장음표시 사용
101쪽
Manum παθει coniungi nullo pacto posset. Quarto eum infinitivus οἰκτίσαι ex verbo ἐπέμολεν pendero nequeat, siquidem inauditum et incredibile illud est, quod Eustathius p. 806, M. commentus est, sed coniungi, ut nune se latus habet, cum adiectivo αγακλειων debeat, ipsa illa locutio,
quas . iam efficitur, παθος αγακλειτον οἱκriscia adeo insolens est et diversa ab iis locutionibus, quibus defendi posse videatur, λαβειν et similibus, de quibus Matth. Gr. Grig. 535. egit, ut Sophoclem ea usum e8Se, nisi gemiuo e Omplo allato, non facile cuiquam persuadeas.
qui nulla praeoccupatus opinione hunc Iocum ita legat, ut diligenter et hoc secum reputet, quid chorum dicere con- .voniat, et illud advertat, quid dictum esse ex iis vocabulis appareat, quae non corrupta eSSe iure statuas, haec duo con-tiuuo pro exploratis habeat necesse est, primum Iocabulum αγακλειτον ad nomen hominis, qui commemoratus hoc luco sit, id est ad nomen Herculis reserendum eSse, deinde nometi eius, qui malo amictus hic dicatur, casu accusativo, elatum esse, apto ex verbo επ6ιολεν. Itaque Si quaeritur, utrum γνακλίu an 'Πρακλέους vera scriptura sit, non potest dubitari, quiu accuSativus restituendus Sit, quem male mutatum a plerisque librat is in genitivum ' Ποακλέους esse nou mirabitur, qui meminerit, terminatioues illas casuum Simillimis compendiis scribi solitas esse. Νec video, quo iuro is dubitare possit ex Triclinii recensione Πρακλεα recipere, qui ex eiusdem gram-m tici libro, id quud solum probari potest, receperit. Accedit, quod pro accusativo αγακλειτον, quod vocabulum cum nomine Herculis necessario iungendum est, genitivus αγακλειτου metri causa restitui nequit.
Νihilominηs vehementer salti existimo, si quis Sophoclem obnω 'μακλέα ἀγακλειτον scripsisse putet, primum propter hiatum illnni, quem serii posse ante negavi, deinde quod munime placet adiectivum ἀγακλειτον eum ipso Herculis nomino hoc quidem in loco compositum. Contra et optimo adiectivum illud se haberu et metro omni ex parte satisfieri intelliges, silisc quoque genuinum vocabulum gi Sa expulsum esse, poetam
autem ita scripsisse statues: i
102쪽
et v. 956.:τον Ζηνος αλκιμον γονον. At quo tandem sensu, inquies, positum tum verbum otarisca, post πάθος additum l. Quod cum corruptum esse intellexissem, siquidem nullum, ex quo commodo pendere p0SSit, vocabulum app0situm est, et ex Lorengio meo, collega doctissimo dilectis. Simoque, quocum Sermones conferre de robus dissicilioribus frequenter Soleo, quaeSiviSSem, quid tandem rostituendum videretur , egregie ille poetatu sic scripsisse vidit: DBrω Ζηνος κοοονώγακλειτον ἐπμολεν παθος αἰκίσαι.
Patet iam aptuin esse αἰκίσαι ex ἐπέμολεν coll. Matth. g. 532., totiusque loci sensum hunc esse: dissusns o st, morbus sper membra Ilorculis), eheu, malum eiusmodi, qualo numquam ab hostibus invasit inclitum Iovis silium ad eum affligendum cruciandum . De verbo αἰκῶ- ζειν conser quae modo praece erunt Wλαγχαiτα τ ῶιιtu: ἄνιν αἰκiέει θηρος ολοφῶα κέντρ' ἐπιζήσαντα. Genitivi ἀναρσίων ex verbo μεμολεν apti satis est unum adscripsisse exemplum, quod exstat Electr. V. 908.: καὶ νουν θ' ouoiως καὶ τοτ' ἐξεπίσταμαι, η μη του τοδ' ἀγλάῖσμα πλην κείνου μολειν. Denique de sententia totius loci conser quae Hercules ipsa v. 1048 sq. conqueritura Ουmo τοιουτον ουτ' ἄκοιτις η Λως προυθηκεν, ουθ' ὀ στυγνὼς Ευρυσθενς ἐμοί,
103쪽
okν τον η δολωστις οινέως κορηκαθῆφεν ἄμοις τοῖς ἐμοῖς ' ιννωνυφαντὼν άιεπίβληστρον, ω διολλυααι. Itaque totum carmen, in quo emendando adhuc occupati suimus , nostra quidem Seutentia ita scriptum a Sophocle est:
