장음표시 사용
51쪽
res no amplius sub quid comunius adducent. Ea, que dicuntliis uerbis quo exposita generis descriptio ipsum genus ab aliis diastinguat,declarat, luc,atque hoc haec enim singula sunt,quae de uno dIcuntur. ac recte mea quide sentctia Philosophi huc loquedi modum a singulis traxerunt. nu cudemostramus,hoc illud, &aliud dicimus. siquide haec & sub demonstratione & sub sensium
cadunt. homo enim,atq; animal si uniuerse sumatur, pari quoque modo caeterae uniuersae res,quae in opifice sunt,neque sub demostratione. ueque sub sensum cadsit. recte igit singulas res, no autevniueisas in demonstratione redeget ut . Indiuidua ideo dicuntur quia nec in specie similia,nec dissimilia diuiduntur, id quod genera,& species faciunt. na indiuidua una cii diuisio e corosiptitur, ac tollutur .animal enim 'uod in me est,cdmune no est, sed mihi soli ascribitur. simili unoq; modo rationis copos,atque omne copositit,ex quo homo definiatur. Accidentiaq;,no ea quide .quae Proprie in uno, scd quae in multis comuniter insunt. γ singula de inultis no dicuntur, ut caldor in corporeuci in V lysse cicatrix ,ex qua a nutrice aSnitus est,in solo enim Vly sse cicatrix incrat, secus quonia pacto nutrix illii ex cicatrice agnouisset ' proptereaigit dixit,accidetia, que in multis comuniter,& no quae in uno insunt. i. uniuersa,& no singula. estqi genus,m animal; aperti sima doctrinam reddit,cum exemptu uniuscuiusque quinque vocum
GENERA igitur ab ijs ,quae de uno tutum e suntur, intersunt, quod ea de multis enuncientumab ,s aut Iliae in mulos licuntur se syecie, quoniams ecies etsi de mali is,non tamen speciesed numero disserentias enuntiatur,homo enim; ecies,
cum fir Uocrate es Platone cficitur qui interse no i specie verum numero flam distrepantiat animal ,quod genus es Me homine Jouel cis equo dicitur,qui non tum numero ded et, specie uni interse diuers. praeterea genas μετ proprium hanc habent dissimilitudine ,quod proprium de una tantums ecie , cului propria es es; indiuiduis,quae ab eo continentur, nansciatur Aelut facultas ridendi deplo hominei,4 m ubi homi
52쪽
etiam ijsq; differensibus relincitatur.
Quomodo genus ex descriptione a reliquis separetur,hec nobis clarum, ac perspicuum iaciunt. Etenim genus de multis, iisq; non numero solum,uerum etiam specie differentibus,sipecies autem denumero differentibus ratum dicitur.una igitur quaeq; uox hoc modo definienda est aut describenda.Genus vox est signis-cans,quae de multis,specie autem differentibus dicitur, cum quid quicque sal,quaeritur. Differentia est vox significans, quae de mulris Decie autem differentibus,in quaestione,qua quale quid sit iudagatur,dicitur. Species est significans vox, quae de multis, iisq; numero differentibus dicitur,cum rei natura quaerendo inuestigatur.Proprium uox est,quae significans quippiam rei naturae aductitium de una tantum specie dicitur. A ceides vox est, quae aliquid
soris adueniens significat,deq; multis , iisq; specie differentibus,cuqle quid sit,aut quomodo se habeat,inuestigatur dicit. At animal quod genus est= scire debemus, quaecunque differunt specie
inter se,numero quoque differre,at quae numero differunt,no itidem specie differunt. neque enim reciprocatur oratio. nec quenquam fugiat,idem triplici modo dici, idem genere, idem specie,
