장음표시 사용
61쪽
mon autem antecedens, & in sensu diviso. Videndus est D. Th. hac qu. I 4.art. I . ad 3. Sed de hoc infra. Superesset hac inquirere , an haec praesentia suturorum in aeternitate conducat ad divinam scientiam . Sed de hoc agemus insta , agentes de scientia futurorum contingentium absolu
An Scientia Dei sit causa rerum, &quomodo λ
Elim habet voluntatem , est actualis causa rerum. Est expreta D. Thoma: h e art. 8. , ubi ait: Unde neresse en , quod sua scientia sit
causa rerum , secundum quod habet vo-ιuntatem eoniunctam . Unde seientia Dei , feeundum quod est eausa rerum , consuevit nominari fetenιia approbationis. Idem testatur Script . Naim. 13s. v. s. qui fecit caelos in intellectu . Unde
de Verbo , quod est Sapientia Patris
dicit Dan. cap. I. v. 3. Omnia per i
sum facta sunt , ω sine ipso factum es
nihil, quod factum es . Quare D. Au gust. et s. de Trinit. cap. I 3. Universas
inquit creaturar ω spirituales, Oeorporales , non quia sunt , ideo novis Deus ; sed ideo sunt , quia novit.
arite. 8. Sic se habet scientia Dei ad omnes res creatas , sicut scientia artis eis se habet ad artificiata, iuκta dictum
Sap. 7. v. 2I. Omnium enim artifex d
euit me sapientia ; sed scientia arti- scis est causa artificiatorum , ars eis nim habitus operativus est . ergo &c. Quhd autem scientia divina , ut sit
actualis causa rerum , debeat habere adiunctam voluntatem, prob. tum ex Apostolo Ephes. I. v. II. dicente deis Deo, qui operarur omnia secundism eoi
filium voIuntatis Da. Tum ex D. Thmma hic. Cum scientia ad opposita se habeat i eadem enim scientia est oppostolum ut producat determinatum effectum , debet determinari ad unum ἔsed determinativum scientiae , seu intellectus est voluntas, ut dicitur 9. M apb. teκt. Io. . ergo &e. Et cerih si interrogemur, cur Deus 'potius secit hunc mundum , quam alium , quem facere poterat, & cognovit non alia via responderi poterit , nisi dicendo et quia se voluite omnia enim quae&que voluit fecit. Psalm. II 3. V. 3. Addo, quod divina scientia rerum factuva debet esse scientia practica, ut d cet D. Thom. 6ae quas . art. 26. Sed quod sit praelica habet a voluntate eam inclinante ad opus determinatum ἔergo Sc. III. Hoc idem demonstrat D. Tho.
1. contrag. eap. 13. novem rationibus,
eκ quibus confiatur iste discursus . Primo , & persectissimo agenti assignari debet primus , & persectissimus operandi modus; sed hic est operari per
scientiam , & voluntatem. agens enim naturale ,cum debeat ab alio, nempe
ab intelligente , dirigi , sicut sagitta a
sagittante , non potest esse agens primum et Insuper non agit cum dominio suorum actuum , nec ejus virtus ad
plura specie diversa iacienda sese existendit , sed est determinatum ad unum , sicut calor ad calefaciendum ; ergo
IU. Dices tamen primδ. Scientia Dei est etiam malorum , poenς non soluin, sed etiam culpae ; sed horum causa esse non potest ; ergo &c. Respondeo ad minorem , respectu malorum poenae , privationum &c. . quia non sunt per se a Deo intenta, causari 1 Deo per accidens, ratione, alterius boni, per se a Deo volit &per se causati: unde D. Thom. hae q. 14. art. Io. ad x. Seientia Dei inquit non es ea a mali ; sed est eausa ιοni , per quod eunoscitur malum . Respectuve rh malorum culpae , quia ratione malitiae a divina bonitate avertunt odi via
62쪽
divinam quoque eausalitatem subterfugiunt . Attamen ait idem S. Doctis
Is . Iteὸt ab eo non sint opeνabilia , tamen sub eunitione practiea illius ea-diant , Rut 9 bona , in quantum permittit , vel impedit , vel ordinat eata Isseus cr agris udines radunt sub practicas ientia mediet , in quantum per artem
est causa mensurae ; sed scitum est mensura scientiae; ergo &c.
Respondeo dist. min. , scientiae creatae, conc. mim, scientiae divinς, nego min. Ita D. Thoinas hoc art. 9. ad dicens , res naturaIes funt media imser seientiam Dei , ω scientiam no
stram. Nos enim scientiam aeripimus a rebus naturaIrbus , quarum Deus per
fuam scientiam eausa es . Gute sicut sciabilia naturalia sunt priora , quam scieraria nostra , ω mensura eius et it a fete tia Dei est prior , quam res naturalex νω meumra ipsarum. Sicut aliqua Domus es media inteν scientiam artificis , qui eam feeit, ct scientiam illiu ν, qui Hus rognitionem ex ipsa iam facta ca- sit. . II. ο-ἐο Sesentia Dei sit eausa rerum ..SIcut Scientiam esse causim rerum omnibus exploratum e It ita cO trovertitur modus , quo ad res caulandas se habeat : an sci Iicet pure diroctive , an vero immediate effective , ita ut scientia sit ipsa potentia eκecutivae & an sola scientia sit causa, a . voluntas, vel utraque simul. Ηςc omnia β. prs senti, de sequentibuς breviter resolvemus
est causa rerum , non solum directiva , sed proYtine, & immediate effectiva . Hoc teliantur loca Sacr. Sripi. sugra laudata , praesertim illud D. r. , ubi de verbo, quod eli Sapientia Patris dicitur : omnia ριν ipsum facta
sunt. Quae sus exponens s. Augustis
tract. t. in Ioannem : Universa enim
inquit Creatura per ipsum facta es , major , minor z per ipsum facta sunt fu-pera , infera : spiritualis , corpora Iιι ν per ipsum facta funι cre. Addo, Gen.
