장음표시 사용
51쪽
dicat, quid veli quibus de rebus dicturus*, debet: hortarique ad se breuiter dicentem audiendum.. De narratione. Cap. 8. In Part TArratio est rerum explicatis, quaedam quassides a b esse ac fundam et u costituendae fidei. Oportebit aute eam: αν Ibi tres habere res, ut breuis, ut aperta, ut probabilis fit per quas cficitur,ut auditor intelligat, memineri credat.Erit In P aua breuis narratio, si constet simplicibus verbis, semel
a Euita, bus sublatis neq; cognitioni quicqua, neque utilitati detra- tibissitatio: batur.Non tamen inornata debet esse breuitas, aboquifri indocta. Erit aut perspicua ,s verbis vitatis ,flordine ''y temporum conseruato ι non interrupto narrabitur. Probabilis autem erat ,sper senis ,s temporibus ,s locis, ea qμα narrabuntur consentientψ cui quefacti, euenti causa ponetur j testata dici videbunturis cum hominum opinione,auctoritate ι cum lege, Cum more,cum religione coniuncta: si probitas narrantis significabitur :s antiquitas ora
Narratio nonis verita in vitae fides.Ciceroni vehementer placet ut, s...; '' iucunda, hauissit namatio, eamq; suaue esse narratio- ὸ: . . ' ne is quae habet admirationes, expectationes,exitus inopi-α vim ii, natos, quae interpositos motus animorum,colgoquia perfnarum,dolores,iracundiasmetu laetitias cupiditates. Quando narratione utendum sit. Cap.9.
I iudiciis quando utendum esset, aut no esset narratione id erat confiij. Nec enim F nota res esset, nec dubium erat quid gestum est, narratio adhibebatur, necfl assuem
sarius narrauerat, ni D resedebatur. In exornatione meia narratio non erit ulla,quae necessarao consequatur exordii
52쪽
se qua inciderit, cu aliquid eius de quo loquemur: nobis
narrandumst,cum laude,aut vituperatione,praeceptio narrandi de hoc loco petitur.Nec multu anesaepem deliberanone narrandum estrest enim narratio praeteritarum rem, ,'': autpraesentium uatio autem futurarum.Priuata certe de- ' 'i' liberatio narratione nunquam exiget eius duntaxat rei decua dicenda sententia est,quia nemo ignorat id, de quo colulit:extrinsecuspossuntpertinetia ad deliberationem multa narrari. In concionibussaepe est etiam illa,quae ordinem rei doce necessaria.Nunc ad confirmationem transeamus. De confirmatione. Cap. IO. QEquitur confirmatio, in quasuggerendasunt mame- Deor t. . Ota causae coniunctae, in mandis Otrariis, in nostris confirmandis, nanque una in causis ratio quaedam est eius
orationi quae adprobanaea argumentationem valet ea au
t confirmationem, reprehensione quaerit. Sed quia nec reprehendi quae contradicuntur,possunt, nis tua confimmes neque haec confirmari,nis illa reprehendas idcirco haec
natura, ct' tractatione, utilitate coniunctasunt. To Tota spesta autem Lyes vincendi, ratioque persuadendi,in hac parte Σι posta est. Nam cum argumenta nosti a exposuerimus, con- a' h. 4.trariaque dissoluerimus,absolute nimirum erit ὰ nobis oratoris muneri satisfactum. Vtrumque igitur poterimus commodefacere, si constitutionem causa cognouerimus. .Quid sit status. Cap. D. SI mi est qμaestio, quae ex prima causarum conflictione sx x nasci nascitur,vUt intentio accusatoris, Sylla coniurasticu ma rus Catilina: depulsio vero defensoris, non coniuraui. Ex hac aio '
53쪽
prima costictione nascitur illa quaestio coniurauersine Sylla cum Catilina quam tuaestionem vel tum, vel constitu-VR4ς ditionem oratores appellant. Status autem appellatio dicitur ducta mel ex eo quod ibi fit primus cause congressus, vel quod in eo causa consistat. Status sum Quot sint status. Cap. Cie in To' trioni, quae in omni di putatione quaerantur, 'Part nec ne, quid', qualest ,' ut constitutiones quoque tres sint Prima coniecturalis, in qua t necne quaerimus, ut fit necne in latus Miloni Clodius 'secunda autem nomi- quid se i' nis mel finitionis,cum quid sit aliquid, m quo nomine usi'
: . it qua ranus,an dictator tertia in sua de utilitaresonestate, aequisii is, qui tate disseritur deque bis rebus, quae hissent contrariae , t Rectenefecerit Romulus cum fratrem interfecit3 Eius condu 3. 84 stitutionispartessunt si quarum una absoluta,altera af-
α 'ihi. i. Absoluta est, cum idipsum quo actum est, mi aliud nihil 'r foris essematur, rectefactu esse dicemus. Ea est eiusmodi: In quouit Pater lium merberauit, is iniuriam cum patre agit, pater suum iere nihil aliud defendit nisi licere filium a patre verberari. Uni ', 'sumptiua ess,cu aliquid necessariosoris assumitur,ut recte R. ;. .sti serim esse aliquid confirmemus: vi, Milo damnetur nisi mry νς' foris assumat, a Clodio i esse factas insidias.Hae tres con-Patti ad He Ilitutiones m in exornatione, m in deliberatione, o in
