Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

151쪽

κεῖνος δ' εις απὼ πολλων .τα λεις τω δ' ἐφ quosvν κοιναν si σεν είς viλους ἀρωγάν. Ρο3tremo eo minus quisquam dubitabit quin ἡνωας pro Uulgato γ ν usos restituendum sit, cum et hiatus ille, Mi υσω, iaZεν, inaussitus sit, et terminationes σας et σω simillimis compendiis scribi esse solitas constet. Accedit, quod in codico optimo, Laurentiano primo, scriptum est, ν νυσωζευ, posito super syllaba tertia ω vocativo. Post verba illa, quae hactenus tractavimus, haec sequuntur:

op ελον οσσοις, τόδ' ἀκήλητονι ανiας ανθος καταδερχθῆναι. Ex his primum maximae offensioni mihi haec esse, videntur, ἡν μήποτ' ἐγιο προςιδειν ὁ τάλας ωφελον οσσοις. Certum est enim, iῆν pronomen relativum ad λωβαν substantivum Spectare, quo substantivo cum Significetur morbus lanestus, quo correptus Hercules erat, hoc dici vides membro illo rei

tivo: quem morbum utinam numquam miser ego oculis meis vidissem. Cuiusmodi optatum duabus de causis ineptum est. Ρrimum nemo umquam, qui summis corporis doloribus crucietur, ita de iis conqueretur, ni dicat: utinam

numquam oculis vidis Sem morbum. Neque enim aspectus morbi aut membrorum aegrotantium malum summum est,

quod quis abominetur, sed dolores, qui sentiuntur, non te nuntur, ex ipso morbo orti. Certe homo ille esset ineptissumus et maxime ridendus, qui insanabili morbo implicitus hue maxime doleret, quod membrorum formositatem exstinctam videret. Deinde Vero quis tandem eo temporis momento, quo coeperit morbo exitioso cruciari, hoc poterit optare tempore praeterito uteus: utinam numquam vidissem oculis morbum. Νam ut is, qui recreatus erit morbo, in quem aliquando inciderit, recte optet, ut numquam eo assectus fuerit, tamen qui videt membra divelli morbo sentitque dolores, ut sentiebat Hercules, dum haec dicebat, is profecto hoc unum precari potest: utinam ne videam hae e malal

152쪽

Sufficient haee, ut lectores intelligant, ea una ratione haee verba scribi a Sophocle potuisse, si et reserantur ad substantivum κρηπίς et statim post versum primum huius loci

collocentur. Nisi enim transponuntur, εν pronomen relativum non ad substantivum κρηπiς, sed necessario ad λωβαν referri debet. Transpositis autem in eum quem dico locum his verbis egregia existit sententia haec: Utinam numquam miser ego te oculis vidissem, promo utorium Cenaeum, fundamentum altarium, quae exstruxi. In

quibus quae tibi obtuli sacra amplissima, quale in , Iuppiter, pro iis gratiam mihi rettulisti, quali molabo asse ei stilΝunc demum videbis commode ab Hercule promontorium ipsum appellatum esse, eum addita sint verba illa, quibus, quod adierit locum illum, deplorat. Ea enim si non essent addita, eo maiori offensioni esset appellatio illa, ω Κηναλκρηπὶς βωμων, quo certius eSt, quae sequuntur Verba, ἱερωνοὶ ων οῖαν ἐπέ μοι μελέω χαριν Γνυσας, ad solum Iovem

commode referri posse. Fallitur autem Hermannus, cum.αρα particulam impedimento esse ait, quominus coniungenda haec

stantivum et ἡνωας et εθου spectare credamus. Primum enim cillud exploratum est, saepissime in eiusdem generis locis post pronomina vel particulas interrogativas αρα adiici. Cis. huiusiab. V. 874. ἁ παῖδες, ως αρ' ἡμιὶν ου σμικρων κακῶν ἐρξεντο δῶρον. El. I 185. ώς Ουκ αρ' ὁνὶ των ἐμων κακῶν. Ant. I 178. A Παντι, τουπος ως αρ' ορ ν ῆνυσας. Ai. 367. ο ιυοι γέDυτος, oioν υβρίσθην αρα. 909. ωμοι ἐμας ατας, οἷος αρ' α μάχθης. Deinde quod per so patet, ubi duo coniungantur membra interrogativa, iure particulam illam in membro demum posteriore poni posse, id factum esse, apparet