r. referri rerum omnium creationem per verbum Dixit v. 3. dixitque Deus , fiat lux : or faeta es lux: v. 6. dixit quoque Deus , fiat firmamentum . . . . o
factum est ita : unde psalm. 148. V. s. ipse dixit , ω Iacta sunt : ipse mand νιt , ω errata funt sed dictio , & l cutio interna pertinet ad intellectum , ideoque , quia verbum procedit per dicere notionale , Omnes Theologi docent , procedere per intellectum ; ergo
&c. Rursus verbum Fiat denotat actum
imperantis, intimantis; sed actus imperii est sormaliter actus intellectus practici , solus enim intellectus est o di nativus , juxta illud sapientis est oris dinare s ergo &c. Praeterea dum ponitur dixit, fiat, te i in mediat E subditur ,
ω facta funt, se factum es : quid aliud
indicatur , nisi inter actum Dei dicentis . ordinantis , & rerum creationem nihil mediare, &proptereae dicina . scientiam practicam esse , non solum directivam, sed immediate effectivam pHὶc D. August. in psalm. x 8. Per quid inquiti facta sunt y Per Verbum . Quo modo hie ULenni, quia per Verbum facta 'ut' Ipse dixit, & facta sunt, ipse mandavit, es creata sunt. Nemo diacit , nemo mandat , nisi Verbo .
mae bae art. S. luperius instituata. Sic se habet scientia Dei ad res creatas se sicut ars, & scientia artificis ad res artificiatas; sed. ars. & scientia artiistificis est cauta artificiati . non soluin directiva , sed etiam et sectiva ; ergo' scientia Dei &c. Minor probatur pri-mb , ex D. Thoma et tum r. a. qu. T. aris 3. , ubi ait: Ara propriὸ loquendo habiatur operativus is . tum in t .sent. dist. 8. q. I. ar. r. , ubi habet haec verba r ut ea ea alitas arrimis per artem --am . ita consideranda est eaus at tu, divina scientia. M ergo se processur tra
63쪽
productione artificiati : primis seientia . ariseiaIis ostendit finem et secundis νο- . I I LIuntas ejus intendis finem a IIum : tertis voluntas imperas actum , per quem φήΜ- an Deust sciat res , quia futina sunt. catur opus , eirea quod scientia artiseis
ponit formam conceptam ; sed qui bonit IX. T. Ico . Deus non scit, aut pretis formam effective producit ; ergo scien- υ scit futura, quia in se suiu tia artificis effective &c. . ra sunt; sed ideo sutura sunt , quia
Secundb probatur eadem min. ex ea praescit Deus. Hoc tradit Sanctus eodem S. Doctore hoc art. ου. dicente: Augustinus passim . Lib. ult. eonfess. e. Scientia artimis es causa artificiar ultimor nos itaque linquit I ista, quarum , eo quὸd artifex operatur per μμm feest , videmus , quia sunt: Tu autem intellectum . Unde oportet , quod Iorm quia vides , ea sunt . . . . Tia autem ibi intellectus sit principium σι rationi , δε- vidisti facta , ubi Oidini facienda. I-eut ea lor es principium calefactiora i/ ῆ tem ιῶ. 6. de Trinit. eap. Io. Non enim
erκo sicut calor est principium qμο ese his, qua ereata fiant , ideo sciuntur afectivum cale saetionis , ita ars, S scien- Deo , quia facta sunt: ae non potiks Atia artificis, quae est sorma intellectus, deis facta sunt , -I mtitabilia , quia erit principium effectivum arteiacii , ἐκ immiatabiliter ὰ Deo fritiniuν; &-.rs. consequenter intelle tus ipse . de Trinit. eap. 13. assignans discrimen VIII. Sed dices. Si Scientia Dei eo inter scientiam Dei, & scientiam n
set causa ierum effectiva , vera esset stram ait : Universas autem ereaturariisc causalis, ideo res futura sunt, 'Vis fuar , ω spiritalas , Θ eorporales , non fiuntur a Deo ; sed haec causalis talia quia μοι , ideὸ novit : sed i eo sunt,
est: imo potius vera est opposita; er gura novit . . . Ωωia ergo DPιt, erea-go &c. Min. prob. eκ Origene tibή T. - vit, non quia ereavit , Rivit. Nee alia per vis. ad Rom. ad illa verba : θμον ter seivit ereata , quam erranda ἔ sed