104쪽
Dicit haee una ex chori personis, eum accedere iam nutricem Deianirae videt, quam gemitus edere, antequam tu scenam prodiit, duae aliae, quae ante l0cutae sunt, chori personae audiverant. In his autem verbis facile patebit non potuisse a Sophocle scribi, quod est in libris, ς, quamvis nemo oditorum eo in vocabulo haeserit. Neque enim alia eius ad lectivi potestas fuit, quam haec, ut insolentem, insuetum significaret. Ac ne dictus quidem umquam humo est αεὶ θης, nisi addito nomine eius rei, cuius quis insuetus dicatur, veIuti apud Platon. Lachet. I94. A. καiτοι ἀήθης γ εἰμὶ των τοιουτων λογων. et alibi Saepe. Neque intelligas prosecto, quid ad illustrandum tuendumve hunc locum conserat ille locus, quem Νeuius attulit ex Eurip. Heleu. 425.:
105쪽
Vulgari enim sensu positum ibi substantivnm ciristia, signifieans insolitam conditionem, quam multo aegrius serreis dicitur, qui de summo selicitatis fastigio deiectus sit, quam ille, qui diu rebus adversis sit usus. Item frustra quia asserat
siooτοὶ δ' Οι γας τοτ ἡσαν εννουοι, χλωρω δειαατι θυμον παλλοντ, O μιν ἀηθη, βοτον ἐγρωντες δυαεως μιξομβροτον, τἀν uis βοος, ταν δ' αv γυναικος ' τερας δ' ἐθάμβουν. Agitur enim eo in loco de prodigio insolito, ut recte et ex usu vulgari positum ἀήθη oφιν esse appareat. Contra te tum est, non potuisse hoc loco nutricem Deianirae dici sivo insolitam sive insuetam; salliturque ut vulgo ita hic quoque Scholiasta, cum haec adnotavit: ἀντὶ του, τῆςδε ἄκουσο παρα το εθος γαρ κατεστυγνακυῖα προςε-κ Ρrimum enim ut significaret poeta, quod significasse Scholiastae videtur, παρὰ το εθος συναπρυωαένη, non potuit iis, quae posita sunt, verbis uti, ιυς ἀήθης καὶ συν- ρυι ιενη, sed ita debebat loqui, ιυς ανὶθιος συνωφρυωuενη. At ne Sic quidem apte locutus esset, cum, si suit nutrix illa Deianirae vulgo hilaris, de quo ne verbo quidem praeterea in hac sahula mi nitum est, certe id hoc loco commemorare, non solum inutile esset, sed etiam allegam et absurdum. Inimo res ipsa totiusque huius loci ratio ostendit, pro ἀηθης eiusmodi vocabulum debere positum esse, quod horridum vel tetricum habitum, qualis tristium vel lugentium solet esse, significaret. Id una mutata litterula restitues, scribendo :
τνὶνδ', ιυς α ηδής καὶ συνοπρυωμενη , χωρεῆ προς ημας γραῖα σημανουσά τι. De usu adiectivi ἀηδι ς satis est expositum in Stephani th gauro ed. Lond.; itaque unam adscribo Hesychii adnotationetulianc: ἀηδες στυγνον, λυπηρον. Unde apparet, Sophoclem duobus his vocabulis, ἀηδὴς καὶ σ-ωφρυωμενη, idem significasse atque Eurip. Alc. 777. his verbis:
106쪽
στυγνω πρυς ω πω καὶ συνωφρυωμένω
Continuo post ea chori verba, de quibus modo diximus,
sequitur colloquium inter nutricem illam, cuius adventus modo nuntiatus est, et chorum vel potius chori personas habitum, quod mirum quantum librariorum mendis corruptum est. Eorum ut paene nullum mea quidem sententia qui adhuc huius sabulae editores exstitere sustulerunt, ita pleraque ne animadvertisse quidem videntur, ita ut a Sophocle prosecta exederent, qualia mihi quidem nemo omnino Graecorum videtur Scribere potuisse. Itaque non sine fructu tractasse hunc locum mihi videbor, si vel hoc unum perfecisse iudicabor, ut multos eius Versus com ruptos iam esse appareat, qu0s pro integris adhuc editores habuerunt. Νam illud profecto ne mihi quidem contigisse profiteor, quamvis plurimum operae in restituendo eo loco posuerim, ut, poeta quid scripsisset pro eo, quod male in eodia cibus legi intellexi, ubique eruerem. Immo in plerisque in tum versibus genuinam eius manum indagasse me puto; in ceteris, qui corrupti sunt, satis habeo illud monstrasse, cuiu modi sententiam enuntiasse poetam e ratione totius colloquii concludi debeati Facillimum illud postremo est ducere, quas oditores adhuc eius loci correctiones secerunt, quam fis paucissimas, tamen nullo pacto probari posse. En totum locum, quemadmodum in codicibus scriptus exstat:
