장음표시 사용
153쪽
io libellus versatur in senectutis tum laudibus explicandis, repellendis criminationibus. saluo autem de causis senectus putatur misera quarum est,-Quod avocet a rebus gerendis; tera, Quod corpus saciat infirmius; etia, Quod privet omnibus foro voluptatibus; arta, Quod haud procul absit a morte. ac igitur singula accusationis capita redarguit, ut quae:tutem partim non attingant, partim non reddant mise- Sermo autem tribuitur Catoni Censorio, seni et patiena aetatis suas a florentissimo. Qui quum in senectute in diteras Graecas didicini, oratio ejus hoc in libello, i alias, eat doctior. ibitus quidem fingitur sermo T. Quinctio Flaminino M o Balbo consulibus A.V.C. 604. Scriptus est autem post Caesaria, anno, ut Videtur, a10. et missus ad Atti- senem, de republica tum maxima sollicitum. te, Cice- tribus annis major, eo tempore annum agebat sexagesia
154쪽
O Tito, si quid ego adjuro, curamve loasso, Quae nunc te coquit et versat in pectora fixa,
quid erit pretii pLicet enim versibus iisdem mihi assariae, Attice, quibus affatur Flamininum
Ille vir haud magna cum re, sed plenu fidei. Quamquam certo scio, non, ut Flamininum, Sollicitari triaue, sic noctesque diesque.
Novi enim moderationem animi tui et aequitatem, teque non cognomen solum Athenis deportasse, sed human, talem et prudentiam intelligo. Et tamen te suspicor iisdem rebus, quibus meipsum, interdum gravius commoveri; quarum consolatio et major est et in aliud tempus differenda. Nunc autem mihi visum est de S a neotute aliquid ad te conscribere. Hoc enim onere, quod mihi tecum commune est, aut jam urgentis aut certe adventantis senectutis et te et meipsum levari volo etsi te quidem id modio ac sapienter, sicut Onania, et ferre et laturum esse certo scio. Sed mihi, quum de senectute aliquid vellem scribere, tum uredibus dignus eo munere, quo uterque nostrum communiter uteretur Mihi quidem ita jucunda hujus libri oonlaetio fuit, ut non modo omnes absterserit senectutis mole tias, sed offecerit mollem etiam et jucundam senectutem. Numquam igitur laudari satis digne poterit philosophia, cui qui pareat, omne tempus aetatis sine molestia possit 3 degere. Sed de ceteris et diximus multa, et saepe dicemus 'unc librum de senectu te ad te misimus. Omnem autem sermonem tribuimus non Tithono, ut Aristo Chius parum enim esget auctoritatis in sabula sed M. Catoni seni, quo a jorem in. I, eret
155쪽
DE SENECTUTE. CAP. I, 2. oratio apud quem Laelium et Scipionem facimus admirantes, quod is tam facile senectutem erat, iisque eum respondentem. Qui ai eruditius videbitur disputare, quam consuevit ipse in suis libris, attribuit Graecis steris, quarum constat eum perstudiosum fuisse in s nectute. Sed quid opus est plura Jam enim ipsius Catonis sermo explicabit nostram omnem de senectute
II. cIPIO. Saepenumero admirari soleo in hoo e. 6 Laelio tum ceterarum rerum tuam excellentem, M. Cato, Persectamque sapientiam, tum vel maxime, quod numquam senectutem tibi gravem esse senserim, quae pleri que senibus si odiosa est, ut onus se aetna gravius dituant sustinere.