Ooeavit, εοι cr ius ea vit : ubi ait - scivit ereata , non quia essent, sed fa- Non propterea aliquid erit, quia id scis ciendo, ut essem ; ergo scivit crean- Deus futurum: sed quia futurum est , da, seu sutura , non quia creanda , &ideb se itur a Deo , antequam fiat. α sutura esstent , sed iaciendo, ut crean- SecundΛ , S. Iustin. in lib. quas. contr. da essent, ac siitura. Demum I. 6. de gentil. v. s8. non est inquit J pranο- Genesiad lit . eap. 16. probat, illud s eia ea a ejus , quod Dinrum erat , θή lum vere esse futurum , non quod in quod futurum erat , causa Pranotioni ς natura rei , sed in Dei voluntate est , non enim pranotionem sequitur με futu- ac praescientia. Es quippe s inquit J in νa ; sed rem futuram pranorio. Tertio , natura hujus , verbi gratia , iuvenix , D. Hieron. in c. k6. Hierem. non quia ut fenestat, sed iatrum boe etiam sit in Deus seu futurum aliquid , idcirco fu- Dei voluntate , nescimus ι sed nee ia turum es s sed quia futurum in , no Dis natura esset , nisi in Dei voluntate prias Deus, quia promtu futurorum. Dama- fuisset, qui eondidit omnia. Et e. 17.st. DiaIN. contr. Manichaos num. mihi Hoc enim necessariis futurum es , quod το. , ait et Porro Dei prascientia certa , ω iID vult , ω ea vere Diura funι , .isDiolabilis es a sed ipsa non es causa , qua ilia prascivit . Inserius autem cur omnino fiat νd, quod 'turum est e loquens de Eetechia , cui aegrotanti quin potiks, quia hoe , vel illud actu- praenunciata mors fuerat, quae tamen ri sumus , ideirco praenoscit. Uthsc, seeuta non suit, ait: feeωndaem igitur S limi l ia , quς ex Patribus producunt aliquas causas inferiores , iam vitam adversus nos, praesertim Molinς sectua- finieraι ir feeundum illas aωιem , quaces, ut suς scientiς medis sternant viam, sunt in voluntate, O praescientia Dei, diluantur, sit . rur ex Mernιι sic novcrat, quid iIlo tempore
64쪽
erat tune erat siniturus vitam , quando finivit vitam . Clarius explicare non poterat , praescientiam Dei innixam . voluntati esse causam iaciendorum ,& suturorum. X. Praeterea Boethius lib. s. de eo DIat. rora 3. concilians divinam prς- scient tam cum rerum contingentia , &nostra libertate sic ait. Neque enim illam probo rationem , qua se quidam eredunt, hunc quasionis nodum posse dissolvere . ab iano enim, non διὸ quid esse eventu rum , quoniam id providentia futurum esse prospexerit et sed λ contrario poti s. quoniam quid futurum est, id divinam providentiam titere non possit. Ecce modum eonciliandi divinam praescientiam cum contingentia rerum , quem
Molinime propugnant , & quem improbat Boethius , & post multa subdit.
Iam veris quam prooerum es t hoc est , perversum , ut exponit D. Thomas ibi
ut isterna praseientia temporaIium rerum eventus ea usa esse dieatur Quid ea autem aliud arbitrari , idεο Detim futura , quoniam sunt eventura , pro Didore , quam putare , qua OIim a teideriant, ea amissumma illius esse ηουιdentia y Ita Boethius. It , ut vidimus , Augustinus . Ita , si velis, Gregorius i. 1 . moν. cap. 32. alias 13. nam O quoque funt ,
uio sunt x sed ideὸ funt, quia videntiar.
Et lib. 3 a. e. s. alijs 6. non existenti Oidendo ereat οῦ existentia videndo eontiamet. Ita dicit D. Greg. Ita die imus &
XI. Probo ergo sie ex Boethici laud to . Si res non ideo essent suturae , quia videntur a Deo, sed potius id ed viderentur 1 Deo, quia sunt futura ,
iam aeternae Dei praescientiae temporalium re: una eventus causa esse dice-xetur ; sed hoc est praeposterum, im quit Boethius, vel perversum, ut ait D. Thomas ; ergo Sec. Maior . praeterquam quod est Boethii, probatur ex
omni scientia oportet, quisu vel scientia fit eausa sciti , vel scitum sit cau-
sa scientiae , vel utrumque ab una causa causetur ; sed haec tertia causa causans scientiam Dei , & sultarum , est impossibilis: Scientia autem Dei se eundum Adversarios non est causa sciti, nempe suturi eventus; ergo Oportet , quod scitum , nempe eventus suturus sit causa divinae scientiae. Min. prob. Tum quia ex D. Thonia relatores scitae a Deo sunt temporales , &stientia Dei est aeterna ; sed tempora- Ie non potest esse causa aeterni; ergo&c. Tum etiam , ut docet idem Sanet.