idem numero. genere,ut homo,equus,bos.siquidem haec omnia &anirnalia.& eadem ratione generis existunt. Specie,Theo,Socrates, Plato. nam hi specie sunt iidem.numero,ut homo,uir,& ensis ac gladius.igitur si Idem tribus modis dicitur, Aliud quoque totidem dicetur,quaedam enim genere differunt,& alia inter se vel specie,Vel numero erunt. quae autem genere vicissim differunt, semper uicissim specie different,& numero. velut homo, ct candor, dissic runt enim inter se genere.nam homo animal est, ct cando i qualitas.quin specie itidem different, quoniam alia est hominas,& alia candoris species, vel.ex eo,quod homo animalis species est,quod genus est. candor autem est qualitatis,& coloris spetcies.sed numero pariter different.homo enim qui percipi sensibus potest,ut Socrates alius, ac diuersus eth a Platone. recte igitur ea,que genere distant,specie quoque numeroq; dissumlitudinem habere dictum est nobis Quae specie disparia sunt: numero quoque sunt differentia,non tamen etiam genere:vt homo equus,in ter quae speciei ratione varium interuallum interiectinia est,qua-
53쪽
doquidem alia est hominis species,& equi alia.quae numero nihilominus sunt alia .nam alia est hominis & alia equi materia. genere uero cum utraque animalia sint,repugnantia non sunt. Quae vero ab aliis numero absunt,nec genere,nec specie inter se omni .no interesse oportet:ac propterea dixit Qui non solum numero sed etiam specie sunt inrer se diuersi. proinde ut si compertumia esset,ea,quae inter se specie discrepatia sunt,numero quoque se per habere varietatem.
HOC demum genus, disserentiae, communias accide, iliuinter se differunt,quod i disserentiae,commlima , accidetiade multis 1 ecie diuersi dicuntur, non tamen in ea quoquo ne
dicuntur,qua,quid sit sed qua quale quippiam si, quaeritur.
cum enim rogamur quidnam illud t,de quo haec incantur,no disserentias,m accidentja,sed genus restoridemus vel ex eo; quod disserenitur,at' accidentia no in quaesion qua quid res
st,sd qualii fit, quaeritur,enuntiantur,nams qussioni roget,
qualibit homo, rurionis particeps restondebimus cum quaerat, qualis coruus si,nersim este djcemusrillud enim diseren
tia, o hoc accidens s. q; roget,quid homost, animal dice mus,quod hominis genus est .
. Differt, inquit, genus a disserentiis, & accidentibus uniuerssquod illa in quaestione,una rei qualitas,aut modus quaeritur,genus vero in ea qua quid res sit,dicitur. Et iis, quae in ouaestione, qua quid quicque sit,quaeritur,dicuntur, genus a specie discrepat. quoniam lpecies de multis,iisq; numero differentibus, genus mro de multis & specie differentibus dicitur. Est item inter genu ct proprium, discrimen, propterea quod proprium Vni tantum speciei,ct genus multis conuenit.
54쪽
AMMONI Vs idi fierentia,communibusq; accidentibus,quae non in quaestione, qua rei natura ed qua qualiuas, vel modus iIuestigatur, de is
in quibus quippiam dicitur,enuntiantur.
Breuibus demonstrati, quomodo unumquodq; eorum quae in genetis descripione sumpta sunt , conuenienter, & necessarie sit acceptum . Caere rae enim uoces non dicuntur in quaestione et qua quid res sit,sed qua modus, aut qualitas inueti agatur. id quod intelligendum est in differentia, cominu niq; accidente. Si enim quispiam nos roget,qualiter se habeat Socrates, uale
re illum vel aegrotare responde Dimus. Sunt enim aliae quoq; praeter accidentia differentiae ut repandum caluuin, ct aduncum esse.illud autem, qnod ait cum quid res sit indagaturγ differentiis
ct communibus accidentibus,que no in quaestione,qua quid ressit,quaeritur,dicuntur, sed in ea qua qualitas,aut modus inuestigatur, genus disiungit. Differetia enim in quaestione qua quale quipiam sit,& communia accidentia in quaestione, tua quomodo se quippiam habeat dicuntur.aiunt nonnulli,cum dica is uel modus inueitigatur.)ea accidentia significare,& complecti,quae proprie in aliquo insunt.nos autem etsi in quaestione,qua quomodo quid se habeat,ea dici affirmauerimus, ex iis tamen esse asseruimus, quae de uno dicuntur. ab illis enim quae dicta sunt supra, genus distinxit. cum diceret de multis,ab iis,quae de uno dicuntur, & ab indiuiduis genus separauit.
