장음표시 사용
81쪽
bi gratia,rationis particeps magis in mente est,quam in antina.&magis in angelis,minus,autem in coelestibus coiporibus. siquideipsa quoque animata sunr,habentqi rationem, atque id magis in iis quam in nobis situm est. Alio quoque modo probatur. Substatia magis in animali est , quam in homine,ac magis in utrisq;.Simili etiam ratione animal magis in homine,quam in Socrate est quoniam lubstantia non inest Socrati sine ullo interiecto medio animal enim intercedit.ea postea per 'hominem ad plantas pr greditur Perspicuum igitur est,id,quod primum, proximeq; alicuius rei particeps est .maiorem eius rei partem habere, quam quod secundo,& aliquo interiecto medio est.recte igitur substarias non in latitudine, sed altitudine magis, minusq; suscipere dictum nobis est.na si in latitudine amplificarentur,aut minuerentur,eadem distantia eorum ,quae sub genere sunt, rationis inqua participis & ratione carentis,morialisq; ct immortalis noesiet.
Α T in VIE casu, sejungi non puson contentionem
tamen,m remi sionem capiunt.nes enim genus magis, minus
ne de eo,cujus genus sit, dicitur,nel disser extringenerjs,qlius hos genus ipsum in parteis distribuitur.
Contenti remissio magis,& minus significant.li c.n.nomina a cordis per translationem sumuntur.illae enim admodum intentae Vehementiorem lonum, remissae vero minorem reddunta Philosophi igitur vehementem rei impressionem,contentionem
Ieuiorem vero,remissionem uocauerunt.
tionem absoluunt ni,stilis rei his,quae lina eadem 6i, nee amplificari, nec minoi potest. at aduncis π smis naribus esse, colorari , magis,π minus dicitur. Cum igitur tria differre tiarum genera habeamus,aliae,quae Tarari a rebus possunt, alii quae no posson atque ex j quaes parari non possunt, quaediquae perse insunt, quaedam,quae fortuit rursisque earum di ferentiarum,quae vi sua alunt, ali desint quibus 8 nera insormas diducimus,uliae,quises eciem es ciunt, stilok modi sint a matrum,set is ratioris iraruceps , e rationis F ia
82쪽
expers,mortale, immortale:ex quibus cum omnesῖfanintirli inhaereant.hae duae animatum,c enses particeps,animalis natura absoluunt.animul enim es natura an alasensus particeps hue vero mortale, π immortale,rationis compos, expers, enus ins ecies partiuntur. ijs enim genera iis 1 ecies diuidimus. sed quae genus in partes in strahunt,ms ecies asciunt . vel exeo,quod his diffferenti' particeps, s expers rationis,mortale, evr immortale,animal instecies diducatur id quod si, ut particeps rationis, o mortale, hominis:rationis copos-immortale Dei: pers rationis, o mortale, bestiaru genus con siluant. Sin mili quoque modo cu hue differentiae animatu, Er inanimatum,
sensus particeps sensis expers summu Uantiae sint, duae ex ip animatum, o sensus particeps ad subsantia adiu tae,animal,
animatu vero siensis expers,planta coplent.cu igitur eaede
differentiae alio atque alio modo Impiae, O efficientes frinarsi
. diuidentessint, omnes formarum e set trices appellantur.
