Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

161쪽

V2 παῖ τονδ' ανδρος, τουργον τοδε αεῖζον ανψχ ἡ κατ ἐμαν ρώμαν συ di συλλαβε ' i τε γαρ Ott re αεμπλεον si δι ἐμου σώωειν. Praecipit haec senex ille, qui Herculem comitatus erat, filio eius, Hyllo, postquam eae ipsae, de quibus modo egimus, querelas ab Hercule editae erant. Ex codicibus nulla scriptura discrepantia enotata est. Neque alia verba in c0dice, quo usus est, is potest legisse, qui scholium composuit, quod scriptum in liunc locum est: τουργον τοδε με Γον άνήκειJ τὼ βοηθῆσαι ἡ βασταῖαι τον ' Πρακλέα, μόῖέον ἐστιν mi κατ ευε. ἀνήκει δἐ ἀντὶ του ορμΨ ' ωςυνται μειζον, φησὶν, ἡ κατά την εμῆν δυναφών. -υρρον δἐ τῆν νοσον φηλ. - συ δἐ σύλλαβε ' - γαο νέος εἶ, καὶ Βροτερον σοι τὼ Ouia α προς το σώςειν τον πατiρα μαλλον ἡ δι

Quae quam absurda sint et a loci sententia aliena, nemo non sua sponte intelliget. Ac certum quidem, immo certissimum illud est, id quod alii iam ante me Viderunt, neque ομμα neque εμπλεον a Suphocle scriptum posse credi. In Ersurditi commentario haec adnotata legimus: σοί γε saepius ri pro γαρ ponitur , ρωu ς ενι πλέον, ἡ παρ' ἐιιοι, σευς ειν. Constructio haec est: παρα σοὶ γασἐστι πλέον ρωαχὶς, ῶς τε συι ειν, ἡ παρ' εuo L RΕΙSΚ.εμπλεοπι οξυτερον. glossa Scholiastae. Egomet uihil hic video, neque habeo Oμμα ἔα πλεον ipsius senis oculo. Cum ceteri facile fuerint acutiores, textum nolui mutare; sed momdicus teneo, quae protuli ad Silv. Crit. Sect. CXII., ad quam .disputationem Iectores ablegamus; nam lectionem nostram coniecturalem hie solummodo proponam nonnihil eastigatam, sum

sutilis sit τὸ particula:

162쪽

συ δἐ συλλαμ σοί 'στι γαρ οἰαα. v. εἰ πλέον ἡ δι ἐμου σωζειν , φαυου μῖν εγωγε.de voce σιμα vide ad V. 528. et Homereum Scboliastam, qui similis variationis meminit ad Il. θ, 349. WΑΚΕF. τὸ γαρ uuii debebat sollicitari; saepius enim hae voculae iunctae reperiuntur. CD. Viger. de idiot. p. 496. ed. Zeun. . Sed οιφια recte coniecit Wahesieldius. Reliqua multo lenius restituit He mannio ingenium, corrigendo εμπεδον, ut positivus pro com- , parativo adhibitus sit ex more Graecorum satis trequenti, coli. Viger. p. 68. a. ERFURDT. In IIermanni editione haec ad hunc locum scripta sunt: se Ν0n ausim ἔμπλεον, quod et a me ipso olim et a Seid-lero de verss. dochm. p. 314. coniecturis tentatum est, labefactare. Videtur, quia plenis nihil deest, pro integro dictum, hoc sensu: tibi plena est atque integra vilendi sa cultas, potius quam ut per me ille servari possit. U. Quae cur probari nequeant, n0n opus est ut planum s ciam, cum' ipse vir gymnius sententia retractata nihil nunc du- bitet, quin et εμπλεον mutandum sit in εμπεδον, quod ipso sitim coniecit, et ceterorum verborum ea facienda correctio sit, quae mihi in mentem venit, ita ut sic Scripsisse poeta censendus Sit: σοί τι γαρ a Muta ἔμπεδον , η μ ἐμου σωζειν.

Sensus nunc hic est: o sili Herculis, negotium hoc vires meas Superat; itaque tu adiuva; tibi enim si r-miter apprehendere eum licet, quam ut per me eum -- serves. uuibus a sene illo dictis apte nunc respondere Hyl- Ium patet:

Νemo autem haerebit in verbis ἄμυα σοὶ εμπεδον ἐσειν, idem significantibus atque απτεσμα σοὶ ε στιν, eum satis nutum sit, substantivorum verbalim in σις et μα desinentium Saepe eam potestatem esse, ut saeuitatem ror perficiundae significent. Vide quae ad Philoct. 6I. adnotata sunt. De