De ratione,firmamento & iudicatione. Cat. 13. RAtione appellant orotores eam quae a fertur areo δε-
pellandi criminis causa, quae nis esset, quod defenderet
54쪽
non haberet: 'mamenta autem quod contra ad labefacta- mmamr: sidam rationem refertur, fine quo accusatio stare non putesi rei labe nationis autem ex firmamenti conflictione o. ouasi θ'' ' ' concuyu,quaepio exoritur quaedam, quam iudicationem aD- pelian in qua,quid deueniat in iudiciati de quo discepte- nenaseiturmGqμα risole hoc modo: Orestes cum c reatume interfe -'g' cisse matrem iis attulerit rationem eruertit defensionem: ergo assert eam: Ilia enim, inquit, patrem meum Occiderat. Tum contra rationem defensoris mametum ab accusatore subistitur hoc modo Sed non abs te occidi, tame neque in- damnata poenas pendere oportuit. Ex colunctione rationis, e firmamenti iudicatio constituitur, hoc modo. Cum dicat Orestessipatris ulciscendi causa matre occidisse,rectumne fuerit otiosine iudicio Clytemnestra occidi Ergo hoc ra- Ratio istione iud cationem reperire ueni ad quam omne ratione es a tua totius orationis coferri oportebit. mprimus alus diffusam habet quastionem, tionum verὸ, infirmamentorum ς' contentio,adducit in angustum disceptationem. Ea in coie-In e6iectu-ctura nulla ess,nemo enim eius quod nega actum, ratione pautpotest,aut debet, ausolet reddere. Itaque in his causis ratin' eadem prima quaestio, m disceptatio est extrema. φ πς
Quo statu quaestio, quae in scripto existit
Q Aepe exscripti etiam interpretatione existit contentis, i ii uo, CIquod quatuor modispotest contingere. Aut enim defen- modi. inditur non id scriptum dicere,quod aduersarius veli sed aliud: id autem contingit cum scriptum ambiguum est, mi' 'si'
duae disserentes sententia accipi possist. Tum opponitur scripto voluntasscriptoris. Tum scripto scriptum contra-
55쪽
rium assertur:aut ex eo quod scriptus,aliud quoque quia rec scriptum non est ducimus. Itasunt quatuor genera quae co-trouersam in omniscriptofacerepo sunt,ambiguum,disine
iis β γ panti cripti, volutatis scriptura cotraria, ratiocinatioeotrouersia Ambiguum hoc modo. Testamento quidam iussitioni tuam auream hastam tenentem: quaeritur, Statua hastam Dinie=,- aurea esse debeat, an hasta aurea in alterius statuaxi 0 p., materiaia Ascrepantia mero Dripti, in volutatis,et moidem, ii. 7 di oritur cotrouer .Lex est, Peregrinus' mum asscenderat
'' ' capite puniaturi cum hostes murum ascendissent,peregris eos depulit etitur ad supplicium, iste volutate allegat scri- ς' proris. Ex contrariis; cripturis, hoc modo existit contentio: 14ςm ii, 7 lex est, Vir fortis optato praemium, quod volet in altera lex '' ' Magistratus ab arce ne disceditor Magistratus qμifo titer egit, optat hocpraemium, ut ab arce liceat discedere: lex illipse or opponitur, ipse vero priores tuetur. In ratiocinatione vero quaeritur,anubi propria lex no est .. . '' ' milisit Giendum, ilex est,ianas Tarento vehere no liceat: quidam oues vexit, ins nulla lex certa est quaefactum eius nominat prohibea tamen illa,quae ilis est accusetur. Itaque ex eo,quod certum est, id quod incensi est ducit haec
controuesarquod quoniam ratiocinando nomen etia ra- Seripti eερ tiocinationis accepit.Haec quatuor controuersarum genera
dierio quae inscripto nascuntur. semper in qualitatis flatu cadere ii cum Cic.debemus existimare, Mi in primogenere flatus sit, μ' mirum aequa fit ex disserentibus sententiis accipi: in pecudo
mero verbiaepius, sentetia lere debeant in tertio, Vtra
legem sequisit iustius in quarto,oporteisne legem Dile ad factum,quod venit ne lege in iudicium, accommodare. Quomodo
56쪽
RHETORICA LIB. II. 21 Quomodo status tractetur. Cap. II. I semicatio cum est constituta, proposta esse debet oratori,
quo omnes argumetationes repertae ex inuentias locis coniiciantur,quo alis est et,qui videt,quid in quoque loco lateat,quique istos locos ranquam thesauros aliquos argume- torum notatos haberisuisus in mente, in costitatione desi- Vtilissima
xu, in in omni re ad dicendum posta excitatis, nihil erat mete x eo
quod in vita dictat genere, oratorem possit effugere. Diligenter ta en ordinem, collocationemque argumentorum atte-
de in curabis,mi firmiss-u quo ue sit primum, dum ea, gumenta
cria nam vitiosis nussuam esse oportet locum in mediam L. z.
