Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

171쪽

Contra sententia posteriorum horum duorum versuum quae esse debeat, neque per Se obscurum est, et recte expositum a Scholiastar ὐ πληρῶν τους νομους καὶ την δικαιοσυνηνυηάπους riνεται, ο εστιν ἐν τy πολει vit χλός. Itaque scribendum:

Verbo enim πληρουν idem fortasse Grammaticus, Didymum dico, ad explicandum idem illud verbum περctiνειν usus est ad Eurip. Plioen. 592. , ubi quod a poeta Scriptum: περαίνει δ' ουδῖν ἡ προθvuice, hoc modo explicatum est: περαίνει δἐ ῆτοι πλvροῖ ουδα- μως σsi προθυμιior. . -' Ad alia antequam progrediar, necesse nunc est, quod supra me iacturum promisi. ut sub uno aSpectu ponans locos illos omnes huius fabulae, in quibus quae aut superscriptas aut margini appositae glossae essent, cas pro Variis lectionibus a librariis habitas expulsisque plerumque genuinis voca

172쪽

v συ, παρθέν, ἐπ Oικων, μεγuλους μεν ίδουσα νέους θανατους. Mirum est, ite Hermannum quidem violaia caesura huius versus offensum eSs8, praesortim cum ne commode quidem dictum adiectivum νέους esse Pliteat. Quae res facit, ut Sophoclom ita scripsisse credam: μεγαλους, ν ἐδουG' αἰνους θανατους.

Adiectivo αἰνος bis p . , aea usus est SophocIes, Al. 7 s. et O. C. 212.

173쪽

Postquam illi loci omnes tractati sunt, in quibus mutanda tantum putavi quae in codicibus scripta reperimus, disserendum iam de iis versibus est, qui nou corrigendi, sed dolendi mihi videntur, quod non a Sophocle scripti, sed ab histrionibus additi sint. Cognitum autem exploratumque est, poetarum celeberrimorum, Aeschyli, Sophoclis, Euripidis, sabulas post obitum

eorum Saepe in scenam productas esSe. Cis. C. IuS. Grysar. de Graecorum trag. etc. p. 2 sqq. Item certis testimoniis comprobatur, id cum seret, saepe histrion A non tantum corrigere poetarum manum niutareque hic illic quae minus apta viderentur vocabula, sed etiam totos versus addere de suo ausos esse, ita ut in ea reciperentur exemplaria, ex quibus orti codices illi sunt, qui usque ad nostra tempora pervene- , runt. Cis. Boeekh. de Graecae trag. prince. etc. p. l2 Sqq.,

C. Ius. Grysar. l. l. p. 6 sqq. , Richter. de Aeschyli, Sophoclis, Euripidis Interpretibus Graecis p. 2l sqq. A quibus

quae allata scriptorum testimonia sunt, maxime huc pertinentia, non inutile duco ipsa apposui SSe. Plutarch. de Fort. Alexandr. or. II. p. 32I. ed. Reisk.:κ υνδοὶ δ' ησαν οἱ περὶ Avκωνα τον 2'καρνέα ro υτω δ'

174쪽

Ex quibus testimoniis iure meritoque concludi potest, Si quando Sophoclis Scholiasta aliquos versus a Didymo aliisve interpretibus antiquioribus spurios esse dici prodat, nihil nisi hoc significari, monuisse grammaticus illos, ab histrionibus os versus esse additos. Proditum autem id ad duos tantum lucos est, Aiac. 839-842.: καί σφας κακους κίκιωτα καὶ πανωλέθρους ξυναρπάσειαν, ωςπερ ειςορω ἐμὸ

175쪽

unamvis autem illud ignoremias, qua ratione Didymuneognoverit, additus cuS Versus ab histrionibus esse, tamen, quin sint ab iis additi, dubitari non posse, certissimis argumentis probavi in Censura Aiac. ab Lobeck. iterum odit

p. I 65 sqq. et in Dissert. de Schol. in Soph. tragg. auctoria tale Part. I. p. is sqq.

