장음표시 사용
121쪽
LIB. III. CAP. 10. 13. 113Tor, mentem suam, qua nihil homini dedit deus ipse divinius. Itaque praeclarum a majoribus Rccepimus,
rem rogandi judicis, si eum teneremus, qua misi de facere poMet. se rogatio ad ea pertinet, quae paullo ante dixi honeste amico a judice posse concedi. Nam, si omnia facienda sint, quae amici velint non amicitiae tales, sed coniurationes putandae sint. Loquor autem εο de communibus amicitiis. Nam in sapientibus viris persectisque nihil potest esse tale. Damonem et hi tiam, Pythagoreos serunt hoc animo inter se suisse, ut, quum eorum alteri Dionysius tyrannus diem necis destinavisset, et is, qui morti addictus esset, paucos sibi
dies commendandorum suorum causa postulavisset:-
vas factus est alter ejus sistendi ut, si ille non reve tisset, moriendum esset ipsi. Qui quum ad diem se recepisset, admiratus eorum fidem tyrannus petivit, ut se ad amicitiam tertium ascriberent. Quum igitur id, 6 quod utile videtur in amicitia, cum eo, quod honestum est, comparatur, jaceat utilitatis species, valeat Maias. Quum autem in amicitia, quae honesta non sunt, postulabuntur, religio et fides anteponatur
amicitiae. Si habebitur is, quem exquirimus, delectus ossicii.M. Sed utilitatis specie in republica saepissime peccatur, ut in Corinthi disturbatione nostri. Durius etiam Athenienses, qui sciverunt, ut lineus, qui classe valebant, pollices praeciderentur. Hoc visum est utile. Nimis enim imminebat propter propinquitatem AEgina Piraeeo. Sed nihil, quod crudele, utile. Est enim hominum naturae, quam sequi debemus, maxime inimica erudelitas. ale etiam, qui peregrinos urbibus uti pro Φ7hibent eosque exterminant, ut Pennus apud patre nostros, Papius nuper. Nam Me pro cive, qui civi non
122쪽
ait, rectum est non licere quam legem talemtissimi consules, crassus et Scaevola: prohibere peregrinos, sane inhumanum M. clara, in quibus publicae utilitatis specie pra Memnitur. Plena exemplorum eat, traquum saepe alias, tum maxime bello Punis quae cannensi calamitate Moepta majore ibuit, quam umquam rebus secundia. Nusignifieatio, nulla mentio pacis. Ianta via 48 ut speciem utilitatis obscuret Atheniena sarum impetum nullo modo pomon auatinrentque, ut urbe relicta, eonjugiis et tiber depositis, nave eo senderent, ubertatempsi se defenderent, Cyrsilum quemdam suaderurbe manerent Xerxemque reciperent, lapidiruerunt Atque ille utilitatem sequi vitabatos nulla erat, repumante honestate Themia victoriam ejus belli, quod cum Persia sua, dicione Se habere comitium reipubdiea ataviariri non πυε εα postulavit, u alique daret, quicum communicaret. Datus eat Hulo ille, Classem Laesuismoniorum, quin aet ad Gytheum, clam incendi orae quo in
quum audisset, in concionem magna expecti dixitque, Perutile esse consilium, quod asserret, sed minime honestum. Itaque quod honestum non esset, id ne utile quverunt totamque eam rem, quam ne audieraauctore Aristide repudiaverunt. elius hi, qui piratas immunes, socios vectigales haben XII. Maneat ergo, quod turpe sit, id nunesse, ne tum quidem, quum id, quod Mae uti
123쪽
LIB. III. CAP. 12. 1εipiscare. Hoc enim ipsum, utile putare, quod turpe ait,
Sed incidunt, ut supra dixi, saepe Nume, quum re ἔθpugnare utilita honestati si tur ut animadverte dum sit, repugnetne plane, an possit cum honestate
conjungi Rus generis hae uni quaeationes: Si e empli gratia, vir bonus Alexandria Rhodum magnum frumenti numerum advexerit in Rhodiorum inopia et
fame summaque annonae caritate; si idem sciat, complures mercatores Alexandriamolvisse navesque in curauisumento onustas petentes Rhodum viderit dicturusno ait id Rhodiis, an silentio suum quam plurimo venditurus 3 Sapientem et bonum virum ungimus de duadeliberation et consultatione quaerimus; qui celaturus
Rhodios non sit, si id turpe jussiret; sed dubitet, turpe ait, an turpe non sit. In hujusmodi musis aliud Di II geni Babylonio videri solet, magno et gravi Stolao, aliud Antipatro, discipulo ejus, homini aeutissimo Antipatro,
omnia missarianda, ut ne quid Omnino, quod venditor nomia, em eo ignoret Diogeni, venditorem, quatenua re risui eo titinum a diere vita oportere cetera sine insidiis agere et, quoniam vendas in quam o time vendere. advexi, expomi vendo meum non Fluria, quum reteri, fors se etiam minoria, quum majores copia. Qui fit injuria ' Exoritur Antipatri ratio exauera parte. Quid ais ira, quum hominibu eom 52-lere debacta et servire humanos ocissati, eaque temnarua ala et ea habeas principia naturae, quibu paremas quin που δειε , ut utili actu sommuria is ut ut , violatamque eommunia inuitas tu ais, elabi h
