장음표시 사용
691쪽
ctura disseiliara considenda. Sunt aute & ipsius existimationis disserentiae,scientia,& opinio,&prudentia AE contraria horum, de quorum disserentia alius sit sermo. caput Secundum.Probatur agi armem muesse s sum, nee sienuam e triressi mnes opin-emetradaturque rius definitia. DF ipso autem intelligere,quoniam diueo. X. I s. sum est ab ipso sentireatu ius autem aliud imaginatio esse videtur,aliud existimatio,cum . de imaginatione determinauerimus, sic & de altero dicendum erit. Si igitur imaginatio est, secundum quam phantasma aliquod nobis se. xi dicimus,&non si quid secundum transsati nem dicimus,ma quaedam est harum potentia, aut habitus, secudum quem discernimus,& ve. rum,aut falsum dicimus.huiusmodi aut sunt, sensus,opinio .scientia, intellectus.
ii bd igitur non sit sensus manifestss ex his ΤexasQest. Sensus enim aut potentia,aut actus est,ut vi- Lu.dima ,sus,aut visio.apparet autem aliquid,etiam ne sinistis rinstro horum existente, ut quae in somnis. Postea, suis. sensus quidem se er adest, imaginatio autem non. Si vero idε esset quod actu s,omnibus utiq; eotingeret bestiis imaginationem inesIe: vide tur autem non,Pr formicae, a ut api, aut Ver . Postea,sensus quidem veri semper,ima sinatio ianes autem plures falsae.Αmplius autem non discimus , cum operamur certe circa sensibile, quod videtur hoc nobis homo, sed potius cum non manueste sentimus,& tunc aut verus es , aut falsus .Er,quod quidem diXimus prius, '
692쪽
' Tex.Is . At vero neque eorum,qui semper verum dicunt, ullus erit, ut scientia, aut intellectus. est Inaevisa mn enim.&falsa imaginatio.Relinquitiar igitur visit scirem, dere,si opinio duim enim. opimo&.vera,& falis nee inuti sa. sed opinionem quidem sequitur fides. non βιω. enim contingit opinantem iis, quae -Videntur, sit non credere,be Marum autem nulli inest fides, vinis. imaginatio autem multis. Amplius, omne opinionem sequitur fides: fidemautem .persuasum
esse:persualionem autem ratio, Ostiarum autequibusdam imaginatio quidem inest,ratio ve- Tex.Iss. ro non. Manifestum igitur quod neq; opinio cum sensu, que per sensum, neque i COmplexio opinionis & sensus erit .imaginatiovi propter haec.Ex,quia non alia quaedam est opinio,sed illa,quae quidem est,cuius est εc sensus, dico autem ex albiopinione 3c sensu .complexio imaginatio est non enim ex opinione quidem boni erit, sensu aute albi. Apparere igitur est opinari quoa sentit,non secudum accidens.
