장음표시 사용
131쪽
LIB. III. CAP. 18. 123 XVIII. Periclitemur, si placet, in iis quidem exem 73plis, in quibus peccari vulgus hominum fortasse non putet. Neque enim de sicariis, veneficis, testament His, furibus, peculatoribus hoc loco disserendum est; qui non verbis sunt et disputatione philosophorum, sed vinculis et carcere satigandi: sed hae consideremus,
quae adiunt ii, qui habentur boni. . inuosi Basili,
locupletis hominis, salsum testamentum quidam e Grae-M Romam attulerunt. Quod quo sacilius obtinerent, seripserunt heredes secum M. erassum et Q. Horte flum, homines ejusdem aetatis potentissimos qui, quum illud salsum esse suspicarentur, sibi autem nullius essenteonscii culpae, alieni facinoria munusculum non repudiaverunt. Quid ergo satin hoo est, ut non deliquisse videantur' in quidem non videtur quamquam alterum vivum amavi, alterum non odi mortuum. Sed 74 quum Basilus, Satrium, sororis filium, nomen suum ferre Voluisset, eumque secisset heredem 'uno dico patronum agri Piceni et Sabini o turpem notam temporum illorum thnum erat aequum, principes cives rem habere, ad Satrium nihil praeter nomen pervenires Etenim, si is, qui non defendit injuriam, neque propulsat quum potest, injuste facit, ut in primo libro disserui: qualis habendus est is, qui non modo non repellit, sed adjuvat injuriam 3 ihi quidem etiam em hereditates non honestae videntur, si sunt malitiosis blanditiis ossiciorum, non veritate, sed simulatione quaesitae. tqui in talibus rebus aliud utile interdum, aliud honestum videri solet. Falso nam eadem titilitatia, quos honea 75 trita est Nuda. Qui hoc non perviderit, ab hoc nulla raus aberit, nullum facinus. Si enim cogitans: δειίαν quidem honeatum, verum hoc expedit, res a natura copulatas audebit errore divellere; qui sons est lia
dium maleficiorum, aceterum omnium.
132쪽
XIX. Itaque si vir boni habeat hane vim, ut, digitis concrepuerit, possit in Iompletium eatruumvntirnon ejus irrepere, M vi non utatur, ne si exploratum quidem habeat, id omnino neminem umquM auspicaturum. t dare hano vim M. Crasso, ut digitorum percussione heres posset acriptus eme, qui ruora non esset heres in foro, mihi rede, alta Homo autem justus isque, quem sentimna virum tnum, nihil cuiquam, quod in se renaserat, detrahelluo qui admiratur, iis se, quid sit vir bonus, meh76 lateatur. At vero, si qui voluerit animi aut omplcatam notionem evolvere, jam se ipse domat, eum virui num esse, qui prosit, quibus possit noceat neminnis laces situs injuria. Quid ergo Hi non noceaqui quodam quasi veneno perficiat, ut veros herede moveat, in eorum locum ipse sumedat Non istis Detuir dixerit quis. quod uti sit, quod ei σῶα Immo intelligat, nihil ne expedire, ne utile esse, qusit injustum. Hoc qui non didicerit, bonus vir esse r77 poterit. Fimbriam consularem audiebam de patre noe puer judicomm . Lutatio Pinthiae suisse, equiti Romaane honesto, quum is sponsionem fecisset, NI VIBNus EssET Itaque ei dixisse Fimbriam, ae inam numqvrim judicarurum, ne aut voliaret fama ptum hominem, si contra judicavisset aut ala
videretur, virum bonum aliquem Mae, quum era
numerabilibus o ita et laudibus contineretur. igitur viro bono, quem Fimbria etiam, non modotes noverat, nullo modo videri potest quidquautile, quod non honestum sit. Itaque talis modo lacere, sed ne cogitare quidem quidquam quod non audeatumdicare Haec non turpe itare philosophos, quae ne rustici quidem dub
133쪽
LIB. III. CAP. 20. 26quitas natum est id, quod jam contritum est vetustate proverbium. Quum enim fidem alicujus bonitatemque laudant, dignum esse dicunt, quieum in tenebris mices. Boo quam habet vim, nisi illam, nihil expedire, quod non deceat, etiam si id possis, nullo refellente, obtineret Videsne ho proverbio neque Gygi illi posse veniam 78 dari, neque huic, quem paullo ante fingebam digitorum percussione hereditates omnium posse converreret Ut enim, quod turpe est, id, quamvis occultetur, tamen honestum fieri nullo modo potest: sio, quod honestum non est, id utile ut si 'ssici non potest, adversante et
