Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

91쪽

non habuit tempus ad reputandum, qn id ex tam ambiguo Nessi dono periculi immineret. Λ ὁμο ι σι Triclinii recensio. Codd. Par. Flor. Hari. et edd. v et t. δομοις. Deinde νέον cod. Par. et schol. Rom. , in quibus scriptum: νέον ἀ rs σ δ ν τ ω W νεωστὶ προς- θαλλοντων. --V. 844. O υτι προς έβαλεν ' Ου σvνῆκεν, Scholiasta, recte. Vide nor vili. ad Charito n. p. Ita. 3I8. ed. Lips. . Libri προς έβαλε, etiam in anti- strophi eo cum Scholiasta ν Omittentes. Vereor, ne praestet addi, ut in Glyconeum hic versus exeat, quemadmodum qui sequitur. Ἀλλο θροου, quod in libris est, in ἀλλόθρου mutandum vidit Ersurdi ius, nisi quod accentum male posuerat, de quo monuit Schae serus. Brunckius locum plane non intellectum corrupit seribendo, τά μἐν Ουτι προς έβαλ' αα ἀλλοθροου γνωμας μολον τ ολεθρ iαις δυναλ λαγ αις, plene post haec verba interpungens, quod fecit etiam

Mus gravius , cum vulgo comma positum esset. Interpunctionem illam Brunckii servavit Ersurditus. Vertit autem Brunckius: demens non animadvertit, ab infenso animo prosecια haee consilia, ut specia conciliandi amoris marisum perderet. Apparet ex his Mus avii et Hermoni adnotationibus, imprimis dissentire a se interpretes in explicando pronomine relativo ων pariter atque in interpretandis verbis τά μἐν Ουτι προςίβαλε, τα δ' ἀπ άλλοδρου γνωαας μολοντα Oλεθρίαις συναλλαγαῖς στένει. Manifestum autem illud primum puto, id quod res ipsa ususque loquendi satis ostendit, cν pronomen relativum, in initio novae strophae positum , non

tam ad unum aliquod nomen eorum, quae in praecedentibus p0Sita Sint, quam ad Summam eorum, quae unti Sti opis privia dicta sunt, referri debere. Cfr. huius fabulae us. I 22. ων επι με ia νομενα a' αἰδοῖα μέν, άvrioe δ' Oισω, collatis, quae de eo loco p. II. exposuimus. Itaque vel hunc ob causam

est quod displiceat Hermanni ratio, pronomen illud relativum

Iniuriam facit Hermannus IIusgravio, qui comma tantum Post ξυναλλαγαῖς Po1uerit.

92쪽

ad sola verba miοος κέν reci oλοτινα sive δοληιvθα spectaro arbitrantis. Verum multo magis eius interpretationem huius

loci reiiciendam inde apparet, quod urba illa ἔληρος ολοφῶακέν rece dolosam Nessi orationem significare nullo modo possunt . De quo non opuη est, ut p0St ea, quae an in eX- promSi, quicquam addam. Immo hoc iam pro certo pono, do quo reliquorum verborum sensu patefacto nemo in pusterum dubitabit, primum ιυν, ut recte vidit Musgravius, necessario nil mala sive interitum Herculis, de quo solo in praecedentibus dictum, reserendum esse, deinde genitivum eius pronominis ex Monomine τα μέν vel propterea aptum eSSe non posse, quod is ab eo nomiue, a quo regeretur, inaudita rationuSeiunctus esset, denique eam suisse adiectivi ἄοκνος significationem, ut huc cum verbis sequentibus ιυγαλαν βλάβαν coniungi hic non posset. Ante omnia vero eruendum illud est, quo Sensu verba τὰ μἐν Ουrι προςέβαλε, τὰ δ' αn ἀλλοθρου γνωαας ριολοντα - σrένει dicta sint. Atque horum quidem membrorum posterius, τά δ' αα αλλοθρου γνείμας μολοντα ὀλεθρίαις συναλλαγαις, qui verborum αλλο- ου γ φιας et ολε μιις συναλλαγαῖς significatum diligentius' adverterit, non poterit dubitare, quin hoc sensu dictum sit: quae alieni hominis consilio ad dueta sunt su-nesta permutatione, id est, quod malum Νessi consilio ex sun esto eius medicamine profectum est. De adiectivo αλλοθρους, in quo explicando valde erravit Mus- gravius , conser Philoct. 540.: ἐπωχετον, μάθωμεν. ἄνδρε γαο δυο,