Ae Didymi quidem commentarius in Sophoclis tragoedias

scriptus si integer nobis servatus esset, cuius exigua tantum pars telicta videtur, mea quidem sententia plurimos versus, qui nunc a Sophocle scripti putantur, editores certe intellia gentiores histrionum esse concederent. Νunc autem si quem Versum spurium esse ostendus, interuis tantum, quae dicuntur, argumentis/ utens, heu quibus undique conviciis et maledictis exciperist uuao tamen numquam eam in me vim habebunt,

ut, si quem locum indignum poeta illo praestantissimo intellexero, id libere profiteri cuncter, sic existimans, si minus nunc, tamen in posterum exstituros aliquando esse, qui diligenter pensitatis quae attulero argumentis, ineptis interpolaiio-uibus eximii poetae tabulas Iiberasse ino iudicent. Quamquam ne nunc quidem delaturos puto, qui, cum divinum poetae ingenium et elegantissimum dieeudi genus penitus perspectum habeant, laudandum potius quam reprehendendum ducant, qui, quae a poesi illius stiloque abhorreant, expellenda ex venustissimis eius carminibus esse eontendat. Quorum equidem assensum serro cupiens tractabo iam locos illos: qui mihi ab histriouibus inserti videntur. Ae do duobus quidem eius generis locis disserendi necessitas iam supra mihi imposita est p. I 07 sqq. et p. 144 sqq., ita ut plauum secisse milii videar, et v. 893 sqq. :

176쪽

τοδ' ἀκήλητον

ἐανίας ἄνθος καrαδερχθῆναι. sine dubitatione histrionibus adscribendos esse. Ab iisdem auctum porro quinque versibus prologum huius subulae puto. In eo Deianira postquam, ex quo nupserit Herculi, summa se sollicitudine agitatam esse narravit propter perpetu0s eius, quos Eurystheus imposuerit, labores, iudo av. 36. haec dicere pergit: νυν δ' , νίκ' ἄθλων τωνδ' υπερτελέ ς εφυ, - ενταυθα δῆ ιι αλιστα τfiρβήσασ' o.

θεοῖς ἀρῶ ιαι πημονῆς ἄτερ λαβεῖν.

Cuius loci sensum ut recte perspicias, ante Onauia paucis e plicanda res ea cSt, quam respicit hic Deianira, pluribus a me expositam tu praelatione editionis Gothanae, hoc ipso anno proditurae. Quindecim enim mensibus ante obitum suum Hercules contumeliam ulturna, qua ab Eurytu, rege Oechaliae, assectns erat, silium eius, Iphitum, cum Tirynthum venisSet, improvisum do monte ullissimo praecipitavit. Propter eam caedem cum de sede Sua sugere co*ctus esset, dum Deianiraeum liberis suis Trachiuem, oppidum Thessaliae, ad Ceycem, hospitum, concessit, ipso, quo iturus eSSet, celans uxorem, ita

177쪽

ab ea discessit, ut relinqueret tabellam veterem, in qua Oraculum erat perscriptum eiusmodi, ex quo pateret, Herculi quindecim post Iphiti caedem praeteritis mensibus aut moriendum esse, aut si salvus illud tempus superasset, vitam quietam ac beatam fore. Eo igitur temporis momento, quo haec, quae adscripsimus, Verba Deianira profert, cum elapso illo temporis spatio nihildum de Hercule absente inaudivisset, summi