turbam coniiciantur. Reliquum nunc est, quando de argu- metorum locis, in causarum constitutionibus dictum est,utdςbetirationem,qua expoliuntur ab oratore argumenta, quorum propria sedes est in confirmatione,accurate doceamus. De argumentatione. Cap. I 6.
A umentatio est argumenti vel explicatis,mel arti
ciosa expolitio.Sed ea conficitur,cum ex locis,de qui- meiatio sit
bus superiori libro dictum est,aut probabilia sumpseris, ex e . i quibus id essesari quod aut dubium,aut minus probabile per Je midetur dubiis enim probari dubia quomodo possunt Pro
certis autem habemus primum quaesensus percipium vi- turrio eetque videmus,audimus deinde ea, quae communi hominum ''. I. ' opinione,atquesententi uni coprobata v assiciendos esse Ionoreparentes.Praeterea quae legibus cauta sunt, quaeper suasione non omnium hominum, eius certe ciuitatis, aut
gentis,in qua res agitur, in mores recepta sunt: si quid inter vitaque partem coaenio quid probatum est, denique cui-
57쪽
probabiliu cumque aduersarius non contradicit.Probabilium auten-
ΙΗ' ''' nera sunt tria, num firmi um,quo ere accidit, ut, i
beros a parentibus amari:alterum velutpropensus, eu qui recte valeat,in crastinum pementurum: Tertium tantum
non repugnas, in domo furtum factum ab eo, qui domi fuit. Ad probandum mero id quod est dubium,hoc modo id, quod probabile est,potest adhiberist dubium,an Catilina coniu-
rarit,sumatur illud,quod credibile est . Homines aeris alieni magnitudine oppresos,eos denique egetes, oesumptuosios, facile adduci mi coniurent Iam id quod dubium erat, sciatur probabile Catilinam coniurasse.Sed haec oratores no tenuiter more Dialectico sed copiosi e expolivi. Dicitur autem illa argumenti expolitis,argumentatio e cuius quatuor partibus, ratiocinatione,inductione, enthymemate, o exemplo breuiter m enucleate disseremus. De ratiocinatione. Cap. 17.
ID Atiocinatio, quam in stro simum epicher a
el λη χηρ Graeci morant,constat propositione, cum qua eius ratio
appellatur iggitur,deinde Uuptione,in eius probatione, postremd plectione. Propositio estper qua breuiter locus is exponitur, ex quo,omnis vis oportet emaneat ratiocinationis. Propo Pi0β i' nonis mero approbatio est ter quam breuiter id, quod expo- Propositio situm est, rationibus firmatum probabilius, oe apertius'. b iiis ast uptio per qua i quod expropositione ad ostendendu per, is i= time assumituriassumptionis approbatio,per quam i quod py0h ' breuitersiumptum est,rationibas 'matur. Complectio ter qua id,quod conficitur ex omni argumetatione breuiterponitur,hoc modo,' propositio melius gubernatur ea, quae consiliogeruntur,quam quae ne consis administinantur de
58쪽
RHETORICA LIB. II. Grinde subiiciatur ratio.Exercitus enim is, cuipraepositus est sapies imperator, omnibus partibus comodius regitur,qu is,quistultitia, ' temeritate alicuius administratur. u-ptio deinde ponitur. Nihil aute omnium rem melius quam omnis mundus administratur, sumptionis probatio, adiuntur: m ct' signora obituου,-ortus definitum quenda ordinem seruant, ' annuae commutationes non modo semper eodem modo fiunt, veraim ad utilitates quoque rerum omnium sunt accommodatae.Tertio loco inducenda est complexio, quae id infert, quod ex superioribuspartibus cogitur hoc modo: Conflio igitur mundus administratur. Haec uberius domus dicuntur in oratione ,sed praecipiendi ratio hanc plicem, in appertam breuitatem requirit. sis i
Quot lunt partes ratiocinationis. Cap. I 8. parma in
EX supradictis manifestu est, nihil referre e triparti- Temerv.
