장음표시 사용
111쪽
buit, qua ratione illa perisset; unde eertum est, αυτήν serihi non potuisse. Ρraeterea magnae offensiuni est verbum compositum διηῖστωσε, quod ut alibi numquam usurpatum inve nitur, ita ea est huius loci ratio, ut cur addita praeter eo suetudinem praepositio sit, minime intelligi queat. Quamquam no hic quidem pro certo pronuntiare ausim,qnste pristina poetae manus aerit, tamen hoc primum iure eontendi poterit, si quis corrigendum hunc locum ita putet, ut ipsa se Deianira intersecisse dicatur, eum longe a Versabesse. Ad eam enim xententiam enuntiandam quibus nece Suris verbis opus esse putet, ceυτη ἐαυτην, ea metrum huiusve u8 respuere in oculos incurrit. 4ecedit, quod sic idem hic diceret nutrix, quod infra pusuit, avrai προς μυτῆς χειροροπομ ω ταδε, et quod chorus. id si dixisset nutrix, vix quaerere ita perrexisset, ut perrexit, θυμος si νοσοι; uuibus de causis ita scripsisse poetam suspicor: ατη νιν ν ἴστωσε. uuod si posuerat nutrix, commodo vides chorum quaerere potuisse: μος η νοσοι; Substantivum enim ατη in alterutram partem accipi licebat, ut aut montis errorem, veluti desperationem, aut eiusmodi malum, qualis morbus est, significaret; unde intelligitur, quod chorus quaerat, θvαὼς si νοσοι, in hunc Sengum dictum esse, utrum violenta morte an morbo ab suinta est Ilis simul illud patefecimus, quomodo prima particuIaeorum Verborum, quae post illam nutricis regponsionem, ατην' νιν 42στωσε, posita in codicibus reperiuntur, emendanda nobis videatur. In codicibus enim veteribus quae sequuntur verba ita scripta sunt, uni choro assignata:
112쪽
Contra in libris Triclinianis praeterquam quod pro aeeusativo αυγαν nominativus αιχαά legitur, et choro et nutrici haec
Εam scripturam receperunt Brunckius, Musgravius, alii, g natum ita hunc Iocum ruti. At primum pronomina interr gativa τίς et τίνός alienissima a sensu huius loci Sunt, recteque ea iam ab Egurdtio d0leta, qui in eo tantum salsus mihi videtur, quod huius interrogationis verbum finitum esse ξυνειλε- putavit, eum nunc quidem dubitari nequeat quin intelligendum sit quod praecessit verbum ηἰσrωσε. Certissimum enim illud est, non graece, Sed barbare SophocIem scripturum fuisse, si posuisset, quod in veteribus libriis legitur, probatum editoribus quibusdam recentioribus:
Neque enim ulla ratione primum numerus singularis ξυνεῖλε poni potuit praecedente proximo numero plurali Iubsinativi cum verbo illo iungendi νυσοι. Deinde cum omnia illa verba τἄνδ' αἰχειαν βόλεος κακου, ut nunc se hic locns habet, absurda sunt, tum ubSurdi Ssimum pronomen τωνδε est. Neque enim metuendum, ne qui S poetam elegantissimum adeo fuisse perversum ineptumque existimet, ut ipsam Deianiram verbis
illis significaret; quo in errore incredibili versatus est Scholiasta, a quo haec adnotata videmus: ταν δ' αἰχμαν sic βέλεος ' περυραστικως τω φλος. βέλος δἐ εiπεν την Ληώνειραν, Orι τροπον βέλους ἀνεων invτηψ ἡ ετις ιος βέλος ἰοβολον μέγα κακον προρετ, ινα- τω 'μακλεῖ. uuarum interpretationum prior eo ineptior est, cum adhuc ne eo orit quidem chorus, necem hibi intulisse Deianiram.