metus plenam Re esse uit, metuSque cauSam eam, quam expu-

sui, inde a v. 38. reddere incipit. Itaque uss. 38-42. SenSum hune esse putet: ex quo enim Iphitum occidit, dum ego extorris Traehine versor, ille ubi sit, nemo se it; praeterquam quod mihi discedens eii sui odia ui euram reliquit, quae facit, ut paene Su Spicer, calamitate eum afflictum teneri. Cura autem illa Hei- eulis, quam sibi relictam osse Deianira ait, cum ille discederet, si quaeris, cuiusmodi suerit, cum per se intelligitur, tum overbis sequentibus, πεδὼν δ' inis raucia τι πῆα ἔχοντα - , certo apparet, ipsam illam tabellam significari, in qua oraculum illud, quod commemoravi, perscriptum erat. Iam etai minime nego, non potuisse tantum, sed debuisse adeo a poetaeam, quae verbis illis, πλην εαοὶ - ἔχοντά νιν, contiuetur, gententiam pluribus explicari, tamen ignorare eos p Sin S phoelis eontendo, qui ab eo et hoc loco sic ut factum est Ve Sibus sequentibus et iterum v. I51 sqq. eandem rem expositum statuant. Illic enim haec scripta sunt:

χρείη μ ἐλέσθαι κτῆσιν, εἶπε δ ῆν τεκνοις

178쪽

το λοιπον ii δο ζῆν ἀλυπήτου sua.

nomine δέλτος testamenti tabulam significari putent, iupraelatione editionis Gothanae extra omnem dubitationem posui. Immo necessario, quod pluribus ibi planuin seci, et hic et v. 47. intelligenda tabella est, in qua Oraculum, de quo dixi, expositum erat. Vides igitur, hoc loco, id est v. Ibo sqq. , quid scriptum fuerit in tabella, quam sibi relictam ab Hercule Deianira ait, cum occiso Iphito discederet, plenissime aptissimeque

narrari. Contra adverte, quam parum apte eadem res V.

44-M. post ea, quae praecedunt, exposita sit. Primum est quod displiceant verba haec, χρονον γαρ ουδι βιαιον, αλλ' ὐδη, quibus verbis auditores adduci debebant, ut sollicitudinis illius, qua premi se Deianira dicit, enuSam hanc potissimum esse crederent, quod non per breve, sed per longum temporis spatium Hercules ubesset. Atqui eam unam ob rem metuere se Herculi Deianira dicere hic potuit, quod, quo tempore t borum eius sinis suturus erat, quomodo se haberet ille, nondum cognosset. Ea autem quae non m0do inutilia, sed etiam aliena ab hoc loco verba sunt, si demseris, ita ut hoc dicat Deianira, ex quindecim enim men Sibu S nemo scit, ubi sit idem enim verbis ἀκήρυκτος μενει significari patet a que verbis illis, quae ante elata Sunt, ουδεις Oiδεν, υπουμβηκι , perquam inepte intelligitur, cur sollicita sit de Hercule, eundem iterum causam afferre, quam modo V. 38 sqq. attulit, dicens, ου γαρ εκrα κεῖνος I pirou βiαν, ηιιεῖς ἐν ἐν Tραχῖνι τῆθ' ἀνάστατοι ξένω παρ' ἀνδρὶ ναiουεν, κεῖνος δ' ο που βεβηκεν, Odδεὶς οἶδε. uuorum Verborum Sum mam hanc esse vidimus: ex quo enim Iphitum occidit, nemo scit, ubi sit. Inter caedem autem illam Iphiti et id temporis momentum, quo in scenam progressa Deianira haec dicit, interiectos esse quindecim menses, id quod v. 44 sq. primum dici tibiicias, hie tam inutilibus alienisque verbis additis

179쪽

dictum esse, eo incredibilius est, quo aceommuitatius idem Plenissimo exponi v. I 15 sqq. videmus. Maiori etiam atque summae adeo offensioui sunt vertinu. 46. κασειν τι δεινον πῆμα, quibus tu tolerabili ratione idem prorsus dicatur atque dictum modo est v. 43. πεδον δ' ἐπί-σταααί τι πῆα εχοντα νιν. Cave enim putes, addito tadiectivo ὁμνυν dici aliquid, quod versu illo non contiueatur. Sic enim res serebat, ut, si vivebat Hercules, quo temporo finis laborum suturus erat, certo sciret Deianira, reliquam i-

tam cum selicissime transacturum esse. Itaque cum timere ΝΘ

ait, ne calamitate afflictus sit, nihil prorsus dicere nisi hoc intelligitur, timere se, ne perierit. ΙΙinc infra v. 73. hoc unum quaerit ex Hyllo filio: που δῆτα νυν si θανων ἀγγέλλεxαι;