163쪽

suppresso Mῆλλον, ex quo η uptum est, culi ser tur Mattit. q. 457. not. I. et quae nos ad Alac. 939. attulimus. Denique quamquam non ignoro, esse homines ductos, qui τἐ particulam additivam poni hic potuisse aliis exemplis similibus probari opinentur, tamen ego quidem in ea et Sum et ero sententia, ut, nisi certiora asserantur exempla, quam quae adhuc allata sunt, quoties aeque iacilis et apta mutatio in promptu sit atque hoc loco est, siue dubitatione particulam illam corrigendam putem. Neque vero pronuminis τι collocatio Ol- sensioni erit, qui meminerit horum locorum, Suph. Philoct. 2IS. :mo φ τι γαρ δεινον. et Eurip. Iphig. T. 1036.: τίν αἰτίαν εχουσ; υποπτευω τι γορ-

, De v. 1046 sqq.

προυθηκεν, Ουθ' ὁ στυγνος Πρυσθευς εμοί, I050 okν τοδ' η δολῶπις Οἰνέως κορqκαθῆηνεν ωυοις τοῖς εαοῖς ' ινυιυνυφαντον ἀ p ληστρον, ου διολλυμαι. In primo horum, quos adscripsi, versuum illud neminem fugit recentiorum editorum, aliquid mendi latere in verbis illis, λογω κακά. Quae quod solum significare possulit, Specie mala, i. e. quae Videantur quidem, sed non sint mala, id alienissimum a sententia huius loci esse patet. Νeque tamen multo melius puto, quod certatim editores recentiores auctore Bothio in locum scripturae vulgatae substitueruut, κου λογεοκακά. Ex praegresso enim adiectivo θερμά hoc primum intelligitur, vocabulum κακα, cum oppositum sit adiectivo illi item pro adiectivo accipi necessario debere. Itaque καὶ u

164쪽

καὶ κακά μοχθησας non potest alio sensu dictum esse, quui hoc: καὶ θερμους καὶ κακους ει θους μοχ 7σας. In quihus .verbis quis est quin videat, mirum in modum languereudiectivum κακοὶς, praemisso eo Vocabulo, quo insolentissimi

Iabores signiscynturi Constat enim significatu illo θεραόν dici. Commodo M akefieldius attulit Aeschyl. Spt. e. Th. 603. :n γαρ ξυνεις ς πλοῖον ευσεβης ανηο

ad quem Iocum Schol. : θερμον εργον το αναιδῖς καὶ θοασυ ' θεραουργος δἐ ανχὶρ, ὁ θαροαλίος καὶ sol vi χρος εἰς εργον. et Aelian. V. II. III, 12. η γαρ τῆς πατρὶδος απηλλάγησαν, η καὶ τὼ ευ θερμουρον καὶ τουβiov αυτο v. Suidas: θερ- ός' δ ρασυς. Issi igitur adiectivo θερμος quod oppositum hoc loco adiectivum a Sothocle est, eius talem debere potestatem suisse

certum est, ut laborum, quos Hercules exanti Use se ait, si non maturem, certe parem sive molestiam sive insolentiam declararet. Tantum autem abest, ut id consequamur praepositis verbis ou λογω, ut sui dissimillimus suisse Sophocles iu- ' dicandus esset, si, quos labores gravissimos acerbissimosque omnium fuisse, qui umquam a mortalibus superati erunt, nemo ignorabat, eos Herculem fecisset dicere suisse revera malos, οντως κακους. Immo qui stilum Sophocleum norit, facile sibi persuadebit, 'vocabulum κακά ab interprete prosectum, a Sophocle .utem ita scriptum eSse:

ω -λλἀ δὴ καὶ θερμὰ καὶ λογιον πέρα

θαυμάτων περα

165쪽

Hesychius: περα λογον τπἐρ λογον. Λtque ipsum illud, quod scriptum esse a Sophocle dixi, λόγων πέρα, vix potest dubitari, quin M. Tullius legerit, qui uuaest. Tuscul. II, S

primum Verauum illorum, quos, descripsi, ita verterit: o mu itudictu gravia, perpeSSu aspera. Nam etSi proprie τωλογιον περιι significhnt quae verbis describi nequeunt, tamen summo iure a poeta reddi sic potuerunt, dictu gravia. In versu tertio est profecto quod mirere, neminem vidisse editorum absurdam esse καi copulam adverbio Oυrtara praepDSi- . tam, cum, quae praeceduut Verba, tis πολλα δη - μυθ ή- σας θω, pro merat appellati0ne si ut, ipsum se alloquente Hercule, quemadmodum vulgo alios alloqui solemus. Delenda igitur necessario copula illa, describentium errore ex versu Superiore assumta, Scribendumque: ε