ὁ μέν, νεὼς σχὶς ναψάτης, ὁ δ', ἀλλοθρους,

De usu verbi μολεῖν satis est unum attulisse Electri v. 908.: καὶ νυν otiolo ς καὶ τοτ' ἐξεπίσταριαι, Di του τόδ' ἀγλαω- πλὴν κεiνου μολεῖν. Postremo substantivum συναλλαγαί, quod vereor ut a quoquam editorum recte explicatum sit, vix dubium esse potest, quin rem significet eam, quam reddiderit Nessus Deianirae pro eo, quod ultimam illam Euenum fluvium transportasset,

93쪽

uno verbo medicamen, quo periit Hercules. Νeque enim in aliam partem interpretari dioc auditoribus licuit, quibus eorum, quae ad Νessuin spectabant, nihil esset nisi hoc ab ipsa Deianira expositum v. 555 sqq.:

ἔσται φρενος σοι τουτο κηλητήριον

τῆς 'Πρακλείας, ἐκτε - ειν εἰςιδων στέρξω γυναῖκα κεῖνος αντὶ που πλεον. Quae cum ita sint, verbis praecedentibus, Tri siἐν Oura ποος- έβαλε, alteram, qua Deianira amicta sit, calamitatem, ab alio quam a Nesso ortam, significari n esse est. Aiqni non extitit praeterea ulla niSi illu, quam ex I0lae adventu sibi imminere putabat. Verum eam non animadvertisse Deianiram, quo sensu iam verba illa ex vulgata omnium interpretum opinione accipienda videbuntur, dici a choro nullo modo potuisso, res est manifestissima. At permirum profecto est, delabi in eam opinionem interpretes potuisse, ut verbi προς αλεν eam hic esse significationem pntarent, quae nec suit umquam nee

94쪽

esso potuit. Nam quod in scholiis seripium, O υτε προς- ε β αλε : ουκ εγνω, ου συνῆκεν, eo nihil effici contra nos, per se patet. Accedit, qu0d, ut alio loco monuimus, in scholiis, quae in hanc fabulam scripta sunt, saepissime et inter pretationes absurdissimas propositas et si guificationes inauditas verbis graecis affictas videmus; quae Omnia extrema hac dissertatione, ne salsa dixisse existimer, sub unum aspecti in po-uam. Neque vero Dorvillius ad Charitonem, ad quem He mannus lectores ablegavit, quicquam attulit, ' quo evinceret,

πρ βάλλειν τι graece dictum esse, ita ut significaret aliquid animadvertere, intelligere. De quo ut ipse tibi

persuadeas, en totam eius, quae huc spectat, adnutationemr

loquitur Deutosthenes κατά Ἀριστοκρ. 710. C. L. 3, R M. 9.. φαντο si αν. L. 3, 10, 60. 7. απογν ω V. L. 4, 7, 76. I7. μνημη ἐλάμ βανεν αυτον. Demosthenes περι συμ ιι ορ. I 38. C. π α Οανοιαν. I. Ρhilip p. I 20. H. ἔ ν νοιαν. Sed in his non plano agnosco nostram locutionem; quare inducor sere, ut credam, legendum esse: βαλου- προς τὰ πραγα α την δια-νοιαν. , Ι tu Sophocles Trachiu. 845. τάδε μ ἐν Ου τώ

προς εβ αλε. Scholiasta ait συνῆκε, nempe τῆ δια-ν Oi . προςβαλλειν τι τν διανο im, sive προςβἄλ- λε ιν την δ ιάνοιαν προς τι, eodem redit. Ita ἐμβάλλεσθαi τι φρεσὶ Ilom. Iliad. α, 297. Scholiasta ἐνθέσθαι. iit Theocritu η Id. 27, 14. εγκαταθέσθω, animum applicare alicui rei, adiitere. βαλεῖν et λαβεῖν quoties permutanturi exempli causa apud Apollo n. Rhod. 3, 1062. σιγα ποδων πάρος οσσε β αλουσ a. Cod. Laurentianus malo λαβουσα. Ita alio paulo sensu Manetho non semel o tu ια βάλη, I, 287.4, 122. At primum ne hoc quidem aut probatum ullo exemplo est aut, probari umquam poterit, quemquam Graecorum προς- βαλλειν τι τν διανοια dixisse; multo minus illud, nisi e emplum asseratur, quod inerri nequit, cuiquam persuadebitur, omisso substantivo τῆ διανοίς dictum esse προ αλλειν τι,