minas, quid iis adest eommoditati et evia r Mapo debit Diogenes fortasse sto Aliud a Mare, aliud tacere neque εν nun te eis, o tibi non dico, qua
124쪽
natura deorum ais qui ait is bono met et Prodraoent cogntra, quam traici vilis Sαsa tibi audire titiae eat, id mihi disere nece sismo vero, finquiet ille,, oram eae, α quidam esse inter homine natura conjunctam a c Memini, inquiet ille sed num ista orieruti nihil auum e usquam alto Quod si veridendum quidem quidquiam eat, sed donam XIII. Vides in hac tota disceptatione non Quamvis hoc turpe sic tamen, quoniam e ea sed ita expedire, ut turpe non ait ex altera auo ea re, quia turpe ais non Maesariendum mvir bonus propter aliqua vitia, quae jam ignorent pestilentes sint, et habeantur saliaretur, in omnibus cubiculis apparere serpex materiatae sint, ruinosae sed hoo praeter domi sciat. Quaero, si haec emptoribus venditor naedesque vendiderit pluris multo, quam se putarit, num id injuste, aut improbe semi65 sero, inquit Antipater 'Quid est enim aliti
viam non monatrare, quod Athenis eae σ-Miris anetum eat, at hos non eat, em ruere et per errorem in maalmam fraudem iPlus etiam est, quam viam non monastare. Mienum in errorem auerum indurere. Diostra: Numae emere coegit, qui ne hortatuastrae, quod non placebat, proscripsit tu, quocemisti. Quod si qui proscribunt, villam Mque aedi uitam, non existimanturine visae, etines bona ea nec ediscata ratione multo domum non laudarunt. Ubi enim judieiuneat, ibi fraus penditoria quo potes esse dictum non omne prautandum eat, quod dictu:
125쪽
LIB. III. CAP. 13, 14. II id praestandum puta. Quod vero stultiua, quam rem ditorem eis rei, quam vendat, vitia narrares Quid autem tam Maurdum, quam si domini Dasu, ita praeso praedicet domum pratilentem pendor Sic ergo in qui blbusdam musis dubiis ex altera parte defenditur hone
tas, ex altera ita de utilitate dicitur, ut id, quod utilo
videatur, non modo sacere honestum sit, sed etiam non facere turpe. aeo est illa, quae videtur utilium fieri cum honestis saepe dissensio. Quae dijudicanda sunt: non
enim, ut quaereremus, exposuimus, sed ut explicaremus.
Non igitur videtur nec frumentarius ille Rhodios, nec 57 hic aedium venditor celare emptore debuisse. Neque enim id est oelare, quidquid reticeas; sed quum, quod tu scias, id ignorare emolumenti tui causa velis eos, quorum intersit id scire. Hoc autem celandi genua quale sit et cujus hominis, quis non videt' certe non aperti, non simplicis, non ingenui, non justi, non viri boni versuti potius, obscuri, astuti, sallacis, malitiosi, callidi, veteratoris, vari. Haec tot et alia plura, nonne inutile est, vitiorum subire nominat
XIV. Quod si vituperandi sunt, qui reticuerunt: 68 quid de iis existimandum est, qui orationis vanitatem
adhibuerunt 3 C. Canius, eques Romanus, ne inlac tus et satis literatus, quum se Syracusas otiandi, ut ipse dicere solebat, non negotiandi caua ootulisset, dictit bat ae hortulos aliquo emere sine quo invitare amico et tibi a oblectare sine interpellauoritas posset. Quod quum percrebruisset, Pythius ei quidam, qui argentariam saceret Syracusis, venale quidem ae horto non halere aedlicere uti Canio, si vellet, ut auia et simul ad caenam hominem in 'tortos invitavit in posterum diem Quum ille promisisset, tum Pythius, qui esset, ut argentarius, apud omnes ordines gratiosus, piscatore ad se com
126쪽
118 DE OFFICI Isoavit, et ab iis petivit, ut ante suos liortulos postridie piscarentur, dixitque, quid eos sacere vellet. Ad caenam tempore venit Canius opipare a Pythio apparatum eonvivium cymbarum ante oculos multitudo pro se quisque quod ceperat, afferebat ante pede 'thiiii 5s oea a iolabantur. Tum Canius, ora inquit, quideo hoe Pythia natumn piscium νωπι-- --barum ' Et ille, Quid miram ' inquit 'Me tim e Graeuata quidquid ea piscium Aio aquatio : haesula isti arere non magunt.' nomina Cantua cupi,ditate contendit a Pythio, ut venderet. Oravate ille primo Quid multa impetrat. Emit homo cupidus et locuples tanti, quanti Pythius voluit, et emit imatructos nomina iacit, negotium miscit. Invitat canius postridie samiliares suos; venit ipse mature; Malmum nullum videt. Quaerit ex proximo vicino, num feris quasdam pigeatorum ement, quod eo nullos videret.