107쪽
Tm. αυτή προς αυτῆς χει9οποιεῖται ταδε.M. τί φωνεις; TPO. σαφην .XO. ετεκεν, ετεκεν μεγάλανὰ νεο τος αδε mu Pado ιοισι τοιςδ' 'ινυν. MST . αγαν γε. μαλἈν δ', εἰ παρουσα πλησία - ελευσσες, OP εδρασε, κάοτ' ἄν φκτισας. XO. καὶ ταυτ ετλη τις χειρ γυναικελ κτiσαι; Tm. δεινως γε. πευσμ δι ιυςτε μαρτυρεῖν euol. Quo in loco primum' offendor v. 86, verbis τάιαιν Oλεθρία, quae qui a Sophocle prosecta esse pr0b re voluerit, nec Seest exemplis allatis doceat, primum hominem, qui rein tristem nuntiet, eam ob causam Oλεθριον dictum esse, deinde eiusdem vocabuli syllabam secundam in versu trimetro sub ictu adeo positam correptam a Sophocle esse, 'quam constanter ab oo, quoties in trimetris eo Vocabulo usus est, produciam videmus, denique duobus istiusmodi adiectivis, qualia sunt τάλαιναολεθρία, aut Similibus umquam appellatum esse, qui nihil nisi rem tristem nuntiaverit. Atque hoc quidoni loco etiam in
solo adiectivo ταλαινα, ad nutricem relato, propterea aliquid offensionis est, quod versu praecedente id adiectivum modo Deianirae mortuae attributum est, ita ut nemo non auditorum, cum idem adiectivum huc in versu essem audiret, ad eandem
108쪽
mulierem eo magis referre deberet, qno minus apparebat, quo iii re nutrix eo nomine appellari posset. His causis adduetus pro verbis τάχίαν ολεθρία alia posuisse Sophoclem puto, quamvis quid scripserit, nondum investigando reperire potuerim. Certioribus argumentis atque adeo certissimis evinei pot-e8t, .mendosam Rcripturam versus sequentis esse,
, σχετλιωτατα προς γε πραξιν. Ρrimum enim abhorret a lege trimetri iambici, quam diligentissimo observavit Sophoeles, anapaustus, qui est in pede se- .cundo, τατα προς. Deinde numquam idem poeta syllabam pHinam adiectivi σχε rLoς corripuit. Tertio alienissima est a sensu huius loci γἐ particula, post ποος praepositionem eoli cata. Postremo summa est offensio in Rubstantivo πραξιν. Id eum duo tantum Isignificare possit, aut actione in aut condicionem, priore sensu positum hic esse propterea incredibile est, quod nutrix cum choro quaersnti, qua ration perierit Deianira, ne verbo quidem adhue ostenderit, sibimetipsam mortem conseivisse Deianiram, nisi perverso locuta censeatur, nullo modo existimari potest, actionem Deianirao miserrimam fuisse sui ipsius intersectionem) dixisse ante, quam actum esse aliquid ab ea necem eam sibi intulisse) monstraverit. Ae debebat chorus, si ita nutrix locuta esset, necessario hoc intelligere, munum sibi intulisse Deianiram, ita ut non posset id rursus ex illa quaerere, quod quaerit, εἰπε, Πύμοοω etc. Denique, id quod gravissimum est, intolerabile additamentum foret προς πραξιν, isto innsu elatum. Νam eum verbum finitum, quod adsumendum ex verau praecedento est, ipsum verbum εθανε sit, apparet poetam, si usus verbis illis esset, quae in codicibus exstant, hoc dixisse existimandum rege: horrendam mortem obiit, quod mortem attinet. IJnde illud simul sequitur, non minus salii, qui condicionis significatum habere πραξιν putet. Νam vel sic ad rationem caedis reserendum substantivum illud esset.