DO l. r. a. q. ς 3. artis. I. ad 3. , ratio intellectus divini aliter se habet ad rei, etiam ratio humani inti Itictus. Intesti-fius enim humanus es mensiaratus ὀ r bur , ut scilicet eonceptus somiuis no
sit verus propter se lutim , sed dicitur
verus ex hoc , quod eo onat rebus. Ex
hoc enim , quod res est , vel non est , opinio vera, vel falsa est. InteIlictus
veνὸ dioinus est mensura rerum s quia unaquaque res in tantum habet de veriιate , in quantum imitatΛν intellictum divinum ... Et ideo intellictus divinus
es verus ferundum se : udo ratio eius es ipsa veritar. Tunc sic. At si ideo sutura scirentur a Deo , quia in se ssutura sunt , sutura non haberent veritatem ab intellectu divino , sed viceversa intellectus divinus , seu divina scientia acciperet veritatem ab ipsis suturis : in tantum cnim diis vina scientia de Anii - Christo su:uro vera esset , quia verum est , Anti . Christumin se suturum esse; ergo
XII. Confirmatur. Eodem modo diccurrendum est de intellectu , vel scientia divina , ac de eius voluntate, &amore; sed voluntas, & amor divinus non supponit bonitatem in creaturis, sed bonitatem , amando eas, in cis sa-cit e nec ideo amat illas , quia sunt bonae , sed ideo sunt bonae, quia a Deo
amantur: nam, ut ait D. Thomas bae X. p. qu. 1 . at l. 2. , amor Dei es infundens , ω ereans bonitatem in rebus ; ergo similiter scientia Dei non supponit veritatem in rebus , sed hanc in cipo facit,
65쪽
iacit, nec ideo sciuntur a Deo, quia sunt verae, sed ideo sunt verae , quia a Deo sciuntur. Eo vel maxime, quod sicut divina voluntas, ita divina scientia est causa rerum.
asserunt , ideo Deum praescire res suis Iuras , quia suturae sunt, vel intendunt , quod ly ideo, & ly quia usurpentur in sensu purE illativo , vel in sensu causali, saltem obieetivo . Si primum . nobiscum loquuntur: id enim
nec nos negamus , ut siuim dicam . Si vero secundum , ut revera CX CO-rum principiis dicere debent ; ergo
scientia divina objective causatur , ejusque veritas exemplatur a veritate creata Si enim veritas divinae scientiae in nullo genere causae penderet 1 V ritate creata, haec causalis, ideo futura seiunetur .i Deo , quia futura sunt , nullo modo csset vera. quia ad veritatem causalis non sufficit, ut sit bona illatio, sed ulterius requiritur, ut antecedens sit aliquomodo causa consequentis et ac propterea ista causalis
esset etiam vera , ideo Ieientia Dei de existentia futurorum vera est, quia futura vera sunt , seu , quia ea esse futura , verum es. Εκ quo sequeretur ,
etiam scientiam divinam specificari S
suturis cognitis et quod superitis de opossibilibus resutavimuS.
ea , quae superius objecta sunt in contrarium . Ad primum ex. Origene respondet S. Thomas hoc art. g. ad primum , quod Origenes Iocutus est atten
dens rationem scientia, cui non conve
nit ratio causalitatis, nisi adjuncta vo-Iuntate . Sed quod dieit , ideo praseire Deum aliqua , quia 'ut futura , intelligendum est fecundum causam consequentia , non secundum ea am essendi. Sequitur enim , si aliqua sunt futura , quod Detis illa prascierat ἰ non tamen res fiatura sunt eausa, quod Deus sciat. Ita respondet etiam qu. 2. de verit. art. 14. ad 1. , ubi addit , quod intentio Origenis es dicere , quod scientia Dei non es causa, qua inducat necessitatem in scito , ut ex hoe cogatur aliqura evenire, quιa Deus illud seis . Ωuod autem dicat , quia futurum es , ideis sciatur a Deo , non importatur causa essendi ,
sed ea a inferendi tantum . Sed de Origene non est cur soliciti simus, ut infra. XU. . Ad ea , quae obiiciuntur ex aliis Patribus , vel eodem modo resipondendum est , nimirum , . diura dicunt , nou ideis esse futura , quia pra- sciuntur , vel loqui de praescientia secundum rationem communem prς scientiae , ut non habet adjunctam voluntatem , vel ut abstrahit a divina , de creata: vel solum velle indicare , divinam praescientiam non esse causam annicam excludentem causam secundam. liberam , & inducentem necessitatem z.
dum vero dicunt, ideis ἀ Deo praseisi, quis sunt futura , solum designare , . sutura esse causam praescientiae , non quidem causam essendi , sed causam consequent ix. Quod S. Thomas, vel alter sub ejus nomine repetiit super Boeth. Iib. s. de eo . prosa 6. , . ubi post relatam sententiam Origenis, ait: Quo
tamen potest' intelligi dupliciter . Uuomodo , quod eventus rei sit eaula prς- scientia secundum ratianem conseqrμutia : si e responsio es mera . IIo m do potes intelligi , qu)d eventus rei sit causa praescientia seeundum ex sentiam Σcum e eis falsa , o improbatur a Boethio.. Quibus addo, praelatos Patres manifeste loqui de peccatis , de quibus verissimum est dicere, quod noniado sunt futura, quia a Deo ιι iuntur ;cium scientia Dei causa non sit, ut illa sint : est enim causa rerum , ut approbationis est ; peccata autem Deus non approbat , sed improbat potius .