153쪽

At 'quo tandem gensn, inquies, addita nune verba illa censenda sunt τοτ άκηDὶτον φιανiας ἁνθος καταδερχθῆναι quuae quidem si diligentius conSiderassent editores, lacile omnes inepta esse vidissent, etiamsi quae praecedunt verba loco non moveantur. Unus autem qui vidit Hermannus, eam huic loco medelam adhibuit, quam uti nemo recentiorum editorum recepit, ita ne ego quidem probari posse indico. Scripsit enim καrαδερχθεiς pro καταδερχθῆναι, et haec adnotavit: -Εrsurillius ex mea emendatione dudit καταδερχθ είς. Recepit Gruddeckius. Vulgatum defendenti Seidlero in lib. de uss. dochnL p. 342. accedit Ρassuvius. At defendi illa nequit. Ineptus aliquis metricus, ut solent isti, ex paroemi uco

vorsum secit acataleetum, non cogitans, orationem ex ea mutatione prodire non modo Sophocli, Sed nulli omnino homini

Graeco ignoscendam. . ' . . .

Dolendum est, hic quoque virum eruditissimum omisisse interpretationem addere receptae a Se correctionis. unam si addere conatus esset, sine dubio ipse vidisset, non commodiorem huius quam scripturae vulgatae sententiam esse. Nam si a0risti participium καταδερχθεiς in .eum quem convenit significatum acceperis, Verbis illi S, quae coniunxisse nunc poeta putatur, ἡ ν isti γποτ ἐγω προςιδεῖν ὁ ταλας απελον ὁσμις, τόδ' ακ. μανiας ανθος καταδερ Diς, hoc dici patet: quam calamitatem utinam numquam miser ego oculis vidissem, postquam in Sanabilem hunc morbum vidi. At cum verbis his, τοδ' ἀκήλγητον μανiας ἄνθος, ea ipsa res significetur, quae indicata est ἡν pronomino relativo, ad λωβαν reserendo, morbus Herculis exitiosus, inepte vides Herculem optare, ut ne viderit umquam morbum insanabilem, postquam viderit. Neque Vero quicquam lucraberis, si istud noristi participium significatum habere temporis praesentis putes. Nam vel Sic inepte Hercules exel, masse hoc censendus est, vidisse se morbum insanabilem, dum viderit. A edit, quod incredibile, queniquam c librariorum pro καταδεοχθεὶς Seripturum καταδερχθηνω suisse. Xam cur tandem versum paroemiaeum, si positus a poeta esset, offensioni librariis suisse statuas

154쪽

uui postea vulgatam huius loci scripturam defendere -- natus est Matthiaeus, probatus G. Dindorso, non minus a vero aberrasse iacile intelligetur. Scripsit illo haec: , Cum dixisset, ῆν λωμιν μήποτ' ἐγώ ποοςιδεῖν πωλον, non Satis habens, aerumnam suam tam lenibus verbis declarasse, et indignitatem rei angens, quasi explicandi causa addit, τὐδ' ἀκήλητον μανiας ἄνθος, καταδεπελῆναι. Ad quae nemo offendisset, si additum esset καὶ τοδ' etc. Sed post generalem rei expositionem ea, quibus res accuratius declaratur, sine copula subiiciunt Graeci. Vide ad Eurip. Hee. V. 777. p. M.