Quae rei natura complent,eaede definitiones Psciui definitiones vero eiusdem semper eaede sunt. homo no est aliquando animal rationis particeps,mortale,& quandoque non est, sed semper de modo se habet.nec amplifica ,nec minuitur .neque enim ramagis particeps rati5is,tu minus est. colorariq; magis o minus dicitur. hoc est albu,ves nigru esse.intenditur enim.& remittitur quippe cum aliquid magis album alio sit,magis It nigrum, aut simum, atque repandv.Cti igitur tria differentiarii genera nobis cognita sint,ex quibus aliae leparari ab eo,in quo ι sint,possint, aliae autem non possint, atque ex iis,quae no separatur, aliae ui sua adstat,& aliae casu ac temere, Porphyrius magna ratione adductus voluit de eis disserere,cum praesertim ea , quae ad definitionε, ilidiuisione pertineant,in medium proserre velit. ait igitur ad hue modum. Ex differentiis formarii efficietibus aliae c5stituunt,aliae diuidunt . eaeqs no aliae,atq; aliae,sed eaedem sunt. partim enim diuidetes, ct partim constituentes fiunt, si tamen alio, atque alio modo sumantur. rationis naque particeps ,' expers,mortale, i
immortale animalis differentiae sunt; demque ipsae sunt, PAE di-
83쪽
uldunt,& in quas animal diuiditur. Si uero illae, quae coniugari samul possunt, accipiantur,veluti mortale,& rationis particeps,dis ferentiae fient,quae hominis naturam absoluεt, quod ex iis humana natura sit costituta .Est igitur ex hoc perspicuti diuidentes differentias ad diuidendu magno nobis esse adiumento: quonia hac ratione generu in partes diuisiones fiunt. illae uero, quae constituunt,ad definitiones utiles sunt. siquidem ex genere,& huiust nodi differentiis definitiones traduntur, scire autem debemus,ex iis . simul coniunctis quatuor fieri coniugationes. quaru tres ratiocinatiuae sunt,una vero nequaqua cCnstat.ut exemplo ponatur,rationis c5pos,is: rationis expers mortale,& immortale,ecce rationis
compos,& mortale simul stant,est enim homo.rationis uero particeps,& immortale, Deus .rationis expers ct mortale,equus . fieri enim non potest, ut quid ratione careat, ac immortale sit . qua de coniugatione rationis expers dico, & immortale , disputatur, constet nec ne.& nti aliquid rationis expers immortale sit quod fieti posse Poeta de scylla dicere videtur,cum ait. Nonstrum immortale, malumq;. Nonnulli esse genus quoddam Daemonum immortaliti, ac rati ne carentiu sunt opinati,quod inferiorem ordine sortitu est. quos inquam Daemonas deuitamus,& auersamur . alii hoc genus esse mortale dixerunt quonia id qd aeternii sit,idem rationis esse particeps contendant. Sed ut eo,unde egressa est, referat se oratio, ad substantia reuertamur,ctea de inueniemus.atqui cu illae duae repugnatiae sint,animati inqua,& inanimati, sensum habentis,ct no habentis,tres tantum coniugationes quae cohaereant, oriuntur, reliquae tres non constant.animatu,& lensu praeditum animal estzanima tu,& sensias expers,planta: inanimatu,& sensu vacans,lapis inanimatu uero,&sensus particeps,nihil quod enim sensum habet, multo etiam magis naturalem animam habet. id tamen non reciprocatur,quonia ubi naturalis anima est illic non erit omnino sentias:at ubi sesus erit illic naturale esse anima necessitas omnino cogit. iis enim genera in lpecies diuidimus:na quemadmodum quaeda solum species sunt,quaedad: generis ct speciei subeutratione,ita etiam in differentiis euenit. ex differentiis formarum Procreatricibus aliae tantummodo diuidentes sunt,haeq; seminOrum generum sunt:aliae solum consti tuent es,haeq; infimis sunt attributae. quae uero utrunque iaciunt,ad intermedia, qu* genera,
84쪽
& laecies sunt illae ptinent. Et . n.substatiae differentiae, corpus &corporis expers substantia soluin diuidunt, nunqu.n. elticient. Hominis vero differentiae rationis particeps,& mortale sunt hominis tantum effectrices: at mediorum velut animalis mortale,&immortale rationis compos,& expers diuidunt & efficiunt,quonia aliquid ipsis superius habet. Disseretiae vero aduersae animal . Partiunt,quod ipsae quoque in alias partes diuidatur, velut i sunt mortale,& smortale, I quae animal diuidit .ac rationis particeps, α expers eode modo.quae uero sui alia sub alia costitutae species costitu utrina r sinis particeps ,& mortale homine faciut:rati oetares,& immortale,angelu. ratione vacas, di mortale,boue ac dit feretiae rationis expers dico,& mortale,sunt omniti reliquorum brutoru.rationis expers & immortale tanqua dubia subitantiae sint,nec ne, Porphyrins Omisit. Sunt .n. quida Daemones ,de qui bus ante dixi,qui cu rationis expertes sint,inseriores orbis terrae pertes incolui,meritasq; illic animaru poenas sumunt, hiq; a quibus ba immortales,& a 2busda mortales esse existimantur.