Tex.is'. App rent autem & falsa. de quibus simul
existimationem veram habet, ut apparet Sol. - unius pedis, persuasum autem est eum maiorem este habitata. Accidit igitur aut abiicere sua hysius veram opinionem, quam habebat, saluatare,non oblitum, que dissitasum:aut,si adhuc habet, cesse est aeandem veram esse M. falsam,sed falsa fiet,cum latuerit mutata res.' exaco. Non ergo unum aliquod horum est, neque ex his imaginatio.Sed, quoniam est moto hoc moueri aliud ab hoc:imaginatio autem motus quidam videtur esse,& non .sine sensu fieri, sed sentientibus.& quorum sensus estest aure mor X.1οι. tum fieri ab actu sensus. Et hunc similem necesse est esse sensitaerit utique haec motus, qui neque
693쪽
neque sine sensii,neque non sentientibus inesse potest.Et multa est secundum ipsam & facere &pati,quod habet:& esse veram 8c taliam. Hoc autem accidit propter haec. sensus propriorum quidem est verus, aut quam paucissimum habens falsum. Secundo autem eius, cui accidunt
di haec.& hic iam contingit, ut falsis sit, qubdenim album sir,non est falsus: si autem album hoc,aut aliud quiddam,salsus est. Tertio autem
communium,& consequentium ea, quae accidunt iis, quibus insunt propria, dico autem,ut motus & magnitudo, quae accidunt sensibilibus:circa quae maxime iam est decipi secudum senium. Motus autem ab actu factus, qui ab histribus sensibus .disserta sensu,& primus quide, praesente sensu,verus est:alij autem, praesente ει absente,erunt utique falsi & maxime cum procul est sensibile.Si igitur nihil aliud habet, quae
dicta sint, quam imaginatio: hoc autem est, Imagina, quod dictum est: imaginatio utique erit morus tin δε itia a sensu secundum actum facto. Qitoniam autem visus maxime sensits est, ου--εc nomen a lumine accepit,quoniam fine lumi- ὸ ς st ne nonest videre. Et,quoniam immanent, &si- miles simi sensibus,multa secuiaum ipsas operantur animalia,alia quidem,quia non habent intellectum, ut bestiae:alia vero, quia obruitur aliquando intellectus passione,aut aegritudine,aut somno,ut homines. De imaginatione igitur quid est, de propter quid est, diis i
694쪽
iam his in actu esse aecatur. E parte autem animae , qua
di cognoscit anima & sapit, ' separabili existente,siue
t i separabili secundu ma-I I secundum
lim si est quam habeat disseretiam, di quomodo tandem hat ipsum intelligete. ' Si igitur est ipsum, intelligere sicut senti. re, aut pati aliquid utique erit ab ipso intelli. gibili, aut aliquid aliud tale. Impassibilem ergo oportet esse , susceptius autem formae :&potentia huiusmodi, sed non hoc. dc similiter se habere, sicut sensitiuum adsensibilia, sic intellcctum ad intelligibilia. Necesse est itaque,quoniam omnia intelli-
695쪽
git, inimistum esse , sicut dicit Anaxagoras , vc. dominetiar. hoc autem est, Vt cognoscat, nam κρατη. alienum,iuxta apparcns,prohibet,& obstruit. '' Quare neque ipsius ulla est natura,nisi haec Tex.s. quod possibilis. . Qui igitur vocatur animae in- 'a.I. Ita vetellectus: lico autem intellectum , quo ' intel- neque sis ligit & existimat anima: nihil est actu eorum, Ulast na- quae sunt,antequam intelligant. rura. Vnde neque rationabile est ipsiim mistum leuitae esse cum corpore. qualis enim quidam utique Tex.6. fieret, calidus aut frigidus, S ei instrumentum aliquod esset sicut sensitivo. nunc autem nullam est.Et bene utique, qui dicunt animam esse lacum formarum:nisi quod non tota,sed interuIectiva, que actu,sed potentia formae. sQuod autem non suntlis sit impassibilitas Tex. . sensitivi &intellectiui , manifestum est ex senseriis, & sensu. Sensus enim non potest sentire ex vehementi sensibili:vt sonum ex magnis so- nis,neque ex fortibus odoribus,& coloribus videre,aut odorari. sed intellectus, cum aliquid intellexerit valde ilitelligibile , non minus intelligit inferiora,sed & magis.sensitiuum enim non sine corpore est,hic autem separabilis est. Cum autem sic singula factus est, ut scicns Tex.8. licitur qui secundum actum: hoc autem tum. accidit,cum potest operari per seipsum:est quidem &tuc potentia quodammodo , non tamen similiter, vi &erat antequa addisteret,aut inueniret. Et ipse aut seipsum tunc po- 'test intelliῶ
696쪽
caput Secundum. Atuo pacto istisiectiu potestatis materirilia,ae eorum' visimiliter ρο ea,qua sunt in abstractisne intesibat. Etuo etiam pacto
mustigati si est impassibilis. At modos ipsum
putestigit Et cur non semper inresidat.