IN/HAC igitur descriptione , quae generis notioni confituta est,nes abol quicquam, nes redundat. i
Definitiones & uni tantu rei conuentie , ct totam illam rem complecti debε t. definitiones enim ea potissinum de causa es ιν Oi dicuntur, quod rem defiuitam complexu suo coerceant , dc Contineant, eaeq; a similitudine terminorum, quibus possessionines a possesionibus diuisae sunt qui e ei dicuntur nomem inuenere. Duo sim ,quae definitiones uitiosas faciunt. uel cum quippia super est,uel cum quippiam, quod ad eam rem, quae e plicatur, Pertineat,praetermittitur.nam ut omnibus constat, Ρhiloibphos omnia modo & ratione secisse, ita recte,atque ordine factum videtur,quod omnem uirtutem esse mediocritatem,st omnem me
55쪽
diocritatem duo uitia contraria,desectionem videlicet ac redundantiam habete dixerunt. Iustitiae enim, ex qua una uirtute boni viri appellatur,fra udatio,& effrenata cupiditas & auiditas habedi , atque acquirendi adiacent is enim fraudar, qui minus, quam oporteat, cit,auidus & cupidus ille est,qui plus uult, quam deceat. Fortitudo item uirtus est. cui timor,& temeritas utrinq, apponuntur.sed remperantia quoque virtus est quae in altera parte fatuitatem in altera protervitatem habet adiuncta. aluus est, ct stolidus qui parvid commouetur proiciuus, ct impotens ,qui nimium,& inordinate concitatur.Ρiudentia ab imprudentia , &insolentia circundatur. quemadmodum igitur in iis, ita quoque in definitionibus res se habet. illa propria definitio est,quae pro priain rem definiens nihil extranesico plectitur,neque quicqua, quod ad rem pertineat, praetermittit ei enim p roinde .ur caeteris virtutibus,recludantia, ac desedito ut dici si est a iunguntur,Definitiones enim,in quibus aliquid superfluit, re contrahunt,& coangustat. ille vero in quibus adest quippia,re dilatant, sit enim hominis definitio,animal,mortale,rationis particeps, quae hominem a caeteris Iebus omnibus disiungat omnesque homines comprehendat. ita fit ut definitio mutila, ac decurtata rem latius manare cogat,si, verbi causa 'ominem definiamus,& esse antinat mortale dicamus, res amplificabitum. si quidem animal mortale non lotum homo est sed bos etiam,& canis aliaq; permulta. at superuaca nea definitiorem coarctatis quisiverbi causa hominem definita
dicat animal rationis compos,mortale, grammaticum,ea definistio non omnis homines , sed grammaticos tantum, idq; iure optim O,continebit. Res quo compositiores sunt. eo moris coangustatur,quo simpliciores,eo magis dilatantur, ad plupaq; extenduntur,& propagantur, ex quo conficitur,ut ad primum. communeq; rerum Omnium principium quam prox e accedant. iccirco
animal iplinia per se, multis, rationi uero c5prii adiunctum paucis conueniat,at rationis compos animal mortali annexum, pauciora etiam comprehendet si insupei grammaticum addideris, longe pauciora continebit.quo fit,ut diminutae definiticines rem amplificent,& collatet ,redundantes uero in exiguum, angustuinq; concludant. Cum itaq; haec uellet innuere Porphyrius , hanc
Seueris detinitionem , aut descriptionem ait ab illis duobus alienam esse, quae definitiones deprauare solent. Haec cuim neque
56쪽
siperuacanea est,neque imminuta, ut propterea se propaget Ia tius. Triplex genus esse diximus, unum ante multa, alterum in multis,tertium post multa quod etiam posterius genitu appellatur ' intelligentia comprehensibile, ranquam ipsum in mente nostra sit,& cocipiatur. igitur Porphyrso non de eo,quod ante multa,aut de eo, quod in multis esset, sed de illo,quod est post multa id est quod notitia comprehenditur, dicere propositum erat . ac propterea inquit, In desci iptione,quae generis notioni constituta est,hoc est . in descriptione generis , quod intelligentia , notitiaq; prehenditur,quod est,cum rem ex eadem notione qua a nobis animo intellecta suerit,definimus .ut si propria nostra nos opinio
ne conceperimus hominem . ex eadem ratiocinates dixerimus,
homo animal est, rationis copos mortale,Porphyrius in hac generis descriptione neque abesse quicquam dicit, neque redundare.