Ad Euripidis Hecubam, iit ipse videas cuius generis sint,

idem haec ad uutavit: ,, Post generalem rei expositionem ea, quibus res accuratius explicatur, sine copula subiiciunt Graeci. Plato Ρhaedon. p. G. E. τί δέ, οἱ κοσπιοι avr- ου ταυτον Tobro πεπον- θασιν, ἀκολασία τινὶ συ ποονές εἰσιν; CD. p. 78. E.

Gorg. p. 440. A. B. 465. D. 479. B. C. ω. Heindor . ad Phaedon. p. 57. et p. 79. q. 50. Protag. g. 42. Gramin. gr.

scholarum usibus accommodatam g. 630. 3. etiam non pra gressis ποιεῖν aut πάσχειν vel τοδε, ταδε, Sophocl. AL839 sq. καὶ σφας κακους κακιστα καὶ πανωλέθρους ξυναρπασειαν, ἐ-περ εἰ πρωτ' ἐμ8 αυτοσφαγῆ πίπτοντα, τίς αυτοσφαγεις ποος των φιλiστων ἐκγονιυν Oλoiατο. ubi verba περ εἰςοριυσ ἐμ ε etc. accuratius explicandis iis, quae praecesserunt, inserviunt. i

Primum quem ex Soph. Ai. attulit locum, eum non esse a Sophocle scriptum, planum Dei in Censura Aiae. ab Lobeck. iterum edit. p. I65 sqq. Quo in libro quae exposui do illo loco, ex iis simul hoc apparet, vehementer illius Ioci rationem ab hoc loco disserre. Item certum est, exempla e ΡIatoue allata longe alius generis esse. Nam illis quid tandem aliud probatur, quam id, quod nemini umquam mirum videri potest, saepenumero nulla interiecta aut copula aut particula explic tiva totum membrum addi, quo pronomen aliquod vel adverbium, quod praecesserit, accuratius explicetur A euiusmodi exemplis mirum quantum hic Ioeus dissert. Hic enim verbum

155쪽

ndeo si uitum, quod in membro primario est positum, repetitum in eo membro, quod putatur eXplicativum, καταδερχθῆναι dicu, quod quamvis forma, nihil tamen significatu a verbo πρ ιδεῖν discrepat. Id autem neque in exemplis illis, quibus hunc Io- eum defendi Matthiaeus putavit, neque omnino aut a Sophocle aut ab ullo poeta bono in eiusdem generis locis umquam sactum videbis. Verum non verbum tantum καταδεο ναι inutilissimum est et molestissimum, sed cetera etiam quae addita sunt vocabula, τόδ' ακν λητον μανiας ανθος. uuibus si plicaretur pronomen aliquod demonstrativum in praecedentibus positum, aliquid certo similitudinis inter hunc locum et expmpla illa a Matthiaeo allata intercoderet; at eum reserenda sint V0cabula illa ad χην pronomen relativum, Pu inutiliora esse apparet, quo magis, eo ipso pronomine quid signiscetur, substantivo illo, quod praecedit, λωθαν, ad quod refertur, declaratum iam est. Atque ut ibi, ubi multum refert, quae dixeris,

accurati SSi me expJanare, non sis reprehendondus, Si unam Pandemque rem pluribus deinceps nominibus illustraris, tamen

hoc quidem loch ut non erat metuendum, ne cuiquam auditorum obscurum esset, quid significaret, ita ulienum a persona Herculis erat, summis vexati doloribus, ea hic vocabula, quorum nulla vis esset, praeter necessitatem cumulare. Itaque totum huc membrum, τόδ' ακή λητον μανίας ἄνθος, additum lab interprete vel potius histrione illo iudico,

a quo plurimis hanc fabulam versibus interpulatam osse infra videbimus. Ab eodem adipcta etiam quae v. I 003. Scripta eXStant verba χωρὶς Ζηνος puto, quae, cum in toto hoc loco ad Iovem oratio conversa sit, a Sophocle proficisci non p0tuerunt. Mea igitur sententia uss. 994 1004. a poeta ita scripti sunt: ω Κηναία κρ=ὶπις βωμων, ῆν μήποτ εγω πωςιδεῖν δ ταλας

156쪽

ος τήνδ' ἄτην κατακηλήσει; λαυμ αν πορρωθεν Φλέμην. Addo id unum ad commendandam coniecturam meam, aptissime nunc duobus systematis summae aequalitatis hunc locum con

stare.