95쪽

ita ut esset aliquid animadvertere. Vehementer enim salsi euin apparet, qui ex eo, quod dictum sit νουν vel δι- νοιαν προςβάλλειν sive πράγματί τινι sive ποος πραγ ιωτι, concludendum putet, dici etiam προσάλλειν τι τῆ δια- . νοία potuisse; quasi latine, cum diceretur animum adiicero ad aliquid vel alicui rei, dici eodom sensu potuerit, quod numquam dictum est, aliquid ad animum adiicere.

Certissimum igitur illud est, si Sophocles προ ἄλλειν

sensu advertendi in eo, , de quo sgimus, loco posuisset, non τὰ μέν, sed τοῖς μέν scripturum eum fuisse. Quod cuin nec scriptum sit, nec salvo sensu metroque scribi possit, quid tandem probabilius, quam lenissima correctione, id quod saepissime a librariis mutatum in προς αλεν scimus, restituendum προςἐλαβεν esset Nuuc enim omnia et graece dicta etpptissime elegantissimeque enuntiata. Spectant pronomina τὰ μέν et τὰ δε ad substantivum βλαβην, et prius quidem pr0- nomen τὰ μέν ad id malum, quod imminebat Deianirae ex novis nuptiis. Id non accepisse Deianiram chorus ait, quod ipsa illa supra impetrare a se posse negavit, ut cum pellice illa Herculis, Iolen dico, una in domo habitaret eamque cD sortem eiusdem connubii saceret, v. 141 sq.: το δ' αο ξυνοικειν τῖδ' Otios, τίς αν γυνὴI

Conserantur etiam, quae infra Hyllus patri dixit v. II 39 sq.: στεργηuci γαρ δοκουσα προσαλεῖν σέθεν, ἀπήμπλα, ώς προςεῖδε τοὐς ἔνδον γάμους. Item illud apparet, rectissimo compositum προςλαβεῖν positum hic esse, siquidem, si tolerasset Deianira malum bigamiae, ut ita dicam, ad priorem Herculis uxorem, id est ad semei

ipsam, novam uxorem tamquam Sociam adsumsisset. Ita eadem

96쪽

Itaque totius huius loci, μεγάλαν προπρωσα δομοισι βλάβαν - δακρυων om/αν, sensus hic est: magnam Videns aedibus accidere calamitatem novo instante connubio, hanc quidem non adscivit, sed i IIam, quae alieni hominis consilio ex funesto medicamine profecta est, perniciem, ine dubio aut gemit multum aus v heres lacrimas essundit. Id est, vitam domesticam cum perturbari novo coniugio Videret, naillud malum subiret, maluit, quod a ΝBSSO Reee- ,

pit, medicamine uti, quo ipsum maritum perdidit;

quam rem graviter lugebit. Simul illud patefactum est, necessario in primo antistro phae Versu ex Musgravit coniectura pro ἄοκνον scribendum esse αοκνος, ita ut ex eo adiectivo pendeat genitivus Ob. SeySusque verborum, ιυν αδ' ἀ τλααων -κνος, hic sit, quorum misera illa secura, i. e. nihil horum, quae aeciderunt Herculi, fore auspicans. Praeterea duo in eo, quem adhuc tractaVimus, loco vo-- cabula reperiuntur, quae quamvis, Solum sensum si spectes, nullum mendi suspicionem faciant, tam eui a Sophocle non posse Scripta esse, Inetro Essicitur. Horum prius legitur in v. 845., quem vulgo sic scribi vidimus: πιηιας μολόντ' Oλεθρίαισι συναλλαγαις. Et respondet in antistropha hic versus: δευ κελαι- λοχροι προαπου δορος. Qui cum omni mendae suspicione liber sit numerisque elegantissimis decurrat, ex dii ambo et glyconeo conStanS, neceSS est versum strophicum corruptum iudicemus. Neque enim ferri in eo tribrachus potest, basin versus glyconei essiciens. Nam quoties hoc metri genere Sophocles usus est, usus autem