'Voniam autem aliud est tmagnitudo M. magnitudinaeste,& aqua & aquae esse,sie. autem & in multis aliis: sed non in omnibus. in quibusdam enim idem est elle carni & carnem : aut alio, aut aliter habente discemit. Caro enim non sine materia est,sed sicut simum, Tex, Io, hoc in hoc. Sensitivo igitur calidum , ω frigidum iudicat, re quorum ratio quaedam ipsa caro.Alio autem,aut separabili, aut ut ei Q. . Cumflexa se habet ad seipsam,cum extensa fue- ex II. rit,carni esse discernit. Iterum autem in iis, quae in abstractione sunt,rectum ut simum.cum continuo enim est. Ipsum autem quid erat esse, si est alterum redin esse & rectum, alio.sit enim dualitas. Altero itaque , aut aliter se habe nieiudicat. Omnino ergo,ut separabiles sunt res amateria,sic&quae circa intellectum.
Tex.az. Dubitabit autem utique aliquis, si intellectus simplex est,& impasibilis,& nulli quicquahabet commune, sicut dicit Anaxagoras, quomodo intelliget, si intelligere pati quodda est. iIuantum enim aliquid commune utrisq; in-Υex.at. 3gςrς illud Vero pati videtur Amplius autem, si intelligibilis & ipse.aut inerit intellectus, si non secunda aliud ipse intelligibilis sit,unum autem ouoddaspecie ipsum intelligibile, aut aliquid mistu habeni liquod ipsum facit intelligibile,sicut alia. 6 An pati quidem secundum communa alio
697쪽
ruid diuisum est prius:quoniam potentia quo- ν---ammbdo est intelligibilia inteli ctus, sed actu . nullum, antequam intelligar. Oportet aute sic, ut in tabula, in qua nihil est scriptu actu. quod
quidem accidit in ipso intellectu. Et ipse 't etia intelligibilis est,sicut ipsa intelligibilia. in il 'his enim,quae sunt sine materia, idem est quod 'intelligit quod intelligitur. Scientia nanque speculativa, dc ipsum scibile idem est. Cur
autem non semper intelligat, causa eonsedera-da est.In habentibus autem materiam potentia soIum unumquodq; est intelligibilium. Quare illis quidem non inerit intelle s.sine materia enim potentia est intellectus talium. ille autem v intelligibile erit. c ut Tertiam .ne mulleam agente.
Goniam aute in omni natura est aliquid, . hoc quidem materia unicuiq; generi,id 'Dx-rri
autem est,quod potentia omnia illa, altersi autem causa,& tactivum, mod faciendo omnia, quod ars ad materia passa esstnecesse dc in anima has existere disserentias. Et est quidam G2 ,stalis intellectus. quia omnia fit: quidam vero, 'quia omnia facit, ut habitus quidam inuale est lumen.quo'm enim modo dc lumen facit potentia existetes colores,actu colores. Et hic Tex. Is int illectus seperabilis est,& immistus,& impasi sibilis,substantia actio exims.semper enim honorabilius est agens patiente, dc principiu materia. Idem autem est secundum actum scientia cum re ipsa. e vero secundum potentia Tex.t..tempore prior in uno est.omnino autem neque
tempore. sed non aliquando quidem intelligit.
698쪽
aliquiuido rem non intelligita separatus a tem est solum hoc,quod quidem hoc solum immortalis est, & perpetuum. Non reminiscimur autem, quia hoc quidem impassibile est.passivus vero intellectus corruptibilis est, &sne hoc nihil intelligit.