quisquis alius sit de peccatis loqui ,
manifestum est. Respondebat enim huic interrogationi : Uuomodo ergo non est proditionis Iuda , oe jurii jurandi Sacra
mento confirmata n gazionis Petrι ea
fa , qui hae praseiverit , O non imp diveris : cui ita satisfacit : Christus Scripturae linpletionis causa suit, non Iuda proditionis , nam hujus ipsemet Iu-
66쪽
1 eausa fuit , quam Deus fore est rara
prauosceret, per Sacram Seripturam pra-
dixit ; Deinde subjicit verba ab arguente prolata. XUII. Porro D. Hieronymus citato loco intendit sollim , Dei praescientiam non in serre scitorum necessitatem. Ait enim super illa verba Hierem. Si forsitan audiant , & convertantur . Verbum ambiguum forsitan majesati Domini non potes eouvenire, sed nosero loquitur affectu e ut Iiberum homini semetur arbitrium : ne ex praseientia ebur , quasi necessitate , vel Deere quid , vel non facere , cogatur . XVIII. Damascenus autem solum assignare vult differentiam inter ea is,
quae Deus praestit , ut facienda a se solo sine nobis, & ea, quae praescit, ut facienda non a se solo, sed per nostram liberam voluntatem: quod priorum Deus solus sine nobis causa est: posteriorum verh non est causa , neque praescius sine nobis. Ae vis quidem inquit Dei praesciens eausam eπ
nobis nequaquam babet. ,Veriem , ut,
qua facturi essemus , praestiat . boe a nobis prosi meitur s ut a conditione scilicet, vel , si mavis , ut a causa proxima : subdit enim nisi facturi es emus ,
ne ipse quidem , quod futurum non σαβι , pr cognosceret . At cum non simus
acturi bonum sine lio , qui faeis, ut faciamus , & qui dixit faciam , ut in iustimationibus meis ambuletis . ejus etiam ,
quod nos liberE De uri sumus , causam esse s esto non solam divinam praescientiam, negare non soluit Damascenus
XIX. Quia tamen contra Manichς Ostunc illi res erat , qui liberum a rhi trium ab homine auferebant: ideo sic visus est eventuum liberorum suturitionem humano arbitrio contulisseis , quasi ab illo suturitio proficiscatur . Mos enim est veterum , dum unum errorem insectantur , ita loqui, ut ad extremum .declinare videantur . Eo vel maximh , quia ut notat noster P. Leaui en in Damascen. lib. x. de Fid σ. 3o. cum in Oriente Pelagianus er-
ror contra Gratiam Dei nulla; radices egi set, non fuerunt Patres Graeci adeo soliciti in secernendis divitas gratiae partibus, & praescientiae eis cacia
adstruenda , ne viderentur cum GnOsticis , & Manichris sentire , quod Deus ita praesciat actiones malas , sicut& bonas. Quod prae oculis habendum
est in hac materia. XX. Sed circa responsonem datam Patrum auctoritatibus cX D. Thoma, nimirum , quod , diura Patres dicunt,
ideo Deus novit res futurar , quia futura sunt , ly ideo , Sc ly quia debet sumi in sensu , non eat ali , sed illatia vo , nempe quod , si sutura sunt, sequitur , qudd sciantur a Deo, occurrit dubium . Etenim in altera propOsitione adversativa , quam Patres conjungunt , nempe , non i eb futura runt ,
quia Deus novit, vel ly ideis , & lyquia sumitur in sensu pure illativo , vel in sensu causilia Si sumitur ii sensu pure illativo ; pro vositio erit salsa : non enim minus insertur ex praescientia Dei suturitio rei , quam ex rei suturitione praescientia. Quod si in hac propositione negativa ly idis, &quia sumitur in sensu causali ; cur non erit in eodem sensu accipiendum in altera assii mariva piopositione λ San Ein propositione hypothetica adversati inua , una neg1nte , alia a Timante si ,
vel utraque in sensu illativo sumi debet , vel utraque in sensu causali ;ergo vel Patres parum dialeeitch locuti sunt, vel responsio data 1 D. Thoma non subsistit . Secund5 , ideo negamus , Deum prς-
scire bona opera sutura , quia sutura et quia haec essent mensura scientiae di- 'vinae ; sed haec ratio non evincit.; er go &c. Mi n. prob. Concedimus, Deumraescire peccata sutura , quia sutura: Orum enim causa Deus non est ; &tamen non admittimus, scientiam Dei mensurari a peccatis suturis ; ergo&e. Tertio, Iustinus praecitatus expresse assierit , futuritionem rei causini ecia divinae praenotionis e non es t inquit praenotio causa eius , quos futu-
67쪽
rum es, set quca futurum est , causa es proοι Onis . Et Origenes rationem addens dicit: es Ingamus , Deum non
prat rogo ere aliquid futurum : tamen
futurum dubio erit s sed id , quo ablato , adhuc res est, non potest ei se rei causa ; ergo &c. XXI. Respondeo ad primum, quddesto ex praescientia aeque inferatur suis turitio ac ex futuritione prsscientia ;primum tamen Patres non admiserunt, etsi verum cognoscerent: quia logumbantur contra illos, qui ex Dei praescientia concludebant , nos agere necessario ; ideo, ut illis se opponerent, dicebant Patres, non ilia aliquid eriti scilicet necessario quia id Dit Deus νθ fururum. Addo, Adversarios non posse nos justd corripere, quod pretiatas Patrum sententias non in sensu causali, sed illativo exponamus , cum sententias Aligusti ru, Gregorii, & Boethii a nobis superius adductas, in sensa illativo, non causali, & ipsi interpre
Ad secundum nego min. Ad prodidico primo , Deum praescire peccata futura , quia futura , non ea prςsciendo in se ipsis, sed in suo decreto perinini Isivo, quo statuit denegare gratiam rex quo insallibilitate logica peccatum evadit laturum . Dico secundo, nos
cum Patribus admittere hanc propositionem , Idea Deus novit pereata fusura , quia futura sunt, insensu illativo , non causali, alias peccata futura essent mensura sciemiae divinae.