113쪽
In Triclinii recensione quamquam hoc recte factum puto, quod, quae interposita sunt verba inter substantivum νομε et adverbium πως, nutrici attributa sunt, tamen ita, ut visum Triclinio est, loqui nutricem non potuisse manifestum est. Primum enim eum de una Deianira in toto hoc colloquio ag tur, non potuit salva Iego rhetorica τανδε pronomen, ad
ipsam illam mulierem reserendum, in principio poni. Deinde permirum foret, si iam hoc loco nutrix ferro se occidisse Deianiram dixisset, cum paulo post idem verbis iis dieat, .
quae omni corruptelae suspicione exemta Sunt, στονοεντος
ἐν τομα σιδ,ήρου. Denique nullo dum exemplo cognitum PSt, quemquam tragicorum poetarumve antiquiorum ξυναιρεῖν ita usurpasse, ut nihil esset nisi occidere. Ρostremo valde
displicet κακον adiectivum, si verba illa id, quod Triclinius voluit, significare putantur. Itaque hoc quidem planum videtur laetum, insigni mendo
affecta verba esse, τανδ' αἰχααν βελεος κακου ξυνεῖλε, contra illud etiamnune obscurum inibi est, quid Sophoclem pro iis scripsisse statuam. Immo ne illud quidem liquet, cuiusmodi sententia elata hie a nutrice videatur. Timide enim coniici6, hoc ab ea dictum esse, virginem eapti Vam, Iolen, amicam Herculis, in causa fuisse, ut Deianira interiret, coli. v. 856 sqq. ἰω κελαινὰ λογχα προ- Mu- ειρος, α τοτε θοὰν νφαψαν αγαγες απ αἰπεινῶς' εάνδ' Οἰχαλίας αἰχM . Item nihil habeo quod proferam, ut emendentur, quae
sequuntur, chori verba: λπως ἐαησατο προς θανάτω θάνατον id σασα μονας Corrupta autem haec esse, non solum e metris, quae nulla sunt, sed etiam e sententia intelligitur. Ita prorsus alienum, ut unum asseram, adiectivum μονα est.
Contra illa menda, quibus extrema pars colloquii inde a
V. 888. commaculata est, omnia si non certa, at Valde probabili emendatione mihi tolli posse videntur. Ac primum quidem quod chorus quaerit v. 8M.: επεῖδες, ω ματαία, τάνδ' υβριν ;
114쪽
si quis adverterit quae statim respondeat nutrix:
ἐπειδον, ως δη nDiσία παραστάτις. vix poterit dubitare, quin iisdem numeris elatum esse debeat, quibus usa nutrix est, respondens, ἐπεῖδον - παραστάτις. Hinc chori verba sic emendanda puto: επιιδες, ω ματαιε, τενδε τύν υβριν; Et ματαιε quidem pro ματαita reponendum eSse, ante m vnlit Hermannus. Constat autem, saepe Atticos eius adiectivi genere masculino pro genere seminino usus esse. Ad pro
Ρostquam nutrix ipsam se vidisse facinus respondit, chorus curiose rursus quaerit:
unibus in verbis nemo editorum haesit; nec praeter Wakeseidium et Ersurditum quisquam adnotanduin quicquam putavit. Wakeseldius autem haec monuit: - τίς ἐν; queliserati i. e. quo animo, quo in rerum statu, quomodo affecta hoc patraviti Contra quae Erlarditus: se Malim, 'inquit, equidem τὰ ad υβριν referre. Harum interpretationum priorem, Wakefiet dianum dico, nullo m0do probari p0sse, vix opus est ut verbo doceatur. Ρrimum enim τἐς non potest pro ποῖος sive πoici poni; deinde vero ne potuisse quidem, etiamsi per metrum licuisset, hoc loco ποία τὶν dici, vel o solo, quod datur, responso nutricis apparet, αυτο προς αυτῆς χειρ ποιεῖται ταδε. Itaque nihil reliquum videatur, quam ut cum Εrsurdito ceterisque interpretibus riς ad υβριν reseramus. At ne hoc quidem fieri posse, facile est ud intelligendum. Certum est, verbi A mi νδε τῆν υ ιν factum in8olens, i. e. intersectionem Deianirae, significari, de quo usu substantivi