Ad horum versuum secundum hoc scholium scriptum exstate ποθεν εστ' εὐ παντων Ελλανωπι ου προς τους φέροντας φησὶν, ἄλλὰ καθολου προς παντας τοὐς ευεργε τηθέντας πριυην υπ' αυτου ' που, φζGiν, αρα ἐστέ, οὐ παντων πιλήνων άδικωτατοι, τουτέστιν, παριστοτατοι,

ους θω πῆ u ἐν κατὰ θαλατταν, πῆ δἐ ἐν γν ἔσωζον, παντα φ τοπον καθαψων, υπῖρ σωτηρίας ἐκείνων ἐγγυς θανατουθενομην. Tῆν δἐ ἐκ τοπου σχέσιν εἰπεν ἀντὶ της ἐν τοπιο, ιυς σ τε δοθεν δέ οἱ γ)λθεν Ἀθηνη ἀντὶ του σχεδόν. Contra quae ab Hermanno haec monita sunt: se Facilior foret constructio, si οις pro ove legeretur. Sed maluit insolentius dicere Ους καθαίρων, verbo utens magis ad proxime praecedens δρῶ accommodato, ut infra v. I050. dicit γαῖαν καθαίρων. Ποθεν non magis, quam alia similia, pro που dictum, sed semper Graeci, cum permutare talia videntur, aut attractione utuntur bid. Electr. I37. et Seidlerus ad Iphig. T. I 13. aut aliam habent idoneam rationem. Homeri

157쪽

ab eo constitit Minerva. Hic cum die un est ποθενεστε, sic est intelligendum, unde mi hi auxilio adestis quia nullo ex loco quisquam adest. At quam vero IIermannus negavit, ποθεν pro που dictum eredi posse, tam certum est, si qui S quaerat, ποθεν εστε, unde estis, woher seid thr, necessario adesse eos ipsos statui debere, qui appellentur. Νam Si non adSunt, qu0S adeSSoeupimus, munis estum est, Sic quaeri oportere, που εστε, ub ie Stis. Unde sequitur, quod scriptum a Sophocle hoc loco PSt, ποθεν εστε, Si sana scriptura est, ut est Sanissima, sic accipiendum esse, ut appellari hospites illos sive peregrinoκ credamus, quibus stipatus Hercules in scenam prodiit, e0ll..V.

tionem et ceteris verbis et totius. luci. sententiae optime con- Venire, planum laciam, Simulatque quod in v. 10II. residet mendum librariorum sustulero. Mendosum enim nomen. πι- λανων esse, Musgravius iam ulta recte suspicatus eSt, quam-Vis, quod restituendum in eius locum coniecit, a poeta scribin0n potuisse appareat. Adnutavit ille haec:

,, Πάντων Πλανων ἀδιο-τατοι ἀνέρες. Graecorum omnium iniustissimi deberent esse pars aliqua Graecorum, quos, Hercules prae ceteris notandos cenguit, ut benefici0rum immemores. An ergo unam tantum gentem, unum inter Graecos populum beneficiis obstrinxerat, quem omnis antiquitas ut universi generis humani sospitatorem depraedicat Immo ipso hic

Hercules ea iacinora commemorat, quorum utilitas ad unive sum genus pertinebat: -