Nullae, etood sciam. inquit 'sed his pia r nulli 60 solent. Itaque heri mirabar, quid aesidia e Stom chari Canius. Sed quid saceret 8 Nondum enim Aquillius, collega et familiaris meus, protulerat de dolo malo
formulas in quibus ipsis quum ex eo quaereretur, Quid eam dolus malus respondebat, Quum e et aliud timu-ἰatum, aliud actum. Hoc quidem sane luculente, ut ab
homine porito definiendi. Ergo et Pythius et omnes aliud agentes, aliud simulantes perfidi, improbi, mali. tiosi Nullum igitur factum eorum oleat utile eme, quum sit tot vitiis inquinatum. 6 XV. Quod si Aquilliana definitio vera eat ex omni vita simulatio dissimulatioque tollenda est. Ita nec, ut emat melius, eo ut vendat, quidquam simulabit aut
dissimula bit vir bonus. 'ye iam dola malus et leg, has erat vindicatus, in xuisi nox - 4----
127쪽
eriptio adolescentium lege Plaetoria, et sine lege tabiis, in quibus additur EX FIDE BONA. Reliquorum intem judiciorum haec verba maxime excellunt in a iitrio rei uxoriae MELIUs, AEQUIUM in fiducia, INTER 3ONO BENE AGIER. Quid ergo' aut in eo, quod, Ius Emma potest ulla pars esse fraudis 3 aut, quum diritur, INTER BONOS BENE AGIER, quidquam agi doloselut malitiose potest Dolus autem malus insimul lane, ut ait Aquillius, continetur. Tollendum est igitur: rebus contrahendis omne mendacium. Non illicit orem venditor, non, qui contra se liceatur, emptor ap-mnet. Uterque, si ad eloquendum venerit, non plus,mam semel, eloquetur quidem Scaevola, . F., 62ruum postulasset, ut sibi fundus, cujus emptor erat,
semel indicaretur, idque venditor ita secisset, dixit aeuuria aestimare addidit oentum millia. Nemo est, ut hoc boni viri fuisse neget sapientis negant, ut si
linoris, quam potuisset, vendidisset. maeo igitur esta pernicies, quod alios bonos, alios sapientes existi-int. Ex quo Ennius, equidquam vere apientem, ipse sibi prodesse non quiret re id quidem, si, id esset prodesse, mihi cum Ennio conveniret Heca 63
em quidem Rhodium, discipulum Panaetii, video in libris, quos de Omiis scripsit Q. Tuberoni, dicere,
sentia esse, nihi eontra mores, lege' i tituta δε- 'em, halere rationem rei familiaris. Neque enim nobis divites eam volumus, ae taeria, propinam is maximeque reipiat in Singulorum enim 'araa et opto divitia sunt eis satia. muto SNFactum, de quo paullo ante dixi, placere nullo modo Etenim qui omnino tantum se negat sacturumidii sui causa, quod non liceat, huic nec laus tribuenda, nec gratia est. Sediive et almulatio μ
128쪽
et dissimulatio dolus malus eat, perpauem quibus non dolus malus iste veraetur alveat is, qui prodest, quibus oleat, nocet mistum virum bonum non lacile reperiem . est igitur utile peccare, quia semper eat tursemper eat honestum, virum bonum maeutile.
