장음표시 사용
651쪽
aliud quidem sicut materiam, quod secundum se quidem non est hoc aliquid. Aliud autem sormia. & speciem,secundum quam iam dicitur
hoc aliquid.& Tertium,quod ex his. Est autem , materia quidem potentia, forma autem actus. Et hoc dupliciter:hoc quidem,sicut scientia, iblud autem, sicut speculari. Substantiae au- πιπ.3.tem maxime esse videntur corpora:& horum, victi reniri naturalia.haec enim aliorum principia. Natu- Z-.ralium autem,alia quidem habent i iram. ali . . . autem non habent. V itam autem dicimus, qu per ipsum fit, aluionem , augmen timem. , dc diminutionem. Quare omne corpus naturale Zim. participans vita, substantia erit. substantia tem sic, ut composita. , Quoniam autem Est Tex. . corpus huiusmodi,vitam enim habens,non uti- . que erit ςorpus anima. non enim est eorum, quae in subiecto,corpus:magis autem,sicut su rectum,& materia est. Necesse est ergo animam substantiam esse sicut formam corporis
.naturalis,potentia vitam habentis. i . . T. , Substantia autem actus, huiusmodi igitur Tex.s.corporis actus.'Hic autem dici ut dupliciter. alius quidem, sicut scientia: alius aurem, sicut pux . ρn- . speculatio.manifestum ergo, quod sicut istieris m-,ct fi lia. Lx eo enim,quia inest anima, & soninus, cundus. , vigil ia est.proportionale autem vigilia quidem speculationi,somnus autem habitui non exeunisti in actum. Prior autem generatione in eo- Tex.ε. dem scientia est. Unde anima est actus primus corporis naturalis potentia vitam habentis. tale autem, quod utique sit instrument te. In -ima. strumenta autem & plantarum partes sunt, sed penitus simplicia,ut tolium eius,quod circa stu . Petuum cooperimentum; id autem, quod circa
652쪽
suctum fructus. radices vero ori similes mirutraque enim trahunt alimentum. si autem aliquid commune in omni anima' oporter dicere, erit utique primus actus corpo-
ris naturalis,instrumentalis. de non oportet quaerere, si unum est anima & corpus:sicut neque ceram & figuram,neque omnino Vniustuis . iusque maloiam,& id, cuius materia. unum
- emim, di esse mi m multipliciter dicatur, quod Texa. yroprie est, actus est. Vniuersaliter igitur dictum est quid sit anima. substantia enim est, . quae secundum rationem, hoc autem est, quod quid erat esse huiusmodi .corporis. Sicut si aliquod instrumentorum naturale esset corpus,uti decurisaesset enim securi esse substantia ipsius,& anima hoc, separata autem hac, non utique amplius securis esset,nisi aequivoce.nunc autem est securis . non enim huiuscemodi corporis ipsum quid erat esse,& ratio anima, sed naturalis huiuscemodi habentis in stipin principia
Tex. . motus. & status. Consyderare autem & in partibus oportet,quod dictum est. Si enim esset oeulus animal, anima utique ipsi visiis esset.' hic enim est substantia oculi,quae secunduri ra- - . tionem, oculus autem materia visus est et quo deficiente non est amplius oculus, nisi aequiuo-G.sicut lapideus, aue depictus: Oportet igituraecipere quod est in parte,in toto vivente corpore:proportionaliter nanque habet, sicut paraad partem,totus senstis ad totum corpus sentativum,secundum quia huiusinodi. Non est autem quod abiecit animam potentia existens ut vivat, sed quod habet, semenvi tatra. autem, di fructus potentia huiusmodi corpus Zins. est. Sicut igitur incisio,& visio . sic εc vigilia
653쪽
autem visus Ec potentia insti umenti,ic anima: corpus autem, quod potentia est. sed
m3rpus animat.' Quod igitar non sit anima separabilis a corpore,aut partes quaeda ipsius, s partibilis nata est, non immanifestum est. Iarundam enim actus partium est ipsarum..t vero quasdam nihil prohibet, propterea quod nullius corporis sunt actus. Amplius autem immanifestum,si sit corporis actus anima, :scut nauta nauis. Figura igitur sic determina-Itum & descriptum sit de anima. Icaput Secundum. Traditur Mnima δε his propria,scilicet perissim rei causam. iQVoniam autem ex obscuris quidem, mantis '. sestioribus autem fit certum & secundurationem notius,tentandum est iterum sic aM