XX. At enim, quum permagna praemia sunt, eat 7soaua peccanes. c. inua quum a spe consulatus longe abesset, et jam septimum annum post praeturam jaceret ue petiturus umquam Oonsulatum videretur, Q. M lallum, cujus legatus erat, summum Virum et civem, quum ab eo, imperatore suo, Romam missus esset, apud populum Romanum criminatus est, bellum i m -- res a se eo uiam feciment, brevi tempore aut visum, ain mortuum usurtham se in potestatem populi Romani redacturum. Itaque factus est ille quidem consul,
sed a fide justitiaque discessit, qui optimum et gravi
simum civem, cujus legatus et a quo missu esset, in invidiam salso crimine adduxerit. Ne noster quidem8o Gratidianus ossicio boni viri functus est tum, quum praetor esset, collegiumque praetorum tribuni plebi adhibui aeni, ut rea nummaria de communi sententia constitu retur jactabatur enim temporibus illis nummus sto, ut nemo posset solae, quid haberet. Conscripserunt mmmuniter edictum cum poena atque judicio constitu
runtque, ut omne rimul in mare poti meridiem ea emdere,. Et ceteri quidem aliis alio Marius ab au,
134쪽
selliis in rostra meta, idque, quod Oommuniter eorum tum fuerat, solus edixit. Et ea rea, at qlueris, ei in honori suit. Omnibus vicia statuae ad eas tua, et Quid multa nemo umquam multitudini fuit ari8Imaeo sunt, quae eonturbant hominea in doli ratis nonnumquam, quum id, in quo violatur aequit , non magnum illud autem, quod ex eo paritur, permagna videtur ut Mario, praeripere milegia e tribuni plepopularem gratiam, non ita turpe oonnulam ob erem fieri, quod tibi tum promauerat, valde utile vibatur. Sed omnium una regula est, quam tibi messe notissimam au illud, quod istiti vidistari eis
igitur possumusne aut illum Marium virum bona judicare, aut huno Explica atque muto integentiam tuam, ut videas, quae sit in ea poetea sore notis viri boni cadit ergo in rum bonum me emolumenti sui ausa, eriminari, praeripere, saltae 82Fihil profecto minus. Est ergo ulla re tanti, aut mmodum ullum tam expetendum, ut viri boni et apudorem et nomen amitta. Quid est, quod amem titum utilitas ista, quae dicitur, pomit, quantum ausae
si boni viri nomen eripuerit, fidem iustitiamque deis erit Quid enim intereat, utrum ex homine ne et vertat quia in beluam, an in hominia figura immanitaligerat beluae pXXI. Quid ρ qui omnia recta et honesta negliguo
dummodo potentiam consequantur, nonne idem laesuquod is, qui etiam socerum habere voluit eum, mi
ipse audacia potens esset Utile ei videbatur, plumum posse alterius invidi . Id quam injustum in itriam, quam inutile, quam turpe esset, non videbisse autem Mer in ore semper Gradeo veraua de Ph
135쪽
LIB. III. CAP. I. 127 nimia habebat, quos dicam ut potero, incondita sortasse, ted tamen, ut res possit intelligi:
Nam ni violandum Midua, regnandi gratia Violandum est aliis robus pioistem mina.
capitalis Eteocles, vel potius Euripides, qui id unum,
quod omnium foeteratissimum fuerit, exceperit Quid 83 igitur minuta miligimus, hereditates, mereaturas, em ditiones fraudulentas 3 Eoo tibi, qui rex populi Romani dominusque omnium gentium esse concupiverit idque perseeerit Hano cupiduatem si honestam quia eme dicit, amens est. Probat enim legum et libertatis interitum, earumque oppressionem taetram et detest bilem gloriosam putat. Qui autem latetur, honestum non eas in ea civitate, quas libera fuit quaeque esse debeat, regnare, sed ei, qui id facere possit esse utiles qua hunc objurgatione, aut quo potiua convicio a tanto errore oner avellere Potest enim, Di immortales leuiquam esse utile foedissimum et taeterrimum parricidium patriae quamvis is, qui se eo obstrinxerit, ab oppressis ivibus parens nominetur Bonestate igitur dirigenda Militas eat, et quidem sic, ut haec duo verbo inter se discrepare, re unum sonare videantur. Non 84 habeo, ad vulgi opinionem quae major utilitas, quam regnandi esse possit nihil contra inutilius ei, qui id injuste consecutus sit, invenio, quum ad veritatem coepi revocare rationem Possunt enim cuiquam esse utiles angores, sollicitudines, diurni et nocturni metus, vita insidiarum perieularumque plenissimi
u Iu iniqui atquo infidolo regno, pauci sunt boni,
inquit Aeolus. At oui regno 3 Quod a Tantalo et Pelope proditum jure obtinebatur. Nam quanto plures ei regi putas, qui exercitu populi Romani populum ipsum