P E C IE S de anius uis p forma dicitur, qua significatione dici solet Esl nata primum, digna steries imperio,
Persecit sermonem de genere institutum. erat igitur secunda de quinque uocibus differentia. sed quoniam genus,& species ex iis sunt,quae sub eandem rationem cadunt,& simul ex illunt, sinulq; cognoscuntur, speciem ante differentiam collocauit, non tamen naturalem ordinem secutus, ted doctrinae .si quidem in generis tractatione, speciei secerat mentionem,ac propterea auditore multum haesitante tenere non Cportebat. Aristotelia norma utitur, prius enim omnes speciei significationes annumerat, scinde qua de loquatur, relerat. na multae sunt speciei significationes praeter has, quas nunc in medium adducere nihil opus est, praesertim cum satis sit eas ex plicare,quae
ad disserendi subtilitatem attinere videtur. ait igitur duas esse speciei significationes. licitur thim species de uniuscuiusque serma, ct pulcritudine, qua quid ni ilicatione speciosos,& deformes dicimus. Species irem dicitur, mi sub genere collocatur, &sse qua genus cum quid res sit, quaeritur,esuinciatur. quanquam aeque ultimae ac non ultimae speciei haec definitio sit.Species etiam dis
57쪽
Qtur, quae de multis numero disserentibus effertur in quaestione
qua rei natura exquiritur.Uerum quoniam horum nominum: ultimae inquam, Ic non ultimae significationes communi usui notulsi Cognitae erant ipse progrediens eas declarat, accipitq; substantia
tanquam praestantistimum Omnium genus quippe quod per se costet,summu urq; genus existat.& caetera omnia ad eam ita anni-
tantur ut eius beneficio sint,& sub intelligentiam cadant, de sine illius auxilio constare nullo modo possint, est igitur perspicuum substatia cohaerere p sese,noucq; reliqua ei accidere. Substantia igitur assumit.ex qua cathena huiusmodi c5nectit. Substatiae alluci
corpus est aliud corporis expers. corpus aliud animatu aliud inanimatum. animati aliud animal est, aliud planta, aliud uero utri-'utq; particeps,ct ex utrisque compositum P ω φυτον uocant. animalis aliud roniscopos,aliud expers. rationis copolis aliud an-gctus,aliud lio,aliud demon. in iis igitur lubstantia summii genus est,ultima uero species ho, at que his intermedia interiecta sunr, genera. spes dicuntur: lpes videlicet si ad superiora, ct generasi,ad inseriora reserantur. uerit oes species & ultimas , & medias prior de Icliptio cotinet. sic.n. inquit, Species est, quae generi subiecta e,de qua cu quid ea sit, inuestigat,dici genus potest.utraq;. N.delcriptio lubiecto eadem est, solaq; rclatione disterens. multa profecto,quae subiectae rei ratione eadem sunt relatione differre comperi tur, uelut ascentus, 3c descentus. idem enim sublestiim scalas habenr,relatione tamen disterunt. descensus enim est a sa perioribus ad inferiora. declinatio a census uero ab inserioribus ad superiora regressio. Simili quoque modo in semine.& fructu res se habet. eis enim idem subiectum est. at relatio ac ratio dissearens ut igitur in his, ita etiam in duabus speciei deseriptionibus videtur quarum altera a genere initium lumens in speciem desinit, altera cum a lpecie incipiat. in penus terminatur. sola itaq; relatione inter se differunt. ratione subiectae rei eaedem sunt . . mit autem initium a notiori speciei significatione, quoniam cum
specie de qua Philolbphi loquuntur,quandam habet similitudiήnem,ut enim species,quae pulchritudinem significat,sngulas ho minis Partes complectitur ita di species,de qua philosophi dissirunt,omnia,quae singit Laim distincta sunt comprehendit. l species de uniuscuiusque forma dicitur;supersus cum de genere locqucretur , prius quam de quo uerba faceret, explanauerit, ua
58쪽
rias generis significationes edocuit . ita etiam hoc in loco cum de specie agat,illius significationes exponit,& de qua loquantur Philosophi,palam nobis facit.