Dedi de ipsa. Non enim solum ipsum quod ut 'opoclet definitivam rationem ostendere, sicut plures definitionum dicunt sed & causam ines.se,& apparere.Nunc autem ut conclusiones rationes de finitionum sunt,ut quid est i tetrago- 'nismus aequale altera parte longiori rectangu- Ium aequilaterale es ..talis autem. definitio ratio conclusionis. Dicens autem quod tetragonisinus est mediae inuentio,rei usam dicit. . .icamus igitur,principium accipietes CψΠ-6 derationis,determinari animatum ab inani- Π ato, ipso vivere. Multipliciter autem ips' viuere dicto,&si visam aliquod horum insit χ-lum,uiuere ipsum dicimus cintellectus,&Ωnsus.&motus,& status secundum locum, adhuc autem motus secundum alimentum.& augme-
654쪽
omnia videntur 'iuere, videntur enim inse- . . . ipsis habere popentiam, dc principium huiuΩmodi,per quod augmentum, & decrementum suscipiunt secundum contraria loca. non enim sursum quidem augentur,deorsum autem non
sed similite, in utraque,& omnem in partem aluntur , S viuurit semper, qliou 'ite possunt Tex:is. accipere alimentum. separari autem lioe. quidem ab aliis possibile est:alia auteni ab hoc. impossibile, in mortalibus. Manifestum est autem in'vegetabilibus nulla enim inest ipsis
, potentia alia assimae. 4 - . i
. Viuere igitiis propter hoc principium inest μηπris omnibus viventibus. Animal autem propter
sensum primo. etenim quae non mouentur, ne-prim. q ue mutant locum, habent autem sensum, animalia dicimus, non vivere Qtum.
Tex.r7. sensus autem, primo inest .mnibus tactus Et,sicut vegetatiuum potest separari a tactu,&omni sensi, sic & tactus ab aliis hientibus. Vogetatiuum auteni dicimus huiusinodi partem a- .a him.r,quax plantae participant. Animalia auis .. . ., 'omnia Videntur tangendi sensum habere. Tex.18. propter quam autem causam utrunque ho- Uim accidit posterius dicemus autem in tantum dictum sit 'ltim quod anima est ho-
anima,an pars animae:&, si pars,utrumlic,ut sit . .' ratione χlum, an , loco : de qui-- busdam quident horum: non est dissicile vide-A V. Q. re quaedam autem dubitationem habent.
Sicut enita in plantis quἡdam diuise vi. den
655쪽
dehtur VIulere,ic. separatae ab inurcem,tanquam Aexistente an liis anima, actu quidem una in unaquaquePlanta ,potentia autem pluribus, sic videmus Alcirca alias disserentias animae ac- υida ιοtrati eidere initis,qui inciduntur in insectis. Etenim Zim. stnsum, utraque partium habet,& motum st- cundum locum:si autem sensum,&imaginatio- ohem,& appetitum.vbi enim sensus est,& dolor & voluptas conseqvitur, ubi aeutem haec sunt,
ex necessitate Si de*derium est. . ag De intellectu autem, Se speculativa poten- Tex. II 'tia nihil adhuc manifestum est:sed videtur genus allud 'animae esse,& hoc sistum posse sepacrari,sicut perpetuum a corruptibili. . Reliquae auredi partes anime manifestum Te ex his quoel separabiles non sunt, sicut 'uidam ' dicunt,ratione autem 'quM aliae manifestim est. Sensitivo erimm esse, & opinatiuo aliudui
quidem de lati sitire ab ipso opinari, simili di
autem& aliorum, quae dicta sunt,unumquodq;: Adhuc autem quibusdam ' animalium Oomnia insunt haec, quibusdam vero quaedam ho-
rum, aliis autem unum solum,hoc autem facit disserentiam animalium .propter quam autem hausam sic fit,posterius perscrutandum. Simili, 'ter autem & circa sensus accidit.alia enim habent omnes:alia vero quosdain, quaedam vero unum maxime necessarium,inbum. Tex.14.