136쪽
Romanum oppremisset emtalemque non modo Eberae sed etiam gentibus imperantem servire albi eae met 8 Huno tu qua eo cientiae labes in animo oenam ha isse quae minera Cujus antem vita imito ea utilis esse, quum ejus vitae ea conditio ait, ut, qui illam erip erit, in maxima et gratia futurus sit, et gloria modat haec utilia non sunt, quae maxime videntur, quia plena aues dedecoris a turpitudinis; alia pera aura maedebet istat eas insis, quod non honearum a. 86 XXII. Quamquam id quidem quum adpe alia dum Pyrrhi bello a C. Fabriolo oonsule iterum, Et, aenatu nostro judicatum est. Quum enim rex Pyrrhua populo Romano bellum ultro intulisset, quumque do imperio
certamen esset cum rege generoso a potente peringa
ab eo venit in castra Fabriosi eique ea pollicitus, i
praemium a posuisset, ae in vim venia et, si viam in Pyrrhi e tra rediturum ae eum veneno nec aerum
Iuno Fabricius reducendum curavit ad Pyrrhum, idque ejus factum laudatum a senatu est. Atqui ai a iam utilitatis opinionemque quaerimus, magnum illud hallum perfuga unus, et gravem adversarium imperii a talisset sed magnum dedecus et flagitium, quisum laudia
certamen suisset, eum non virtute, sed a lare an
87 ratum. Utrum igitur utilius vel Fabricio, qui talis is hac urbe, qualis Aristides Athenis fuit, vel senatui nos atro, qui numquam utilitatem a dignitate a unxit, armis ' seum hoste ertare, an venenis Si gloriae causa im perium expetendum est, scelus absit, in quo non potes sesso gloria: in ipsae opes expetuntur quoquo modo, non poterunt utiles esse cum infamia. Non igitur uias
illa L. Philippi Q. F., sententia quas eis te L. Sulla
137쪽
LIB. III. ΑΡ. 22, 23. 29 libertate dederant, redderemus. Et senatus est assensus. Turpe imperio. iratarum enim melior fides. At aucta
vectigalia utile igitur. Quousque audebunt dicere quidquam utile, quod non honestum' otest autem 88 ulli imperio, quod gloria fultum esse debet et benevolentia sociorum, utile esse odium et infamia 3 Ego etiam cum Catone meo saepe dissensi. Nimis mihi pra hacte videbatur aerarium vectigaliaque defendere, omnia publicanis negare, multa sociis quum in hos benefici esse deberemus, cum illis sic agere, ut cum colonis no tris solemus eoque magis, quo illa ordinum conjunctio ad salutem reipublicae pertinebat Male etiam Curio, quum cauaam Transpadanorum inquam esse dicebat: aemper autem addebat ineat utilitas ritius diceret, non esse sequam, quia non esset utilis reipublicae, quam quum utilem diceret non esse, a quam lateretur.
XXIII. Plenus est sextus liber de ostiolis Hecatonis 8s
talium quaestionum Sitne boni viri in maxima caria tute annonas familiam non alere o utramque a
tem disputat; sed tamen ad extremum utilitate ossicium dirigit magis, quam humanitate. Quaerit, at in mari jacium facienda sis, equine pretiosi potiua jacturam faciat, an sermui vilis y Hic alio res samiliaris, alio dueit humanitas. Si tabulam de naufragio uultus are puerit, extorquebitne eam viens, at potuerit J Negat, quia ait injurium. Quid Τ dominus navis eripietne
suum J Minime non pruri quam navigantem in alto 6 ere de navi velit, quis au ait. Quoad enim pem ventum it eo, quo umpta navia est, non domini est
navis, sed navigantium. Quid Dat una tabula sit, duo sonuis agi, iique avianus y sigine uter rapiat, an alteroedat alterio Cedat vero sed ei, cujus magis intersit, vel sua vel reipublicae causa vivere. Quid ρ si Moe
138쪽
saria in utroques Nullum erit certamen, aed, qaorte aut micundo victus, alteri cedet alter. Quid pater fana expilet, cuniculo agat ad aerarium;
Quin etiam defendat patrem, casuatur. Non is patria praestat omnibus inest y Immo vero : aedpatriae conducit, pios habere cive in parereres. Qua tyrannitaem occupare, si patriam prodere sonia patero silebitnestius y Immo vero obaeorabiliat; ne i Mist. Si nihil pro let, Me abit minia etiam ad extremum si ad perniciem patrio res 91 ιιbit, patris alutem anteponet aluti patria. Quetiam, si sapiens adulterinos nummo acceperit prudens pro bonis, quum id, cierit, soluturusne ausi eui debeat, pro bonis Diogenes ait Antipatergat, cui potius assentior. Qui vinum iugoena maciens, debeatne diceres Non necesse putat Dioge Antipater viri boni existimat. Haec sunt quasi conversa jura Stoicorum. In mancipio vendendo didam vitia, non ea, quae nisi dixeris, redhibeatur ncipium jure civili, sed iam, mendacem erae, aleatos furacem, ebri um. Ἀlteri dicenda videntur, alteri 92 videntur. Si quis aurum vendem orichaclum ae pvendere, indicetne ei vir bonus, aurum illud Meemat denario, quod ait mille denarium y Perspici jam est, et quid mihi videatur, et quae sit inter eos