Postreno adverte, quanta cum perversitate, cur calamitato premi Herculem putet, Deianira iterum verbis Sequentibu S, τοιαυτην εμοὶ δέλτον λιπων eam ipSaul causam afferat, qua se commoveri modo dixerat, ut Herculem calumitato premi putaret, his verbis, πDὶν ἐμοὶ πικρῶς ωδειας

Haec igitur Omnia, quae hactenus notavimus, qui scr bia Sophocle potuisso animum inducat, eum equidem ignoraro contendo, qualis ille poeta fuerit, cuius ex tabulis ullum proferri locum pusSo nego, nisi qui ipse certa interpolationis iudicia habeat, in quo, quae nio lo apte declarata senteutia erat,

eadem versibus continuo Sequentibus adeo perverse paene iisdem verbis praeter ullam necessitatem repetita sit. Accedit, quod, quae Sola verba aliquid novἰ continent, τὸ ν εγιο θαι ααρμιπι πνημονῆς ατερ λαβειν, addita sine dubio versus explendi causa, minime rei accomm0data sunt. Nam quamvis recte Neoptolemus, cum ei arma Herculis a Philocteta traderentur, ne perniciem sibi asserrent, optarit invidiamque deprecatus sit, aliaque similia Saepe dicta sint, tamen Deianiram nou convenit optare, ut tabella illa, quam Hercules discedens xeliquit, Sine damno esset, quae huc uumn precari deos posSet,

ut inusta pars oraculi, in tabella illa perscripti, exeniret. Has ob causas v. 44-48. ab histriuiis additos iudico.

180쪽

De v. 79 sqq.

'Πς 17 τελευτῆν του tyioυ φιελλει τελειν, si τουτον αρας αδ λον, εἰς τον υστεροντον λοιπον ῆδη βίοτον ευαίων εχων. ἐν Ουν ροπῆ τοιαδε κειμενω, τεκνον, οὐκ εἶ ξυνερεων, ηνἐκ si σεσωγμεθα , si πίπτομεν, σου πατρος ἐςολωλοτος; κείνου βίον σώσαντος, si οἰχομεσθ' ἄμα; IIaec qui diligenter perIegat, non poterit non primum in verbis. εἰς τον υστερον haerere, Sive per Se spectatis sive collatis cum iis, quae addita continuo sunt, Verbis, τον λοιπον νῆδη βίοτον. Insolenter enim εἰς τον υστερον dictum omisso su Stantivo χρονον. Cuius ellipsis quod solum exemplum simile allatum a viris doctis est afferrique potuit, τον citi, id ipsum valde dubium est, umquamne Graecis in usu fuerit. Repertum autem apud nnum Sophoclem his duobus in locis, Electr. v. I076.: προδοτος ει μονα σαλευει 'Hλέκτρα τον αεὶ πατρος

ιυς λελοιποτακεῖνον τον αεὶ βίοτον ἐξεπίστασο.Quorum locorum in posteriore iam alii monuerunt mire Sophoclem scripturum fuisse, si τον αει accipi pro τον ἀεὶ χρονον voluisset, addito statim substantivo βιοτον, quocum

nemo non auditorum coniungendum articulum putasseti Quod tamen cum fieri recte non possit, ipse Hemannus nuper eo ruptam codicum scripturam existimavit. In Electr. v. I075. vel e scholio ad eum locum scripto merito coniicias, mendo-gam scripturam vulgatam esse. Adnotata enim haec a Scholiasta sunt: λώπει ν ορι περι του πατρος στενάχουσα, ιυς τὰ 'υμηρικοπι των πάντων ου τοσσον οδύρομαι, ἀχνυ ιεν ος περ, ως ἐν οὐ τό δἐ εξῆς ' αει τον του πωτρος ιι ορον στενάχουσα. ἡ τ ον αεὶ εἰς τον αεὶ χρονον.