115쪽
ουβως gatis est uuum attulisse Iocum Anti g. v. 309. πρὶν ανζωντες κρευαστοὶ τηνδε δηλωσηθ' υρριν. Audiverat enim chorus, violenta morte sive ictu serri isto εντος ἐν τομῆι σιδηρουὶ interisse Deianiram. Itaque cum iactum ipsum, quod significatur verbis τήνδε τῆν υβριν , satis iam cognosset thorus, luce clarius est, nulla ratione quaerere eum ex nutrico potuisse, τὰ ην υβρις. Immo quicunque cum rei ipsius, quae narratur, rationem, tum imprimis ea, quae respondet nutrix, αυτη προς αυτῆς χειDOποιεῖται τάδε, diligenter considera- verit, non solum hoc mihi concedet, mendo assecta verba e8Se τις αν πιυς, sed illud etiam facile perspiciet, qua ratione mendum illud tollendum sit. Chorus enim ubi Deianiram violenta eaede exstinctam esse cognovit, postquam illud etiam e nutrice comperit, ipsam se vidisse Deianiram occidi, cum ita pergat quaerere. ντις - - φερ, εἰπέ, eique ita respondeat nutrix:
αυτῆ ποος αυτῆς χειροποι/ῖται ταδε, nihil profecto certius est, quam hoc unum quaerere eum hic potuiss/, quis commoveri se passus esset, ut si agitanti Deianirae necem inferret. Plerumque enim qui sua sponte obibant, vel servum famulumve vel hominem fidum infigere sibi serrum iubebant. Ita in Aiace sabula chorus postquam sua sponte obisse Aiacem a Tecmessa monitus est
116쪽
In Trachiniis autem si certum est, de quo dubitari iam nequit, chorum v. 890. id ipsum, quod dixi, ex nutricis quaesivisse, continus sequitur, non potuisse a poeta seribi, quod in codicibus legitur, τψ ην πως, sed requiri necessario pro ην Ve bum eiusmodi, quod patrandi significatum habueri L Hi lenissima ratione ita mihi emendanda chori verba videntur: τἰς γ νεν; φέρ' εἰπέ.uuod delevi πῶς, ab interprete additum puto, cui idem quod nostrae aetatis tuterpretibus accidit, ut veram loci rationem gententiamque non perspiceret. Tiς ἡνεν est τiς ἡ- τὴν ριν. Verbo autem ει νω pro vulgari ἀννω poetas tragicos nonnumquam uSOS GSe, hid probatur exemplis, Aeschyl. Choeph. 799.: ἀνομένων πημάτων πεm . Eurip. Androni. II 33. : - άλλ' ovδἐν et νεν. Iesychius: Mi νοπι ὐναγν. Atque hac ipsa tu fabula Sophoclis quod vulgo scribitur v. 505.:πάαπλ κτα πριγκονιτά τ ἐξῆχ. θο ν ἄεθλ' ἀγωνιον, corruptum esse, ita ut pro ἐξῆλθον necessario restituendum ἐεῆνον sit, pluribus demonstravi in Censura Aiac. ab Lobeck. iterum editi p. 52 sq. Chorus, cui incredibile visum esset, quod nutrix narravit, sua ipsius manu Dei iram sibi neeeiu intulisse, ita illico
τί φωνεις; Cui interrogationi hoc respondisse vulgo nutrix putatur: σαφ ivit. In omnibus euim codicibus editionibusque adiectivum illud σαφηνῆ assignatum nutrici est. At eum dimeter hic bacchiacus, τι φωνεις; σαφηνῆ, oppositus sit versut 800., τψ υνεν; φέρ' εἰπέ, ille autem a Solo choro elatus sit, ex lege responsionis
117쪽
antistropiticistis a poetis tragicis diligentissime observata necessario censendus est unus chorus protulisse verba ea, quactposteriorem dimetrum bacchiacum constituunt, priori respoΠ- dentem. Ita lite vel hanc unam ob causam codicum scriptum