Ad tertium dato , quaestiones illas esse Iustini s spurias enim esse , sentiunt Truditi Respondeo cum D. ΤhOm. suia pra laudato , verba illa intelligenda
esse secundum causam consequentiae , non secundum causam essendi ; vel cum D. Borravent tira in I. dis. 38. , res futuras non esse causam sciuntiae Dei se cundum rationem essendi, sed esse causam prςscientiae secundum rationem dicendi , quia scilicet illa scientia non vocaretur praescientia , nisi res essent
Origenes autem loquitur de peccatis suturis : horum eni in esim divina scientia causa non sit , bene dici potest, quod, etsi fingamus , Deum ea non praecognoscere , adhuc tamen sine dubio erunt. Uel dici potest , Origenem locutum fuisse de scientia Dei s cundum rationem scientiae et scientia enim secundum rationem scientiae non dicit aliquam causalitatem , ut docet
D. Thomas in I. dis. 38. qu. x. art. I. ssed in quantum est scientia artificis
operantis res et sic enim habet rationem causae respectu rei operatae per ar
XXII. Sed nimis immorati sumus in examinandis Veterum dictis , qui Augustini tempora praecesseriant. Illis enim agendum erat contra humani arbitrii eversores Manichςos ; unde ad tuenda liberi arbitrii jura intenti, derigido loquendi modo non fuerunt soli cur. At Augustini temporibus , quibus , Manichς is liberum arbitrium existinguentibus , Pelagiani illud nimium extollentes, E resione steterunt , res aliter tractanda fuit, humanum nempe arbitrium statuendum quidem , sed divinae praescientiae , praedestinationis , &gratiae principatus conservandus erat pquapropter ne oportuit de libero arbitrio moderatias loqui, & divinae pi ς- scientiae , & gratiae vim , & causalitatem extollere: quod & veteres illi prς- si itissent, si in talibus circumstantiis suissent. Hoc Sanetlas Augustinus Iib. de Pradesinat. SS. praemonuit SS. Procperum , & Hilarium t qui ad eum scripserant, inultos ex fratribus eo umri , qudd suam de gratia sententiam , Veterum , qui eum praecesserant, restimonio non confirmaret ap. t 4. sic dicens: Cert 3 si de Divinarum Seripturarum tractatoribus , qui fuerunt ante uoΓ, pro ferrem defensionem fusus ρπtentia , qu in nune olito Liligentias , atque copio s
eontra novum Pelagianoriam defendere F Vcmur errorem . . . . Si hujus ergo D
tentia defensionem ex divinorum eloqui rum nos pracedentibus CathoIieis tractatoribus promerem , profecto Li ratres , pro quibus nunc agimur, aequisseerent et borenim
68쪽
enim signi assis littι in vestris . Quis II. Sed dices prῖmd. Essientia, seu
igitur oput es , ut eorum scrutemur ο- natura divina necessario connectitur
puseuta , qui priusquam ibi barem oria cum creaturis possibilibus , ita , ut ,
rotuν , non habuerunt neeestarem in bac si istae destruerentur , natura divinata
d, ili ad solvendum quasione versari ' non subsisteret ; ergo natura divina de factum es , ut de Gratia Dei quid non est absoluta ab omni ordine ad
fentirent , breviter quibusdam scriptorum creaturas . suorum locis attingerenι : immorarentur Respondetur, dist. antec. , connecti- veris in eis, qua advers Pr inimicos Eeis tur connexione mediata , & radicali,
Hsa di putabant oer. Ita ergo interin conc. ante , connexione immediata, pretanda sunt veterum testimoniaia , & proxima, nego antec.: &similiterdum agitur de praescientia Dei, ut ea dist. conseq. Cum enim natura divina secundum mentem Augustini , quem immediate connectatur cum Omnipo-
Deus suscitavit in grati et sus defensio- tentia, sequitur , eam saltem media tenem, intelligamus. eonnecti , & dicere ordinem ad creaturas possibiles . Ex suo insertur , DUBIUM IU. eam esse quidem principium radicali-Ier operativum , non vero proximum,
An Scientia Dei sit formatissime ipsa & immediatum.