Cum in querelis illis, quas modo effudit Hercules, id unum sacere IIvllum filium, qui haec quae adscripsimus profert, iusserit, ut adducat Deianiram matrem eiusque vindicandae copiam sibi faciat, nullo autem verbo indicarit, id quod alienum etiam ah ingenio Herculis suisset, respondendi ei atque adeo obloquendi veniam datam esse, luce clarius est, quam is nemo animadverterit editorum, nullo pacto Hyllum ἐπεὶ παο- έσχες dicere potuisse. Facilis autem et certa emendatio est. Scripsit Sophocles:

166쪽

Ρανω δ' ἐγιῶ τουτοισι συμβαίνοντ' ἴσα, II65 μαντεῖα καινὰ τοῖς παλαι ξυνήγορα,

Duobus in versibus huius loci pro genuinis vocabulis glossae receptae a librariis sunt, a nemine dum editorum animadve sae. Earum alteram ita mihi videor expellere posse, ut simul genuinam poetae manum restituam; altera expulsa quid restia tuendum sit, nundum liquet. In primo enim horum versuum in prumptu est videre, συμβαίνοντα, ex quo verbo dativus τουτοις aptus Sit, signi- scare συα υνουντα, quo verbo Grammatici Veteres, veluti Ηρ-

Vchius, Suidas, alii ad describendam illam eius verbi significationem vulgo utuntur. Itaque manifestum est, quod continnosequitur vocabulum ἰσα, cum idem prorsus significet atque participium συμβαίνοντα, non a Sophocle additum, sed ab interprete profectum esse, significationem praecedentis participii - explicaturo. Deleto illo voeabulo quid restituendum sit ς ex scholio apparet, ad hunc Iocum 'scripto: ἐρου σοι ἄλλην μα τε ἐαν νεωτέραν, συμ υνουσαν τῆ προτερα. An poteris etiamnunc dubitare, quin pristina poetae manus haec fuerit: φανω δ' ἐγώ τουτοισι - βαίνοντά σοι. Eodem sensu φαίνειν τί τινι eum alibi dictum est, tum Ded. Reg. V. 710.:

φανῶ δέ σοι σημεῖα τωνδε συντομα. 'Contra v. II 69. hoc unum mihi certum videtur, τ y ab interprete adscriptum esse, sic ut ad pronomen quod praecedit μοὶ pertineret. Vehementer enim saliuntur et nostrae aetatis

167쪽

interpretes et Seholiasta ille, qui de tempore diei τω ζῶντε

potuisse opinatus haec adnotavit: τω ἐφεστῶτι. δ γαρ πω ελθων οἱονεὶ διεφθαρται, ὁ δἐ μελλων παλιν αδηλρς. Nami primum neque alius quisquam Graecorum tempus praes nudixit τον ζωντα χρονον , neque a Sophocle dictum hic esse, Iuculenter apparet e verbis sequentibus, καὶ παροντι νυν, quae ineptissime addita essent, si prasinissum verbum eiusni odi significationis esset, qua positum του ζῶντι putatur. ExpeIIendum igitur ros ςῶντι et lacunae signa ponenda, usque dum invenerit aliqu3s, quod Sophoclem scripsisse credibile sit. Ν - que enim omnino placet, quod mihi aliquando restituendum videbatur: Moι χρονιο μέλλοντι, τω παροντι νυν.collato Ded. Col. 58st: χρονιο μαθοις αν, Ουχὶ τω παροντι νυν.

λως τελευτῆς, κἀπὶ τοῖςδε τ,ὴν χάριν ταχεῖαν, os παῖ, προςθες, ιος, πρὶν ἐμπεσειν σπαραγικὴν si τιν οἶστρον, ἐς πυραν με γῆς. 255 αγ Ιἐγκονεῖτ', αψεσθε. παυλά τοι κακωναχ πη τελευτὴ του δε τανδρὼς υστάτη.

Ad extremum horum versuum Erlarduus olim haec adnotavit: ,, Reposuit Wakefieldius ex coniectura τελευrg pro τελευτή, hoc sensu: in hunc igitur sinem exit illa requies illa scilicet oraculo decantata, de quo Supra V. M.