Saepius reperitur, quae post diiambum sequitur basis glycones,

97쪽

numquam non aut spondeo aut trochaeo constat, ita quidem, ut, quod non sine causa notari volo, spondeo saepe trochaeuSiu antistropha respondeat. Ita Aiae. v. 600.:

oppositus hie est in antistropha: κρείσσων γαρ 'Ἀδυ κευθων ὁ νοσων Mάταν Addo qui simillimo metro constat eius sabulae v. 625.:

λευκῶ δἐ γν ρα ματηρ νιν Oταν νοσουντα, eui respondet v. 636.:oν ἐκ πατρωας ἡ κων γενεας αριστος. Augetur autem, atque adeo confirmatur promus suspicio mea, corruptum sive potius ab interprete prosectum Oλεθριαισι putantis, eo quod in hunc locum scriptum est scholio: δλεθρίαις ξυνα λλαγαῖς : η ολεθρίαις καὶ ἔπιβλαβίσι

φιλῶαις. etsi ἐπεὶ αντὶ του ἰδίon θανατου σσει ἀντήλλαξ ναυτὴ το αἶμα. Orι ὁ μἐν Nέσσος εἶπεν αυτῆ ποθου καὶ διολλαγῆς εργαστηριον εiναι το φαρμακοπι - γεγονε δῖOλεθρος Ηρακλέους. Nam ut raro ex scholiis in hanc sa-buIam scriptis aliquid auxilii ad emendandas codicum scripturas petere possis, tamen illud nemo umquam negabit, si scriptum interpres in exemplari huius fabulae, quo usus est, id quod nunc Iegimus, ολεθρίαισι repperisset, fieri non potuisse, ut adnotaret, quod adnotatum videmus, ri ολεθριαις καὶ ἐπι- βλαβεσι. Puto autem certa emendatione restitui id posis, quod positum a Sophocle erat; quem persuasum est mihi ita scripsisse:

98쪽

Hesychius: ουλια ὁλέθρια - os λιμος' ὀλέθριος. - ουλέμιμπι Oλεθρίων. - ουλιος ἀστηρ ολέθριος καὶ χαλεπος. Usus autem Sophocles est adiectivo ουλως in Aiae. v. 933. ουλίω συν παθει. Eadem in sabula nuper demum intellexi idem vocabulum alio in loco restituendum esse expulsa eadem illa glossa, cui in Trachiniis veram scripturam cessisso fidimus. Scribitur nunc ex codicum auctoritate in editionibus omnibus v. 401 sqq.:

ἀλκiuα θεος ολέθριον αἰκί.M. Quibus versibus in antistropha hi respondeui. εἶ Σχαιιάνδριοι γείτονες ροαί, εὐφρονες Ἀργείοις. At vero dactylo επρονες non potest ulla ratione oλέθριον

respondere. Itaque nou dubitandum, quin Scripserit poeta: ουλιον αἰκί,ει. Ad Trachinias ut revertar, alterum vocabulum, quod metri causa suspectum esse debere supra Significavi, στένει est, rectotain ab Ersurdito in suspicionem vocatum, qui se Magnam, i quit, dissicultatem creat ieetio στένει metri ratione habita, cum antistrophicus versus finiatur vocabulo νυμφαν. Id facito posset in κοραν mutari, quas voces et ipsas confuderunt librarii Antig. II28. , ubi eodex Augustauus ab I Iermanno eolis latus feliciter exhibet Κωρυκιαι κοραι. Sed obstant sequentes versiculi, iisdem prorsus numeris scripti, ut manifesta sit verbi στένει depravatio. Αe nisi στεῶνει rescribere velis, nullum habeo, quo locus socilletur, remedium. Verum anceps hoc est auxilii genus, siquidem formam στείνει quilius Ioeis deis dam, qui quidem indubitatae sint auctoritatis, non reperio. At quam vera illa sunt, quae attulit, ut στένει non esse a Sophocle seriptum ostenderet, tam certum hoc est, inauditam sormam στείνει rege. Immo qui reputaVerit, quo potissimum mendorum genere depravatum hoc tamen sit, saetis mihi