ita corrigenda est, ut solius chori sit v. 892. hoc modo: τί φωνεῖς; σφρηνq; Cui correctioni tantum abest ut repugnent quae Sequuntur verba, ut simulatque illa insigni quo laborant mendo liber veris, statim tibi persuasurus sis, tantum non flagitare, ut eis quo dixi nuidu v. 892. emendetur. In iis enim, quae nunc circumseruntur, editionibus pariter atque in codicibus ouinibuη
uuae verba ut nutrici non posse assignari, e v. 896 sq. elucet, ita ne a ch0r0 quidem, si dixit modo, quae dixisse eum contendo, τί φωνεῖς; σαφηνῆς, pronuntiari potuisse certum est. Cui incommodo quominus ita succurrendum putes, ut vulgata revocata Scriptura σαφηνῆ adiectivum nutrici assignes, non mullo lex illa responsionis antistrophicae quam commemoravi, sed etiam Verb0rum, quae V. 896 Sqq. posita sunt, sententia impedimento est. Nam si dixisset chorus, quod dixisse nunc putatur, ετεκεν, ετεκε μεγαλαν α νεορτος ἄδενυμφα δόμοισι το δ' ερινυν , inepte nutalx haec respoudisset, quae pro responsione posita nunc sunt: ρογαν γε. μαλλον δ', εἰ παρουσα πλησία ελευσσες, οἴ εδοασε, καρτ' αν ωκτισας. Ut enim paullisper concedam, quod non concedendum est, αγαν re recte referri posse ad verba chori, ριεγάλαν ερινυνὴ 'Πλλὶ τοῖς dotioις ετεκεν, tamen illud mauisusium est, αρον γε Si cuniungatur eum eo verbo finito, quod ad Iolen speetat, ετεκε dico, necessario in verbis continuo sequentibus, μαλλον δ' εi παρουσα πλησία ελευσσες, οἷ εδρασε, suta
iectum quod dicitur verbi εύρασεν eandem illam mulierem,
118쪽
Iolen, esse debere. Atqui patet, non ad Iolen, sed ad Deianiram reserendum id verbum esse. Haec sola qui secum reputaverit, minime temeritatis moarguet, contendentem, non a Suphocle, sed ab hiStrione prosecta verba illa esse, ετεκεν, ετεκε μεγαλαν - ερινυν. uibus eiectis egregio omnia inter se concinunt. Νunc enim optime dictum αγαν γε, reserendum ad id, quod quaesivit chorus, σαφηνῆ, usurpatumque eodem sensu, quo αγαν ἀλη- dici solitum esse constat; item optime se nunc habent Verba quae sequuntur, μὰλλον δ' εἰ παρουσα πληsis ἔλευ σες, οἷ' εδοασε etc., recteque non addito nomino Deianirae εδρασε dictum est de ea ipsa muliere, ut de qua Sola in prae-gedentibus agatur; denique nihil nunc offensionis esse patet in v. 898 sq. , in quibus magnopere recentiores editores haeserunt. Leve enim, quod in prior versu residere mendum Videtur, lacillimo negotio tolli potest. Scribitur vulgo ex eodicum auctoritate:
κὐ ταυτ' ετλη τις χειρ γυναικεία κτὶ M; Sed alienum τὶς pronomen ab hoc loco esse, verissime iam ΙIermannus monuit. Id autem lacili errore poni a librariis potuisse intelliges, si poetam Scripsisse putaveris: καὶ ταvτ' ετλη τοι χειρ γππικεια κτiσαι;
Addo illud, non satis ea quae praecedunt intellecta ab interpretibus illis esse, quibus haec chori verba inutiliter addita videntur. Neque enim ullo praecedentiam versuum id ipsum enuntiatum a choro est, quod hoc versu exclamat, incredibile esse, mulierem eo usque progressam esse, ut ipsa ferrum sibi instigeret. Cui rursus affirmat nutrix, horrendum suisse facinus, idque ipsum testaturum chorum addit, ubi totam rem, ut aeciderit, cognorit: δεινῶς γε. πευσει δ', ωςτε μαρτυρειν εst Oi. επεὶ γάρ etc.