IL L V D quos 'ecies appellatur, quod generi a nobis iam desinito subicitur , ex quo hominem animalis Γ eriem e se,
cum animal illius genussi, π candorem coloris. π triangulii figur peciem dicere con siueuisus.
Enumeratis speciei fignificationibus declarauit de qua sermo
habeatur. nunc vero ex hac significatione quasi exemplo quodadocet quomodo lpecies ad genus reseratur. triangulum enim aefiguram sumit , ac triangulum,ut speciem figuramqi, Ut genus, Nonnulli vitio vertunt Porphyrio..quod figuram tria guli genus ct triangulam figurae speciem esse posuerit . aiunt enim, In qui bus prius quicquam est,& posterius,id,quod de iis communiter dicitur,genus esse non potest, sed tria gulum quadrato prius est, illud enim ex tribus lineis, hoc uero ex quatuor conficitur, &tria priora sunt quatuor .alio item modo argumentantur sic omne quadratum in duo rectorum angulorum irranx ula diuiditur. nam si in quadrato ex A, B C,D, consecto, mediam lineam ab A ad C duxeris,quadratum in bina triangula rectorum angulorum lecueris, alterum ex A, B,C. alterum ex A, D,C,constat. quo sit,ut quadrato sublato triangulum non deleatur. sed si auferatur triangulum , seri non poterit, ut quadratum remaneat . quare triangulum naturae ordine prius est quadrato. idem quoque in caeteris rectarum linearum figulis de mons habitur, in ea uide licet, que qainq; eaq; quae sex angulis constat, in reliquis quoque quarum unaquaeque in itiangula dioblitur, tria gulum igitur iis omnibus prius est figura ergo, quae de iis communiter dicitur,cumi illotu genus esse nullo modo possit,iaeque illa eius species erui.
sequitat igitur Porphyrium minus.proprie triangulum figurae speciem dixisse.qua quidem in re omnes qui Porphyrium defendere nituntur,hallucinantur,' improprie,sed exempli gratia id dic tu esse aiunt. no, vero ueritatis studiosi omnem dubitatione his vel bis tollemus: Si triangula quadratorum elementa essent, ut quadrata nunquam nisi ex triangulis componeretur, velut in
Timaeo dicere videt ut Plato cum omnes rectarum linearum st-
59쪽
guras in triangula veluti in simplicissima elementa dissoluit uerum esset,quod dimam est, ct primae in figuris sine ulla dubitatione triangulo deserendae essent.neque figura esset ipsorum genus modo illud quoque verum foret,non esse genus, quod communiter de iis,in quibus prius,aut posterius inest ,dicitur. nos enim nulla nunc necessitas cogit,ut ex ea causa fieri quadratum dicamus, quod triangulum prius subiiciatur .nam Euclides Megaricus
Philosophus acutus sane homo,& probatus,in sexto,& quadragesimo praecepto absque itiangulo ex rectis lineis effici posse quadratum docet nihil enim obstat, quin sine triangulo ex quatuor lineis rectis fieri quadratum possit, quare salsiam illud est, quod dicebatur sublato triangulo fieri non posse, Vt quadratum superesset.quid si med iam lineam adiicientes, quadratum in duo triangula diuidimus, iccirco prius,' ut elementum , uel partem esse triangulum dicent i cum praeterea possimus ipsium quadratuin duo quadrata,quorum altera pars longior sit,diuidere, ct opposita latera coniungendo,& separando, ut ab A ad B , efficere duo quadrata. in quibus altera eorum pars longior sit,quae separabunt C,& D,quadrata ita effecta ipso quadrato priora esse dicentur nam hac ratione contrarium quadratum eo quadrato,