potentia immediate executiva, III. Dices secundd . Maior persea& productiva. ctio explicatur in hoc, quod divina natura sit immediate operativa , quam . I. in hoc , quhd sit operativa tantum radicaliter ; ergo &c. Antec. prob. Nam Reseisitur de Natura Divina . substantiam non esse immediatd op rativam oritur ex limitatione , dicit 1. V Ico prim5. Natura Divina, enim indigentiam alterius saltem vir- ut prae intellecta ad divina at- tualiter distincti, ut operetur.
tributa, non est sormaliter , Respondetur , dist. ant. , major perin& immedia id potentia operativa . Est sectio dcc. de linea naturae , nego ant. , contra Aureolum in x. dist. s. artie. r. , de linea attributi, conced. antec. Im& SuareZ in Metaph. disp. 3 o. se Z. t , mediate enim operari non est persede alios. Probatur vero se . Potentia ctio de linea naturae, quae de sua li- immediate factiva rerum est de gene- nea petit esse radicem operandi: effere earum persectionum , quς respiciunt autem immediate operativum est extra creaturas; sed natura divina, ut prγ lineam naturae; quae idcirco maiorem intellecta ad attributa , est persectio explicat persectionem, quia maior per- omnino absoluta ab omni connotatio- sectio est esse absolutum . & ad io, ne, & respectu ad creaturas ,&quod- quam esse ad aliud extra se , qualis est eumque extrinsecum; ergo&c. Major potentia immediate operativa, quς resividetur certa, quia potentia immedia- picit producibile. te operativa nequit intelligi sine res- IU. Dices tertio. Deus non agit ad pectu ad iactibilia. Minor prob., natu- extra, nisi quatenus infinitus in lineam divina debet ii nobis concipi , ut entis ; ergo agit immediatd ratione magis in se absoluta, quani attributa : sui esse, secundum quod continet om sicut substantia creata magis absoluta nem persectionem creabilem ; sed esse est ab omni extrinseco , quam suae per ementiam est constitutivum naturae proprietates, unde scut substamia crea- divinae, ut diximus ; ergo &e.ra non est operativa, nisi radicaliter: Respondetur, nego consequentiam . mutio potiori iure idem dicendum G Solum enim sequitur, oubd ipsum es rit de natura divina o se per essentiam fit radix, ex qu3 e
69쪽
manet potentia. factiva omnium , qtis quocumque modo participant esse.
quas. 23. artie. s. ad I. concludit sit . Ideo enim Deus aliquid facit , qui vult . non tamen ideo potest , quia vult ,
sed quia ta Iir est in suι natura ; ergo ipsa natura Deo est potentia immediate Operativa Respondetur, neg. consequentiam, quae non insertur ex verbis D. Thomae . Ibi enim solum intendit assignare discrimen inter sacere, & posse sacere in Deo , quod actu sacere est Deo libet una, & ideo facit, quia mula . At posse sacere convenit ei, quia talis est natura, id est, illi liberum non est , sed naturale, & necessaritim , seu quod ex
sua natura ei conveniat potentia sa-ciendi. Eκ quo arguitur , naturam divinam esse radicem potentia: Operati
. II. an potentia operativa sit is linea inteI-ιectiva , γ volitiva disincta .
V esse immediath , & rata one sui operativam ; sed omnipotentiam ,
seu virtutem proxime operativam esse attributum virtualiter a natura divina distinctum. Modo quaerimus, alia sit attributum a linea intellectiva, &uolitiva distinctum.
non et attributum a linea intellectiva , & volitiva distinctum . Est migis
consona menti D. Thomae . tu in hac qu. t .art. S., ubi ait . neres est , qu dsua scientia sit eausa rerum secun umquod habet voluntatem eo una im . Tum ques. 2. de potentia art. s. , ubi statii it , polentiam generativam in Deo esse
omnipotentiam ut in Patre ; sed potentia generativa in Deo est de linea intellectiva: cum sit intellectus ut in Patre; ergo &c. Unde D. Auguitinus
contra Miκimin. Arianurn lib. I. cap. .
si Pater Fili uin generare non Potruit ,
tibi es, inquit , Omnipotentia Dei Pa
VIII. Seeundo prob. Deus est naturae summe spiritualis , & pure intellectualis ; sed in natura spirituali , &pure intellectuali non datur alia potentia , quam intellectiva , & volitiva , nec alia actio , quam intelligere,& velle ; ergo &c. Minor probatur e X D. Thoma , tum I. p. qu. I . art. s. , ubi de Angelis sic habet: angeli autem non
habent corpora sibi naturaliter unita . . . Unde de viribus anima non posivnx eis eo elere , nisi intellectus , Er volunιa Quod repetit insta q. 79. artis. I. si I. Et quest. I 6. de malo. art. I. ad I 4 ait a quod in AngeIo, aut Dpmone , si incorporei ponantur , non est alia potentia , ne que operatio , nisi intellectus , ω voluntas . Uude Doucius dieit 4. cap. de Diavin. Nominibus , quod intellectualas sunt omnes eorum substantia , virtutes , caroperationere. & rationem reddens subdit . oportes enim , quod virtus , cr operatiocus uilibet rei consequatur naturam ipsius erigetur autem non es intellictuatis fe- eundum suam partem , sicut anima , sed secundum suam totam naturam inteIIeis suaIrs es: tinde nulla virtus, seu porentia in Angelo potest esse , ns perιinens ad apprehensionem , vel appetistim in te II ctualem . Unde insert, Angelos solo ι-- perio Doluntatis movere aliqua corpora , motu dumtaxat locali. Si ergo in Angelo, quia naturae purE intellectu lis omnis virtus , & operatio pertinet ad lineam intellectus , & voluntatis,& nulla alia virtus, & operatio in eo datur: quanto magis in Deo, qui puri iii me intellectualis est IX. I is prςeluditur quorumdam resiponsio dicentium . D. Thomam loqui solum de actione immanente : non de actione transeunte , qualis est actio p
tentiae operativae ad extra Nam D. Thom. loco allato concludit , Angelos solo imperio volunt iis movere localiter corpora, non sibi unita ; ergo loquitur de actione operante ad extra. Titin etiam, in Deo nulla actio sormaliter transiens extra ipsum
70쪽
reperitur , cum omnis ejus actio sit sita substantia. Quare S. Doctor r. p.