Quoniam autem id, quo vivimus,&,sen timus, dupliciter dicitur, sicut id, quo scimus. dicimus autem hoc quidem scientiam,illud auis tem animam et utroque enim horum dicimus scire.similiter autem & id,quo lani sumus,aliud ' quidem sanitas est, aliud autem parte quadam corporis, aut etiam toto, horum autem scien-
656쪽
tia quidem,& sanitas forma est,&species quae Amiandam,&ratio.&vtactus susceptiuorum,illa qui--- inesse iam scientifici,haec vero tanti videtur enim invidetur in patiente, & disposito activorum inesse 'cturi pariente, ct anima autem id est, quo vivimus, & sentimu3. HI sita ide ἔκ movemur,& intelligimus primo .anima uti . a reo. que ratio quaedam erit , & forma, sed non Ita . vide materia,& subiectum. Τripliciter enim di-ontradict. cta substantia, sicut diximus quarum haec qui-aim. dem forma, illa vero materia, alia autem ex Tex.2s. Vtrisque:harum autem materia quidem potentia , forma autem actus et quoniam quod ex utrisque,animatum,non est corpus actus animae,sed ipsa corporis cuiusdam x.-- Et propter hoc bene opinantur, quibus vivide corra. detur neque sine corpore esse, neque corpus Zim. aliquod animae corpus enim non est, Corporis
autem aliquid est. hi propter hoc in corpore i*- est,& in corpore huiusmodi,& non sicut priores ad corpus aptabant ipsam, nihil ultra deh-nientes,in quo,& quali, quanuis non videatur quodliset recipere quodlibet. Sic autem
secundum rationem.uniuscuiusque enim actus
in eo,quod potenti existit, & in propria materia,aptus natura est fieri. Q d igitur actus quidam est,& ratio potentiam habentis, ut sit huiusmodi,manifestum ex his. . .
Summa Secunda.De Mnima potentiis,earum,' ' quo pacto destiiri debeant. 'otentiarum autem animae,quae M. ctae sunt,aliis quidem insunt omnes, aliis vero quaedam haru, quibusdam vero una Bla. Potentias autem dixtinus, vegetatiuum, sem sitiuuma
657쪽
sitiuum, appetitiuum, motivum secundum locum,cogitativum.Inest autem plantis nutritiuum solum:aliis autem & hoc, & sensitivum. si autem sensitiuum, & appetitiuum . appetitus enim concupiscentia est, & ira, & voluntas. Animalia autem omnia habent unum ex sensibus tactum,cui autem sensus inest, huic & -- luptas,ic dolor,& iucundum,& molestum, quibus autem haec,& concupiscentia. ipsius enim iucundi appetitus haec. Adhuc autem ali- Tex. s. menti sensum habent.tactus enim alimenti sensus siccis enim,& humidis, & calidis, & frigidis aluntur omnia uiuentia,horum autem senis sus,tactus , aliorum autem sensibilium secundum accidens. nihil enim ad alimentum con- risere sonus,ineque color, neque Odorrisapor au- B in
tem unum quoddam est tangibilium,famestem,& sitis concupiscentia.& Fames quidemicalidi δε sicci:Sitis autem frigidi,& humidi:Sapor vero,Ut condimentum quoddam. Exaditus autem manifestandum de his posterius estinunc autem inlatum dictum sit,qubdanimalibus habentibus tactum& appetitus insit. De imaginatione autem immanifestum, posterius autem con*derandum. Quibusdam autem ad haec inest & secundum locum moti-uum:aliis autem cogitatiuum 8c intellectus, ut
hominibus, & si quid aliud huiusmodi est, aut etiam honorabilius. Manifestum igitur est Tex.3α
quod eodem modo una utique erit ratio animae, figurae. neque enim ibi figura est praeter
triangulum,& eas,quae consequenter mur, neque hic anima praeter dictas est. fiet autem ut que & in figuris ratio communis, quae conueniet quidem omnibus, propria autem nullius' ' Mitat.de Anima. R R
658쪽
erit figurae. similiter autem dc indictis animais bus. Unde ridiculum est quaerere communem rationem dc in his, 3c in aliis, quae nullius erit eorum, quae sunt propria, ratio . neque secundum propriam,& indiuiduam speciem, dissut- tentes eam,quae huiusin i e Tex. r SimiIiter autem se habent ei quod de figuris, & quae circa an am sunt. semper enim in eo, quod est consequenter, est potentia quod prius est in figuris, in animatiso vi in qua drato quidem triangulus est,in sentitiuo autem vegetatiuum Quare secundum unumquodque quaerendum quaenam iit Vnuiscuiusque anima: ut quae plantae,&quae hominisqui bestiae. Pro-Ptex quam autem causam consequenter sic fenabent,consyderandum est. Sine enim vegetam ciuo sensitiuum non est:a sensitivo autem se- ratur vegetatiuum in plantis.Iterum aurem taoiuo quidem aliorum sensuum nullus est: ' tactus autem sine aliis est. multa enim anim lium neque visum neque audivi in habent, nep Tex.32. odoris sensum. Et sensiti orum alia quidem habent secundum locum mortuum, alia vero non habent: vIrima aqtem S minima r . riocinationem,& intelligentiam. quibus enim' inest ratiocinatio corruptibilium,ias bc reliqua omnia. quibus autem illorum Vnumqμodque, non omnibus rariocinatio: sed quibusdam quidem neque imaginatio lia autem hac. sola vivunt. De speculativo aute intellectu allux, sermo in Qwdigitur quae de ho
659쪽
Summa Tertia.Depotentia Ammis vegeta a.
caput Primum. Explicantur Omma vegetatia .ua vera:ra Emti 'ue Empedocles 'de ati .
Ecessarium autem est eirin, qat de Tex.Η. his perscciitationem tacturus est, . . 'accipere unumquodque eoru quid est postea lic de attinentibus inuestigare. Si aute oportet dicere quid unumquodque ipλrum,ut quid intellectivum, . aut sensitiuum, aut vegetatiuum, prius adhuc
dicendum quid sit intelligere, dc quid sentire. Solutis qua priores enim potentiis actus,ec operationes se iisnu premcundum rationem rir. Si interii lic, bis autem fra m pri . adhuc priora obiecta' orortet con*derasse, de-ω isti illis primu utique oportebit determinare proin ιο.pter eandem causam,ut de alimento, & sensibi
to,& generatione dicendu est. Uegerativa enim anima & aliis inest,&prima, dc maxime comis, munis potentia est animae.secimdum quam ina vulgata est ipsum uiuere omnibus. Cuius sunt opera,ge- propositio. nerare, & alimento uti. naturalissimum enim Omnia aρ- operum,quae in viventibus, quaecunque peris, perut δῶ- 'cta,& non mutilata sunt,aut generatione sporn num esse erraneam habent,est facere aliud, quale ipsum: illiusgraria animal quidem animal, plantam autem plan agunt,3ME-Iam,ut ipso semper,&divino participent.ωcsi . cunque δε- dum quod possunt.omnia enim illud appetunt, cunia nam di illius causa agunt omnia. quaecunque usum ram. Idem secundu naturam. Ipsum aucem cuius causa primo Ph7. duplex est hoc quidem cuius, illud vero cui. rex. δι. Quoniam isitur communicare nctis possunt Tex. s.
660쪽
ipsis semper.3c diuino eontinuatione, propteris ea quod niial contingit corruptibilium idem,& vnum numero permanere, iucundum quod potest participare unumquodque, sic commu-
nicat,hoc quidem magis, illud vero minus, M permanet non ipsum,sed quale ipsum, numero
quidem non unum,sμcie autem unum. Tex.3 . autem anima viventis cortviris causa,&principium. Haec autem multipliciter dicunturuittamen anima secundu determinatos mo-' dos tres causa dicitur. etenim anima causa este' Hac or unde motus, & cuius causa,& ut essentia ani- .m. animo malorum corporum. Qubd igitur sit ut substannis tripliet tiaminisesbim est.causa enim ipsius esse om-r in e -- nibus substantia est. Ipsum autem vivere vi- uentibus esse est causa autem,& principium hoTex.37. Tum,anima. Amplius autem aAs eius. quod potentia est,ratio est.Manifestum aute est,qubdec cuius gratia causa anima.ut enim intellectus gratia alicuius facit,eodem modo & natura. M' hoc est psius finis,huiusinodi autem in animati,is anima,& secudum naturam. Omnia enim naturaliacorpora animae instrumenta sunt, si- cut animalium,sic & plantarum,tanquam gra- tia animae existentia. Dupliciter autem dicitur, ipsum cuius gratia, dc cuius, &cui. At vero Ecunde primum qui secundum locum motus antis: ma est non omnibus autem vivetibus inest ρο- tentia haec. Est autem dc alteratio,& augmen-ttim per animam .sensiis enim quaedam altera- . . tio ei; videtur,nihil autem sentit, quod no h heat animam.Similiter autem & de augmento. di decremento se habetinihil enim decrementu Patitur,neq; augmentatur naturaliter, nisi ala . . rura litur aute nihil,quod non coarunicet vita.