cuius altera pars longior est, prius existeret, si quadratum , cuius altera pars est longior quod unum latus habet alterius duplum, bifariam in duo quadrata diuideremus . Atqui si in circulo media dicatur,circulum in duos semicirculos secabit: hic crit A , hic Vero B.& perspicuum erit ununquenque lemicirculum figuram esse ex extremitate lineae semicirculi, Sc recta linea media conflatam.ita fiet,ut simp lex circulorum figura ex mistis semicirculis conficiatur, simpliciq; circulo mistus prior si ordine naturae. Quemadmodum igitur in iis cogitatione nostra hanc diuisione facimus nec tamen necesse est quadratum , cuius una pars longior est, prius esse quadrato per naturam, praesertim cum quadra ta longiora in duo quadrata diuidi possint,si alterum e lateribus duplis alterius sit, ac insuper si missae circuli figurae. ex rectis lineis.& extremitatibus consectς priores sunt,ita etiam quadratum a media linea in duo triangula diuiditur, nec Ob eam causam quadratum ex triangulis componi,& triangula quadrato priora esse natura necem est. rect e igitur Porphyrius figuram esse quadrati genus scripsit.
60쪽
in V O D si in genere definiendo 1 ecies cimus mentionem,cum genus esse diceremus,quod in multis dicitur,ijsq, specie dijferentibui cum rei natura quaeritur, 1 eo; nunc e se
dicimus,iqns de linito generi subjritur, illud percipiendum eji,
quoniam genus alici jus genus, 'ecies alicujusspecies est,necesse e Je,vijn utrorunque de nitionbus explicandis, utri
scue litamEr. Cum haec vere,& sedulo Porphyriias dixisset, reciprocata de
monstratione se uti oportere existimauit , quae a Philosophis vel ex eo damnatur, quod eadem priora,& posteriora faciat, pio positionumq;. ac conclusionum ordine ita inuertat,ut illud ,quod primum est,secundum,quodq; secundum, primum efficiat, ea dein qι sibi ipsis notiora,& obscuricra reddat . quemadmodum siquis a me,quaereret,anima ne immortalis sit,dicerem,etia,quid ita quoniam, inquam, anima a se in uetur,quod se te mouet, nunquam ne
moueri quide desinit,quod finem no habet motus,aeternu est,antia ma igitur aeterna est.Si rogauerit praeterea quomodo pateat, anima a se moueri,demGrare hoc pacto,anima aeterna est, qdete nu est,nunquam moueri desinit,quod finem non habet motus, sese mouer,anima igitur a se ipsa mouetur. Huiusmodi demonstratio reciproca dicitur,cum enim animam aeternam esse uellem demonstrare,quod a seipso mouetur primae P positionis loco, aeternum autem pro conclusione suscepa.cumq; mihi demonstrandum
esset, animam a se moueri,aeternum,quod primum conclusio fuerat, prius accepi,& a se moueri,cui superius princeps dabatur locus .coclusionem feci.atq; ita id,quod prius erat, posterius esseci. Ita fit,ut demonstratio reciprocata, quae propositiones in conclusionem,ct conclusionem in propositiones mutat, explodenda scisi quidem omnis demonstratio propositiones apertas , ct manis pas assumit, conclusionemque obscuram ex propositionibus cla ram.' perspicuam reddit. illa igitur criminanda est, quae hunc ordinem peruertit,utpote quae obscuram conclusionem in propositionis ordine accipiens claram faciat, propositionemq; iam procoticessa acceptam conclusionem faciens incognitam reddat.Malie ςm praeterca lac habere cum demonstrare uoluerimus , dicemus,mulier hoc peperit,que Pepetit habet lac ulier igitur baee