u. I. artu. I. ad 3. admittit quidem in Deo potentiam quantum ad bor , quod ea principium esse Iur, non autem quantum ad hoc, quod es principiunta
actionis , qua es divina ebsentia , nisi forti sectinium modum intelligendi, pro-tit divina essentia , qua in se simplicia ter praehabet quidquid perfectionis es in rebus creatra , porea intelligi , Θ sub ratione actionis , ω sub ratione potentia ; sicut etiam inteuigitur , 2 sub rarione suppositi habentis naturam , Θ sub
ratione natura . Haec D. Thomas. Ibi
autem, & in tola illa quaestione loquitur de potentia, & actione. ad intra . X. Hoc idem docet S. Doctor h. con Irag. cap. 2 ia ratione quaria , ubi postquam dixit , quod duplex est actio , i
na , qua manet in agente , 6r es perfectio ipsius , ut videre: aIia , qua transit in exteriora , ω es perfectio facti , sicut comburere in igne, subiungit: Divina autem actio non potes esse de genere illarum actionum , qua non sunt ii
agente , quum sua actio sit sua subsantia , ut in Primo Γ cap. 4s. J ostensum eis.
Oportιt igitur , quoi si de genere illarum actionum , qua sunt in agente , oesunt, quasi perfectio ipsius . Hujusmodi
autem non sunt nisi actiones eos nossentis , 2 appetentis . Deus igitur cogno-Dendo , O volendo agit, ω operaIur. XI. At oppositum ex eodem D. Th ma objicitur in hac r. p. tum quaesi. I9. artis. . ad A., ubi ait: MUdem effectus hiantia es causa ut dirigens , O DOIunia tax tit imperant sed potentia est exequens , quia Nominat principium imme duarum actionis . Tum qu. 23. art. I. ad . his verbis et Potentia non ponitur ista
Deo , ut aliquid distinctum a forntia ,scr voluntate fecundum rem , fer solum
secundum rationem , in quantum fellicet ruentia importat rationem principii exequensis id , quos voluntas imperat , Θ at quod scientia dirigit , qua trι Deo secundum idem eonveniunt . Tuli denique qu. 17. art. s. ad I., ubi cum
sibi opposuisset , praeter procvisionem Verbi per intellectum , & processionem
Amoris per voluntatem , oportere , ut detur tertia , ratione potentiae, respondet dicendum , quod potentia es principium agendi in aliud . Unde secundum
potentiam accipitur aditu ad extra. Et eseeundum attributum potentiae non acet-pitur processio Didiina Personae , scd solum
processio ereaturarum. Ergo admittit potentiam ut attributum distinctiun ab intellectu, & voluntate. XII. Respondeo , praefata testimonia non evincere, quod potentia e Xe-cutiva in Deo constituat attributum diversum,divino intellectu adaequate, sed solum nominare particularem , &inadςquatum respectum divini intellectus , quatenus res non pure contemplatur , sed de laeto ponit in esseta :Idem enim intellectus, quatenus prO- ponit voluntati, quae facienda sunt , est dirigens, quatenus vero adiunctam habens voluntatem dicit, ut fiant, est exequens. Et hoc intendit S. Doctor in primo testimoni O .. Cum vero in secundo testimonio dicit , potentiam poni in Deo , ut aliquid secundum rationem distinctum 1 scientia , & voluntate , non sentit distinctam esse secundu in rationem ad . quatam , sed tantum ratione divertaconnotationis inadaequatae , quatenus scientia, ut est potentia eXeculi vae , connotat lactibile, quod, ut scientia praecisd non con notat. Et propterea ibi S. Doctor quasi se explicans addit: Vel ditentum , quod ipsa scientia . vel voluntas divina , secuntum quod est
Meipium essectiNum , habet rarionem potentia. Scio, haec verba an vere D.
Thomet sint , in dubium verti, ω revera in codice antiquo, qui in hac nostra Bibliotheca Bononiensi existit, ea non deprehendi ; in editione tamen
Romana S. Pii V. reperiuntur. Caeterum , ut Omne dubium de mente S. Doctoris evanescat, adiri potest quae aιo 1. de potentia artis. f., 2 c. ,
ubi aperte docet , quod potentia Senerandi quae in intellectu constitu dc polentia creandi , sunt eadem po