65 XVI. Ac de jure quidem praediorum a non est jure civili, ut in iis vendendi vitia quae nota essent venditori. Nam quum e tabulis satis esset ea 'stari, quae essent cupata quae qui infitiatus esset, dupli poena jureconsultis etiam reticentiae poena mi Quidquid enim esset in praedio sita, id vivenditor Miret, nisi nominatim dictu ea. 66 oportere. Ut, quum in arae augurium ausessent, jussissentque T. Claudium Centuaedes in Caelio monte habebat, demoliri ea, itudo ossiceret auspiciis, Claudius proscripvendidit emit . Calpurnius Lanarius. Iguribus illud idem denuntiatum eat. Itaque quum demolitus esset, cognossetque lai postea proscripsisse, quam esset ab augurii jussus, arbitrum illum adegit, quidquid agi oporteret ex e bona. . Cato sententiam nostri Catonis pater ut enim ceteri ex Iqui illud lumen progenuit, ex filio est nomiigitur judex ita pronuntiavit: quum in
rem eam scisae et non pronuntia- empto.
6 pra Mari omnere. Ergo ad fidem bonam snere, notum esse emptori vitium, quod nossQuod si recte judicavit, non cete humentar te aedium pestilentium venditor tacuit.
129쪽
LIB. III. CAP. 16, 17. 2Ientia jure Oivili omnes comprehendi non pos- autem Maaunt, diligenter tenentur. M. Midianus, propinquus noster, C. Sergio Oratae aedes eas, quas ab eodem ipse paucis ante erat. Eae serviebant: sed hoc in mancipio in dixerat. Adducta res in judicium est. haasus, Gratidianum defendebat Antonius. ua urgebat, quod vitii venditor non disimeι oportere praestari s aequitatem Antonius, q-- litium ignotum Sermo non fuisset, qui Masidisset, nihilotas neo ae dici, ne eum maequi id, quod emerat, quo jure Mec teneret.
ue, Ut illud intelligas, non placuisse, O 68ris astutos.
Sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astu-
, quatenus manu tenere possunt philosophi,
atione et intelligentia. Ratio igitur postulat,sidiose, ne quid simulata, ne quid sallaciter.
ur insidiae, tendere plagas, etiam si excitat sera nec agitatur Ipam enim, nullo i perincidunt Sic tu aedes proacribaa, tabum plagam, ponas, domum propter vitia e aliquis incurrat imprudens Hoc quam 6sropter depravationem consuetudinis, neque heri, neque aut lege sanciri aut jure civili: lege sanctum est elatas est enim, dictum est, dicendum est tamen saepius, n quae pateat, omnium inter omnes; int ejusdem gentis sunt, propior eorum, quiis. Itaque majores aliud jus gentium,3sse voluerunt. Quod civile, non idemm quod autem gentium, idem civile nos veri juria germanaeque justitiae
130쪽
solidam et expressam inoem nullam tenemus utae imaginibus utimur eas ipsa utinam aequeremiseruntur enim ex optimis naturas et veritatis exemp70 am quanti verba illa: UTI NE PROPTER TE UNUTUAM APTUS FRAUDATUSVEAEIEML Quam illa audi
INTER BONO BENE AGIER OPORTET ET INE nauarios i Sed, qui sint boni et quid sit bene agi, mri
quaestio est. Q. quidem Maevola, pontifex maximaummam vim dioebat eas in omni cita arbaria quibus adderetur EX FIDE BONA , eigae bonae non existimabat manare latissime, idque vereari in tutisorietatibus, duella, mandatio, rebus emptis vendi eo uetia locutis, quihu vita molem contineretur: his mayni esse judicia tumere, praesertim quum piarioque Ment judicia consearia,) quid quemque e 1 que manarure oporteret. Quocirca astutiae tollendae sumque malitia, quae ut illa quidem videri ae esse dentiam, sed abest ab ea distatque plurimum. dentia est enim locata in delectu bonorum et malorumalitia si omnia, quae turpia sunt, mala sunt, rebonis ponit ante. Nec vero inimiis solum jus eis ductum a natur malitiam fraudemque vindi ι; etiam in mancipiorum venditione fraus venditoris ouexcluditur. Qui enim scire debuit de sanitate, de inde surtis, praestat edicto aedilium. Heredum alia m72 est. Ex quo intelligitur, quoniam uria natura sons
hoc secundum naturam esse, neminem id agere, ut
alterius praedetur inscitia. Nec ulla pernicies vitae ajor inveniri potest, quam in malitia simulatio intelliguae ex quo ista innumerabilia nascuntur, ut utilia ehonestis pugnare videantur. Quotus enim quisque perietur, qui impunitate et ignoratione omnium prosita, abstinere possit injuria Θ