losophos, quos nominavi, controverSia. XXIV. Pacta et promissa semperne Servanda inIAE NEC VI NEC DOLO MALO, ut praetores Solent, rasis. Si quis medicamentum cuipiam dederit ad aqi
intercutem, pepigeritque, ne illo medicametuo umqὶ postea uteretur si eo medicamento sanus lactus sit anuis aliquot post inciderit in eumdem morbum, nec
139쪽
eo, quicum pepigerat, impetret, ut iterum eo liceat uti: quid faciendum sit. Quum sit is inhumanus, qui non concedat, nec ei quidquam fiat injuriae vitae et saluti consulendum. Quid' si qui sapiens rogatus ab eo, qui saeum heredem faciat, quum ei testamento aratre sum mi Aea relinquatur, ut ante, quam hereditatem adeat, luce
palam in foro saltet, id se lacturum promiserit, quod aliter eum heredem scripturus ille non esset faciat, quod promiserit, necne 3 Promisisse nollem, et id arbitror fuisse gravitatis. Quoniam promisit, si saltare in foro turpe ducet, honestius mentietur, si ex hereditate nihil ceperit, nisi sorte eam pecuniam in reipublicae magnum aliquod tempus contulerit ut vel saltare eum,
quum patriae consulturus sit, turpe non sit.
XXV. Ac ne illa quidem promissa servanda sunt, si quae non sunt iis ipsis utilia, quibus illa promiseris. Sol Phaethonti filio, ut redeamus ad sabulas, facturum e se dixit, quidquid optasset optavit, ut in currum patris tolleretur. Sublatus est. Atque is, antequam constitit, ictu fulminis deflagravit. Quanto melius suerat, in hoc promissum patris non esse servatum Quid pquod Theseus exegit promissum a Neptuno' cui quum tres optationes Neptunus dedisset, optavit interitum Hippolyti filii, quum is patri suspectus esset deo Verca quo optato impetrato, Theseus in maximis suit luctibus. Quis Mamemnon, quum devovisset Dianae, soquod in suo regno Olcherrimum natum erae illo anno,
immolavit Iphigeniam, qua nihil erat eo quidem anno natum pulchrius. Promissum potius non faciendum, quam tam taetrum facinus admittendum est. Ergo et
promissa non facienda nonnunquam, neque semper deposita reddenda. Si gladium quis apud te sana mente deposuerit, repetat insanie reddere peccatum sit,
140쪽
I32 DE OFFICIIS omium non reddere. Quid ρ si is, qui apud te periniam deposuerit, bellum inserat patriae, reddasne de situm' Non oredo lacia enim contra empublican quae debet eas carissima. Si multa, quae honestam tura videntur esse, temporibus fiunt non honesta. Ficere promissa, stare oonventis, reddere dematis, conmutata utilitate, fiunt non honesta Ao de iis quiden quae videntur esse utilita a contra Dasaiam, simiatione prudentis' satis arbitror dictum. 96 Sed quoniam a quatuorfomitibus honestatia primo librossicia duximus, in eisdem versabimur, quum docebimum, quae videntur esse utilia, neque sunt, quam aint virtutis inimica. o de mutae rea quidem, quam mimitari malitia, itemque de Datitia, quae semper utilis, disputatum est. Reliquae sunt duae partes honetatis, quarum altera in animi excellentia munit is
et pragatantia cernitur, altera in conformatione et modratione continentiae et temperantiae.
s XXVI Utile videbatur Ulixi, ut quidem poetae inici prodiderunt: nam apud Homerum, optimum auctorem, talis de Ulixe nulla suspicio est: sed insimilant eum tragoediae, simulatione insaniae militiam sulteriugere voluisse. Non honestum consilium. At utili ut diquis fortasse dixerit, regnare et Ithacae viverotiose cum parentibus, cum uxore, cum filio. Ullum decus in quotidianis laboribus et periculis cum hac traiquillitate conserendum putas 3 Ego vero istam contennendam et abjiciendam, quoniam, quae honesta non sis ne utilem quidem esse arbitror. Quid enim auditurus putas fuisse Ulixem, si in illa simulatione perseveravi: set qui, quum maximas res gesserit in bello, tameliae audiat ab Mace: