus malorum, quae a Lacedaemonii prosectae, manarunt lassus. Quid 'nostros Gracchos, Tiberii Gracchi, summi viri, silios, Africani nepotes . nonne agrariae contentiones perdideruntPAt vero Aratus Sicyonius jure laudatur: qui, quum eius civitas quinquaginta annos a tyranni teneretur, prosectus Argis Sicyonem, clandestino introitu urbe est potitus; quilinque tyrannum Nicoclem improxiSo oppreSSiSSet, Sexcentos exsules, qui locupletissimi fuerant ejus civitatis, restituit, remque publicam adventu suo liberavit. Sed quum magnam animadverteret in bonis et ussessionibus dissicultatem, quod et e08, qu0S ipse restituerat, quorum bona alii possederant, egere iniquissimum arbitrabatur, et quinquaginta annorum posSessiones moveri n0n nimis aequum putabat, propterea quod tam lungo spatio multa haereditatia voi Oppos une laute 'obsia eles, par vini a fouleve contrelui te euple, et Agis ut con- damne aratre trangle. Tyraηni Le dernier de cestyrans sio abis. prὐ la mort de Nabis, es tot de Lyeurgue, qui avalent subsiste pendant septsi δcles, furent aboli es, et Lace- demone ut condamne 1 obe iraux Acheens, usqu' Parrive edes Roma ins, qui commencδrentd'abor par tui endro son ancienne forme de gouuernem ent,puis, prῆsta destructio de Corinthe , a comprirent dans apro incera'Achulle. Optimates. Les meilleurseitorens vians te passage sui-vant e sens est fixe d'une maniere plus explicite : tum optimate, senatus, atque equestris ordinis pars melior et major, et intacta perniciosis consiliis plebs,
irruere in Gracchum D VELL. PATERC. II S.
gier 1 Argos. I avait a peine 20 an quandri chassa Ierirra Nicocles, et renditia liberto a sapatrie, qu'il fit enirer dans la ligueaehεenne, doni illuιle ches te plus aetis et I plus habile. XENOPH. M. T. CICERONI sDE OFFICIIS, LIB. II.
70쪽
bus, multa emptionibus, multa dotibus tenebantur sine injuriaci judicavit, neque illis adimi, neque hi non satis.
sistri quorium illa suerant, portere. Quum igitur statuisset, opus esse ad eam rem constituen'
dam pecunia, Alexandriam se proficisci velle dixit, remque integram ad reditum suum jussit esse: isque celeriter ad Ptolemaeum'. suum hospitem, venit, qui tum regnabat alter post Alexandriam conditam cui quum exp0SutSSet, patriam se liberare velle, causamque docuiSSet, a rege opulento vir summus lacilli impetravit, ut grandi pecunia adjuvaretur. Quam quum Sicyonem attulisset, adhibuit sibi in consilium quindecim principes, eum quibu cauSas
cognovit et eorum, qui aliena tenebant, et eorum, qui sua amiserant perfecitque aestimandis possessionibus, ut persuaderet aliis, ut pecuniam accipere mallent, possessionibus cederent aliis, ut commodita putarent, numerari sibi, quod lanii esset, quam suum recuperare. Ita persectum est, ut omnes conc0rdia constituta sine querela discederent.
O virum magnum, dignumque qui in n0stra republica natus esset Sic par est agere cum civibus, non, ut bisjam vidimus'. hastam in foro ponere, et bona civium Voci subjicere praeconis. At ille Graecus id quod sui sapientis et praestantis viri omnibus consulendum putavit : eaque est summa ratio et sapientia b0ni civis, commoda ivium
non divellere, atque omnes aequitate eadem con
tinere. Habitent gratis in alieno P Quid ita Ut, quum ego emerim, pediscarim, tuear, impendam tu me ii Vit0, fruare me, Quid is aliud, aliis sua eripere aliis
Hubitent ratis in alieno. DE OFFICIIS, LIB. II. 121
dare aliena Tabulis vero novae quid habent argumenti, nisi, ut ema mea pecunia landum eum tu habeas, ego n0n habeam pecuniam pXXIV. Quamobrem, ne Sit aes alienum, qu0d reipublicae noceat, providendum est; qu0d multis rationibus caveri potest non, si fuerit, ut 'I0cuplete suum perdant, debi-t0res lucrentur alienum. Nec enim ulla res vehementitis rem publicam continet, quam deS quae esse nulla potest, nisi erit necesSaria Solutio rerum creditarum. Nunquam vehementius actum est . quam me e0nsule, nes0lveretur Armis et castris tentata res est ab omni genere hominum et ordine quibus ita restili, ut 0 tantum malum de republica tolleretur. Nunquam nec majus aes alienum fuit; nec melius nec lacilius dissolutum est. Fraudandi enim spe sublata, Solvendi neceSSita consecuta est. At ver hic nunc vict0r tum quidem Victus, quae. Quoi u homine habitet ait
gratuite mentiam aisonii' autruit, Ciceron revient out a cola auxeonseque nee de la tot graire qui para issa ierit odie uses, parceque es detenteur de terre publiques a valent fini par 'en re-garde comme es p0SSeSSeurSineommulatiles. Tubulo ver novoP. Quantau luis portant abolition desuettes ... n e creane terra visit uni egistre contenant e sommes prsite es ave la signature de rem- prunteur. a suppression de ces
s0us e consulat de Ciceron cegran hom me avait a ulter, et contre es tribun qui proposaienti partage des terres avectab0lition des deltes, et contre lesia
Catilina Voy lata Catilino ire, e . IX, X, edit classiq. de M. De Wailly. Irmis et eastris Expression
proxerbiale, comme velis remis
Hi nunc victor Cesar tum quidem victus : doni j triumphat olors,n enori Omphant de Catilina doni Cesare tali complice. Cesar a cette epoque etait aesta-