99쪽

assentietur, contendenti, στένει glossam esse vocabuli rarioris, cuius prima syllaba longa fuerit. Xee tamen adhuc in mentem venit eius generis vocabulum, quo usum esse poetam cred rem. Postremo in antistropha secunda unum est membrum, quod quamquam emendasse sibi una admissa mutatione visi sunt editores, tamen duobus etiamnuue mendis gravissimis laborat, quae mihi qnidem certa videntur emendatione tolli posse. En ipsa verba, quemadmodum in plerisque codicibus scribuntur:

Πρακλ υς ἐπἐuoλε πιαθος οἰκτίσαι. Ad ea Hermannus adnotavit: ,,Brunckius in Vetti eodd. scriptum ait, αγακλειτον 'Πρακλεα ἀπἐMoλε. At eod. Paris. et Flor. Hari. eum editt. vett. 'Πρακλέους ἀπέμολε praebent. In Hari. est ἀγακηυτον. Editt. Tu . et Steph. 'Πρακλέ' επέαολε πα- θος οἰκτίσαι. Ita etiam Cante rus, nisi quod hic Ac τ' ante οἰκτίσαι inseruit, quem deinde alii secuti sunt. Si exstant aliqui codices, qui, ut Brunckius refert, 'Hρακλεα habeant, vereor ne illi aut e Trici inbi recensione sint, aut hic certe alicuius grammati et emendationem praebeant. Mira sunt quae in scholii a leguntnr: ερρωγεν παγά'αντὶ του, παρεστ ιν ημῖν δακρυ ν , ως ἀπο πηγῆς κρουνηδοπι ἐκτέταται γαρ το κακον καὶ πανταχου διαβήσεται ἡ κατὰ τον Ἀρακλέα συι-

eat, hoc dicero chorum: diffusus est morbus, eheu, qualeno ab hostibus quidem insione Herculis malum gemendum

100쪽

venit. Ita quo servavi 'Πρακλέους , sen Su, met O , antiquis libris iubentibus, sed metri indicio et ollocavi an te αγ ακ λει τ ον. Ηiatus enim in hoc genere metri in longa syllaba et ante nomen proprium nihil ossensionis habet; eonfer Epito modo cir. me tr. g. 84. Ex Triclinianis vero libris ἐπέμολε recepi. Ano μολεῖν ex hoe Sophoelis loco adnotatum in lexico Scapulae; recentiora ignorant. Non magis enim απο ιιολεῖν Graeci quam Latini avenire dixerunt. Ceterum est hic locus in

iis, quos Eustathius respexit p. 806, 54. 727, 8.),

eum scripsit: καὶ το οἰκτit. ειν δῖ, κε iti ενον παρὰ

-οφοκλεῖ, παθητικῶς ἡ Ἀτθὶς φραζ . Quod primum scholia attinet, facile apparet, hic quoque

composita ab iis esse, qui, eum explicare Vellent, quae explicari non poterant, utpote laedo corrupta, inauditas absit dηSque proponerent interpretationes. Una tamen in iis est huius loci interpretatio, quam ego quidem cur ex antiqui grammatici, puta Didymi, commenturio relictam censeam, ubi pristinam poetae manum restituero, nemo non Sua sponte intelliget. Ex iis autem, quae Hermannus ad hunc Iocum proposuit,

nihil puto probari posse, nisi quod ex libris Triclinianis ἐπί-

μολε recepit, quod iure omnes editores asciverunt, et Vocabu-

Ium ἀγακλειτον post nomen Herculis collocavit, id quod ante eum iam Musgravius fieri voluit. Nam versus tertii scripturam, ουπω 'Πρακλέους, totiusque huius loci interpretationem

ut improbem, liis causis adducor. Primum nec docuit He mannus, nec docebit umquam ullo exemplo, Graecos 'Πρακλέους παθος νηλθε vel εαολε eo sensu diXisse, ut esset, Herculem malum invasit. Consentaneum est enim, cho- rum non id exclamare, gravissimum malum Here vlis ad se venisse, quod ineptum foret, sed hoc, gravissimum malum Herculem invasisse. Multo Vero minus

isto sensu ἐπε μολε παθος Πρακλέους diei potuit. Deindo nullum, quod certum sit, aut ex Aeschyli aut ex Sophoclis tragoediis adhuc allatum est exemplum, quo hiatum ferri posse officius, qui est in verbis ουπ- Ποακλέους. Tertio is suit usus signisicatusque adiectivi ἀγακλειτος, ut cum sub-