Tex.ii. T Ndiuisbillum igitur intellectio in iis est,eir-1-silium. In quibus autemium iam & verum est,compolitio quaedam iam est conceptuum , tanquam unum existentium. A' Et sicut Empedocles dixit, Uere multorum quida ., capita sind ceruiceger auerunt, postea eomposita is sunt rancordia: sic & haec separata componuntur. ut incommensurabile & diameter. Tex.xi. 'autem factorum aut iuturorum, tempus cointelliges est,& componens. Falsum enim incompositione semper est.etenim si album, non album dixerit, ipsum non album composuit. . Contingit autε&diuisionem dicere omnia. Attamen non solum falsum est, aut verum, quod
ψbus Cleon est,sed qu6d erat,aut eritiQuca ruatam quodq; unum facitatoc intellectus est. Tex.13. Jndiuisibile autem quoniam dupliciter diiscitur , aut potentia,aut actu , nihil prohibet intelligere indivisibile, cum longitudinem intel .ugit sindiuisibilis enim actu estὶ & in tempore indivisibili. similiter enim tempus diuisibile de indivisibila est,atq; lostitudo.Non igitur est di-.cere quid in utroque dimidio intelligebat. non
enim est,si non diuisa sit, iusi potentia.seorsum
699쪽
autem utrunque intelligen3 dimidiorum diuidit,& tempus sinul.tunc autem ut logitudines. si vero ut ex viri' & in tepore,quis in utristi ust. Quod autem non secundum quantitate , vindiuitibile est, sed sorma intelligit in indiuisibili rem pore, & indivisibili animae intellectione. sccundum accidens autem , & non inquantum illa diuisibilia sunt id,quod intelligit,& tε- Pus,in quo, sed inquantum indivisibilia. Inest te & in his aliquid indiuisibile, sed forte non separabile,quod unum facit tempus longitudinem.&hoc similiter in omni est continuo,& Tex.1 2 tempore, & longitudine. Punctum aute, &omnis diuisio,& sic indiuisibile monstratur si-ctu priuatio. 5c similis ratio in aliis est. vi quo modo malum cognoscit,aut nigrum.contrario enim quodammodo cognoscit. Oportet autem Potentia esse quod cognoscit,& inesse in ipso.Si vero alicui non inest contrarium causaru, ipsa seipsam cognoscit,&actu est,& separabilis.
Est autem dictio quidem aliquid de aliquo, x xv
sicut assirmatiαatque vera est,aut falsa omnis. Intellectus autem non omnis, sed quies ipsius quid est, secundum ipium quid erat esse, verus est,& no aliquid de aliquo.Sed ut visio proprij vera est,si autem album homo aut non,non ve- 'rum semper est, sic se habent quaecunque sine
Idem autem est quae secundum actum scita Tex.27. tia, ipsi rei. quae vero secundum potentiam, tempore prior est in uno. Omnino autem ne4que tempore. sunt enim exactu existente omisnia quae fiunt.
700쪽
MX.28. π γIdetur autem sensibile ex sensitiuo , quod V potentia est, sensitivit actu facere.non eo. nim patitur,neque alteratur. Vnde alia est haeesbecies motus.motus enim actus erat imperfecit.simpliciter aute actus, qui tersecti,est, aliusessi sentire igitur simile est ipli dicere solum,&intelligere.Cum autem iucundum,aut molestu, Vt a rmans,aut negans peris quitur, aut fugit. Tex.xs. Et est delectari, aut dolere agere sensitiva medietate ad bonum aut malum, inquantu talia.& fuga quoq, δε appetitus,qui est secundum et a Zidem, actum, et hoc sunt.& non aliud est appetitiuu. ω fugitiuum, neq; ab inuicem,neq; a sensitivo, Tex.3o. sed esse aliud est. in Cogitatiuae autem ani- η - - phantasmata ut sensibilia sunt. cum autembpnum.aut malum assirmauerit, aut negauerit, 'in' tune iugit,aut persequitur. apropter nunqua. Tφη-s . sine phantasinate intelligit amnis. sicut enim aer pupillam huiusmodi fecit, ipia autem , aliud.& auditus similiter. vltimum autem una est,& una medietas,esse autem ipsi plura. Quo autem distemit quo dissert dulce & calidum,di/ ctum est quidem re prius,dicendu autem&hic. est enim unum quid,sic autem ut terminus. Eth unum proportione,aut numero,Mε habent ad utrunq;,ut illa adinvice. Quid enim resere id dubitare,quomodo ea,quae eiusdem generis iudicat,aut contraria, ut assium oc nigra Sit igitur H Α, quod album, ad B, quod ni