πολλῶ μῖ, ἐν ποντυν, κατά τε δοία παντα καθαίρων. An legendum idoo, πάντων Inhένων ἀδικμεοοι ανέρες -ο homine siqnibusvis Telchinibus iniustior est De Telchinibus his vide locos ali interpretibus Hesychii citatos. Νοn repugnem tamen, si quis malit ἀδικώτατοι retinere, ut sit Superlativus pro comparativo. ' Vide quae dedi ad Antig. 1062. et 1349. - Ρro 'Eλλα νων dubitabam quo ine, an non legi posset ολλυρων, i. e. ἐλλέριον, malorum, impiorum. O homines omnibus impiis iniustiores, quos ego

158쪽

Itecte Musgravius vidit, verba v. I012. , πολλα uῖν ἐν ποντω, κατά τε δοία πάντα καθαίρων, non ad solam Graeciam, sed ad totum terrarum orbem spectare. Ita ipsum He cutem Sophocles in Jac subula dicere iacit v. 1060. ουδ 'Tλλας, ουτ αγλωσσος, Ουθ' oσνην θω γαῖαν καθαίρων ἱκόμην. coli. V. 1100. Hr ἐπάτοις τυποις. Praeiverat auctor hymni 1 om. V. 4. ος πρὶν si ἐν κατά γαιαν αθέσφατον ήδἐ θάλασσαν πλας ouενος, Πομπησιν υπ Ευρυσθῆος ανακτος,

aας καὶ βαθυκρῆανου πολιας ἁλος ἐξευρὼν si ναρ, ναυτιλίαισί τε πορθαδν ὰuεούσαις Itaque certissimum eSt, eoS, ad quus ους pronomen reserendum sit, nullo pacto Graecus esse posse. Immo dubitari uo-quit, quin, quod una mecuni G. Dindorsius olim coniecit, cum ci corruptum esse hunc lucum OStendbrem, compeudio male intellecto pro ανων librarius scripserit πιλάνων, cum deberet scribi: hπάντων ἀνθρώπων αδικώτατοι μέρες, Ους δη. Sensus totius loci hic est: ex quin terra huc venistis appellat eos, quibus stipatum So videt, hospites , in grabissimi x iri totius generis humani, quod ego monstris marinis et terrestribus purgans interimebar et nunc hii hi laboranti nemo praesturo ministerium vitaque me liberare vulti unibus verbis nde dicit: ne

159쪽

eesse est, vos ingratissimos esse totius generis humani, sive, vos ex ingratissima esse civitate totius terrae. Totam enim terram maximis quibus laborabat malis liberavi cum vitae periculo. Νunc autem cum ego laboro, nemo vestrum Iiberare me malo quo premor paratus est. εDe locutione ἀνέοες ἀδικώτατοι ἀνθρωπιυν satis est ub- legasse lectores ad Lobeck. ad Soph. Aiac. I 348. p. 478.ed. sec. Deinde minime debebant haerere editores in locutione καθαίρειν ἀνθρώπους , quamvis vulgo ru p0tius dici

καθαiρεσθαι soleat, ni infra v. 1060. Oσην ἐγώ γαῖαν κα- λαιρων ἱκοαην. et Ρlistarch. Thes. c. 7. δεινον ουν ἐποιεῖτο καὶ Ουκ ἀνεκτον, ἐκεινον μῖν ἐπὶ τους πανταχου --

νηρους βαδίζοντα καθαίρειν γῆν καὶ θαλατταν. Nihil

enim saepius factum, quam ut terrae vel loci nomen pro populi vel hominis nomine et rursus populi vel hominis nomen pro terrae vel loci nomine poneretur. Ex innumeris, quae huc pertinent, . exemplis cui non statim in mentem veuiant Homerica, Aιαντ - εἰς Ἀγαίμνονα δῖον ἄγον, κεχαρηοτα

νίκη. οἱ δ' ο τε δ ' κλαρίησιν ἐν Ἀτροίδαο γένοντο Il. 3II sqq. , quo in loco poetam ipsum vides, quid esset εἰς

Ἀγαμ ἐμ νονα, explicasse Verbis Sequentibus, κλισίησιν ἐν

Λωεi o. porro Il. ο, 402. σπευσομαι εἰς Ἀχιλῆα. ρ, 709. ἐλθεῖν εἰς Αιληα. Cui dicendi formae simillimae sunt locutiones illas usitatissimae, εἰς Βοιωτους, εἰς Μηδους, εἰς Πέρσας ἐλθεῖν. Neque rarius terrae nomen pro nomine p0puli positum est. Ita Sophocles ipse infra v. 1048 sqq.: κου ταυτα λόγχη πεδιάς, ουθ' ὁ γηγενῆς στρατος Tιγάντων, ουτε εχ ρειος βiα, ουθ' 'Ελλας, ου ἄγλωσσος, Ουθ' o σην ἐγώ γαῖαν καθαιρων ἱκόμην, εδρ σή πω, γυνη δέ , θῆλυς ουσα κουκ ἀνδρος ιν σιν, sιονη με δηκαθειλε φασγανου ὁ α. Terra' enim, in quam Venerit monstra sublaturus, eum negat se Hercules eo malo affecisse,

quo sit a Deianira affectus, facile apparet populos intelligendos esse earum ciritatum, in quas 'venerit. Similia sunt haee oed. Col. I006. εἴ τις γῆ θεους ἐπίσταται τιμαῖς σε

160쪽

uuod legimns in v. 1014. xerbum ἀποτρέχροι, id alienissimum a sententia liuius loci esse, editores superioris saeculi, quod Sciam, omnes viderunt. Neque qui defendi id aliqua ratione posse olim opinatus est, Hermannus, in ea perseveravit sententia, sed persuasum ' potius nunc habet, necessario pro corrupto habendum eSse. Idem tu eo nunc mecum consentit, neque pr0bari quicquam eorum posse, quae adhuc editores substituenda in locum vulgatae Scripturae censuerunt, aut ἐπιτρέφει, quod Brunckius, aut άπορiξει, quod Musgravius, aut άποπέμψει, quod ipse olim coniecerat, set iure suspicari nubis licere, ipsam etiam Ovκ parti sulam una cum verbo ἀποτρέχω a librario vel interprete additam edse, postquam exri- disset, quod a poeta in sine huius versus positum erat. A quo quid tamen scriptum sit, neutri nostrum adhuc coniectando assequi licuit. Hoc unum non temere mihi videor coniicere pro verbis ODκ ἄπο τρέφει unum verbum, elatum noristi participio positum a poeta esse. Quod ut coniiciam, et. Scholiastuo adnutatiune adducor, quat' statim adscripturus sum, et Verbis Eequentibus, quamvis et ipsis mire corruptis. Isequuntur enim interiecta ἔ ε exclamatione haec verbae:

IIurunt quoque verborum Seripturam cum olim tenendum Her- mannus putasset, nunc et mend0sam esse mihi concessit, neque improbavit coniecturam meam, Sic existimantis, pro insinitivo ἀπαράωι participium ἀπαρώξας et pro θέλει verbum

eiusmodi scriptum a poeta esse, ex quo apta vocabula eSSent yiου του στυγερov, sive hoc ipso sive alio casu elata, sic ut coniunctis illis verbis βιου - τού στυγερου hoc significaretur: vita miserrima me liberabit sive vitam miserrimam .siniet. uuae coniectura ut a totius loci ruilone eummondi, jtur, ita nonnihil scholiis confirmatur, ad hunc locum Scriptis: καὶ νουν ἐπι τωδε νοσοὐντς' καὶ νυν, φησiν, ουδεις ἐκώνων ἐπ' ἐυοὶ νοσουντι Ov πυρ, οὐ ξιπος σωDi- ριον προ-γαγων αλλάξει ειε του ψῆν. - τῶδε : δεικτι- κως ἀντὶ του tuo t. -- ου reve: λε ἐπει προςσγρογών.