Q V A R V Μ maximus usus se in genere diuidendo, πrebus definiendis. earum aut uae frtuito siparari nequeunt,
non ita ac multo etiam minor earum quae auelli priJunt.
Hoc loco cu dicat, in rebus definiendis,quona pacto illae differentiae sumantur,co siderat,ac significat,uoces in accidet ita dennitionibus i substatiae participes esse debere.siquide definiti oes ex
ocibus,quae substatiae participes sint,cεponuntur,ut cador cΟ-1or est,quo visus noster dissipat, ac dispergit. praeterea addidit, maximus,quonia saepe numero phopter humana imbecillitatem huiusmodi differetiis caremus,& definiti5es ex accidetibus assumimus:ut in coruo manifesto apparet,in quo explica do nigrore pro disseretis accipimus,& s olore cadore.ac chi equu delinimus, animal esse dicimus rationis expers ad hinnicitu narit,proprium,
Quod substatiae aduet nisi est differentiae loco, quae substantiae eliparticeps,suscipimus .id quod fit,quonia differentiam subitantiae Parricipem equi ,& asini reperire nullo modo possumus.
EAS autem definiunt hoc modo,Disserentia sil ,quage'nus aste toleratur.nam animal ratione, π mortalitate ab
hominesuperatur,q nonium animal nihjl horum est .vnde enim
85쪽
formae disserentias habeant 'nec vero omnes contrarias hasbenti propterea quod in eadem refrmae concurrerent contrariae ed ut arbitrantur omnes diserentias,quae in eis sebiectae sunt,' cultate completi tur e vera nullam.quocirca neque de nihilo quippiamst , neque formae contrariae in eadem reN
simul insunt. Eam hoc quoque modo definiunt.Disserentia est quae de multis,ijsq; flecte difer etibus, dicitur,cum qualia fetv
quaeritur . nam rationis particeps, s mortale de homine dicantur qualis homo sit. non autem quid it, explicant.cum enim rogamur,quidsit homo, recte animal rsondemur, cii vero quale animaisit ritero Omur, rationis particeps,'mortale congruenter res ondonius.
Cum differetiae significationes numerauerit,& de qua Philosophi loquatur,dixerit illanc praecipuam descriptioncm tradit. Differentia, inquit,est,qua genus a specie superatur . Ex hac definitione Porphyrius dubitationem mouet,& ea postea dissoluit. duo quaedam perspicua dubitationis effata sulcipit,quae sica Pcripateticis appellant, quod per se credenda sint, ex quibus . hoc primu est. Nihil ex nihilo oritur. vi abacus ex ligno confectus partim fuit,quia lignum erat partim uero no, quia erat abacus: Dams suisset,artifice,ut fieret,non indiguisset lapides praeterea sunt, tum vero non sunt,quia nondum domus est. quonam igitur modo ex penitus nihilo quippiam fiet Alterum effatum est, Aduersa in eadem subiecta re in eodem tempore fimul esse non possunt. aduersa enim sibi ipsa mutuum interitum asserit t. his praepositis ita oritur dubitatio. Differentiae vel ex genere,in quo prius erat, formis in sint,vel ex nihilo fiant,necesse est. horum utrunque absurdum est.nam si in generibus tanquam tu corporibus differentiae sint , aduersa simul erunt in eadem subiecta re, mortale ui delicer, ac immortale, rationis compos, ct expers. quod ita abhorret,ut nihil supra. ac nisi in genetibus sint differetiae , quonapacto in formis esset enim aliquid, quod ex iis, quae nulla sunt, factu esset,quod ite a ratione alienu est. ex nullo. n.alio fieri poterunt, cu inter genera,& formas nihil mediti interiectu sit. paret itur hunc sermonem esse maxima dubitatione inuolutum.