CATO. Rem haud sane dissicilem, Scipio et Laeli, adfmirari videmini. Quibus enim nihil est in ipsis opis
ad bene beateque vivendum, iis omnis aetas gravis est; qui autem omnia bona a se ipsis petunt, iis nihil
potest malum videri, quod naturae necessitas afferat. Quo in genere in primis est senectus quam ut adi piscantur, Omnes optant, eamdem accusant adeptam Tanta est inconstantia stultitiae atque perversitas Ob. repere aiunt eam citius, quam putavissent. Primum
quis coegit eos salsum putare Quid enim Destius adolescentiae senectus, quam pueritis adolescentia obrepit i Deinde, qui minus gravis esset iis senectus, si octingentesimum annum agerent, quam octogesimum Prae terita enim aetas, quamvis longa, quum effuxisset, nulla consolatione permulcere Iosset stultam senectutem. Quocirca si sapientiam meam admirari soletis, quae,5 utinam digna esset opinione vestra noStroque cognori minet in hoc sumus sapientes, quod naturam optimam ducem, tamquam deum, sequimael, HYME . ED-
156쪽
qua non verisimile est, quum oeteras parte aetatis bene deseriptae sint, extremum actum tamquam ab inerti poeta mae neglectum. Sed tamen Moemeruit eam aliquid extremum, et, tamquam in arborum Moeia teremque frugibus, maturitate tempestiva qua vietum Meaducum, quod serendum eat molliter sapienti. Quid est enim aliud, Gigantum modo bellare eum diis, nisi
naturae repugnare ρε LAELI Us. Atqui, Cato, gratimimum nobis, ut etiam pro Scipione pollicear, Meris, si, quoniam peramus, volumus quidem eris, senes fieri, multo ante a te didicerimus, quibus millime rationibus ingravescentem
e . Faciam vero, Laeli praesertim a utrique vestrum, ut dicis, gratum suturum est. LAEL. Volumus sane, nisi molestum ea cato, tamquam longam aliquam viam onse ris, quam nobis quoque ingrediendum sit, istuo, quo perveniati videre, quale sit. III. CAT. Faciam, ut potero, Laeli saepe enim i tersui querella meorum aequalium, pares autem pari a vetere proverbis, facillime congregantur, 'uae C. Salinator, quae Sp. Albinus, homines o utarea no tri sere aequales, deplorare solebant: tum quod voluptatibus carerent, sine quibus vitam nullam putarent; tum quod spernerentur ab iis, a quibus essent oesi soliti. Qui mihi non id videbantur accusare, quod esset Rec sandum. Nam si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent reliquisque omnibus majoribus natu; quorum ego multorum cognovi senectutem sine querela: qui se et libidinum vinculis laxatos esse non moleate ferrent, nec a suis despicerentur. Sed omnium istiu modi querelarum in moribus eat culpa, non in aetate.
157쪽
DE SENECTUTE. AΡ. 3, 4. Moderati enim et ne dissiciles ne inhumani senes tolerabilem senectutem agunt importunitas autem et inhumanita omni aetati moleata est. LAEL. Eat, ut dicis, Cato; sed fortasse dixerit quis 3 piam tibi propter opes et copias et dignitatem tuam tolerabiliorem senectutem videri id autem non posse
CH. Est istuo quidem, Laeli, aliquid sed nequaquam in isto sunt omnia ut Themistocles sertur Seriphio cuidam in iurgio respondisse, quum ille dixisset, non
eum aua, sed patriae gloria aplendorem assecutum: eo
Aereuis inquit, si ego Seriphiua Mem, nobina, ne tu, si Athenis is Maea, larua umquam fuciam. Quod eodem modo de senectute potest diei. Neque enim in aumma inopia levia esse senectus potest, ne sapienti quidem neo insipienti etiam in summa copia nonar vis Aptissima omnino sunt, Scipio et Laeli, arma se snectutis artes exercitationeaque virtutum, quae in omni aetate cultae, quum multum diuque vixeris, mirifima esserunt se tua, non solum quia numquam deserunt, ne
in extremo quidem tempore aetatis, quamquam id maximum eatis verum etiam, quia oonscientia bino actae vitae multorumque bene actorum recordatio jucundimima est. o. Ego Q. Maximum, eum, qui Tarentum recepit Ioadesmoena ita dilexi senem, ut aequalem Erat enim in
illo viro oomitate oondita gravitas, ne senectus mores mutaverat quamquam eum olere coepi non admodum grandem natu, sed tamen jam aetate provectum. Anno enim post mnavi primum fuerat, quam ego natus sum; eumque eo quartum onsule adoleaoentulus miles ad capuam prosectus sum quintoque anno post ad Tare
tum Quaeator deinde quadriennio post factus sum: quem magistratum gessi consulibus Tuditano et C thego, quum quidem ille admodum a I. v rast, α
158쪽
6 CATO, Ad a RCinciae de donis et muneribus suit, hi et bella gerebat, ut adolescens, quum plane grandia mael, et Hannibalem juveniliter exsultantem patientia sua molliebat de quo praeclare familiaris noster Ennius:
Unus homo nobis cinctando restituit rem. Non ponebat enim rumores ante salutem. Ergo postque magisque viri nim gloria claret.
DTarentum vero qua vigilantia, quo consilio Mepitiquum quidem, me audiente Salinatori, qui, mimo o pido fugerat in arcem, glorianti atque ita dicenti Mabstem, Q. Fabi, Tarentum recepisti: eris, inquit
ridens nam nisi tu amisisses, numquam reos talem.