Itaque quin torruptum sit πραξιν, dubitari posse nego; quid vero restituendum sit, nondum fateor me coniectura as-κecutum esse. Νon temere tamen coniicias, eiusmodi positum fuisse substantivum, quod perceptionem sive cognitio nom
109쪽
significaret. Contra pro σχετλιωτατα quid poeta seripserit, repperisse mihi videor. Ut supra p. 88. ex scholiis cogi utum est, quod V. 845. in codicibus seriptum cxstat ολεθριαις glossam esse, cum ipsum illud adiectivum pro explicatione a
Scholiasta usurpatum videamus, eodem modo hic σχετλιώτατα ab interprete explicatiouis causa superscriptum eSse, eX hac efficitur Scholiastae interpretatione: σχετDώτα et α' πετυ- τατα προς την ἀναιρεσιν ' τουτεστιν, ως ἄν τις ἰδών. η ακουσας σχετλιάσειεν. Certum igitur, expellendum esse σχετDυπατα, ut ab interprete profectum, non minus certum, ut mihi quidem videtur, restituendum esse, quod et metro et sensui egregie conveniat, aptissimeque adiectivo πετDωτατα illustrari potuerit: ἄλαστα προς
Hesychius: ἄλαστε ' σχέτλιε, αμαρτωλ . - ἀλαστή σας σχετLασας, δεινοπαθησας, χὐεπ νας, ἀγανακτησας, δυς- φορήσας. Hoc igitur mea quidem sententia nutrix dixit: ita periit, ut horrendum fuerit et iis qui viderint et iis qui audiunt. Id aptissimo hic a nutrico dici, o totius colloquii rationo intelligitur. Similis sententia elata in Electr. v. 761 sqq. rat: τοιαυτά σοι ταυτ' ἐστίν, ως μἐν ἐν λογοις ' ἀλγεινά, τοις ν ιδουοιν, οιπερ ειδοαεν,
μέγιστα παντων ων Oπωπ ἐγὼ κακῶν. Confirmatur autem sententia mea hac Scholiastae interpret
tione , - ἄν τις ἰδών si ακουσας σχετλιάσειεν, quam ex antiquioris grammatici commentario, Didymi puta, haustam
esse iure statuimuS. Post hanc nutricis exclamationem quae statim a choro
esseruntur verba, ελi, τω μοριο, γυναι, ξυντρεχει, Vix possum mihi persuadere ita a Sophocle seripta esse. Ρrimum displicet nuda appellatio rὐναι, satis certe inutilis. Magis etiam displicet verbum ξυντειχει, praesertim tempore prae- Sente elatum. In tuto enim hoc colloquio non nisi tempore praeterito utitur chorus, quoties de interi in Deianirae sciscitatur; longeque alia eorum Ioeorum ratio est, in quibus recte
110쪽
inter lambura praesentia et praeterita variatur, ut Aiae. v. 3I. Deinde nuLim in tragicorum sabulis reperietur exemplum, quo μορω ξr τρεχειν eo dici sensu potuisse defendas, ut esset ιορω συμπιπτειν. Denique, ut recte dictum sit ξυντρεχει, quod non concedendum, tamen hoc negari nequit, non minusquam numen γυναι inutile esse. Nam cum chorus ante quae
sivisset, τἐνι τροπιρ θανεῖν σφε eique ita respondisset nutrix, ut apta verba sua redderet e verbo εθανεν, a choro modo posito, quid magis consentaneum erat, quam ut ChDrus, cum ad ipsoni eius qu*estionem non ita ut Voluit responsum esset, breviter diceret, εἰπε, α Ooco , SuppreSSO Verbo ε νε uuam ob rem in pam inclino sententiam, ut ab interi
prete addita verba putem γυναι, ξυντρέχει. Cui sententiae primum inde aliquid firmamenti accedit, quod versui illi dochmiaco nihil in toto colloquio reperietur quod respondeat.
uiiud colloquium quamquam nunc quidem ita comparatum est, ut antistrophicum esse vix videatur, tamen ex iis locis, qui probabili correctione restitui possunt, id iam nunc merito mihi videor concludere posse, quod olini Hermannus etiam monuit, totam scenam antistrophica prop0rtione descriptam esse. Verum ut id incertum sit, tamen eam esse naturam numeri dochmiaci inter omnes constat, ut tum tantum tragici eo usi gint,' ubi oratio vehementior concitatiorque esset. Quo minus credi licet, chorum, ut efferret verba illa, ut lenissime dicam, satis inutilia, subito relicto numero iambico in versum dochmiacum
Magis etiam mirari subii, qui laetum sit, ut nemo editorum in verbis sequentibus haereret: αυτην δι-ωτωσε quorum verborum prius quidem nullo pacto Sophoclem ponere hic potui Sse, ex eo apparet, quod ἐαυτον απέκτανεν eodem modo atque Iatinum se ipsum interfecit ibi tantum dicitur, ubi, postquam illud cognitum iam est, eum; de quo agatur, caedem commisisse, id praeterea monemur,i non aliis eum, sed sibimet ipsi necem intulisse. Atqui non illud chorus ex nutrice aut quaesiverat aut quaerere potuerat, cui necem intulisset Deianira, sed hoc unum et quaesivit et quaerere de-