86쪽
Porphyrius itaque dubitans Peripatetico more controuersiam soluit. aduersa, inquit,in una mei rei& eodem ic pore actu ine sterio possunt, at potestate queunt. atque ut ea,quae diximus , clara
fiant,non est ignorand v, aliud esse potestate quippia existere, Maliud actione. ld naq; potestate esse dicitur, quod imperfectu est,
neque deductum ad rem ipsam,comode tamc traducitur ad actu. in puerulus facultate grammaticus est, quandoquide fieri grai maticus potest. 5: aqua gelida, potestate calida est,cum possit calida reddi.hoc igitur est,quod potestate esse dicimus. re ipsa gra-maticus dicitur, qui grammaticam scientiam sit plane cosecutus. Usam; reliqaos doceat.& frigida aqua potestate calida dicitur,quq cum calefacta sit,actu calida dicetur.ait igitur,aduersa, licti inquam,& frigidu actu simul alicui non adesse, potestate tamen Poscitepida quidem aqua,neq; actu calida est,neque gelida, potestate ramen utrunque.atq; insans potestate uirtutem habet,&Mitiositatem materia ite potestate omnia adueria possidet. Si igitur genus materiae rone habet,ut post dicetur, clarii est , plum potestate omnes differentias aduersas habitu tum. id quod aliter cita Probatur hoc modo. Aduersa in uno esse possunt: si vero altera aduersorum actu habeat,alterum potestate habebitiquod re ipsa frigidum est,facultate calidum est . quoniam suapte natura ei est comparatum,ut calidum fiat. hoc enim dictum est, propterea qd
quaedam sistat,quae alterum aduersorum tantum suscipiunt.ut crystallus,quae frigida cum sit, calefiet nunqua, alqs ignis nunquam frigidus reddetur,aer, x aqua utrumq; admittunt. aduersa enim facultate in eodem esse possunt.1ia si duo aduersa potestate quipPia non habuerit, nunqua actu in horum utriique commutabitur. Ied quonia duo aduersa potestate cotinet,propterea in utraque transfertur.hoc itaq; modo genera aduersas differentias habere ait. no enim ex nihilo penitus fiunt: neque aduersa in eodem essexcipia possunt. Peripatetici hac solutione utuntur, qua Porphyrius,quoniam librum ad summa Aristotelis genera utilem se scria Pturum promisit,usus est. Nec cla me est Platonis studiosos huiciolutioni repugnare.uolunt enim differentias generibus actu in esse.nec dubitandu,quin rationis compos,' rationis eXPers,mortale,& immortale generibus subiiciantur.ad cui us rei demonstrationem hisce rationibus utuntur.aiunt enim mortale,& immorra
lassiarticeps experaq; rationis aduersa tia esse.quod aduersa sese
87쪽
vicissim interimant,haec aut e tantii abest. ut sibi mutuum interium parent,ut etia sese conseruet rationas .n.particeps ct immortale teruant mortale,& rationis expers. Nain Deus curatione habeat, immortalisq; sit,mortalia omnia seruat,&custodit. praeterea homo ratione carentiu curator est,ct conseruator.angeli uero immortales ,homines mortales curant,& custodiunt. quare rationis Particeps,& ratione carens aduersa non sunt,nec ite mortale, &ammortale. quod si aduersa non sunt,quid obstat,cur generibus o5 insint. quandoquidem n Ires,quae rationis expertes sunt, iram dico, cupiditatemque,&sensum,atque anima quae rationis particeps est,simul in uno hominis corpore inesse conspiciantur.dicunt rursus. sint licet inter seciantraria, nihil tamen absonum est . eadem in eodem genere actu inesse,quonia no in corporeo subiecto, sed
in eo, quod coi Poris expers est,existunt. genus enim corpore uacar. na in lubiecto corporis experte diuersa inesse possunt. quod uero duo aduersa in subiecto corporeo simul inesse non possint, causa est,quod utrunque vult esse subiecti particeps. Singulare corpus per sese ea,quae se inuicem perimunt, non admittit at in
iis,quae non corpora sunt, id non ualet. propterea quod natura aduersorum omnium in iis habeat rationem ita,ut Oculus, qui candoris,& nigroris rationes admittit .ani ira quoque simul, & eoderem pore aduersoru, boni scilicet & mali, rigidi, ac calidi rationε habet a igitur est aduersorum scientia. quare a ratione Do aliecti uidetur,nquis dicat aduersas differentias generibus inesse. Similiter ct in abaco,atque in ea de eius parte triangulum,quadra
tum,turbinem ,& globosam figuram fingere simul non possumus,
quonia inter se confunderentur fi purae omnes,cum in re corporata essent collocatae.at in anima haec omnia habemus , & ea non