827. II73. mentio lacta est ultima mortis nempe huic viro. Conferri iubet Sophoclis Bellerophontis fragm. 3. :οργῆ γαρ ος τις ευθέως χαρίζεται, κακως τελευτα ' πλεῖστα γὰρ σφαλλει βρο

168쪽

Tum sic pergit: se Si quis prae nostra emendatione maluerit phrasin τελευτὴ υστατη, non per me stabit, quin suis illlo senatur glandibus; quamvis non ausim dissimulare, quaedam, aliquoties apud poetas inveniri, vel huic visa savere locutioni,

ut exempli gratia ἀρχ)ῆς αα ἄκρης Lycophronis v. 2. Talia

in Graecis reperiuntur plura. Musgravius υστατη connectit cum παυλα hoc modo, αυτη τελευτη παῖδα υστατη κακῶντ δε του ανδρος. Contra Hermannus:

si Νemo non videt, inquit, recte a Brunckio eomma positum esse post αὐτη, cum vulgo nulla ibi esset interpunctio. Male enim Scholiasta αυτη cum τελευτη coniunxit, cuius haec verba sunt: μονη γαρ ἁνάπαυσις, το παραθεῖναί με τῶ πυρί, και τοιαυτη τελευτῆ χρήσασθαι. Immo hoc dicit, haec mihi sola a malis liberatio est, mori. Quae quidem sententia si inesset aut inesse posset in verbis illis, quae scripta in codicibus legimus, nihil omnino esset, quod in hoc loco haereremus. At quis umquam Graecorum mortem hominis vel finem vitae τελευτὴν υστατην divἰil uuod cum nec dictum sit alibi nec dici recte potuerit, simulque illud pateat fieri non posse, qu0d Musgravius opinatus est, ut

παυλαν dici υστάτην putemus, eo magis perauasum habeo, mendosum esse υστάτη, cum in eo, quo Scholiasta usus est, codice ne scriptum quidem esse videatur. Cuius quidem Scholiastae interpretatio cum et per se setis commoda sit et totius loci rationi optime conveniat, id potius videndum censeo, an

non probabili ratione ita corrigi hic locus possit, ut id ipsum,

quod Scholiasta posuit, enuntiatum a poeta esse pateat. India cent alii, rectene conlisi liceat, Sophoclem ita scripsisse:

, παυλά τοι κακωναυτη τελευτὴ τουδε τάνδρος ισταται. hoc sensu: sinis enim malorum hic vitae meae exitus exsistit, sive, hic enim vitae meae exitus το παρα-

. λῖναι με το πυρδε sinis existit malorum meorum. Illud nemo negabit, recte dictum 'rσταται esse, cum Saepe apud tragicos ut activum ἱστάναι reddere, ita passivum

169쪽

Verbo τελμουν prorsus abstinuerunt Aeschylus et Euripides; nec Sophocles praeter hunc Iocum in trimetro iambico umquam usus est. Duo autem loci illi, quorum alter an pac- Sticus, alter melicus est, tu quibus positum exstat, eiusmodi sunt, ut, qua significatione usurpari id verbum eonvenit, con- Summandi dico, eadem usurpatum esse intelligamus. Sic El. I510.:ω σπέοα Ἀτρειυς, ιυς πολλὰ παθον

σθένει 'πινικειω τον ευαγρον τελειωσαι λοχον. Contra non modo a poetis tragicis, sed ne a prosaicis quidem scriptoribus, qui aequales illis fuerunt, umquam, quod Sciam, τελειουν ita usurpatum est, ut eadem atque τελειν verbi potestas fuerit. Verum valde mutari seriore aetate eius Verbi significatio coepit, ita ut cum alii scriptores, tum imprimis Grammatici Scholiastaeque frequentissime sic uterentur, ut nihil nisi sinire, exsequi, perficere significaret. Quae res in eam me adduxit opinionem, ut hie quoque glossam pro varia lectione a librariis receptam, a Sophocle autem ita Scriptum esSe credam: ' , αλλ' ουδis ειργει σοὶ περαίνεσθαι ταδε.

170쪽

μεν OV τελειουμνοι. Ρorro quod Euripides dixit Phoen. I 697.: νυν χρV αος, ω παῖ, AOξων περαίνεται, id a Scholiasta eius sic explanatur: νουν, ω θύγατερ, ἡ του Ἀπολλωνος τελειουται ααν raici. Item ad Sophoclis verba, quae hac ipsa in sabula legimus v. bSI.:. . καὶ πεπεἰρανται ταδε, adnotatum a Scholiasta est: κατείργασται, τε τελείωται, καὶ ὐνυσται. Saepe enim poetae tragici ita usi sunt verbo moreiνειν, ut nihil significaret nisi facere, essio ere, perficere, exsequi. Cis. Aiac. v. 22.: νυκτος γὰρ τυας τῆςδε πρατος ασκοπον

εχει περανας, εἰπερ ειργασται ταδε.

ubi quid sit ἔχει περανας, poetam ipsum vides explicare se quente verbo ειργασται. Aeschyl. Choeph. 830. tmραίνων ἐπίμηιπον α ταν

τί σοι περαίνει μηχανὴ συζωμά των;