Nec vero in armis praestantior, quam in toga; qui sul iterum, Sp. Carvilio collega quiescente, C. Flaminio tribuno plebis, quoad potuit, restitit, agrum ieentem et Gallicum viritim contra senatus auctoritatem dividenti augurque quum esset, dicere ausus eat, optimis auspiciis ea geri, quae pro reipublicae salute gererentur; quae contra rempublicam ferrentur, contra auspicia I 2 ferri.' Multa in eo viro Mesar cognovi sed nihil est admirabilius, quam quomodo ille mortem filii tulit, clari viri et consulatis. Est in manibus laudatior quam quum legimus, quem philosophum non contemnimus lNec vero ille in luce modo atque in oculis invium magnus, sed intus domique praestantior. Qui sermo quae praecepta quanta notitia antiquitatis quae solentia juris augurii Multae etiam, ut in homino Romano, literae. Omnia memoria tenebat, non domestica solum, sed etiam externa bella Crius sermone ita tum cupide huebar, quasi jam divinarem id, quod evenit, illo eo stincto ore, unde dis rem, eminein. 13 V. Quorsum igitur haec tam multa e Maximo' Quia prosecto videtis, nefas esse dictu, miseram fuisse om senectutem. Nec tamen omnes possunt sae
159쪽
DE SENECTUTE. CAP. 5. Scipiones aut Maximi, ut urbium expugnationes, ut pedestres navalesve pugnas, ut bella a se gesta, ut triumphos recordentur. Est etiam quiete et pure et eleganter actae aetatis placida ac lenis senectus qualem accepimus latonis, qui uno et octogesimo anno scribens est mortuus; qualem Isocratis, qui eum librum, qui anathenaicus inscribitur, quarto et nonagesimo anno scripsisse se dicit, vixitque quinquennium postea: cujus magister Leontinus Gorgias centum et septem complevi annos; neque umquam in suo studio atque opere cessavit. Qui, quum ex eo quaereretur, cur tamdiu vellet esse in vita nihil flatio, inquit, quod in aem enectutem. Praeclarum responsum et docto homine dignum Sua enim vitia insipientes et suam I culpam in senectutem conserunt. Quod non faciebat is, cujus modo mentionem laci, Ennius.
Sicut sortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, nunc senio consectae quiescit.
Equi sortis et vietoris senectuti comparat suam. Quam quidem probe meminisse potestis. Anno enim und vicesimo post ejus mortem hi consules, T. Flamininus et M'. Acilius, acti sunt ille autem Caepione, et Philippo iterum consulibus mortuus est quum ego quidem, V et X annos natus, legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem. Annos XX natus tot enim vixit Ennius ita serebat duo, quae maxima putantur onera, paupertatem et senectutem, ut eis paene delectari videretur. Etenim, quum contemploranimo, reperi quatuor causas, cur senectus misera Iovideatur: unam, quod avocet a rebus gerendis alteram, quod corpus faciat infirmius tertiam, quod privet omnibus sere voluptatibus quartam, quod haud procul absit a morte. Earum, si placet, causarum quanta quamque situ in una quaeque videamus.
160쪽
8 CATO MAJOR VI A rebus gerendis senectus abstrahit Quibus An iis, quae geruntur juventute et viribus Nullaene igitur res sunt seniles, quae, vel infirmia oorporibus, animo tamen administrentur Nihil ergo a ebat Q. Maximus' nihil L. Paullus, pater tuus, Scipio, mori optimi viri, filii mei Ceteri senes, Fabricii, Curii, Coruncanii, quum rempublicam consilio et auctoritate defendebant, nihil agebant Ad Appii Claudii seneo
16 tutem accedebat etiam, ut caecus esset tamen is, quust sententia senatus inclinaret ad pacem cum Pyrrhi foedusque satiendum, non dubitavit dicere illa, quaversibus persecutus est Ennius:
Quo vobis mentes, rectas qui stare solebant Antehac, dementes sese flexere viai p
ceteraque gravissime notum enim vobis armen est;
et tamen ipsius Appii exstat oratio. Atque haec illi
egit septem et decem annis post alterum Onsulatum. quum inter duo oonsulatus anni decem interfluxissent censorque ante superiorem consulatum fuisset ex qui intelligitur, Pyrrhi bello grandem sane suisse : et tamae sic a patribus accepimus. Nihil igitur afferunt, qui ii re gerenda versari senectutem negant similesque sunt 17 ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant quum alii malos scandant, alii per soro cursent, alisentinam exhauriant, ille autem clavum tenens quietur sedeat in puppi. Non facit ea, quae juvenes a versmulto majora et meliora lacit. Non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur sed consilio, auctoritate, sententia; quibus non modi non orbari, sed etiam augeri senectus solet. Nissorte ego vobis, qui et miles et tribunus et legatus et 8 consul versatus sum in vario genere bellorum, cessari nunc videor, quum bella non gero. At senatui, qua sint gerenda, praescribo, et quomodo Carthagini mal