confusa .ex quo fit,ut ea otia distincte proponamus.& prima, secundamq; , ac tertia speculatione demonstremus . secus uero de tui bine, triangulo,& quadrato, ut dixi us .cla sat,ut in iis, quae c 5 Creta,& corporata no sunt,aduersare in ipsa insint alia praeterea ratione probatur. Si differentiae geocribus potestate insunt, quid est, quod illas cti formis actu componit,& inserit. omne quod potestate est,a quoda,quod tum actu ast, ad actum traducitur. aqua
frigida cum potestate calida sic actu fit calida ab igne, qui tum calidus est & puerulus potesate grammaticus tredditur grammati siua ab eo, qui tum in grammatices peritus .s igitur potestate
88쪽
esse possunt in generibus disserentie si ad actum traducantur,aliquo quodam, quod actu differentias habeat, indigebui sed nihil
aliud in iis est,potestate igitur in generibus non erunt,differentiae rursus sic δbat. Omne,quod esse potest, impersectu est, quod uero actu est,pfectu est: si itaque species actu differ tias habet, ct genera potestate,ultimae species erunt omnibus persectioresct digniores. prima autem genera omnibus imperfectiora, atque indigniora. id quod a uero sese maxime abhorret .sequeretur.ri. effectas res suis causis esse S psectiores,& praestabiliores: oportet igitur differentias in generibus actioe inesse.est ne igitur ob eam causam Peripateticorum ratio,atque omnino explodeda sententia id equidem ne unquam quide censuerim: propterea quod cum triplex genus sit,de eo,genere, quod ante multa esse diximus, Platonici loquebantur, in quo differentiae actu sunt,omniu-q; rationes re ipsa inesse possunt: Peripatetici vero de eo, quod in multis est,uerba facibit. Naturam ab uniuersis ad singulas res proficisci,singulasq; in uniuersis potestate cohaerere sciendum est
Semen si in concipientem comprehendetemq; naturam inciderit, primum carunculam quada in matrice finget,& efficiet,ut medici inquiunt,quae san. caro corpus erit,ac corpus uniuerse sum-Ptum. hoc tamen ut corpus,re ipsa est, ut animatum . potestate. quia necdum animatum actu et t. ubi vero aletur, augebiturq;, animabitur,ac tunc animatum uere dicetur, & potestate animal, non. n.adhuc sentit,& mouetur, quae cu natum sit, actu animal erit,potestate particeps rationis . cu uero auditionis,ac rationis Particeps fuerit, actione animal rationis particeps erit potestate grammaticum. disterentias igitur inesse potestate in rcneribns,
quae in multis sunt videmus. limul etiam patet physicos hoc modo recte dicere: ex quo conscitur ut cum Porphyrius librum hunc non ad Platonicam , Sed Aristotelicam doctrinam utilem scribere uellet Peripatetica solutione usus sit. Sed cum supra diceremus quinque uoces corpore uacare, neque id probatum adhuc sit, restat ut id rationibus assirmemus. Corpus, ut hinc initium sumam , nunquam in maiori aeque , ac in minori considerastur, Velut in elephante,& formica, at quinq; uoces pari ratione& in magnis,& in paruis considerantur: Deinde omne corpus corpori adiunctum accessionem affert ei, quod additamentum
capti, sed genus ct species, a d reliqua uoces ad Socratem addι
89쪽
ret mihi,amplificant,nec ullam ei accessionem faciunt. praeterea nunqua idem corpus in codem tepore in multis uidebitur, licet simile videatur, ide tame no erit,ut in Platonis crure hos elephalis esse videbitur,non tamen idem erit cum illo,quod Orestes habebat:at genus,& species eodem tempore in multis iasidera tui. Tu corpora diuisa nunqua specie, ct eandem quantitate seruant
sta ter . n. numerus in multas partes diuisus una formam, unamqε
stateris quantitate no seruabit:genera vero ct formae eande sorma & qualitatem seruant,si in Socratem,& caeteros distribuantur. Aliter etiam demonstrari potest. Omne corpus ex materia, specieq; componitur genus & species eo modo no fiunt,nunquaenim species ex specie componetur, igitur quinque uoces corporis expertes sant. Omnia iam percepimus, id quod sequirur. per se apertum est,tamen nihilominus legendu esse existimamus,uts in obscuri quippia inciderimus,a nobis declaratu sit. Animal nihil horo est id est expers,quippia. n.tale subaudiendum est. Si enim animal particeps no esset eius qd rationis particeps est, ct
mortale unde has differetias species habeat nec vero omnes cotrarias het,quonia res cocurreret c5trariae. Ut arbitratur quonia Porphyrius,Platonicus,ea diccbar,quae sibi recta no uidebantur,sed, incit,ut Peripatetici putarui.illi.n.uaturaliter loquuntur, atque ira recte sunt opinati. uniuersas scilicet res singulis priores esse,& eo pacto ad actuin traduci. Eam hoc quoq; modo definiunt perfectam differentiae descriptionem ex earum vocum diuisione lumpta tradit.ita .n.erat,vocu aliae significant,aliae no.