tam lue quinq; partitam putes esse hanc argumetationem. modior tamen iliapartitio videtur esse, quae in tres partes distributa est,quod fit si propositione, m eius ratione Rςctius eximnam parte existimemus:altera vero assumptione, . Gus tioeinatio
exornationemratoepares propositione a ratione, asium uis quariptionem ab exornatione,in quinq;partes distributa erit. Cu '' et' et propositio ex se intelligitur, sine ratione asumenda est. Γ- t i Mm, semptio etia cupersticua est,nustius approbationis indiget. Similitudo
uust V m propositis in a sumptio perspicuae sint, utraque
approbationepraeterita ratiocinatione cosiciem', hoc modo. 'IS' Summopere virtus expeteda se At prudelia esse virtutem n bu 'i in confesso est. Summopere igitur prudentia expetenda est. Ci in partimitare autem smilitudinem , quae satietatis.est mater, thiarii '
59쪽
poterimus non semper a propositione ordientes ed interdum a complexione,ab assumptione nonnunquam. DeEnthymemate. Cap. I9ihVme- T Nibmema est imperfectussita simus, vel ut alijd turbiIonsimi pars Ratiocinatio enim tripartita est, Lilia..in us igitur eius partibvo una praetereatur, bipartita
impς se argumentatio quae est enthymema,v Omnes artes sunt expetendae: itur expetenda est eloquetia. Intelligitur enima sumptio. Propositione vero praeterita fit enthymema, hoc risistis. ' modo: Eloquentia est ars igitur est expetessa. Optimu autem pq 'midetur enthymema quod i expugnatibus,quod etiamf-
tuint.b.1. tum enthymema quidam vocant,non quod non omnis argu- Cie.in To. mentatio bipartita proprio nomine enthymema dicatur, sed is es. Homerus propter excessentiam, comunepoetarοῦ nomen ςςite i- , esserit ahud Graecos suum: sic cum omnis arometatis bipareommune B poex xum tita enthymema dicatur, quia videtur ea qua ex contrariis
es suum' conficiatur, acutis a sola proprie nomen comune possidet. t ' μ' generis est illud Cic.Eius igitur mortissedetis vltores, IR IRS cuius Citam putetis per mos restitui posse,nolitis'Et istud Li. Rhς-ς i Mecisse ad Iugurtham apud Salustiu. Quem alienum H . . Eu- duinuenies tuis hosti ueris Entbmematesepius utu-eutot o. rur oratores, qua ratiocinatione: quod mouit Arist. vi en-
tbm assio simum oratorium esse diceret. Enthmemas ius L . I suintil. commentu,aut commotationem interpretatur,quo unde dictsi nomine cum Dossint omnes animi cogitationesignificari imi hI lipantis gnatur. Abypropterea credunt bl rtitam argumetationem enthymema appellatam,qu)d in animo maneat condita illa pars,quae lentio spraetenta.
60쪽
Imuctio est oratio, quae rebus non dubiis captat assensio- 2A '
nem auditorum,quibus asensionibus facit, mi illis dubia
quaedam res proptersimilitudinem earum rerum, quibus affensierinterobetur:vel, Inductio est argumentatio, quae ex dulliori P pluribus col cationibus perueni quὸ vult,hoc modo:Quod Togo. pomum generos mum puto quod optimum: equus qui melocissimus: plura in eundem modum. Deinde, ius rei gnatia ilia proposta sunt Ita hominum, non qui claritate nascendi, sed qui vinute maxime excellet, eritgenerost ' ihahalis
mus.Hoc genere argumentationis plurimum Socrates vim Πς oςx te
est,propterea quod nihil asserre ad persuadendum molebat, , se est 'sed ex eo quod i iste dederat, qui cum distulabat, aliquid Mei ορ. . conscere malebat: qu)d ille ex eo, quod iam conce me ne ς ε 4 i''cessario approbare debeat.Sed in oratione perpetua di mile est. Etenim Mi ipse rettondet oratori Poetae vehementer inductione delectantum Vergilius inducit Aenea a Sybilla petentem, ut iter doceat ad patrem, oratione is ilia qui
dem fabulis plena, sed qua nihil esse possi υd blandius mel
magis artificiosum:in qua haec est inductio: Si potuit inanes arcessere coniugis Orpheus Threicia fretus cithara fidibiisque canoris Si fratrem Pollux alterna morte redemit, Itque, reditque via toties,quid Theseat magnum Quid memore Alcide Θ& mi genus ab Ioue summo.
Sed maxime omnium eam sequentauit Ouidiu , apud quein multa praeclara sunt exempla nosvno erimus conte-tLProbat illa ad consolandam ωxorem hac inductisne,asperis res,o' tristessegetem ac materiam est gloriae.