His expositis magis etiam apparebit, quae hactenus de Deianirae obitu suininatim dixit nutrix, talia esse, ut Iolae com- inemoratione apte interrumpi non potuerint. Quo minus du-
119쪽
bitabitur, quIn spuria sint verba illa, ετεκεν, ετεπε μεγάλαν ἁ νεορτος αδε νυμφα Mμοισι τοῖςδ' ἐρινυν, quibus in verbis mira etiam notanda locutio est, cuiuν exemplum simile apud poetas imagicos frustra quaeres, hanc dico, Mεγαλ νεοι ν δ αεὐ τίκτειν, hoc, ut apparet, sensu elatam, magnam perniciem domo parare. Scio quidem, nomine 'Tρινυς iam a poetis tragicis homines appellatos esse vel detestabiles, vel abominandos, vel perniciosos, veluti Soph. El. 1080., similiter atque Latini nomen Furiae usurparunt, nosque ipsi eodem nomine uti solemus, sed illud iure negare possum, um quam Sophoclem meram abstracti nominis perniciei vel e lamitatis significationem ita vocabulo illi tribuisse, ut adiectiva adeo istiusmodi, qualia sunt μεγας, μικροί, simili apponeret hominemque diceret τίκτειν ερι-ν Tm. Extrema igitur pars colloquii, de quo adhuc agimus, indea v. 887. sic a poeta mihi videtur scripta esse: Xs. ἐπεῖδες, ω ματοαε, τήνδε τῆν υβρινοῦ αTPO. επεῖδον, in δὴ πDirici παραστατις.XO. τίς ηνεν; φερ εἰ πε. I P0. αυτη προς αυτῆς χειροπομῖται ταδε .XO. τί φωνεῖς; σαφηνῆς TI . ἄγαν γε. μαλλον εἰ παρουσα πλησία
Continuo post haec quae narrare incipit nutrix, eornm particula prima plurimis mihi laborare incommodis videtur, nona Sophocle, poeta elegantissimo, sed a librariis sine dubio prosectis. uuae quamquam eiusmodi sunt, ut paucissima tui tum . ipso tollere Iussim, tamen Vel sic operae pretium socisse mihi videbor, si partim quae sana nunc visa Aunt corrupta esse probavero, partim ubi verba ipsa, quibus usum poetam
120쪽
putem, restituere nequeo, cuiusmodi fient nitam extulisse eensendus sit, planum secero. Dieo autem haec Mutrici g verba:
κὼ γένοιτ' iosita η, κλαῖε δ' οργανων οτου ναυσειεν, οις εχ ρῆ το δειλαία παρος αλλη di κἄλλη δωμάτων στροπωμένη, , ει του cpiλων βλέwμεν Οἰκετων δεμας, 910 ε κλαιεν ή δυστηνος εἰςπωμεν Τ, αυτῶ τον αὐτῆς δαiιιον ἀνακαλουμέ νη, καὶ τας ἄπαιδας ἐς το λο Oν ουσίας. Ad horum versuum Xecundum adnotatum a Scholiasta est: γοάφεται κοινα, ἡ τἀ του θανατου ' τα αυτῆς καὶ του aurov. 1 Iinc Musgravius scripsit κοινά diu νια, hac adiecta adnotatione: Veterem hunc scripturam Scholia tae debemus. Vulgo κοῖλα, quod non intelligo. Αοινά interpretandum, quae Herculi et Deianirae communia es SD Solebant. 'nde non mirum, Si tale spectaculum lacrimarum ipsi plenum , rivum yliceret. Alioqui non male legas, Eiδεν Ουλα δέμνω. Contra Wakesiel dius: ,, Κοῖλα equidem, inquit, interpreter capacia, ob Herculei corporis magnitudinem. Hesychius :κoiλησι ' βαθείαις. respiciens Hom. Il. α, 26. Interea si
qui sint, quibus hoc epitheton, sic positum, displiceat, nos
in illis nomen profitemur nostrum; ideoque conieceram legendum κοινα δἐανια. quam varietatem postea inveni a Sch liasta commemoratam. Postremo Hothius : - Νomen κοῖλα
quid sibi velit, me non intelligere, sateor cum Musgravio; nam quod Brunckius interpretatur, te et i eam, rei quidem sonuenit, Red το κοῖλον non magis lecticae proprium quid Aignificat quam currus, ut nescias, quale vehiculi genus indicetur. Variam lectionem Scholiasta commemorat κοινα, mi τὰ του θανάτου ἡ τὰ αυτῆς καὶ του αὐτου, quarum explicationum neutra serenda egi, Sed Scribendum ακωνα δέμνια, lectulum haud communem, haud eummunicandum eum Deianira,