ET ENIM res omnes e mate, ia, πprma , vel ex iis, quae materiae, Osrmae proportione d cainetur ,sunt conflata. nam ut fatua ex ueris materia, π ex gura tanquam ex fimma es citur sic homo communis, Sinq lyecies est, ex Penere, quod materiae rationem habet, ex di rentia, quaeJrmae ratione quadam restoridet,con citur, ex quibus totum quidda, quod es citur,animal rationis particeps,mortale,homo perinsae es,atque issic allia.
Reddit niic ratione,qua na de causa genus tu quaestione,qua quid res sit,indagatur,& differetia in ea,qua qualis si, dicatur. Res oes inquit uel Pps te ex materia specieq; costar, vel ex iis,
90쪽
quae materiae,& speciei ratione dicuntur. Omnibus igitur natu ratibus rebus res quaedam subiecta est,quam proprie materie uocant,turpem & insorine: forma uero proprie est,quae suo ornatu materie quodq; ex ea fit, ornat.atque ita propria materia, propria forma in rebus naturalibus spectatur. in artificiosis autem, quaedam proportio & materiae,& formae, ut cum ex aere fiat statua aes materia dicatur non proprie illud quidem, sed promiscue, ct proportione quada .aes enim no est forma uacans: sed Spterea qd artifici substratu est,statuaeq; serma accepit,tanqua Pprie materia, ea de causa materia dicitur figura ite sermae proportione
habet . quandoquidem aes imprimit. na cti naturalibus rebus una quaeda materia tributa sit, b id oes reciprocantur . ncque enim omnia uicissim rerro comearent,si non una quaeda, omnibusq; comunis materia subiecta esset .arnea quide uasa mutari ita possun ut ex lebete statua clsciatur. at quibus eadem materia non est, inter se comutari non queuiar.ex lebete enim nunqua abacus fiet.
atqui ex rerra aqua,ex aqua oritur aer,ex aere aether: deinde retrorsum uicissim ex qthere aer,& ex aere aqua,ex aqua terra in
fima. id quod fit,quonia materie habent eande,quod enim frigus humoret suscipit,aqua si,qd siccitat ε,& calore,aether, ita quoque reliquae duae naturae ex quibus omnia collat.ocs igitur naturales res,velut homo,equus, ct caetera generis eiusde ex materia Sprie,3c forma constat.ea vero, quae arte constructa sunt ex iis costatur,quae ea de habet chi materia portione .atque ex iis, quae
figura habent,serinae respondent, genus igitur materiae, & dfferetiae sermς,ratioe quada respodet. Na ut in substatia nihil inter se differt.ueluti materia,sicut aenea uasa differetia tame in figura fit sic quoque in genere, quia homo, equus, canis animates sunt, nihil differunt illi quide, sed Ppter differentias magnopere distar.Si rationis particeps, crialeq; ad an: mal additu sit fiet homo:si rationis expers,& imortale,equus.quare genus materiae , & differentia sermae comparat . csi igitur materia unicuiqι natura, sorma uero
ualitate tribuat,meritissimo genus in quaestide,qua quid quimiit exquiritur ut materiae comparatu dicitur,differetia auic, utpote quae formae similis esse coperiatur,in qua rei qualitas indaga- rur. communis id est uniuersi homines. quique species estγidest homines singuli.